Üslublar

2)Publisistik üslub qəzet, jurnal, radio, televiziya, mitinq dili, müxtəlif yığıncaqlarda istifadə olunan dildir. Əsas əlaməti kütləvi anlaşıqlılıq, aydın olmasıdır. Publisistik üslubun yaranması “Əkinçi” ilə (milli mətbuatın əsasının qoyulması ilə) başlamış və inkişaf etmişdir.

üslublar sözü azərbaycan dilində

Sözün tezliyi – sözün mətnlərdə hansı tezliklə rast gəlinmə göstəricisidir. Bu rəgəm 1 000 000 söz arasında sözün neçə dəfə meydana gəlməsini göstərir.

Ümumi • 0.24 dəfə / 1 mln.

2003	•••••••••••••••	0.39
2007	••••••••	0.21
2009	•••••••••••••	0.32
2010	•••••••••••	0.27
2011	•••••••••••••	0.34
2012	•••••••	0.17
2013	••••••••••••	0.29
2016	••••••••••••••	0.35
2017	•••••••	0.16
2018	•••••••••••••••••	0.45
2019	•••••••••••	0.28
2020	••••••••••••••••••••	0.53

“üslublar” sözü ilə başlayan sözlər

• üslublara
• üslublarda
• üslublardan
• üslubları
• üslublarım
• üslublarıma
• üslublarımda
• üslublarımdan
• üslublarımı
• üslublarımın
• üslublarımız
• üslublarımıza
• üslublarımızda
• üslublarımızdan
• üslublarımızı
• üslublarımızın
• üslubların
• üslublarına
• üslublarında
• üslublarından
• üslublarını
• üslublarının
• üslublarınız
• üslublarınıza
• üslublarınızda
• üslublarınızdan
• üslublarınızı
• üslublarınızın

Oxşar sözlər

#üslublar nədir? #üslublar sözünün mənası #üslublar nə deməkdir? #üslublar sözünün izahı #üslublar sözünün yazılışı #üslublar necə yazılır? #üslublar sözünün düzgün yazılışı #üslublar leksik mənası #üslublar sözünün sinonimi #üslublar sözünün yaxın mənalı sözlər #üslublar sözünün əks mənası #üslublar sözünün etimologiyası #üslublar sözünün orfoqrafiyası #üslublar rusca #üslublar inglisça #üslublar fransızca #üslublar sözünün istifadəsi #sözlük

Obastan-ın layihəsi
Sözlük © 2020

Üslublar

Xuraman İbniyəmin qızı Məhərrəmova
Azərbaycan Tibb Universiteti

FUNKSİONAL ÜSLUBLAR VƏ NORMA MƏSƏLƏRİNİN
AZƏRBAYCAN DİLÇİLİYİNDƏ TƏDQİQİ

Açar sözlər: Azərbaycan dilçiliyi, üslubiyyat, ədəbi dil, norma, funksional üslub,
Key words: Azerbaijani linguistics, style, literary language, norm, functional style
Ключевые слова: Азербайджанское языкознание, стиль, литературный язык, норма, функциональный стиль

Azərbaycan dilçiliyində ötən əsrin 40-cı illərindən başlayaraq ədəbi dil sistemli şəkildə araşdırılmış, bir sıra tədqiqat işləri yazılmışdır. 20 il sonra isə üslubiyyat elminə həsr olunmuş ilk fündamental əsər, Ə.Dəmirçizadənin “Azərbaycan dilinin üslubiyyatı” adlı kitabı nəşr olunmuşdur. Bu kitabın arxasınca bir sıra əsərlər meydana çıxmağa başladı. Ş.Yusiflinin “Müasir Azərbaycan dilinin üslubi sintaksisi” (1973), T.Əfəndiyevanın “Müasir Azərbaycan dilinin leksik üslubiyyatı” (1973), Ə.Bağırovun “Azərbaycan dilinin qrammatik üslubiyyatı” (1984), K.Əliyevin “Azərbaycan ədəbi dili üslubiyyatının elmi əsasları” (1985) adlı doktorluq dissertasiyalarında demək olar ki, dilçilik üslubiyyatının bütün problemlərin əhatə edilir. Bundan sonra isə ədəbi dilimizin funksional üslublarının meydana çıxma dövrlərini əhatə edən T.Hacıyevin “Azərbaycan ədəbi dil tarixi” (Bakı, 1976). Ə.Dəmirçizadənin “Azərbaycan ədəbi dil tarixi” (Bakı, 1979), M.Cahangirovun “Milli təşəkkül mərhələsində Azərbaycan ədəbi dillərinin aparıcı üslubları” (Bakı, 1989), N.Xudiyevin “Azərbaycan ədəbi dili tarixi (1995) və A.Axundovun “Dilin estetikası” (1985) və T.Əfəndiyevanın “Azərbaycan dilinin bədii ifadə vasitələri” (1973) və “Azərbaycan dilinin üslubiyyat problemləri” (2001) kitablarını daxil etmək olar. Qeyd edək ki, üslubiyyatın əsas vəzifələrindən biri ədəbi dilin funksional üslubları, funksional üslubların nitq növlərini və onlar arasındakı əlaqələri öyrənməkdədir.

Опытные
онлайн-репетиторы

Инфоурок › Иностранные языки › Статьи › Hər hansı bir dilin üslublarını, üslubi imkanlarını öyrənən dilçilik sahəsinə üslubiyyat deyilir. Üslubiyyatın əsas vahidi üslubdur. Cəmiyyətin müxtəlif sahələrində dil vahidlərindən eyni səviyyədə istifadə edilmir. Üslub dedikdə dil

Hər hansı bir dilin üslublarını, üslubi imkanlarını öyrənən dilçilik sahəsinə üslubiyyat deyilir. Üslubiyyatın əsas vahidi üslubdur. Cəmiyyətin müxtəlif sahələrində dil vahidlərindən eyni səviyyədə istifadə edilmir. Üslub dedikdə dil

Hər hansı bir dilin üslublarını, üslubi imkanlarını öyrənən dilçilik sahəsinə üslubiyyat deyilir. Üslubiyyatın əsas vahidi üslubdur.

Cəmiyyətin müxtəlif sahələrində dil vahidlərindən eyni səviyyədə istifadə edilmir. Üslub dedikdə dil vahidlərindən məqsədyönlü istifadə üsulu, forması nəzərdə tutulur.

Dil vasitələrindən məqsədyönlü istifadə iki formada özünü göstərir:

Azərbaycan ədəbi dili funksional üslublar sisteminə malikdir.

Funksional üslublar milli ictimai təfəkkürün müxtəlif sahələrini əks etdirir, dil vahidləri də həmin sahələrin tələbi ilə seçilib, sistemlə şir. Məsələn, bədii təfəkkürün tələbi ilə bədii üslub, elmi təfəkkürün tələbi ilə elmi üslub, publisistik üslubun tələbi ilə publisistik üslub və s. müəyyənləşir. Bu üslubların hər birinin cəmiyyətdə özünəməxsus funksiyaları var, həmin funksiyalarına görə də bir-birindən fərqlənirlər. Ancaq bədii, elmi, publisistik və s. təfəkkür sahələri, yaxud formaları arasında əlaqə olduğu kimi, bədii, elmi, publisistik və s. üslublar da biri digəri ilə bağlıdır.

Həmin üslublar aşağıdakılardır:

1)Bədii üslub bədii əsərlərin (poeziya, nəsr, dramaturgiya) dilidir. Əsas əlamətləri obrazlılıq və emosionallıqdır. Azərbaycan dili yüzilliklər boyu poeziya dili kimi inkişaf etmişdir. Ə dəbi dilin bədii üslubu tarixi boyu aparıcı olmuşdur.

2)Publisistik üslub qəzet, jurnal, radio, televiziya, mitinq dili, müxtəlif yığıncaqlarda istifadə olunan dildir. Əsas əlaməti kütləvi anlaşıqlılıq, aydın olmasıdır. Publisistik üslubun yaranması “Əkinçi” ilə (milli mətbuatın əsasının qoyulması ilə) başlamış və inkişaf etmişdir.

3)Elmi üslub elmi əsərlərin, dərsliklərin, monoqrafiyaların dilidir. Əsas əlaməti məntiqilik, ardıcıllıq, terminlərin olmasıdır. Azərbaycan alimləri istər orta əsrlərdə, istərsə də sonralar öz əsərlərini daha çox beynəlxalq dillərdə yazdıqlarına görə elmi üslub bədii və publisistik üslub qədər geniş imkanlar qazanmamışdır.

4)Rəsmi-işgüzar üslub rəsmi və işgüzar sənədlərin dilidir. Əsas əlaməti standart formalardan istifadədir. Rəsmi-işgüzar üslubun inkişafı digər funksional üslublardan geri qalmışdı. Bu da həmin üslubun dövlətçilik ənənələrindən asılı olması ilə bağlıdır. Məsələn, Azərbaycan dövlətçiliyinin meydana gəlməsi ilə bağlı XVI əsrdə – Ş. İ. Xətai dövründə sənəd nümunələri yaranmışdır. Sovet dönəmində isə sənədləşmə daha çox rus dilində aparıldığı üçün rəsmi-işgüzar üslub inkişafdan qalmışdı. Müstəqil Azərbaycan dövlətinin yaranması bu üslubun sürətli inkişafına və möhkəmlənməsinə şərait yaratdı.

5)Məişət üslubu gündəlik ünsiyyət dilidir. Əsas əlaməti nitqin sərbəstliyi və təbiiliyidir. Ədəbi dildə məişət dili, məişət üslubu – danışıq dili mövcuddur. Bu gün məişət dili kimi qavradığımız nitq o zamanlar xalqın ünsiyyət saxladığı dilin özü idi.

Funksional üslublar ( bədii, elmi, publisistik, rəsmi-işgüzar, məişət ) birlikdə ədəbi dili təşkil edir. Ədəbi dilin ümumi fonetik, leksik, qrammatik normaları onun funksional üslublarının hər biri üçün məcburidir. Yəni həmin normalara hamı eyni dərəcədə əməl etməlidir.