Kalkulyatorla sözləri necə yazmaq olar

Müxtəlifcinsli qoşasaitli səslər

Magistr OL

Misallardan da göründüyü kimi hər bir kəmiyyətin özünə uyğun ölçü vahidi var. Almanın kütləsi kiloqramla, insanın boyunun uzunluğu metrlə, santimetrlə və s. ölçülür. Bu kəmiyyətlər kimi informasiyanın da özünə uyğun ölçü vahidləri var. Siz onlardan bəzilərini tanıyırsınız, hətda istifadə də edirsiz, lakin onların informasiyanın ölçü vahidi olduğunu bilmirsiz.

Məsələn: telefonlarınızın yaddaş kartları 512 meqabaytlıq kart, 2 geqabaytlıq kart. Burdakı Meqabayt və Geqabayt informasiyanın ölçü vahidləridir. Yaxud 3 meqbaytlıq musiqi faylı, 100 Kilobaytlıq şəkil faylı və s.

Uzunluğu ölçmək üçün metrdən istifadə olunur. Lakin məsafə qısa olduqda metr əvəzinə, santimetr, millimetr, məsafə uzun olduqda isə kilometrdən istifadə olunur.

İnformasiya da belədir. Ən kiçik informasiya vahidi bit -dir. bit sözü də iki sözün birləşməsindən əmələ gəlib b inary və d igit. Mənası ikilik rəqəm, ikilik kod deməkdir. Kompyuterin yaddaşındakı bütün informasiya ikilik kodda saxlanılır. Yəni kompyuterin yaddaşındakı bütün informasiya iki rəqəmdən ibarətdir 0 və 1 . İkilik say sistemindəki hər bir 0 və 1 kompyuterin yaddaşında 1 bit yer tutur. Deməli 1 bit ya bir dənə 0 ( sıfır )-dır ya da bir dənə 1. 1 bit informasiyanın ən kiçik, elementar, minimal ölçü vahididir. 1 bit çox kiçik olduğundan informatikada əsas vahid olaraq 1bayt qəbul olunub. 1bayt = 8bit . Bəzən qısa olsun deyə bayt əvəzinə b yazırlar. (qeyd: bəzən tələbələr b yazılanda onun bayt və ya bit olduğunu ayıra bilmirlər. Yadda saxlayın ki bit heç vaxt qısaldılmır həmşə bit yazılır. Əgər b yazılıbsa deməli o bayt-dır.)

İnformatikada bayt-dan daha böyük ölçü vahidləri də var: Kilobayt( Kb ), Meqabayt( Mb ), Geqabayt( Gb ), Terabayt( Tb ), Petabayt( Pb ), Etabayt( Eb ), Zetabayt( Zb ). Aşağıdakı cədvəldə 1 vahiddən digərinə keçidlər göstərilmişdir .

Cədvəli bir dəfəyə əzbərləməyə çalışıb özünüzə zülm etməyin. Çalışın başa düşəsiz o da olmasa zamanla əzbərlənəcək sualları həll etdikcə. Bir dəfəyə olmaz. (Hər bir iş Səbr ilə asan olar, asan olar əmma gec asan olar)

1 bayt = 8 bit
1 Kbayt = 1024 bayt = 2 10 bayt
1 Mbayt = 1024 Kbayt = 2 10 Kbayt = 2 20 bayt
1 Gbayt = 1024 Mbayt = 2 10 Mbayt = 2 20 Kbayt = 2 30 bayt
1 Tbayt = 1024 Gbayt = 2 10 Gbayt = 2 20 Mbayt = 2 30 Kbayt = 2 40 bayt
1 Pbayt = 1024 Tbayt = 2 10 Tbayt = 2 20 Gbayt = 2 30 Mbayt = 2 40 Kbayt = 2 50 bayt
1 Ebayt = 1024 Pbayt = 2 10 Pbayt = 2 20 Tbayt = 2 30 Gbayt = 2 40 Mbayt = 2 50 Kbayt = 2 60 bayt

1 Zbayt = 1024 Ebayt = 2 10 Ebayt = 2 20 Pbayt = 2 30 Tbayt = 2 40 Gbayt = 2 50 Mbayt = 2 60 Kbayt = 2 70 bayt

Qeyd: cədvəldə gördüyünüz 2 10 (iki üstü on oxunur) 2-nin 10 dəfə öz-özünə vurulmasıdır 2 10 =2*2*2*2*2*2*2*2*2*2. 1024=2 10 . 2 20 =2 10 *2 10 . 2 30 =2 20 *2 10 =2 10 *2 10 *2 10 . Vurarkən üstlər toplanır, bölərkən üstlər çıxılır 2 40 /2 10 =2 30 . Ancaq gərək əsaslar eyni olsun. Yazdıqlarımızın hamsının əsası eynidir 2-dir.

b. Simvolların kodlaşdırılması standartları (ASCII və UNICODE).

Yalnız rəqəmlərlə ifadə olunan informasiyaya kodlaşdırılmış informasiya deyilir. Bunun üçün istifadə olunan rəqəmlərə kodlar deyilir. Kompyuterdə informasiya yalnız kodlaşdırılmış şəkildə emal olunur. Kodlaşdırma üçün ikilik say sistemindən – binar koddan(ikilik koddan) istifadə olunur. İkilik kod dedikdə “ 0” və ya “ 1” rəqəmlərindən hansısa biri nəzərdə tutulur. Bir ikilik kod yəni 0 və ya 1 kompyuterin yaddaşında 1 bit yer tutur.

Mətn tipli informasiyanın kodlaşdırılması bir neçə müxtəlif standarta əsaslanır, lakin əsas standart ABŞ-da ANSI Milli insitutunda işlənilmiş ASCII (American Standard Code or Information Interchange) standartı olmuşdur. ASCII-da 256 kod var. Hər bir kod yaddaşda 1 bayt (yəni 8 bit) yer tutur.

ASCII cədvəlindən başqa digər kodlaşdırma sistemləri də mövcuddur. Bunlara misal olaraq Windows 1251, КОИ-8, UTF və s. sistemlərini göstərmək olar. Bu sistemlərdə də ASCII-da olduğu kimi 1 simvolun kodlaşdırılması üçün 8 bit və ya 1 bayt istifadə olunur.

Bu sistemlərdən fərqli olaraq Unicode (Yunikod) sistemində hər bir simvolun kodlaşdırılması üçün 2 bayt istifadə edilir. Sistemdə 65536 kod var. Bu ədəd isə dünyanın bütün əlifbalarını özündə saxlaya bilər. ASCII sistemində “Ə” hərfinə yer yox idi, ona görə də əvvələr “Ə” əvəzinə “A” üstündə iki nöqtə yazırdılar. ((Siz xatırlamarsız o vaxtlar uşaq olmusuz J )) Bu 65536 kodun arasında “Ə”, “ə” hərfi üçün də yer tapıldı. (digər qeyri standart hərflərimizin kodu əvvəldən məlum idi. Fikirləşmiyin ki bizə görə var idi. Xeyr. Məsələn ü hərfi Alman dilində də olduğu üçün onun kodu mövcud idi)

((Bu Kod dastanını unutsaz da olar. Ancaq bir şeyi qətiyyən unutmayın. ASCII-də 1 hərf, 1simvol, 1 nöqtə, 1 vergül, 1 rəqəm, hətda bir boşluq da (probel) 1 bayt yer tutur. Məsələn: “Kitab” sözü yaddaşda 5 bayt yer tutar çünki 5 hərfdən ibarətdir. “Esli ve Kerem” yaddaşda 13 bayt yer tutar. Kerem-5bayt, Esli-4bayt, ve-2bayt ortada 2 dənə boşluq var onlar da hərəsi 1 baytdan 2 bayt, cəmi 13 bayt. UNİCODE sistemində də deyilənlər hamsı qüvvədə qalır. Lakin, 1 fərq var. UNİCODE sistemində hər bir simvol 2 bayt yer tutur. “Kitab” bu sistemdə 10 bayt olacaq.))

Dəxli olmayan Qeyd: tərkibində ə hərfi olan sözlər ancaq UNİCODE sistemi ilə hesablanır. ASCII-da ə hərfi ola bilməz.

Kalkulyatorla sözləri necə yazmaq olar

Şagirdlər on illərdir ki, riyaziyyat dərsində kalkulyatorlarda sözləri yazır. Xoşbəxtlikdən, bu o deməkdir ki, kalkulyatorda hərf edə biləcəyiniz sözlərin uzun siyahıları və onları yaratmaq üçün lazım olan nömrələr var. Köhnə kalkulyatorlar bu hiylə üçün daha yaxşı işləyir, ona görə də valideynlərinizdən onların hələ də haradasa kalkulyatorlarının olub-olmadığını soruşun. Görün nə qədər söz yaza bilərsiniz!

Kalkulyator yardımı

Kalkulyator lüğətinin nümunəsi

Kalkulyatorun ad siyahısına nümunə

addım

Metod 1/2: Onaltılıq rejimdən istifadə

1. Kalkulyatorunuzu onaltılıq rejimə keçirin. Bütün kalkulyatorlar onaltılıq vəziyyətə malik deyil, lakin sizin vəziyyətiniz varsa, sözləri hərf etmək üçün bir neçə hərfiniz var. Klaviaturada A-F hərflərini görsəniz, kalkulyatorunuzun onaltılıq rejimi olub-olmadığını deyə bilərsiniz.
   • Hexadecimal rejimi olan kalkulyatorlara Casios və Texas Instruments daxildir.

• Məsələn, 5EE-dən istifadə edərək “bax” sözünü hərf edə bilərsiniz.
• Yaza biləcəyiniz bəzi başqa sözlərə BASS, DIE, BOSS, DOE və SEA daxildir.

• b = q
• d = s
• 0 = O / D
• 1 = I
• 2 = Z
• 3 = E
• 4 = h / A.
• 5 = S
• 6 = g / q
• 7 = L.
• 8 = B
• 9 = G / b
• Siz həmçinin “to” və ya “also” sözünün yerinə 2 rəqəmindən istifadə edə bilərsiniz.

2-ci üsul: Kalkulyatorunuzu tərsinə çevirin

1. Fərqli hərfləri təmsil etmək üçün xüsusi rəqəmlərdən istifadə edin. Hər rəqəmi tərsinə çevirdikdə fərqli hərf kimi görünür. Bir çox söz yazmaq üçün bu hərflərdən istifadə edə bilərsiniz. İstifadə edə biləcəyiniz hərflərin siyahısı:
   • 0 = O / D
   • 1 = I
   • 2 = Z
   • 3 = E
   • 4 = h / A.
   • 5 = S
   • 6 = g / q
   • 7 = L / saat
   • 8 = B
   • 9 = G / b
2. Bir kağız parçasına bir söz yazın. Sözün hərfini yaza bilmək istəyib-istəmədiyinizi görmək üçün siyahınızı yoxlayın ki, bütün hərflər nömrəyə uyğun gəlir. İstifadə etmək istədiyiniz hərf siyahıda yoxdursa, sözü yaza bilməzsiniz.
   • “SALAM” kalkulyatorda yazmaq üçün klassik sözdür. Qeyd edək ki, bütün hərflər siyahıdadır.
   • Kalkulyatorda yaza biləcəyiniz bəzi başqa sözlər IGLOOS, GIGGLE, AYAQQABI və YUMURTAdır. Hərflərin siyahısına baxın və onlarla hansı sözləri yaza biləcəyinizi görün.
3. Hər hərfə uyğun gələn nömrəni yazın. Hər hərfin altındakı siyahıya ona uyğun gələn nömrəni yazın. Sözünüzü hərf etmək üçün istifadə etmək istədiyiniz rəqəmlər bunlardır. Hər hərfin bir nömrəsi olmalıdır.
   • “SALAM” yazmaq üçün uyğun gələn nömrələr 43770-dir.
4. Yazdığınız rəqəmləri kalkulyatorunuzun arxasına yazın. Sözün son hərfi ilə başlayın. Kalkulyatorunuzu tərsinə çevirdiyiniz zaman hərflərin sırası arxaya – yəni sözünüzü düzgün yazmaq üçün düzgün ardıcıllıqla olacaq!
   • Məsələn, əgər siz “SALAM” yazacaq, rəqəmləri çevirin ki, onlar 0,77734 oxusunlar.
   • Əgər söz “o” ilə bitirsə, 0 ilə başlayın, sonra onluq (.) əlavə edin, “enter” və ya “=” düyməsini basdığınız zaman 0 hələ də orada olacaq.
5. Enter düyməsini basın və kalkulyatoru tərsinə çevirin. Bəzi kalkulyatorlarda “daxil et” düyməsi, bəzi kalkulyatorlarda isə yalnız bir = düyməsi var. Kalkulyatorunuzda olana toxunun. Kalkulyatorunuzu elə çevirin ki, kalkulyatorunuzun yuxarı hissəsi sizə ən yaxın olsun. Sözünüz görünür!
6. Bəzi nümunələri yazmağa çalışın. Müəyyən bir sözü yaza biləcəyinizi təxmin etmək üçün artıq müəyyən edilmiş sözlərin siyahısını axtarın. Budur bir neçə nümunə:
   • 376006 GOOGLE yazır
   • 707 magi LOL
   • 0,08 magi BOO
   • 53177187714 HILLBILLIES yazır
   • 500761 IGLOOS yazır
   • 38-i BE, 338-i BEE yazır
   • 55378 BLESS yazır
   • 0.208 BOZO yazır
   • 663 yumurta yazır
   • 336 sehr GEE-i formalaşdırır
   • 376616 GIGGLE yazır
   • 378806 GOBBLE yazır
   • 637 AYAĞI yazır
   • 607 magi LOG
   • 53507 magi TABER
   • 3080 magi OBOE
   • 53045 sehrli formalar AYAQQABI
   • 8075 SLOB yazır
   • 8008 BOOB yazır

İcma sualları və cavabları

Kalkulyatorda “salam” sözünü necə yazmaq olar?

0.7734 “salam” yazır.

Dənizi necə yazırsınız?

Kalkulyatorda Lauranı necə yazmaq olar?

Necə “çox şirin” yaza bilərəm?

M və ya B üçün nömrə varmı?

“Jizel”i necə yazmaq olar?

Kalkulyatorda “Liam” sözünü necə yazmaq olar?

28.63-ü sözlə necə yaza bilərəm?

Kalkulyatorda “Sofi” sözünü necə yazmaq olar?

Kalkulyatorda Leah hərfini yaza bilərəmmi?

Məsləhətlər

• Daha asan oxunan nəticələr üçün köhnə kalkulyatordan istifadə edin.
• Casio məsələn 83Gt plus-da y və m var.O g və r hərflərini əldə etmək üçün shift ans düyməsini basın.

Bəzi sait səslərin tələffüzü

Uzun tələffüz olunan sait səslər.
Dilimizdə [ı], [ü] saitlərindən başqa bütün saitlər uzun tələffüz olunur.Uzun tələffüz olunan saitlərin iştirak etdiyi sözlər əsasən ərəb mənşəli sözlərdir. Uzun tələffüz olunan səslər sözün müxtəlif hecalarında ola bilər. Məs:Akif, xiyaban[a:]; elan, memar [e:]; mədə,tərif [ə:]; möcüzə, mötərizə [ö:]; musiqi, rütubət [u:]; zinət, vəsiqə [i:]. Bu halda həmin sözlərin səs və hərf tərkibində heç bir fərq yaranmır. [o] və [ö] saitlərinin uzun tələffüz olunmasında müəyyən fərq var. Belə ki, v və n samitləri tələffüzdə ixtisar olunur və həmin səslər uzun tələffüz olunur. Məs:dovşan, dovğa, sonra [o:]; lövhə, bənövşə [ö:]. Bu cür uzun tələffüz olunan sözlər deyilişi və yazılışı fərqli sözlər adlanır

Yadda saxla!
Uzun tələffüz olunan hecalar vurğu qəbul etmir. Istisna: bəzi ,bəzən sonra, yəni sözlərində uzun tələffüz olunan səslərlə vurğulu heca eyni-birinci hecadır.
Milli sözlərimizdə uzun tələffüz olunan sözlər yoxdur. Istisna: dovğa
Uzun tələffüz olunan səslər sözün bütün hecalarında işlənə bilər.
İstisna olaraq ov, öv hərf birləşmələrində uzun tələffüz olunma baş vermir: ovçu, ovçuluq, ovlamaq, zövq, şövq, dövran və s.

Qoşasaitli səslərin yazılışı və tələffüzü

Dilimizdə mənşə etibarilə alınma sözlər var ki, həmin sözlərdə iki sait səs yanaşı gəlir. Bu cür sözlər qoşasaitli sözlər adlanır.Qoşasaitli sözlər iki qrupa bölünür: 1) eynicinsli sait qoşalığı 2) müxtəlifcinsli sait qoşalığı

Eynicinsli qoşasaitli səslər

Eynicinsli qoşasaitli sözlərdə saitlərdən hər ikisi bir yerdə uzun tələffüz olunur.Eyni sait qoşalığı sözün ortasında və sonunda işlənə bilər. Məs:təəccüb [tə:ccüb], təəssüf [tə:ssüf], əmtəə [əmtə:], bədii [bədi:] və s. Qoşa o saiti ilə işlənən bəzi sözlər vurğu qəbul etməyərək [a:] kimi tələffüz olunur. Məs:zoologiya [za:logiya], kooperasiya [ka:perasiya] və s.

Qeyd: Eynicinsli qoşasaitli sözlərin hamısı deyilişi və yazılışı fərqli sözlərdir.

Müxtəlifcinsli qoşasaitli səslər

Müxtəlifcinsli sait qoşalığında səsartımı,səsdüşümü hadisələri baş verir. Bəzi sözlərin isə deyilişində və yazılışında heç bir fərq baş vermir. Müxtəlifcinsli sait qoşalığı sözün əvvəlində, ortasında və sonunda işlənə bilər.

a) ai, iə, əi, io, ea, aü, ia hərf birləşmələrinin işləndiyi sözlərdə -y samiti artırılır. Məs:Səidə [Səyidə], iaşə [iyaşə], bioloq [biyaloq] və s. Bu cür sözlərdə səsartımı hadisəsi baş verir.

b) əa, üa, üə hərf birləşmələrinin işləndiyi sözlərdə isə birinci sait tələffüz olunmur, ikinci sait isə uzun tələffüz olunur. Məs: müəyyən [mə:yyən], müəllim [mə:llim], müasir [ma:sir] və s. Belə sözlərdə səsdüşümü hadisəsi baş verir.

c) Qoşasaitli mürəkkəb sözlərdə də yanaşı gələn sait səslərdən birincisi tələffüzdə düşür. Məs: xalaoğlu [xaloğlu], dayıoğlu [dayoğlu], bacıoğlu [bacoğlu], əliaçıq [əlaçıx] və s. Belə sözlərdə səsdüşümü hadisəsi baş versə də, uzun tələffüz olunan səs olmur.

d) Dilimizdə bəzi müxtəlifcinsli sait qoşalığı olan sözlər var ki, həmin sözlərdə tələfüz zamanı heç bir fərq yaranmır. Məs: aktual, memuar, qiraət, Laos, xaos, Seul, şüəra, bəraət, seans, mətbuat, sual, məcmuə, pauza, sauna, fauna, raund, şücaət, şüa, riayət və s.