Ramil Namazovun səhifəsi

Valyuta müqaviləsinin imzalanması zamanı növbəti amillər nəzərə alınmalıdır:

Valyuta əməliyyatlari

Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının İdarə Heyətinin

Bakı şəhəri “28” noyabr 2016-cı il

“ Azərbaycan Respublikasının rezidentl ə rinin xarici valyutada, habel ə qeyri-rezidentl ə rin milli v ə xarici valyutada əməliyyatlarının aparılması Qaydaları ” nın təsdiq edilməsi barədə [1]

Ölkənin tədiyə balansında valyuta kəsirinin azaldılması və valyuta nəzarətinin effektivliyinin artırılması məqsədi ilə Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının İdarə Heyəti “Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 22.0.4-cü və 22.0.17-ci maddələrinə əsasən

Q Ə R A R A A L I R:

1. “ Azərbaycan Respublikasının rezidentl ə rinin xarici valyutada, habel ə qeyri-rezidentl ə rin milli v ə xarici valyutada əməliyyatlarının aparılması Qaydaları ” təsdiq edilsin (əlavə olunur).

2. Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının İdarə Heyətinin 27.05.2002-ci il tarixli qərarı ilə (12 nömrəli protokol) təsdiq edilmiş (13.06.2002-ci il tarixli 2859 nömrəli şəhadətnamə) “ Azərbaycan Respublikasının rezident və qeyri-rezidentlərinin valyuta əməliyyatlarının rejimi haqqında Qaydalar ” və bu Qaydalara 28 iyun 2004-cü il tarixli (11 nömrəli protokol) dəyişikliklər (14 iyul 2004-cü il tarixli 3062 nömrəli şəhadətnamə), 03 noyabr 2004-cü il tarixli (19 nömrəli protokol) dəyişikliklər (29 noyabr 2004-cü il tarixli 3097 nömrəli şəhadətnamə), 21 iyun 2007-ci il tarixli (22 nömrəli protokol) dəyişikliklər (29 iyun 2007-ci il tarixli 3340 nömrəli şəhadətnamə), 27 sentyabr 2008-ci il tarixli (26 nömrəli protokol) dəyişikliklər (16 oktyabr 2008-ci il tarixli 3410 nömrəli şəhadətnamə), 20 noyabr 2009-cu il tarixli (33 nömrəli protokol) dəyişikliklər (01 dekabr 2009-cu il tarixli 3485 nömrəli şəhadətnamə), 15 aprel 2010-cu il tarixli (9 nömrəli protokol) dəyişikliklər (23 aprel 2010-cu il tarixli 3738 nömrəli şəhadətnamə) ləğv edilsin.

3. Hüquq departamentinə (R.Məlikova) tapşırılsın ki, bu Qərarın 3 gün müddətində Azərbaycan Respublikasının Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edilməsi üçün Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyinə təqdim edilməsini təmin etsin.

Mərkəzi Bankın sədri Elman Rüstəmov

“28” noyabr 2016-cı il

Azərbaycan Respublikasının rezidentl ə rinin xarici valyutada, habel ə qeyri-rezidentl ə rin milli v ə xarici valyutada əməliyyatlarının aparılması Qaydaları [2]

1. Ümumi müddəalar

1.1. Bu Qaydalar “Valyuta t ə nzimi haqqında”, “Banklar haqqında”, “Poçt haqqında”, “ İnvestisiya fəaliyyəti haqqında ” Az ə rbaycan Respublikasının qanunlarına uyğun olaraq hazırlanmış v ə Az ə rbaycan Respublikasında f ə aliyy ə t göst ə r ə n banklar, xarici bankların yerli filialları v ə poçt rabit ə sinin milli operatoru (bundan sonra – banklar) istisna olmaqla, rezidentl ə rin xarici valyutada, habel ə qeyri-rezidentl ə rin milli v ə xarici valyutada banklar vasit ə si il ə ə m ə liyyatlarının aparılması qaydalarını t ə nziml ə yir. Bu Qaydalar h ə mçinin maliyy ə bazarlarında f ə aliyy ə tin ə n ə zar ə t olunan subyektl ə r (qiym ə tli kağızlar bazarında lisenziyalaşdırılan ş ə xsl ə r, kredit t ə şkilatları, sığorta bazarının peş ə kar iştirakçıları, investisiya fondları v ə onların idar ə çil ə ri) istisna olmaqla dig ə r rezidentl ə rin Az ə rbaycan Respublikasının hüdudlarından k ə narda xarici valyuta hesablarının açılmasının hal v ə ş ə rtl ə rini mü ə yy ə n edir. [3]

1.2. Rezident və qeyri-rezidentlərin bu Qaydalarda nəzərdə tutulmuş valyuta əməliyyatları “Cinayət yolu ilə əldə edilmiş pul vəsaitlərinin və ya digər əmlakın leqallaşdırılmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı mübarizə haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun tələblərinə uyğun olaraq həyata keçirilir.

1.3. Ə l ə t azad iqtisadi zonasında valyuta ə m ə liyyatları “ Ə l ə t azad iqtisadi zonası haqqında” Az ə rbaycan Respublikası Qanununun t ə l ə bl ə rin ə uyğun olaraq t ə nziml ə nir. [4]

2. Anlayışlar

2.1. Bu Qaydaların məqsədləri üçün istifadə olunan anlayışlar aşağıdakı mənaları ifadə edir:

2.1.1. bank hesabı – bankın balansında müştərilər üçün açılan cari, ssuda, əmanət və ya digər hesab; [5]

2.1.2. idxal olunan xidmətlər – qeyri-rezidentlər tərəfindən Azərbaycan Respublikasının ərazisində göstərilən xidmətlər və görülən işlər, həmçinin rezidentlərin v ə qeyri-rezidentl ə rin xeyrinə ölkə xaricində göstərilən xidmətlər və görülən işlər. [6]

2.2. Bu Qaydalarda istifadə olunan “xarici valyuta”, “rezidentlər”, “qeyri-rezidentlər”, “valyuta əməliyyatları” anlayışları “Valyuta tənzimi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda, “poçt rabitəsinin milli operatoru” anlayışı “Poçt haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda, “kommersiya bildirişi” anlayışı “Elektron ticarət haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununda verilən mənaları ifadə edir.

3. Bank hesabı açılmadan aparılan valyuta əməliyyatları

3.1. Bank hesabı açılmadan Azərbaycan Respublikasının daxilində və Azərbaycan Respublikasından kənara xarici valyutada pul köçürmələri yalnız rezident və qeyri-rezident fiziki şəxslər tərəfindən aparıla bilər. Rezident və qeyri-rezident hüquqi şəxslər tərəfindən bank hesabı açılmadan xarici valyutada pul köçürməsi əməliyyatlarının aparılmasına yol verilmir.

3.2. Rezident və qeyri-rezident fiziki şəxsin xeyrinə bank hesabı açılmadan pul köçürməsi əməliyyatları üzrə daxil olan vəsait bank tərəfindən məhdudiyyət olmadan qəbul edilir və ödənilir. Köçürülmüş xarici vаlyutа vəsaitləri vəsaiti alana nağd şəkildə verilir və ya onun tapşırığı ilə bаnk hеsаbınа köçürülür.

3.3. Rеzidеnt və qeyri-rezident fiziki şəxs Azərbaycan Respublikasından kənara bank hеsаbı аçmаdаn хаrici vаlyutа vəsаitlərini bir əməliyyаt günü ərzində 1000 (bir min) АBŞ dоllаrı, t ə qvim ayı ə rzind ə isə 10000 (on min) АBŞ dоllаrı еkvivаlentinədək məbləğdə köçürə bilər. [7]

4. Bank hesabları üzrə aparılan valyuta əməliyyatları

4.1. Rezidentlərin və qeyri-rezidentlərin xarici valyutada olan bank hesablarına nağd və nağdsız qaydada daxil olan xarici valyuta banklar tərəfindən məhdudiyyət olmadan onların hesablarına mədaxil edilir.

4.2. Azərbaycan Respublikasının daxilində rezidentlərin və qeyri-rezidentlərin bank hesablarından xarici valyutada köçürmələr Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 19-cu maddəsinin III hissəsinin tələblərinə əməl edilməklə məhdudiyyət olmadan həyata keçirilir.

4.2-1. “Qrant haqqında” və “ Qeyri-h ö kumət tə ş kilatlar ı (ictimai birliklər və fondlar) haqq ı nda ” Azərbaycan Respublikas ı n ı n qanunlar ı na uy ğ un olaraq rezidentlərin xarici valyutada, qeyri-rezidentlərin milli və xarici valyutada bank hesablar ı ü zrə qrant m ü qavilələri, həm ç inin qeyri-h ö kumət tə ş kilatlar ı n ı n və xarici dövlətlərin qeyri-h ö kumət tə ş kilatlar ı n ı n filial və ya n ü mayəndəliklərinin qəbul etdiyi ianələr ilə ba ğ l ı bank əməliyyatlar ı yaln ı z m ü vafiq olaraq qrant verilməsi və ya al ı nmas ı haqq ı nda m ü qavilənin (qərar ı n) qeydə al ı nmas ı n ı və ya ianə barədə məlumat ı n təqdim edilməsini təsdiq edən sənəd təqdim olunduqda apar ı l ı r. Qrant müqavilələri (qərarlar ı ) ilə ba ğ l ı bank əməliyyatlar ı na dair tələblər sub-qrantlara və qrant m ü qaviləsi (qərar ı ) ü zrə əlavə m ü qavilələrin, habelə m ü qavilələrin (qərarlar ı n) m ü ddətinin, məqsədinin, məblə ğ inin dəyi ş dirilməsi hallar ı na da ş amil olunur. [8]

4.3. Azərbaycan Respublikasından kənara bank hesablarından xarici valyutada köçürmələr aşağıdakı növ əməliyyatlar üzrə aparılır:

4.3.1. Azərbaycan Respublikasına idxal olunan malların və xidmətlərin ödənilməsi üzrə rezidentlər və qeyri-rezidentlər tərəfindən köçürülən, o cümlədən qabaqcadan ödənilən vəsaitlər (avans) üzrə əməliyyatlar:

4.3.1.1. ödəniş malların idxalı ilə əlaqədar olduqda banka idxal müqaviləsi və ya ödənişin təyinatını, məbləğini və idxal olunan mallar barədə məlumatı özündə əks etdirən bildiriş, hesab-faktura və ya digər sənədlər, həmçinin malların idxalını təsdiq edən gömrük bəyannaməsinin əsli (v ə ya rezident v ə qeyri-rezident fiziki ş ə xsl ə rin kommersiya v ə istehsal m ə qs ə dl ə ri üçün n ə z ə rd ə tutulmayan beyn ə lxalq poçt gönd ə rişl ə ri il ə gönd ə ril ə n mallarla bağlı Ümumdünya Poçt İttifaqının aktlarında n ə z ə rd ə tutulmuş müşayi ə tedici s ə n ə d) təqdim edilir (bəyannamə elektron formada tərtib edildikdə, bank hesabının sahibi həmin sənədin elektron formada əldə edilməsini təmin etməlidir); [9]

4.3.1.2. ödəniş idxal olunan xidmətlərin göstərilməsi ilə əlaqədar olduqda banka xidmətin göstərilməsi üzrə müqavilə və ya ödənişin təyinatını, məbləğini və xidmətlər barədə məlumatı özündə əks etdirən bildiriş, hesab-faktura və ya digər sənədlər, həmçinin xidmətlərin göstərilməsini təsdiq edən sənədlər (xidmətlərin qəbul edilməsini təsdiqləyən akt (n ə qliyyat vasit ə l ə rin ə respublikadan k ə narda xidm ə tl ə rin göst ə rilm ə sin ə dair hesab-faktura h ə min xidm ə tl ə rin göst ə rildiyini t ə sdiq ed ə n s ə n ə d kimi çıxış ed ə bil ə r) və ya digər sənəd) təqdim edilir; [10]

4.3.1.3. qabaqcadan öd ə niş aparıldıqda banka öd ə nişin t ə yinatını, ş ə rtl ə rini v ə m ə bl ə ğini ə ks etdir ə n s ə n ə d t ə qdim edilir. Qabaqcadan öd ə niş müqabilind ə malların ölk ə y ə idxalını (xidm ə tl ə rin göst ə rilm ə sini) t ə sdiq ed ə n gömrük b ə yannam ə si (xidm ə tl ə rin göst ə rilm ə sini t ə sdiq ed ə n s ə n ə d) banka t ə qdim olunmalıdır v ə ya xeyrin ə qabaqcadan öd ə nişin edildiyi ş ə xs v ə ya üçüncü ş ə xs t ə r ə find ə n qabaqcadan öd ə nilmiş m ə bl ə ğ geri qaytarılmalıdır. Müvafiq s ə n ə dl ə r öd ə nişin aparıldığı günd ə n ə n geci 2 (iki) il müdd ə tind ə banka t ə qdim edilm ə dikd ə v ə ya qabaqcadan öd ə nilmiş m ə bl ə ğ geri qaytarılmadıqda v ə bu zaman idxal edilm ə y ə n malların (göst ə rilm ə y ə n xidm ə tl ə rin) v ə ya geri qaytarılmayan m ə bl ə ğin qalıq d ə y ə ri 10 000 (on min) ABŞ dolları ekvivalenti m ə bl ə ğind ə n çox olduqda, bank t ə r ə find ə n qabaqcadan öd ə niş ə m ə liyyatına dair bütün s ə n ə dl ə r 5 (beş) iş günü ə rzind ə Az ə rbaycan Respublikasının M ə rk ə zi Bankına t ə qdim edilir; [11]

4.3.1.4. idxal müqaviləsi üzrə malın (xidmətin) dəyəri yalnız mal (xidmət) alan şəxs tərəfindən ödənilə bilər;

4.3.1.5. idxal müqaviləsi üçüncü şəxsin xeyrinə bağlandıqda, malın (xidmətin) dəyəri idxal müqaviləsinin şərtlərinə uyğun olaraq malı (xidməti) alan üçüncü şəxs və/və ya müqaviləni bağlayan şəxs tərəfindən ödənilə bilər. Belə ödənişlər müvafiq müqavilə və malların (xidmətlərin) ölkəyə idxalını təsdiq edən gömrük bəyannaməsi (xidmətin göstərilməsini təsdiq edən sənəd) bu Qaydaların 4.3.1.1-ci və 4.3.1.2-ci yarımbəndinə müvafiq qaydada təqdim edilməklə icra olunur. Belə əməliyyatların həyata keçirilməsi zamanı qabaqcadan ödənişin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulduqda, bu Qaydaların 4.3.1.3-cü yarımbəndində göstərilən qabaqcadan ödəniş rejimi tətbiq olunur;

4.3.2. t ə krar ixrac ə m ə liyyatları üzr ə rezidentl ə rin v ə qeyri-rezidentl ə rin köçürm ə l ə ri. Bel ə köçürm ə l ə r xarici ölk ə d ə n mallar idxal edil ə n ə d ə k icra edildikd ə , bu Qaydaların 4.3.1.3-cü yarımb ə ndind ə n ə z ə rd ə tutulmuş qabaqcadan öd ə niş rejimi t ə tbiq olunur; [12]

4.3.2-1. m alların respublikanın gömrük ə razisin ə g ə tirilm ə d ə n üçüncü t ə r ə f ə t ə qdim edilm ə si üzr ə r ezidentl ə rin v ə qeyri-rezidentl ə rin vasit ə çilik f ə aliyy ə ti il ə bağlı köçürm ə l ə ri. Bel ə köçürm ə l ə rin m ə bl ə ği vasit ə çinin müv ə kkil bankdakı hesabına mal alan t ə r ə find ə n ə vv ə lc ə d ə n köçürül ə n m ə bl ə ğd ə n artıq olmamalı v ə vasit ə çilik f ə aliyy ə tini t ə sdiq ed ə n müvafiq müqavil ə (müqavil ə l ə r) banka t ə qdim edilm ə lidir; [13]

4.3.3. qabaqcadan ödənilmiş, lakin icra olunmayan ixrac müqavilələri üzrə rezidentlər və qeyri-rezidentlər tərəfindən vəsaitlərin geri qaytarılması. Belə köçürmələr ixrac müqaviləsi üzrə ödənişin həmin şəxslərin hesablarına qabaqcadan daxil olmasını təsdiq edən bank sənədi təqdim olunmaqla həyata keçirilir;

4.3.4. rezident hüquqi şəxslərin xaricdə yerləşən filial və nümayəndəliklərinə, həmçinin törəmə və tabeliyində olan qurumlarına məqsədi bəyan edilməklə köçürmələr;

4.3.4-1. rezidentl ə r t ə r ə find ə n beyn ə lxalq tenderl ə rin n ə tic ə l ə rin ə müvafiq olaraq h ə yata keçirdikl ə ri layih ə l ə rl ə bağlı malların layih ə h ə yata keçiril ə n xarici ölk ə y ə t ə darük edilm ə si m ə qs ə dil ə köçürm ə l ə r. Bel ə köçürm ə l ə r rezidentin tenderd ə iştirakını t ə sdiq ed ə n s ə n ə d v ə tender n ə tic ə sind ə bağlanmış müqavil ə , h ə mçinin malların t ə darük edilm ə si m ə qs ə dil ə üçüncü t ə r ə fl ə bağlanılan müqavil ə , hesab-faktura v ə ya öd ə nişin t ə yinatını, m ə bl ə ğini v ə alınan mallar bar ə d ə m ə lumatı özünd ə ə ks etdir ə n dig ə r s ə n ə d banka t ə qdim edilm ə kl ə h ə yata keçirilir; [14]

4.3.5. xaricdən cəlb edilmiş kreditlər və digər borc öhdəlikləri, həmin borc öhdəlikləri üzrə faiz, komisyon haqlar və cərimələrin ödənilməsinə yönəldilmiş köçürmələr. Belə ödənişlər rezidentlər və qeyri-rezidentlər tərəfindən kreditin alınmasını təsdiq edən müqavilə və ya digər borc öhdəliyinin yaranmasını təsdiq edən sənəd banka təqdim edilməklə həyata keçirilir. Borc v ə saiti rezidentl ə rin v ə qeyri-rezidentl ə rin xaricd ə ki bank hesablarına m ə daxil edildikd ə , bel ə köçürm ə l ə r ə lav ə olaraq borc v ə saitinin bu Qaydaların 4-cü hiss ə sind ə n ə z ə rd ə tutulan m ə qs ə dl ə rl ə istifad ə edildiyini t ə sdiq ed ə n s ə n ə dl ə r v ə istifad ə edilmiş v ə saitin h ə cmini göst ə r ə n bank hesabından çıxarış t ə qdim edilm ə kl ə , borc v ə saitind ə n istifad ə edilmiş miqdarda h ə yata keçirilir (rezident v ə ya qeyri-rezidentin xaricd ə ki bank hesabına köçürülmüş borc v ə saiti Az ə rbaycan Respublikasına malların v ə ya xidm ə tl ə rin idxal edilm ə si üçün avans öd ə nişin edilm ə si m ə qs ə dil ə istifad ə edildikd ə h ə min rezident v ə ya qeyri-rezidentin müv ə kkil bankdakı hesabından borcun öd ə nilm ə si m ə qs ə dil ə v ə sait köçürüldüyü günd ə n bu Qaydaların 4.3.1.3-cü yarımb ə ndind ə göst ə ril ə n qabaqcadan öd ə niş rejimi t ə tbiq olunur); [15]

4.3.5-1. Paylarının (səhmlərinin) 50-dən artıq faizi birbaşa və ya dolayısı ilə dövlətə məxsus rezident və ya qeyri-rezident hüquqi şəxsin (bundan sonra “borclu şəxs”) digər şəxslər qarşısındakı öhdəlikləri ilə bağlı həmin borclu şəxsin birbaşa və ya dolayısı ilə payçısı (səhmdarı) olan və paylarının (səhmlərinin) 50-dən artıq faizi birbaşa dövlətə məxsus olan rezident hüquqi şəxs tərəfindən: [16]

4.3.5-1.1. borclu şəxsin öhdəliklərinin icrasının təmin edilməsi məqsədi ilə olan köçürmələr (zəmanət üzrə köçürmələr, qeyri-rezident maliyyə institutları tərəfindən həmin öhdəliklərin icrasının təmin edilməsi məqsədi ilə verilmiş təminat (akkreditiv, qarantiya və s.) üzrə ödənilmiş vəsaitin qaytarılmasına və ya həmin təminat üzrə ödəniləcək vəsaitin qaytarılmasının təmin edilməsinə, yaxud həmin təminat üzrə zərər və ya kompensasiyanın ödənilməsinə yönəldilən köçürmələr və s.), habelə zərərin və ya kompensasiyanın ödənilməsi məqsədi ilə olan köçürmələr;

4.3.5-1.2. borclu şəxsin kreditorlarının adından çıxış edən qeyri-rezident təminatın sərəncamçısına və ya təminat agentinə (və ya oxşar funksiyaları yerinə yetirən digər şəxsə) və ya belə təminatın sərəncamçısı və ya təminat agenti (və ya oxşar funksiyaları yerinə yetirən digər şəxs) tərəfindən verilmiş tələbdə qeyd olunmuş hər hansı digər qeyri-rezident şəxsə edilməli olan köçürmələr.

4.3.5-2. Paylarının (səhmlərinin) 50-dən artıq faizi birbaşa dövlətə məxsus rezident hüquqi şəxs tərəfindən özünün və birbaşa və ya dolayısı ilə payçısı (səhmdarı) olduğu və paylarının (səhmlərinin) 50-dən artıq faizi birbaşa və ya dolayısı ilə dövlətə məxsus qeyri-rezident hüquqi şəxsin də tərəf olduğu müqavilələrdə: [17]

4.3.5-2.1. nəzərdə tutulan hallarda zərərin və ya kompensasiyanın, habelə həmin zərər və ya kompensasiyanın gələcəkdə ödənilməsini təmin edəcək vəsaitin həmin müqavilənin tərəfinə və ya müqavilədə müəyyən olunmuş digər şəxslərə ödənilməsi ilə bağlı köçürmələr;

4.3.5-2.2. həmin rezident hüquqi şəxsin müəyyən olunan öhdəliklərinin icrasının təmin edilməsi məqsədi ilə qeyri rezident maliyyə institutları tərəfindən verilmiş təminat (akkreditiv, qarantiya və s.) üzrə ödənilmiş vəsaitin qaytarılmasına və ya həmin təminat üzrə ödəniləcək vəsaitin qaytarılmasının təmin edilməsinə, yaxud həmin təminat üzrə zərər və ya kompensasiyanın ödənilməsinə yönəldilən köçürmələr.

Qeyd : Bu Qaydaların 4.3.5-1-ci və 4.3.5-2-ci yarımbəndlərində “dövlət” dedikdə Azərbaycan Respublikası başa düşülür və belə ödənişlər müvafiq öhdəliyin yaranmasını təsdiq edən müqavilə, yuxarıdakı köçürmələrin həyata keçirilməsinə dair tələb, dövlətin birbaşa və ya dolayı payını (səhmini) və müvafiq hallarda ödənişi edən rezident hüquqi şəxsin borclu şəxsdə birbaşa və ya dolayı payını (səhmini) sübut edən sənədlər banka təqdim edilməklə həyata keçirilir.

4.3.6. rezidentlərin və qeyri-rezidentlərin məhkəmə, arbitraj, notariat xərcləri, dövlət rüsumları, digər icbari ödənişləri, təqaüd, pensiya, aliment və oxşar ödənişlərin aparılması ilə bağlı köçürmələr, habelə qeyri-rezidentin miras üzrə məbləğlərinin (miras üzrə qəbul etdiyi və ya miras əmlakının satışından əldə etdiyi pul vəsaiti) köçürülməsi. Belə köçürmələr ödənişin əsasını və təyinatını əks etdirən sənədlər əsasında həyata keçirilir;

4.3.6-1. “Qrant haqqında” Az ə rbaycan Respublikasının Qanununa müvafiq olaraq qrant almaq hüququ olan resipiyentin s ə r ə ncamında maliyy ə v ə saiti formasında qalan qrant m ə bl ə ğinin köçürülm ə si. Bel ə köçürm ə l ə r qrant müqavil ə si (q ə rar) il ə birlikd ə qrant haqqında qanunvericiliy ə müvafiq olaraq qrant müqavil ə sinin (q ə rarın) qeyd ə alınması bar ə d ə s ə n ə d v ə v ə saitin resipiyentin hesabına xaricd ə n daxil olmasını t ə sdiq ed ə n bank s ə n ə di t ə qdim edilm ə kl ə h ə yata keçirilir, bu ş ə rtl ə ki, müqavil ə d ə (q ə rarda) qrant predmeti olan layih ə başa çatdırıldıqdan sonra resipiyentin s ə r ə ncamında qalan maliyy ə v ə saitinin geri qaytarılması n ə z ə rd ə tutulmuşdur; [18]

4.3.6-2. “Qrant haqqında” Az ə rbaycan Respublikasının Qanununa müvafiq olaraq Az ə rbaycan dövl ə ti adından, habel ə Az ə rbaycan Respublikasının hüquqi v ə fiziki ş ə xsl ə ri (Az ə rbaycan Respublikasının hüquqi ş ə xsinin filial v ə ya nümay ə nd ə liyi) t ə r ə find ə n xarici resipiyentl ə r ə veril ə n qrant m ə bl ə ğinin, h ə mçinin, qrant müqavil ə si (q ə rarı) üzr ə alınmış v ə saitd ə n h ə min müqavil ə d ə (q ə rarda) resipiyent kimi n ə z ə rd ə tutulmamış üçüncü ş ə xs ə qrant müqavil ə sinin (q ə rarın) icrası m ə qs ə dil ə xarici resipiyent ə veril ə n sub-qrant m ə bl ə ğinin köçürülm ə si. Bel ə köçürm ə l ə r qrant (sub-qrant) müqavil ə si (q ə rar) il ə birlikd ə qrant haqqında qanunvericiliy ə müvafiq olaraq qrant (sub-qrant) müqavil ə sinin (q ə rarın) qeyd ə alınması (Az ə rbaycan dövl ə ti adından veril ə n qrantlar istisna olmaqla) bar ə d ə s ə n ə d t ə qdim edilm ə kl ə h ə yata keçirilir;

4.3.6-3. qeyri-rezidentl ə r ə sığortaçılar t ə r ə find ə n sığorta öd ə nişl ə rinin köçürülm ə si. Bel ə köçürm ə l ə r sığorta müqavil ə si (ş ə had ə tnam ə si) v ə Az ə rbaycan Respublikası Mülki M ə c ə ll ə sinin 933-cü madd ə sinin t ə l ə bl ə rin ə müvafiq olaraq sığorta öd ə nişinin verilm ə sin ə ə sas ver ə n s ə n ə dl ə r t ə qdim edilm ə kl ə h ə yata keçirilir; [19]

4.3.7. aşağıdakı məqsədlərlə rezidentlər və qeyri-rezidentlər tərəfindən aparılan köçürmələr (bu halda təsdiqedici sənəd kimi tərəflər arasında bağlanmış müqavilə, ödənişin təyinatını və məbləğini təsdiqləyən hesab-faktura və ya elektron kommersiya bildirişi təqdim edilir):

4.3.7.1. beynəlxalq təşkilatlarda, konfranslarda, sərgilərdə və digər tədbirlərdə iştirak haqlarının ödənilməsi;

4.3.7.2. xarici nəşr məhsullarına, kitabxana, məlumat bazalarına və bülletenlərə (o cümlədən, elektron formada) abunə haqlarının və ya elanların yerləşdirilməsi haqlarının ödənilməsi;

4.3.7.3. rezidentlər və qeyri-rezidentlər tərəfindən özlərinin və ya digər fiziki şəxsin (şəxslərin) təhsil və müalicə haqlarının ödənilməsi (t ə hsil haqlarının öd ə nilm ə si zamanı t ə hsil mü ə ssis ə sinin öd ə nişin t ə yinatını, m ə bl ə ğini v ə bank hesabının nömr ə sini t ə sdiql ə y ə n m ə ktubu hesab-fakturanı ə v ə z ed ə bil ə r) ; [20]

4.3.7.4. müəlliflik hüququndan, patentdən istifadə haqlarının və françayzinqin ödənilməsi;

4.3.7.5. turizm f ə aliyy ə ti il ə m ə şğul olan ş ə xsl ə r t ə r ə find ə n turistl ə rin s ə yah ə t x ə rcl ə rinin öd ə nilm ə si;

4.3.7.6. fiziki ş ə xsl ə r t ə r ə find ə n xaric ə s ə f ə rl ə bağlı özl ə rinin n ə qliyyat v ə otel (gec ə l ə m ə ) x ə rcl ə rinin öd ə nilm ə si; [21]

4.3.8. şəxsi məqsədlər üçün köçürmələr:

4.3.8.1. rezident fiziki ş ə xsin yaxın qohumlarına ( ə r (arvad), valideynl ə r, o cüml ə d ə n ə rin (arvadın) valideynl ə ri, baba, n ə n ə , n ə v ə , övlad, övladlığa götürül ə n (götür ə n), qardaş v ə bacı) v ə ya öz hesabına köçürm ə l ə r. Bel ə köçürm ə l ə r müvafiq olaraq qohumluğu v ə ya hesabın h ə min ş ə xs ə m ə xsus olmasını t ə sdiq ed ə n s ə n ə dl ə r ə sasında t ə qvim ayı ə rzind ə 10 000 (on min) ABŞ dolları ekvivalentin ə d ə k m ə bl ə ğd ə h ə yata keçiril ə bil ə r; [22]

4.3.8.2. rezident və qeyri-rezident fiziki şəxsin əvvəllər Azərbaycan Respublikasına nağd şəkildə gətirilmiş və ya həmin fiziki şəxsin əvvəllər xaricdən bank hesabına köçürülmüş, o cümlədən bank hesabı açılmadan pul köçürməsi sistemi vasitəsi ilə həmin şəxsin adına xaricdən daxil olmuş xarici valyutanın köçürülməsi. Belə köçürmələr müvafiq mədaxil sənədləri (nağd vəsaitlər üçün gömrük bəyannaməsinin əsli (sənəd elektron formada tərtib edildikdə, bank hesabının sahibi həmin sənədin elektron formada əldə edilməsini təmin etməlidir), yaxud xaricdən bank hesabına və ya pul köçürməsi sistemi vasitəsi ilə daxilolmanı təsdiq edən bank sənədi) banka təqdim edilməklə aparılır;

4.3.8.3. bu Qaydaların 4.3.8.1-ci və 4.3.8.2-ci yarımbəndlərində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla digər hallarda məqsədi bəyan edilməklə rezident və qeyri-rezident fiziki şəxsin bir əməliyyat günü ərzində 1000 (bir min) ABŞ dolları ekvivalentinədək, t ə qvim ayı ə rzind ə isə cəmi 10000 (on min) ABŞ dolları ekvivalentinədək məbləğdə olan köçürmələri;

4.3.9. rezidentlər tərəfindən qeyri-rezidentlərə dividendlərin ödənilməsi ilə bağlı köçürmələr. Belə köçürmələr aparıldıqda qeyri-rezidentin rezident hüquqi şəxsin kapitalında (əmlakında) iştirakını (paylı investisiya fondunda əmlak toplusunda payını) təsdiq edən sənəd, habelə dividendlərin ödənilməsi şərtləri və məbləğlərini əks etdirən sənədlər banka təqdim olunur;

4.3.9-1. qeyri-rezident hüquqi ş ə xs t ə r ə find ə n ə vv ə ll ə r Az ə rbaycan Respublikasına nağd ş ə kild ə g ə tirilmiş v ə ya h ə min hüquqi ş ə xsin ə vv ə ll ə r xaricd ə n bank hesabına köçürülmüş xarici valyutanın köçürülm ə si. Bel ə köçürm ə l ə r müvafiq m ə daxil s ə n ə dl ə ri (nağd v ə saitl ə r üçün gömrük b ə yannam ə sinin ə sli (s ə n ə d elektron formada t ə rtib edildikd ə , bank hesabının sahibi h ə min s ə n ə din elektron formada ə ld ə edilm ə sini t ə min etm ə lidir), yaxud xaricd ə n bank hesabına daxilolmanı t ə sdiq ed ə n bank s ə n ə di) banka t ə qdim edilm ə kl ə aparılır;

4.3.9-2. qeyri-rezidentin Az ə rbaycan Respublikasındakı filialının (nümay ə nd ə liyinin) hesabına t ə sisçi t ə r ə find ə n s ə hv ə n köçürülmüş v ə saitin v ə ya m ə qs ə dli ş ə kild ə köçürülmüş v ə saitin tam v ə ya istifad ə d ə n artıq qalan hiss ə sinin geri qaytarılması il ə bağlı köçürm ə l ə r (bel ə köçürm ə l ə rin aparılması üçün h ə min v ə saitin filialın (nümay ə nd ə liyin) hesabına köçürülm ə sini t ə sdiq ed ə n bank s ə n ə di il ə birlikd ə h ə min filialın (nümay ə nd ə liyin) vergi borcunun olmaması bar ə d ə vergi orqanının arayışı v ə t ə sisçinin müvafiq yazılı müraci ə ti banka t ə qdim edilir); [23]

4.3.10. Azərbaycan Respublikasının iqtisadiyyatına qoyulmuş xarici investisiyaların repatriasiyası məqsədi ilə qeyri-rezidentlər tərəfindən v ə ya onların xeyrin ə aparılan köçürmələr. Belə köçürmələr xarici investisiyaları təsdiq edən sənədlər banka təqdim edilməklə (vəsaitlər nağd şəkildə Azərbaycan Respublikasına gətirildikdə onların gətirilməsini təsdiq edən gömrük bəyannaməsi və ya vəsaitlərin Azərbaycan Respublikasına köçürülməsini təsdiq edən bank hesabından çıxarış və həmin vəsaitlərin investisiya olunması barədə təsdiqedici sənəd) aparılır; [24]

4.3.11. qeyri-rezidentlərin Azərbaycan Respublikasındakı investisiyaları ilə bağlı əldə etdikləri gəlirlər və başqa məbləğlər, o cümlədən kompensasiyalar və zərərin ödənilməsi məbləğləri ilə bağlı köçürmələr. Belə köçürmələr vergi orqanları və ya vergi agentlərinin müvafiq vergilərin ödənilməsini təsdiq edən arayışı, yaxud vergilərin ödənilməsindən azad olunma barədə müvafiq təsdiqedici sənəd banka təqdim edilməklə həyata keçirilir;

4.3.12. rezidentl ə r v ə qeyri-rezidentl ə r t ə r ə find ə n ə m ə k müqavil ə si il ə xaricd ə n iş ə c ə lb edilmiş qeyri-rezidentl ə r ə ə m ə k haqqının öd ə nilm ə si, el ə c ə d ə bu ə saslar üzr ə qeyri-rezidentl ə rin müv ə kkil bankdakı hesabına köçürülmüş v ə saitin h ə min qeyri-rezidentl ə r t ə r ə find ə n xaric ə gönd ə rilm ə si il ə bağlı köçürm ə l ə r. Bel ə köçürm ə l ə r ə m ə k haqqının öd ə nilm ə si ş ə rtl ə ri v ə m ə bl ə ğini ə ks etdir ə n müqavil ə v ə ya iş ə götür ə n t ə r ə find ə n h ə min v ə saitin qeyri-rezidentin hesabına m ə daxil edilm ə sini t ə sdiq ed ə n bank s ə n ə di, yaxud öd ə niş günü üçün Elektron Hökum ə t Portalından onun iş yeri v ə ə m ə k haqqısı bar ə d ə arayış ə sasında aparılır; [25]

4.3.12-1. idman yarışlarının n ə tic ə l ə rin ə gör ə qeyri-rezidentl ə r ə öd ə nil ə n mükafat v ə dig ə r haqlarla bağlı köçürm ə l ə r. Bel ə köçürm ə l ə r müvafiq m ə bl ə ğl ə rin öd ə nilm ə sini t ə sdiq ed ə n s ə n ə d banka t ə qdim edilm ə kl ə aparılır; [26]

4.3.13. rezident və qeyri-rezident fiziki və hüquqi şəxslərin müvafiq təsdiqedici sənədlər əsasında kapitalın hərəkəti ilə bağlı aparılan aşağıdakı valyuta əməliyyatları:

4.3.13.1. Azərbaycan Respublikasından kənarda təsis edilmiş hüquqi şəxsin nizamnamə kapitalına qoyulan investisiyalar üzrə köçürmələr;

4.3.13.2. qiymətli kağızların əldə edilməsi məqsədi ilə köçürmələr (bu m ə qs ə dl ə v ə saitin xarici maliyy ə institutunda açılmış xüsusi hesaba köçürülm ə si t ə l ə b olunduqda, h ə min hesab dan v ə saitl ə rin yalnız qiym ə tli kağızlar bazarında ə m ə liyyatların h ə yata keçirilm ə si üçün istifad ə olunacağını ə ks etdir ə n s ə n ə d banka t ə qdim olunur) ; [27]

4.3.13.3. torpaq və yerin təki də daxil olmaqla binalar, qurğular, eləcə də yerləşdiyi ölkənin qanunvericiliyi ilə daşınmaz əmlaka aid edilən digər əmlak üzərində mülkiyyət hüququ, habelə daşınmaz əmlak üzərində başqa hüquqlarla bağlı ödənişlər üzrə köçürmələr.

4.4. Azərbaycan Respublikasına idxal olunan mallar və xidmətlər müdafiə və milli təhlükəsizlik ehtiyacları üçün nəzərdə tutulduqda və bu Qaydaların 4.3.1-ci yarımbəndində göstərilən köçürmələrin icrası üçün Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin xüsusi tapşırığı (qərarı, sərəncamı, müraciəti, dərkənarı) olduqda köçürmə əməliyyatları idxal müqaviləsi, gömrük bəyannaməsi və hər hansı digər sənəd tələb olunmadan icra edilir. Bu halda xüsusi tapşırığı təsdiq edən sənədin surəti bankda saxlanılır.

5. Valyuta əməliyyatları üzrə təsdiqedici sənədlər

5.1. Rezidentlərin və qeyri-rezidentlərin valyuta əməliyyatları bu Qaydalarda nəzərdə tutulan sənədlər banka təqdim edilməklə həyata keçirilir.

5.2. İdxal olunan mal və xidmətləri təsdiq edən sənədlərdə bank tərəfindən əməliyyatın həyata keçirilməsi (sənəddə göstərilən məbləğ tam icra edilmədikdə həyata keçirilən əməliyyatın məbləği göstərilməklə) barədə qeyd aparılır, bankın məsul işçisinin imzası, ştampı ilə təsdiq edilir və sənədin surəti bankda saxlanılır. Malların idxalını, habelə xarici valyutanın nağd şəkildə ölkəyə gətirilməsini təsdiq edən gömrük bəyannaməsində bankın qeydi sənədin üz tərəfində aparılır. Əgər gömrük bəyannaməsi üzrə ödəniş tam və və ya son qalıq həcmində həyata keçirilərsə, sənədin əsli sonuncu ödənişi icra edən bankda saxlanılır.

5.3. Valyuta əməliyyatını təsdiq edən gömrük bəyannaməsi elektron formada tərtib edildikdə, sənədə ödənişin tam və ya qismən həyata keçirilməsi barədə qeyd bankın məsul işçisi tərəfindən elektron formada daxil edilir.

6. Qeyri-rezidentl ə rin milli valyutada ə m ə liyyatlarının aparılması [28]

Qeyri-rezidentl ə r müv ə kkil banklarda milli valyutada açdıqları hesablardan rezidentl ə rin milli valyutada olan bank hesabları üzr ə ə m ə liyyatların aparılması qaydalarına uyğun olaraq istifad ə ed ə bil ə rl ə r.

7. Rezidentl ə rin Az ə rbaycan Respublikasından k ə narda xarici valyuta hesablarının açılması

7.1. Rezidentl ə r Az ə rbaycan Respublikasının hüdudlarından k ə narda xarici valyuta hesablarını s ə rb ə st ş ə kild ə aça bil ə rl ə r.

7.2. Rezidentl ə r sahibkarlıq f ə aliyy ə ti m ə qs ə dl ə ri üçün Az ə rbaycan Respublikasının hüdudlarından k ə narda xarici valyutada hesab açark ə n Az ə rbaycan Respublikasının Vergi M ə c ə ll ə sinin 16.1.11-ci madd ə sinin t ə l ə bl ə rin ə müvafiq olaraq vergi orqanlarından ş ə had ə tnam ə -dublikat almalı v ə hesab üzr ə ə m ə liyyatlar aparıldığı tarix ə d ə k müvafiq qeydl ə r etm ə kl ə bildiriş hiss ə sini vergi orqanına t ə qdim etm ə lidirl ə r (rezident banklar tərəfindən qeyri-rezident banklarda a çı lm ış m ü xbir hesablar istisna olmaqla) . [29]

İSTİFADƏ OLUNMUŞ MƏNBƏ SƏNƏDLƏRİNİN SİYAHISI

1. 26 fevral 2018-ci il tarixli 4/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201802260041 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 7 mart 2018-ci il)

2. 15 mart 2019-cu il tarixli 6/2 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201903150062 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 4 aprel 2019-cu il)

3. 20 fevral 2020-ci il tarixli 0 6/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23202002200061 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 27 fevral 2020-ci il)

4. 10 iyul 2020-ci il tarixli 32 /1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23202007100321 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 22 iyul 2020-ci il)

5. 30 mart 2021-ci il tarixli 08 /1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23202103300081 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 9 aprel 2021-ci il)

6. 4 fevral 2022-ci il tarixli 04/3 nömrəli Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının İdarə Heyətinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23202202040043, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 16 fevral 2022-ci il)

7. 11 yanvar 2023-cü il tarixli 01/2 nömrəli Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının İdarə Heyətinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23202301110012, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 23 yanvar 2023-cü il)

QƏRARA EDİLMİŞ DƏYİŞİKLİK VƏ ƏLAVƏLƏRİN SİYAHISI

[1] 15 mart 2019-cu il tarixli 6/2 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201903150062 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 4 aprel 2019-cu il) ilə q ə rarın adında v ə 1-ci hiss ə sind ə “rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ” sözl ə ri “rezidentl ə rinin xarici valyutada, habel ə qeyri-rezidentl ə rin milli v ə xarici valyutada ” sözl ə ri il ə ə v ə z edilmişdir.

[2] 15 mart 2019-cu il tarixli 6/2 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201903150062 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 4 aprel 2019-cu il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın adında “rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ” sözl ə ri “rezidentl ə rinin xarici valyutada, habel ə qeyri-rezidentl ə rin milli v ə xarici valyutada ” sözl ə ri il ə ə v ə z edilmişdir.

[3] 15 mart 2019-cu il tarixli 6/2 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201903150062 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 4 aprel 2019-cu il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 1.1-ci b ə ndi yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

1.1. Bu Qaydalar “Valyuta tənzimi haqqında”, “Banklar haqqında”, “Poçt haqqında”, “Xarici investisiyanın qorunması haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunlarına uyğun olaraq hazırlanmış və rezidentlərin, qeyri-rezidentlərin (Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən banklar, xarici bankların yerli filialları və poçt rabitəsinin milli operatoru (bundan sonra – banklar) istisna olmaqla) banklar vasitəsi ilə xarici valyuta əməliyyatlarının aparılması qaydalarını müəyyən edir.

4 fevral 2022-ci il tarixli 04/3 nömrəli Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının İdarə Heyətinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23202202040043, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 16 fevral 2022-ci il) ilə “Azərbaycan Respublikas ı n ı n rezidentlərinin xarici valyutada, habelə qeyri-rezidentlərin milli və xarici valyutada əməliyyatlar ı n ı n apar ı lmas ı Qaydalar ı” nın 1.1-ci bəndin ikinci c ü mləsindən “maliyyə bazarlar ı nda fəaliyyətinə nəzarət olunan subyektlər (qiymətli kağızlar bazarında lisenziyalaşdırılan şəxslər, kredit tə ş kilatlar ı , s ığ orta bazar ı n ı n pe ş əkar i ş tirak çı lar ı , investisiya fondlar ı və onlar ı n idarə ç iləri) istisna olmaqla digər ” s ö zləri çı xar ı lmışdır.

11 yanvar 2023-cü il tarixli 01/2 nömrəli Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının İdarə Heyətinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23202301110012, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 23 yanvar 2023-cü il) ilə “Azərbaycan Respublikasının rezidentlərinin xarici valyutada, habelə qeyri-rezidentlərin milli və xarici valyutada əməliyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 1.1-ci bəndində “Xarici investisiyanın qorunması haqqında” sözləri “İnvestisiya fəaliyyəti haqqında” sözləri ilə əvəz edilmişdir.

[4] 15 mart 2019-cu il tarixli 6/2 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201903150062 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 4 aprel 2019-cu il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”na yeni m ə zmunda 1.3-cü b ə nd ə lav ə edilmişdir.

[5] 4 fevral 2022-ci il tarixli 04/3 nömrəli Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının İdarə Heyətinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23202202040043, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 16 fevral 2022-ci il) ilə “Azərbaycan Respublikas ı n ı n rezidentlərinin xarici valyutada, habelə qeyri-rezidentlərin milli və xarici valyutada əməliyyatlar ı n ı n apar ı lmas ı Qaydalar ı” nın 2.1.1-ci yarımbəndindən “ ssuda , ” s ö zü çı xar ı lmışdır.

[6] 15 mart 2019-cu il tarixli 6/2 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201903150062 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 4 aprel 2019-cu il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 2.1.2-ci yarımb ə ndind ə “rezidentl ə rin ” sözünd ə n sonra “v ə qeyri-rezidentl ə rin ” sözl ə ri ə lav ə edilmişdir.

[7] 26 fevral 2018-ci il tarixli 4/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201802260041 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 7 mart 2018-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 3.3-cü b ə ndind ə , 4.3.8.1-ci v ə 4.3.8.3-cü yarımb ə ndl ə rind ə “ay ə rzind ə ” sözl ə ri “t ə qvim ayı ə rzind ə ” sözl ə ri il ə ə v ə z edilmişdir.

[8] 4 fevral 2022-ci il tarixli 04/3 nömrəli Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının İdarə Heyətinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23202202040043, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 16 fevral 2022-ci il) ilə “Azərbaycan Respublikas ı n ı n rezidentlərinin xarici valyutada, habelə qeyri-rezidentlərin milli və xarici valyutada əməliyyatlar ı n ı n apar ı lmas ı Qaydalar ı” na yeni məzmunda 4.2-1-ci bənd əlavə edilmişdir.

[9] 26 fevral 2018-ci il tarixli 4/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201802260041 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 7 mart 2018-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 4.3.1.1-ci yarımb ə ndind ə “gömrük b ə yannam ə sinin ə sli ” sözl ə rind ə n sonra “(v ə ya rezident v ə qeyri-rezident fiziki ş ə xsl ə rin kommersiya v ə istehsal m ə qs ə dl ə ri üçün n ə z ə rd ə tutulmayan beyn ə lxalq poçt gönd ə rişl ə ri il ə gönd ə ril ə n mallarla bağlı Ümumdünya Poçt İttifaqının aktlarında n ə z ə rd ə tutulmuş müşayi ə tedici s ə n ə d) ” sözl ə ri ə lav ə edilmişdir.

[10] 26 fevral 2018-ci il tarixli 4/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201802260041 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 7 mart 2018-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 4.3.1.2-ci yarımb ə ndind ə “akt” sözünd ə n sonra “(n ə qliyyat vasit ə l ə rin ə respublikadan k ə narda xidm ə tl ə rin göst ə rilm ə sin ə dair hesab-faktura h ə min xidm ə tl ə rin göst ə rildiyini t ə sdiq ed ə n s ə n ə d kimi çıxış ed ə bil ə r) ” sözl ə ri ə lav ə edilmişdir.

[11] 26 fevral 2018-ci il tarixli 4/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201802260041 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 7 mart 2018-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 4.3.1.3-cü yarımb ə ndind ə “180 (yüz s ə ks ə n) ” sözl ə ri “270 (iki yüz yetmiş)” sözl ə ri il ə ə v ə z edilmişdir.

15 mart 2019-cu il tarixli 6/2 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201903150062 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 4 aprel 2019-cu il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 4.3.1.3-cü yarımb ə ndind ə “geri qaytarılmadıqda” sözl ə rind ə n sonra “(xeyrin ə qabaqcadan öd ə nişin edildiyi ş ə xs v ə ya üçüncü ş ə xs t ə r ə find ə n) ” sözl ə ri ə lav ə edilmişdir, “2 (iki) iş günü” sözl ə ri “5 (beş) iş günü” sözl ə ri il ə ə v ə z edilmişdir.

20 fevral 2020-ci il tarixli 0 6/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23202002200061 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 27 fevral 2020-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezidentl ə rinin xarici valyutada, habel ə qeyri-rezidentl ə rin milli v ə xarici valyutada ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 4.3.1.3-cü yarımb ə ndi yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

4.3.1.3. qabaqcadan ödəniş aparıldıqda banka ödənişin təyinatını, şərtlərini və məbləğini əks etdirən sənəd təqdim edilir. Bu zaman ödənişin aparıldığı gündən 270 (iki yüz yetmiş) gün müddətində malların ölkəyə idxalını təsdiq edən gömrük bəyannaməsi və ya idxal olunan xidmətlərin göstərilməsini təsdiq edən sənəd banka təqdim olunmalıdır. Həmin müddət ərzində mallar idxal edilmədikdə, xidmətlər göstərilmədikdə və ya qabaqcadan ödənilmiş məbləğ geri qaytarılmadıqda (xeyrin ə qabaqcadan öd ə nişin edildiyi ş ə xs v ə ya üçüncü ş ə xs t ə r ə find ə n) bank qabaqcadan ödəniş əməliyyatına dair bütün sənədləri Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 430.4-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş məsuliyyət tədbirlərinin həyata keçirilməsi üçün 5 (beş) iş günü ərzində Azərbaycan Respublikasının Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasına təqdim edir;

[12] 26 fevral 2018-ci il tarixli 4/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201802260041 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 7 mart 2018-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 4.3.2-ci yarımb ə ndi yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

4.3.2. təkrar ixrac əməliyyatları üzrə rezidentlərin və qeyri-rezidentlərin köçürmələri. Belə köçürmələr alınmış mallar, göstərilmiş xidmətlər və ya görülmüş işlər müqabilində xarici ölkədən vəsaitlər daxil olunanadək icra edildikdə, bu Qaydaların 4.3.1.3-cü yarımbəndində nəzərdə tutulmuş qabaqcadan ödəniş rejimi tətbiq olunur;

[13] 26 fevral 2018-ci il tarixli 4/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201802260041 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 7 mart 2018-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”na yeni m ə zmunda 4.3.2-1-ci yarımb ə nd ə lav ə edilmişdir.

15 mart 2019-cu il tarixli 6/2 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201903150062 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 4 aprel 2019-cu il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 4.3.2-1-ci yarımb ə ndind ə “üçüncü ölk ə y ə gönd ə rilm ə si ” sözl ə ri “üçüncü t ə r ə f ə t ə qdim edilm ə si ” sözl ə ri il ə ə v ə z edilmişdir.

[14] 26 fevral 2018-ci il tarixli 4/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201802260041 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 7 mart 2018-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”na yeni m ə zmunda 4.3.4-1-ci yarımb ə nd ə lav ə edilmişdir.

[15] 26 fevral 2018-ci il tarixli 4/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201802260041 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 7 mart 2018-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 4.3.5-ci yarımb ə ndind ə nöqt ə li vergül işar ə si nöqt ə işar ə si il ə ə v ə z edilmişdir v ə h ə min yarımb ə nd ə yeni m ə zmunda üçüncü cüml ə ə lav ə edilmişdir.

[16] 10 iyul 2020-ci il tarixli 32 /1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23202007100321 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 22 iyul 2020-ci il) ilə “Azərbaycan Respublikasının rezidentlərinin xarici valyutada, habelə qeyri-rezidentlərin milli və xarici valyutada əməliyyatlarının aparılması Qaydaları”na yeni məzmunda 4.3.5-1-ci yarımbənd əlavə edilmişdir.

30 mart 2021-ci il tarixli 08 /1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23202103300081 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 9 aprel 2021-ci il) ilə “Azərbaycan Respublikasının rezidentlərinin xarici valyutada, habelə qeyri-rezidentlərin milli və xarici valyutada əməliyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 4.3.5-1-ci yarımbəndi yeni redaksiyada verilmişdir.

əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

4.3.5-1. Paylarının (səhmlərinin) 50-dən artıq faizi birbaşa və ya dolayısı ilə dövlətə məxsus rezident və ya qeyri-rezident hüquqi şəxsin digər şəxslər qarşısındakı öhdəlikləri ilə bağlı həmin hüquqi şəxsin paylarının (səhmlərinin) 50-dən artıq faizi birbaşa və ya dolayısı ilə dövlətə məxsus rezident payçısı (səhmdarı) tərəfindən öhdəliklərin icrasının təmin edilməsi məqsədi ilə olan köçürmələr (zəmanət, zərərin ödənilməsi, kompensasiya və s.). Burada “dövlət” dedikdə Azərbaycan Respublikası başa düşülür və belə ödənişlər müvafiq öhdəliyin yaranmasını təsdiq edən müqavilə, təminat üzrə öhdəliyin icrasına dair tələb və dövlətin birbaşa və ya dolayı payını (səhmini) sübut edən sənədlər banka təqdim edilməklə həyata keçirilir.

[17] 30 mart 2021-ci il tarixli 08 /1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23202103300081 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 9 aprel 2021-ci il) ilə “Azərbaycan Respublikasının rezidentlərinin xarici valyutada, habelə qeyri-rezidentlərin milli və xarici valyutada əməliyyatlarının aparılması Qaydaları”na yeni məzmunda 4.3.5-2-ci yarımbənd əlavə edilmişdir.

[18] 26 fevral 2018-ci il tarixli 4/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201802260041 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 7 mart 2018-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”na yeni m ə zmunda 4.3.6-1-ci yarımb ə nd ə lav ə edilmişdir.

[19] 15 mart 2019-cu il tarixli 6/2 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201903150062 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 4 aprel 2019-cu il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”na yeni m ə zmunda 4.3.6-2-ci v ə 4.3.6-3-cü yarımb ə ndl ə r ə lav ə edilmişdir.

[20] 26 fevral 2018-ci il tarixli 4/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201802260041 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 7 mart 2018-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 4.3.7.3-cü yarımb ə ndind ə “öd ə nilm ə si ” sözünd ə n sonra “(t ə hsil haqlarının öd ə nilm ə si zamanı t ə hsil mü ə ssis ə sinin öd ə nişin t ə yinatını, m ə bl ə ğini v ə bank hesabının nömr ə sini t ə sdiql ə y ə n m ə ktubu hesab-fakturanı ə v ə z ed ə bil ə r) ” sözl ə ri ə lav ə edilmişdir.

[21] 26 fevral 2018-ci il tarixli 4/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201802260041 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 7 mart 2018-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”na yeni m ə zmunda 4.3.7.5-ci v ə 4.3.7.6-cı yarımb ə ndl ə r ə lav ə edilmişdir.

[22] 15 mart 2019-cu il tarixli 6/2 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201903150062 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 4 aprel 2019-cu il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 4.3.8.1-ci yarımb ə ndi yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

4.3.8.1. rezident fiziki şəxsin yaxın qohumlarının (ər (arvad), valideynlər, o cümlədən ərin (arvadın) valideynləri, baba, nənə, nəvə, övlad, övladlığa götürülən (götürən), qardaş və bacı) köçürmələr; Belə köçürmələr qohumluğu təsdiq edən sənədlər əsasında t ə qvim ayı ə rzind ə 10000 (om min) ABŞ dolları еkvivаlentinədək məbləğdə həyata keçirilə bilər;

[23] 26 fevral 2018-ci il tarixli 4/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201802260041 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 7 mart 2018-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”na yeni m ə zmunda 4.3.9-1-ci v ə 4.3.9-2-ci yarımb ə ndl ə r ə lav ə edilmişdir.

[24] 20 fevral 2020-ci il tarixli 0 6/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23202002200061 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 27 fevral 2020-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezidentl ə rinin xarici valyutada, habel ə qeyri-rezidentl ə rin milli v ə xarici valyutada ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 4.3.10-cu yarımb ə ndind ə “qeyri-rezidentl ə r t ə r ə find ə n ” sözl ə rind ə n sonra “v ə ya onların xeyrin ə ” sözl ə ri ə lav ə edilmişdir.

[25] 26 fevral 2018-ci il tarixli 4/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201802260041 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 7 mart 2018-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 4.3.12-ci yarımb ə ndi yeni redaksiyada verilmişdir.

Əvvəlki redaksiyada deyilirdi:

4.3.12. rezidentlər və qeyri-rezidentlər tərəfindən əmək müqaviləsi ilə xaricdən işə cəlb edilmiş qeyri-rezident olan işçilərinə əmək haqqının ödənilməsi ilə bağlı köçürmələr. Belə köçürmələr əmək haqqının ödənilməsi şərtləri və məbləğini əks etdirən müqavilə əsasında aparılır;

[26] 26 fevral 2018-ci il tarixli 4/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201802260041 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 7 mart 2018-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”na yeni m ə zmunda 4.3.12-1-ci yarımb ə nd ə lav ə edilmişdir.

[27] 26 fevral 2018-ci il tarixli 4/1 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201802260041 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 7 mart 2018-ci il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”nın 4.3.13.2-ci yarımb ə ndind ə “köçürm ə l ə r ” sözünd ə n sonra “(bu m ə qs ə dl ə v ə saitin xarici maliyy ə institutunda açılmış xüsusi hesaba köçürülm ə si t ə l ə b olunduqda, h ə min hesab dan v ə saitl ə rin yalnız qiym ə tli kağızlar bazarında ə m ə liyyatların h ə yata keçirilm ə si üçün istifad ə olunacağını ə ks etdir ə n s ə n ə d banka t ə qdim olunur) ” sözl ə ri ə lav ə edilmişdir.

[28] 15 mart 2019-cu il tarixli 6/2 nömrəli Azərbaycan Respublikası M ə rk ə zi Bankının İdar ə Hey ə tinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23201903150062 , Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 4 aprel 2019-cu il) ilə “Az ə rbaycan Respublikasının rezident v ə qeyri-rezidentl ə rinin xarici valyuta ə m ə liyyatlarının aparılması Qaydaları”na yeni m ə zmunda 6-cı v ə 7-ci hiss ə l ə r ə lav ə edilmişdir.

[29] 4 fevral 2022-ci il tarixli 04/3 nömrəli Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının İdarə Heyətinin Qərarı (Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinin qeydiyyat nömrəsi 23202202040043, Hüquqi Aktların Dövlət Reyestrinə daxil edildiyi tarix 16 fevral 2022-ci il) ilə “Azərbaycan Respublikas ı n ı n rezidentlərinin xarici valyutada, habelə qeyri-rezidentlərin milli və xarici valyutada əməliyyatlar ı n ı n apar ı lmas ı Qaydalar ı” nın 7.2-ci bəndində “ təqdim etməlidirlər ” s ö zlərindən sonra “(rezident banklar tərəfindən qeyri-rezident banklarda a çı lm ış m ü xbir hesablar istisna olmaqla )” sözləri əlavə edilmişdir.

KOMMERSİYA BANKLARININ VALYUTA ƏMƏLİYYATLARI

Valyuta əməliyyatları anlayışının quruluş və tərkibini açıqlamaq üçün bu mövzunun əsas terminlərini müəyyən etmək vacibdir. Bu terminlərdən ilk öncəsi – xarici valyutadır.

Pul vəsaitinin işarələrinin, xəzinə vərəqələrinin, sikkələrin, pul vəsaitlərinin dövriyyəsinin (onlar qanuni ödəniş vəsaitləridir) tərkib hissəsidir;

Xarici dövlətlərin pul vahidlərinin hesablarında yerləşən vəsait və beynəlxalq pul və hesab vahidindən ibarətdir. Valyuta sərvətlərinə aşağıdakılar aiddir:

Xarici valyutada qiymətli kağızları – ödəniş sənədləri (çeklər, veksellər, akkreditivlər və s.), fond sərvətləri (səhmlər, istiqraz vərəqələri) və xarici valyuta vasitəsilə icra olunan bir sıra öhdəliklər;

Qiymətli metallar – qızıl, gümüş, platin və onun növləri, zərgərlik və digər məişət bəzək əşyalarını çıxmaq şərtilə;

Təbii qiymətli daşlar – almaz, rubin, zümrüd, sapfir, aleksandrit, mirvari və s.

AR-nın valyutasına isə aşağıdakılar daxildir:

Dövriyyədə olan və dövriyyədən çıxan ARMB-nın qəpik və manatları;

AR-nın kredit idarələri və banklarının hesabında yerləşən manat vəsaiti;

AR-nın valyutasının qiymətli kağızları – buraya ödəniş sənədləri (çeklər, veksellər, akkreditivlər və s.) fond sərvətləri (aksiyalar, istiqraz vərəqələri) aid edilir.

Milli və xarici valyuta vasitəsilə əməliyyatları həyata keçirən subyektlərin (şəxslərin) müəyyən olunması üçün valyuta tənzimlənməsi sisteminin əsas anlayışı olan «rezident» və «qeyri-rezident» anlayışlarını açıqlamaq lazımdır.

«Rezident» anlayışının tərkibinə vətəndaş və təşkilatların aşağıdakı kateqoriyaları daxildir:

AR-da daimi yaşayış yerinə malik şəxslər;

AR-nın qanunauyğunluğuna əsasən hüquqi şəxslərin yaşayış mən-təqəsi;

Qeyri-hüquqi müəssisə və təşkilatlar;

AR sərhədlərindən kənarda yerləşən diplomatik və rəsmi səfirliklər, nümayəndəliklər;

AR-nın sərhədlərindən kənarda yerləşən rezidentsiyanın filialları və nümayəndəliyi.

«Qeyri-rezidentlər»ə isə aşağıdakılar aiddir:

AR-da müvəqqəti yaşayan və ölkədən kənarda daimi qeydiyyatda olan fiziki şəxslər;

AR-nın qanunauyğunluğu əsasında fəaliyyət göstərən hüquqi şəxs-

Xarici ölkələrin qanunauyğunluğu əsasında yaradılan (təşkil olu­nan) müəssisə və təşkilatlar;

AR-nın ərazisində yerləşən xarici diplomatik və digər rəsmi nümayəndəliklər, o cümlədən də beynəlxalq təşkilatlar;

Qeyri-rezidentlərin AR-nın ərazisində fəaliyyət göstərən filialları və nümayəndəlikləri.

Valyuta əməliyyatları dedikdə aşağıdakı proseslər nəzərdə tutulma­lıdır;

❖ Valyuta sərvəti kimi qəbul olunan mülkiyyət hüquqları ilə sıx bağlı əməliyyatlar;

❖ AR ərazisinə və ərazisindən valyuta sərvətlərinin gətirilməsi, o cümlədən də daşınması;

❖ Beynəlxalq pul vəsaitinin köçürülməsi;

Lisenziyanın alınması üçün kommersiya bankları sifariş verirlər. Bu kommersiya bankları 1 ildən artıq faliyyət göstərməli və illik rəsmi hesabat hazırlamalıdırlar.

Lisenziyanın alınması üçün bank növbəti sənədləri təqdim etməlidir.

❖ Bankın təsdiq olunmuş nizamnaməsinin surətini;

❖ İqtisadi məqsədəuyğunluq və xarici valyuta vasitəsilə əməliyyatların icrasına hazır olan bankın əsasnaməsi;

❖ Bankın quruluş tərkibi haqqında layihə;

❖ Bank rəhbərləri və məsuliyyətli şəxslər barəsində arayış;

❖ Müxbir sövdələşməsini imzalamaq haqqında səlahiyyətli ban­kın razılıq məktubu;

❖ Banklardaxili nəzarətin təşkili haqqında arayış;

❖ Əməliyyat üzrə normativlərə riayət olunması barəsində arayış və bankın balansı;

❖ Sonuncu tarixə dair gəlir və itkilər barəsində hesabat;

❖ İlin sonunda illik maliyyə hesabatı;

❖ Auditorların son qərarı;

❖ Lisenziya almaq məqsədilə müraciət edən banklara müxbir sövdələşməsinin qənaətinə əsasən xarici partnyorlar haqqında arayış.

Banklar üçün lisenziyanın alınması ilə bağlı Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı texniki və ixtisaslaşdırılmış tələblər irəli sürürlər:

1) müştərilərin cari valyuta hesabları manat hesabından heç nə ilə fərqlənmir. Bu cür hesabların açılması ilə valyuta nəzarəti nümayəndəsi müştərilərin əməliyyatlarının təşkili vəzifəsini yerinə yetirməyi öhdəsinə götürür.

Cari valyuta hesablarının açılması üçün aşağıdakılar zəruridir:

❖ təşkilatın hesablaşma hesablarının manat mislində açılması şərtlərinin öyrənilməsi;

❖ valyuta hesablarının açılması təlimatının öyrənilməsi;

❖ müəssisələrin valyuta mədaxilinin bir hissəsinin satışı barəsində normativ sənədlərin və qaydaların öyrənilməsi;

❖ xarici banklarda müxbir valyuta hesabının açılması haqqında razılıq.

2) qeyri-ticarət əməliyyatlarının xarici valyuta hesabına icrası üçün lisenziyaların alınmasına dair Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı növbəti tələbləri irəli sürür;

❖ AR-nın ərazisi daxilində xarici valyutadan istifadəni tənzimləyən qanunauyğun və normativ sənədlərin öyrənilməsi;

❖ Təminatın öyrənilməsi: buraya qeyri-ticarət valyuta əməliyyatları, valyuta sərvətləri ilə kassa işi, xarici valyuta hesablarının açılması təminatları daxildir;

❖ Nağd valyuta əməliyyatlarını icra edən əməkdaşların iş təcrübəsi;

❖ Xarici valyutanın ödəniş sənədlərinin müxtəlifliyinin öyrənilməsi;

❖ Xarici valyutaya malik müxbir hesablarının mövcudluğu;

❖ Sərvətlərin qorunub saxlanılmasını təmin edən kassa avadanlığının əldə olunması;

❖ Hesablaşma texnikası avadanlığı ilə təchizat;

❖ Köhnə qeydiyyat, möhürünə malik zəruri vərəqələrin (blankların) labüdlüyü;

3) lisenziya almaq üçün şərtlərindən biri də xarici banklar ilə müxbir münasibətlərinin mövcudluğudur. Bu əlaqələrin təşkili üçün mərkəzi bank aşağıdakı texniki və ixtisaslaşdırılmış tələblər irəli sürür;

❖ bank və kommersiya məktublaşmasının həyata keçirilməsi məqsədilə xarici dillərə yiyələnmək;

❖ müasir beynəlxalq iqtisadi münasibətlərin əsas ənənələrinin, müxtəlif bankların iqtisadi və maliyyə vəziyyətlərinin qiymətləndirilməsinin iqtisadi təhlilinin tədqiqi;

❖ banklararası müxbir sazişlərinin əsas məqamlarının öyrənilməsi.

Azərbaycan Respublikası MB tərəfindən verilən lisenziyalar aşağı­dakı növlərə bölünür:

❖ birdəfəlik (bu xarici valyutaya malik konkret bank əməliyyatlarının keçirilməsinə imkan verir);

❖ daxili (xarici valyutaya malik müxbir hesabların açılmasına imkan verir);

❖ genişləndirilmiş (bu kommersiya banklarına xarici valyutaya malik müxbir hesablarının açılmasına və qeyri-rezidentlərə xidmət göstərməyə şərait yaradır);

Bu Azərbaycan Respublikası ərazisində və ərazisindən kənarda kommersiya bankları tərəfindən tam çərçivəli xarici valyutaya malik bank əməliyyatlarının keçirilməsinə zəmanət verir. Eləcə də bank zəruri müxbir hesablarının lazımi miqdarda açılmasını təmin edir).

Xarici valyuta vasitəsilə əməliyyatlar icra etmək üçün lisenziya alan bank tədricən səlahiyyətli banka çevrilir və valyuta nəzarəti nümayəndəsinin funksiyalarını yerinə yetirir. Yəni, bank şəxsi müştərilərinin valyuta əməliyyatlarına nəzarət edir.

Beləliklə, lisenziya alan zaman banklar aşağıdakı əməliyyatlar və sövdələşmələri həyata keçirə bilərlər.

❖ Depozit vəsaitləri cəlb edərək razılıq əsasında (müştəri ilə kreditlərin verilməsi;

❖ Müştərilərin tapşırıqlarına əsasən hesablaşmaların aparılması və kassa xidməti;

❖ Müştərilərə bank hesabının açılması;

❖ Sahibkarların tapşırıqlarına əsasən kapital qoyuluşunun maliyyələşdirilməsi;

❖ Ödəniş sənədlərinin və qiymətli kağızların (çeklər, akkreditivlər, veksellər, səhmlər, istiqraz vərəqələri və s.) buraxılışı, alqı-satqısı qorunması və onlar vasitəsilə əməliyyatların təşkili;

❖ Üçüncü şəxslərin pul vəsaiti ödənişinə dair zəmanətin verilməsi;

❖ Əmtəə-mal tədarükünə dair tələbat hüquqlarını qazanmaq, bu tələbləri inkassasiya etmək (forfeytinq), eləcə də əmtəə-mallarının döriyyəsinə əlavə nəzarət vasitəsilə əməliyyatların icrası.

Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının verilmiş lisenziyası yalnız aşağıdakı hallarda geri alına bilər.

1. lisenziyanın alınması müqabilində banka təqdim olunan qeyri-həqiqi məlumatların aşkar olunması zamanı;

2. bankın mərkəzi banka təqdim etdiyi hesabatın səhv malumat­lardan təşkili;

3. əksinhisar qanunauyğunluğunun tələblərinə bank tərəfındən riayət olunmaması;

4. bankın ödəniş qabiliyyətli olmaması faktının aşkarlanması.

2.Valyuta əməliyyatlarının tənzimlənməsi

Valyuta əməliyyatlarının tənzimlənməsi – valyuta sərvətinə dair sövdələşmələrin və valyuta şərtlərinin icrası qaydalarının və hesablaşmalarının qanunlaşdırılmasını təmin edən dövlətin fəaliyyət dairəsidir. Dünyanın bir sıra ölkələri valyuta tənzimlənməsinin köməyi ilə valyuta əməliyyatlarını, valyutanın göndərişi və qəbulunu, tədiyyə balansının tarazlığını və valyutanın sabitliyini saxlamaq məqsədilə – valyuta vəsaitinin ölkənin sərhədlərindən kənara (xarici ölkələrə) köçürülməsinə, dövlət tərəfindən nəzarət olunmasına çalışır.

İqtisadi böhran dərinləşdikcə valyuta tənzimlənməsi prosesinin genişləndirilməsi ənənəsi özünü daha çox büruzə verir. Bir çox ölkələrdə valyuta vəsaitinin xarici dövlətlərə ötürülməsi ilə əlaqədar müəyyən hədd təyin olunur. Xarici ölkələrin hüququ şəxslərinə kredit verilməsinin xüsusi sistemi formalaşmışdır. Valyuta tənzimlənməsi normativ xassəyə malikdir. Yəni əsas etibarilə VT-si beynəlxalq valyuta sazişlərinin və normativ sənədlərin nəşri ilə bağlı həyata keçirilir. Bir çox ölkələrin ekspertləri ödənəcək vəsaiti xarici valyutaya çevirərək müəyyən bank­larda depozitə qoymağı tələb edir.

Valyuta tənzimlənməsinin zəruriliyi valyuta riskinin minimallaşdı-rılması ilə bağlıdır. Belə ki, 1996-cı ilin yanvar ayında bank nəzarəti üzrə Bazel Komitəsi valyuta risklərinin müəyyənləşdirilməsinin yeni metodologiyasını hazırlamışdır.

Valyuta məhdudiyyəti (VM) – diplomatik və qeyri-diplomatik şəxslərin valyuta əməliyyatlarının qanunauyğun və inzibati qadağası, miletləşmə (hədd qoyma) və nizamlanmasıdır.

VM – valyuta siyasətinin formalarından biridir. Valyuta məhdudiyyətinin ölkənin valyuta qanunauyğunluğunun vasitəsilə təsbiti, dövlətlərarası tənzimləmə obyekti deməkdir.

Valyuta məhdudiyyətləri müxtəlif məqsədlərə xidmət edir.

– ödəniş balansının bərabərliyi,

– valyuta kursunun bəyənilməsi,

– cari dövlət və strateji tapşırıqların həlli üçün valyuta sərvətlərinin təmərküzləşməsi.

Valyuta mahdudiyytlərinin tərkibi əsas prinsiplər vasitəsilə müəyyən olunur.

– mərkəzi və səlahiyyətli banklarda valyuta əməliyyatlarının mərkəzləşdirilməsi;

– valyuta əməliyyatlarının lisenziyalaşdırılması;

– valyuta nəzarəti orqanının xarici valyutanın əldə olunmasına dair icazəsi;

– təcridolunma və müxtəlif kateqoriyalı valyuta hesablarının ölkə­nin valyuta dövriyyəsinə daxil edilməsi;

– valyutanın konversiyalaşmasının məhdudiyyəti prinsipləridir.

Xarici valyuta və qiymətli kağızlar əməliyyatları cari valyuta və valyuta əməliyyatlarına bölünür. Sonuncular kapital vəsaitinin dövriyyəsi ilə sıx əlaqəlidir.

Cari valyuta əməliyyatlarına aşağıdakılar aiddir:

❖ əmtəə-mallarının, xidmətlərin idxalı və ixracına dair borcların bir müddətdə ödənilməsi, (180 gün ərzində ixrac-idxal əməliyyatlarının kreditləşdirilməsinə dair hesablaşmalar xarici valyutanın köçürülməsindən asılıdır);

❖ 180 gündən gec olmayaraq maliyyə kreditlərinin alınması və verilməsi;

❖ AR-na və digər ölkələrə faizlərin, dividentlərin, əmanətlər üzrə mədaxili, investisiyaların, kreditlərin maliyyə kapitalının dövriyyəsi ilə bağlı əməliyyatların köçürülməsi;

❖ AR-da və xarici ölkələrdə qeyri-ticarət xüsusiyyətli köçürmələr; məbləğlərin,əməк haqqının,təqaüdlərin, alimentlərin, mirasın və s. köçürülməsi.

Kapital vəsaiti dövriyyəsi ilə bağlı valyuta əməliyyatları aşağıdakı-lardır:

❖ Birbaşa investisiyalar, müəssisənin nizamnamə kapitalına vəsa-it qoyuluşudur. Bu gəliri əldə etmək və müəssisənin idarəetməsində işti­rak etməsi hüquqlarmı qazanmaq məqsədinə xidmət edir;

❖ Portfel investisiyaları, qiymətli kağızların alınmasıdır;

❖ Binanın, tikilinin və digər mülkiyyətin, torpaq sahələrinin, daşınmaz əmlakın mülkiyyətçilik hüquqlarının ödənişinin köçürülməsi qaydaları;

❖ Əmtəə-mallarının, xidmətlərin 180 gün ərzində ödəniş müddətinin uzadılması;

❖ 180 gün ərzində maliyyə kreditlərinin verilməsi və alınması;

❖ digər cari olmayan valyuta əməliyyatları.

Valyuta qanunauyğunluğu rezidentlərə cari əməliyyatları məhdu-diyyətsiz həyata keçirməyə imkan verir.

Bu əməliyyatlar kapital vəsaitinin dövriyəsi ilə sıx əlaqəli olduğu üçün onların icrasına xüsusi icazə olmalıdır.

Qeyri-rezidentlər öz növbəsində aşağıdakı hüquqlara malikdirlər.

❖ xüsusi səlahiyyətli banklarda xarici valyuta hesabına açmaq hüquqlarına;

❖ gömrük qaydalarına riayət etməklə valyuta sərvətlərinin gətirilməsi və köçürülməsi;

❖ mərkəzi bankın müəyyən etdiyi qiymətlərlə xarici valyutanın alqı-satqısı hüquqlarına.

Valyuta nəzarəti orqanları tərəfindən valyuta əməliyyatlarının ic­rası zamanı valyuta qanunauyğunluğuna riayət edilməsini təmin edən məqsədlər ön cərgədədir.

Valyuta nəzarətinin əsas cəhətləri aşağıdakılardır.

❖ fəaliyyətdə olan qanunauyğunluq ilə valyuta əməliyyatları ara­sında bərabərlik, zəruri lisenziyalar və icazələrin mövcudluğu;

❖ dövlət qarşısında xarici valyutaya dair öhdəliklərin rezidentlər tərəfindən icrasına nəzarət (buraya AR-nın daxili valyuta bazarında xa­rici valyutanın satışı da daxildir);

❖ xarici valyuta üzrə ödənişlərin əsaslı surətdə yoxlanılması;

❖ valyuta əməliyyatlarına dair uçotun obyektivliyinin yoxlanılması, buraya eləcə də AR-nın valyutası üzrə qeyri-rezidentlərin həyata keçirdikləri əməliyyatlar da aiddir.

Azərbaycan Respublikasında valyuta nəzarətinin əsas orqanı ölkənin Mərkəzi Bankıdır.

❖ AR-da xarici valyuta və qiymətli kağızların dövriyyəsi qaydalarını təyin edir;

❖ Rezident və qeyri-rezident tərəfindən mütləq surətdə icra olunacaq normativ sənədləri dərc edir;

❖ Valyuta əməliyyatlarının hər bir növündən istifadəni təşkil edir;

❖ Rezident və qeyri-rezidentlər vasitəsilə AR-nın valyutası, xarici valyuta və qiymətli kağızlara dair əməliyyatların keçirilməsi qaydalarını müəyyən edir;

❖ Banklara, digər kredit idarələrinə valyuta əməliyyatlarının hay­ata keçirilməsi müqabilində lisenziya verilməsinin ümumi qaydalarının təyin edir;

❖ Qeydiyyatın, hesabatın, sənədləşdirmənin və valyuta əməliy-yatlarının statistik məlumatlarının vahid formasının müəyyən olun­masını təmin edir;

❖ Digər funksiyaların yerinə yetirir.

3.Valyuta əməliyyatlarının təsnifatı

Bütün xarici valyuta və qiymətli kağızlar vasitəsilə icra olunan əməliyyatlar aşağıdakı növlərə ayrılır;

• · cari valyuta əməliyyatları
• · maliyyə kapitalının dövriyyəsi ilə sıx bağlı olan valyuta əməliyyatları

Hal-hazırda cari VƏ-rı geniş tətbiq olunur. Bu zaman ödənişin müddəti minimal surətdə uzadılır. VƏ-nın məhdud çərçivəsi, maliyyə kapitalının dövriyyəsi ilə sıx bağlı olaraq, mürəkkəb tərtibata əsaslanır.

Qeyd etmək lazımdır ki, valyuta əməliyyatları sıx əlaqəlidirlər. Ona görə də, xarici valyutaya malik əməliyyatları təsnif etmək çox çətindir. Belə ki, bu əməliyyatlar valyuta əməliyyatlarının bir neçə əsas növlərinə aiddir.

1. Müştdrilərin valyuta hesablarının açılması

Bu əməliyyat aşağıdakı növlərdən ibarətdir;

1. hüquqi (rezidentlər və qeyri-rezidentlər) və fıziki şəxslər üçün valyuta hesabının açılması;

2. hesabın qalığı əsasında faizlərin əlavə edilməsi;

3. overdraftların verilməsi (bank rəhbərliyinin qərarı ilə xüsusi müştərilərə);

4. əməliyyatın icrası zamanı çıxarış vərəqəsinin verilməsi;

5. arxiv hesabını müəyyən müddət ərzində təsdiqi;

6. ixracat idxalat əməliyyatlarına nəzarət.

2. Kommersiya banklarının qeyri-ticarət əmaliyyatları. Qeyri-ticarət əməliyyatlarında (QTƏ) müştərilərə xidmət, (eksport idxal əmtəə mallarının və xidmətlərinin hesablaşmaları ilə bağlı olmay­an), və maliyyə kapitalının dövriyyəsi ilə bağlı müştərilərə xidmət əməliyyatları daxildir.

Səlahiyyətli banklar qeyri-ticarət xassəli növbəti əməliyyatları icra edə bilərlər:

❖ nağd xarici valyutanın və bu vəsaitə malik ödəniş sənədlərinin alqı-satqısı;

❖ xarici valyuta və bu vəsaitə malik ödəniş sənədlərinin inkassasiyası;

❖ bank müştərilərinin plastik vərəqələrinin buraxılışı və bu vərəqlər üzrə xidmət;

❖ xarici bankların yol-nəqliyyat çeklərinin alqısı və ödənişi;

❖ pul vəsaiti akkreditivlərinin ödənilməsi və oxşar akkreditivlərin nümayiş etdirilməsi.

3. Xarici banklar ilə müxbir münasibətlərin təşkili.

Bu əməliyyat növü bank tərəfindən beynəlxalq hesablaşmaların aparılması üçün zəruri şərtlərdən biridir. Xarici banklar ilə müxbir münasibətlərin yaradılması qərarı müştərilərin daimi ixrac-idxal əməliyyatlarına xidmət göstərilməsinin real ehtiyacına əsaslanıb.

Bank beynəlxalq hesablaşmaların icrası üçün xarici banklarda müxbir hesabları olan «Nostro» və «loro» açırlar. «Nostro» – cari hesab olub müxbir – bank tərəfindən kommersiya bankları üçün açılır.

«Loro» – cari hesab olub, kommersiya bankları tərəfindən müxbir – bank üçün açılır.

4. Konversiya əməliyyatları.

Konversiya əməliyyatları qeyri-nağd xarici valyutaların alqı-satqı sövdələşməsidir. O, AR-nın nağd və qeyri-nağd manatına qarşı əks münasibətdədir.

Hesabat günü ərzində dövriyyə əməliyyatları üzrə xarici valyutanın alqı-satqısı dedikdə alqı-satqı prosesinin ümumi miqyası nəzərdə tutu­lur.

Müddətli tədarük sazişi (nağd saziş – cash) – bu valyutalaşdırılmış konversiya əməliyyatıdır. Belə ki, «TODAY» növlü saziş müqavilə im­zalandığı andan valyutalaşdırılmış konversiya əməliyyatı kimi qəbul olunur.

«TOMORROW» növlü saziş növbəti gün üçün valyutalaşdırılmış konversiya sazişidir.

«SPOT» növlü saziş dedikdə iki gün ərzində imzalanmış valyuta-laşdırılmış konversiya sazişi nəzərdə tutulur.

Müddətli saziş («forward oufriqht») – uzun müddətə imzalanmış valyutalaşdırılmış konversiya sazişidir. Müddətli birja əməliyyatları (fyuçers, opsion, svop və s.) konversiya əməliyyatları deyil.

Svop sazişi (SWAP) – bu saziş eyni gündə imzalanmış, ikili əksisti-qamətli konversiya əməliyyatlarının eyni məbləğili bank müqaviləsidir. Bu əməliyyatlardan biri müddətli, digəri isə təxirsiz tədarük müqavilələridir.

Kommersiya əməliyyatlarını bankın valyuta mövqeyinin təhlükəli məqamlarını (tərəflərini) nəzərə almayaraq icra etmək olmaz.

Valyuta mövqeyi – xarici valyutanın vəsait qalığı olub, aktiv və passivləri təşkil edir. Bu eləcə də valyuta kursunun dövriyyəsinin dəyişikliyi zamanı əlavə gəlir və məsrəflərin alınması təhlükəsini yaradır.

Açıq valyuta mövqeyi xarici valyutaların vəsait qalıqlarının fərqli tərəfləridir. Onlar kəmiyyətcə uyğunlaşmayan aktiv və passivləri təşkil edir.

Açıq – qısa valyuta mövqeyi – ayrı-ayrı xarici valyutaya malik açıq valyuta mövqeyidir. Buraya passivlər və balansdankənar öhdəliklər də aiddir və açıq valyuta mövqeyi aktivləri üstələyir. Açıq-uzun valyuta mövqeyi – bu xarici valyutaya malik açıq valyuta mövqeyidir ki, o da passivləri üstələyir.

Qapalı valyuta mövqeyi – bu xarici valyutaya malik ayrı-ayrı valyuta mövqeləri, aktivlər və passivlərdir.

Onların kəmiyyəti tam bərabərdir.

5. Mal və xidmətlərin ixrac-idxal əməliyyatları ilə bağlı beynəlxalq hesablaşma əmdliyyatları.

Xarici ticarət üzrə hesablaşmaların rəsmi akkreditiv, inkasso və bank köçürməsi kimi növləri tətbiq olunur.

Rəsmi akkreditiv – bankın öhdəliklərindən biridir, müştərinin xahişinə əsasən akkreditivlər buraxır, ixracatının xeyrinə akkreditivlərdə gö­stərilmiş sənədlərə qarşı ödənişlərini icra edir.

İxracat üzrə hesablaşmalarda rəsmi akkreditivlər qismində xarici bankda ixracatçı-bankın göstərişinə əsasən açılır və bunun haqqında banka akkreditiv məktub gönədrilir. Bu məktubda akkreditivin növü və onun ödəniş qaydaları öz əksini tapır. Hər bir aakreditiv üçün xüsusi dosye (sənəd) tərtib olunur.

Rəsmi inkasso qismində hesablaşmalar zamanı bank-emitent tə-davülçüyə etibar edən şəxs tərəfindən təqdim olunmuş sənədləri pul vəsaiti almaq məqsədi ilə ötürülməsi üçün öhdəlikləri qəbul edir.

Hesablaşmalar üzrə bank köçürməsinin tətbiqi zamanı valyuta mə-daxili səlahiyyətli bankların tranzit hesablarına daxil edilir. Bu prosesin icrasından sonra cari hesabda yerləşən pul vəsaitinin tam və ya qismən köçürülməsi haqqında göstəriş daxili valyuta bazarında ixrac mədaxilinin bir hissəsini satışına da zəruri likvidlik qaydalarına əsasən şamil edi­lir.

6. valyuta vəsaitlərinin bank vasitəsilə cəlb edilməsi və yerləşdirilməsi əməliyyatları

Bu əməliyyatlar növbəti növlərdən ibarətdir:

• depozitlərin cəlb edilməsi
• fıziki şəxslərin;
• hüquqi şəxslərin, o cümlədən də banklararası depozitlərin;
• kreditlərin verilməsi;
• fiziki şəxslərə;
• hüquqi şəxslərə;
• kreditlərin banklararası bazarda yerləşdirilməsi.

Bu əməliyyatlar Azərbaycan Respublikasının kommersiya bankla­rının gəlir imkanları və müştərilərə göstərilən xidmətlər şəbəkəsi üzrə əsas əhəmiyyətə malikdir.

4. Valyuta riski və onun tənzimlənməsimetodları

Valyuta riski və ya valyuta kursunun itkiləri bank əməliyyatları bazarının beynəlmilləşdirilməsi, müştərək (transmilli) müəssisələrin və bank idarələrinin təşkili və onların fəaliyyət dairəsinin nizama (diversifikasiya) salınması ilə sıx əlaqəlidir. Valyuta kursunun enib-qalxması pul vəsaiti itkilərinə səbəb ola bilər.

Beynəlxalq bank-fəaliyyəti aşağıdakılardan ibarətdir:

❖ xarici ölkələrin kreditləşdirmə təcrübəsi;

❖ xarici ticarətin maliyyələşdirilməsi;

❖ valyuta və kredit təhlükəsindən sığorta;

Ölkələr arası maliyyə əməliyyatlarına xidmət göstərilməsi üçün valyuta bazarları təşkil olunur.

Valyuta bazarlarının iştirakçıları market-maykerlər, banklar, sənaye-sığorta kompaniyaları, investisiya fondları, fərdi müştərilər, mərkəzi banklar və brokerlərdir.

Market-mayker bazarın digər iştirakçıları üçün valyuta kursunun qiymətini təyin edirlər.

Valyuta bazarı, nəinki banklararası, eləcə də müştərilər arasında münasibətlər məcmudur. VB-nın əsas xarakterik cəhəti onun pul vahidlərinin qarşıdurmasıdır.

Valyuta bazarı banklararası bazar kimi fəaliyət göstərir.

Belə ki, məhz banklararası əməliyyatların icrası zamanı valyuta kursu müəyyənləşir. Əməliyyatlar müxtəlif rabitə və kommunikasiya vasitələrinin yardımına əsaslanır.

Valyuta bazarının funksiyaları:

❖ əmtəə və malların, xidmətlərin və maliyyə kapitallarının beynəlxalq dövriyyəsi;

❖ tələb və təklifin təsiri nəticəsində valyuta kursunun müəyyənləşdirilməsi;

❖ valyuta riskinin müdafiə mexanizmi və bazar kapitalının sərf edilməsi;

❖ pul-kredit və iqtisadi siyasət məqsədlərinə xidmət edən dövlətin vasitələri.

VB-nın göstərilən xidməti əsasında valyuta kursu anlayışı meydana çıxır. Onun daha dəqiq ifadəsi üçün vasitəli və vasitəsiz qiymətləndirilməsi tətbiq edilir.

Vasitəli qiymdtləndirmə – Mərkəzi pul vahidinin dəyişkən rəqəmi xari­ci valyutanın dəyərini ifadə edir.

Məsələn; İsveçrə 100 DEM = 85,20 JHF

1 USD = 1,4750 JHF

Vasitəsiz qiymətləndirmə – xarici valyutanın pul vahidləri rəqəminin dəyişkənliyi milli valyutanın dəyərini ifadə edir:

Məsələn; İngiltərə: 1 GBR = 1,4900USD

1 GBR = 2,5600 DEM

Bu zaman valyuta sazişinin imzalanmasının obyekti kimi xarici valyuta, qiymət etalonu kimi isə ölkənin valyutası çıxış edir.

Ticarət-sənaye müştəriləri üçün valyutanın qiymətləndirilməsi milli valyutaya qarşı kross-kurs vasitəsilə əsaslandırılır.

Kross-kurs – üçüncü valyutaya qarşı digər iki valyuta arasındakı qarşılıqlı münasibətləri məcmusudur. (əsasən ABŞ dolları)

«Kross-kursun» vasitəli qiymətləndirilməsi zamanı aşağıdakı formu-ladan istifadə edilir;

Kross-kurs «Bid» (Alış) = kurs «Bid» qiymət valyutası üzrə

«Offer» sövdəhşmə valyutası.

Kross-kurs «Offer» (Likvidlik) = kurs «Offer» qiymət valyutası iizrə / kurs «Bid» sövdələşmə valyutası.

«Kross-kursun» vasitəsiz qiymətləndirilməsi zamanı isə digər formu-ladan istifadə olunur;

Kross-kurs «Bid» (Alış) = kurs «Bid» qiymət valyutası

iizrə X kurs «Bid» sövdələşmə valyutası.

Kross-kurs «Offer» (likvidlik) = kurs «Offer» qiymt

valyutası üzrə X kurs «Offer» sövdəhşmə valyutası.

Valyuta riskinin idarə edilməsi üçün XX əsrin 70-ci illərin əvvəllərində üzən kurslar dövriyyəyə daxil olduğu zaman ilk cəhdlər həyata keçirilmişdir.

Valyuta riski aşağıdakı tərzdə quruluş tərkibinə malikdir;

-translyasiyalı (dəyişkən), və s.

Kommersiya riski – borclu şəxsin öhdəliklərini icra edərək müəyyən vəsaiti ödəmək vəzifəsindən imtina etməsidir.

Konversiya riski – konkret əməliyyatlar üzrə valyuta itkiləri təhlükəsidir. Bu təhlükələr ilk növbədə:

– saziş-sövdələşmə təhlükəsinə ayrılır.

İqtisadi risk zamanı firmaların aktiv və passivlərinin dəyəri dəyişilir və buna valyuta kursunun gələcək dəyişiklikləri səbəb olur.

Xarici ölkələrin aktivlərində investləşmə bank üçün milli valyuta ilə ifadə olunmuş ödənişdən asılıdır. Bundan başqa, kreditlərin dondu­rulması üçün ödənişlərin ölçüsü, miqdarı yalnız kredit valyutasının dəyərinin milli valyutanın dəyər qiymətinə uyğun gəldiyi təqdirdə dəyişikliyə məruz qalır.

Köçürmə riski xarici valyutanın aktiv və passivlərinin qeydiyyatında müxtəliflik ilə sıx əlaqəlidir. Valyuta kursunun aşağı düşməsi zamanı aktivlərin də dəyər qiyməti aşağı düşür: aktivlərin miqdarının azalması ilə firma və ya bankların səhmdar kapitalının dəyər qiyməti də azalır. İqtisadi nöqteyi-nəzərindən sövdələşmə riski daha əhəmiyyətlidir. O, firmanın gələcək mədaxilinə təsir göstərir.

Sövdələşmə riski milli valyuta sistemində valyuta sövdələşməsinin qeyri-müəyyənliyi nəticəsində meydana çıxır. Firmanın mənfəətinin dəy-işkənliyi onun kredit ödəmə qabiliyyətində də dəyişikliyə səbəb olur.

Valyuta müqaviləsinin imzalanması zamanı növbəti amillər nəzərə alınmalıdır:

– müqavilənin imzalanması və ödəniş vəzifələrinin icrası zamanı valyuta kursunun dəyişkənlik ənənələri barəsində məlumat;

– satılmış əmtəə-mallarının və göstərilən xidmətin xüsusiyyətləri;

– əmtəə bazarının ənənələri;

– ticarətin təşkili üsulu (birdəfəlik saziş, uzunmüddətli müqavilə, dövlətlər arası sövdələşmə).

Konversiya valyuta riski səhv təşkil olunmuş müdafiə nəticəsində azalır.

Müdafiə sazişi – hər iki tərəfin razılığı əsasında dövlətlərarası iqti­sadi sövdələşmənin, müqavilənin ilkin şərtlərinin və icrası prosesinin dəyişilməsidir.

Qızıl sazişi. Birinci dünya müharibəsindən sonra qızıl əşyalar haq­qında standartın ləğvi böyük əhəmiyyətə kəsb etdi. Müxtəlif ölkələrin valyutası qızıl əşyaları ilə müqayisədə qiymətləndirilirdi.

Valyuta sazişi. Bu kredit və ya kommersiya müqaviləsi bir sıra şərtlərin əlavə edilməsidir. Buna uyğun olaraq müqavilə şərtlərinin ödəniş məbləği əmtəə qiyməti valyuta kursu və sabit valyuta arasında mövcud olan dəyişikliklərdən asılıdır. Müqavilənin tərkibində müxtəlif valyuta qiymətinin və ödənişin müəyyən olunması faktiki surətdə yanlış valyutanın ən sadə növlərindən biridir. Burada qiymət valyutası kimi daha sabit valyuta seçilir. Ödənilməsi adi yanlış valyutanın məbləği valyu­ta qiymətinə qarşı yanlış valyuta kursunun dəyişməsindən asılıdır. Ödəniş məbləğinin dəyişkənliyi yanlış valyuta kursunun dəyişməsindən asıl­dır. Məsələn; müqavilə üzrə əmtəə malının qiyməti – 1 milyon frankdır.

Yalnış valyuta kimi ABŞ dolları çıxış edir. Frank üçün dolların kursu müqavilənin imzalandığı andan 1000 frankdır. Bu zaman ödəniş məbləği də 10% artmalıdır. Bazar kursu bazası əsasında valyuta valyuta bazarında cari qiymət üzrə valyutalar arasındakı qarşılıqlı münasibəti öyrənir. Satıcı və alıcının valyuta kursu arasındakı fərq marja adlanır.

Marja bank üçün mənfəət mənbəyi olub müqavilə məsrəflərini ödəyir və müəyyən dərəcədə valyuta riskinin sığortasına xidmət edir.

Valyuta riskinin ən geniş yayılmış üsullarla sığortası aşağıdakılardır.

kompensasiya – hər bir təhlükəli sövdələşmə üçün kompensasiya valyuta mövqeyinin təşkili. Başqa sözlə desək, buraya valyuta riskinin mədaxil və itkilərin – kompensasiyası daxildir.

Valyuta yığımı iki növə ayrılır:

Birinci növ paralel kreditlərin təsdiqidir. Buraya müxtəlif valyutalarda ifadə olunan hər 2 tərəfin, eyni müddət və üsullar vasitəsilə təqdim etdiyi kreditlər daxildir.

İkinci növ isə sadəcə olaraq valyutanın alqı-satqısına dair iki bank arasındakı razılıqdır. Paralel kreditlərdən fərqli olaraq, valyuta yığımı faiz ödənişinə malik deyil.

Aktiv və passivlər üzrə təhlükələrin qarşılıqlı qeydiyyatı. Buna «metqinq» deyirlər. Belə ki, daxil olmuş valyutanın məbləği, dəyər qiyməti bankın digər pul vəsaitlərinin dövriyyəsinə təsir göstərir.

Müştərək banklar «metqinq» metodundan istifadə edir. Bu valyuta sövdələşmələrinin maksimal dərəcədə ixtisarı deməkdir. Bunun üçün bank idarəsinin ayrı-ayrı şöbələrinin fəaliyyətinin uyğunluğu yüksək səviyyədə olmalıdır.

Vəsaitlərin kompensasiyası xarici valyutaya malik qarşılıqlı tələblərin və öhdəliklərin təşkilini nəzərdə tutur. Vəsaitlərin kompensasiyasının geniş istifadə olunan növlərindən biri müddətli valyuta sazişlərinin imzalanmasıdır. Məsələn: İngiltərənin ticarət firması 6 ay ərzində ABŞ dollarının göndərilməsini gözləyir və vəsaitlərin kompensasiyasını qəbul olunmuş valyutanı dövriyyəyə buraxmaq ilə təmin edir. Dolların kursu­nun aşağı düşməsi zamanı ticarət müqaviləsi üzrə itkilər müddətli valyu­ta sövdələşməsinin mənfəəti hesabına kompensasiya edilir.

Valyuta təhlükəsinin azaldılması üçün növbəti əsas üsullardan isti­fadəni tövsiyyə etmək olar.

Milli valyuta kursunun aşağı düşməsi gözlənilir. Bu zaman bank üçün ən zəruri hallar aşağıdakılardır:

❖ Milli valyutanın satışı və saziş obyekti kimi digər valyutanın seçilməsi;

❖ Milli valyutaya aid qiymətli kağızlar vasitəsilə əməliyyatların miqyasının, o cümlədən də nağd hesabların da ixtisarı;

❖ Debitor borcların ödənişinin sürətləndirilməsi;

❖ Xarici valyuta üzrə debitor borcların toplanması;

❖ Milli valyuta üzrə kredit borcları ödəniş müddətinin uzadılması;

❖ Milli valyuta köçürmələrinin sürətləndirilməsi;

❖ Məhsulların idxalının artımı və sürətləndirilməsi;

❖ Əmək haqqının, dividentlərin xarici ölkələrin səhmdarlarına, kreditorlara ödənişinin sürətləndirilməsi;

❖ İdxalatçılara milli valyuta, ixracatçılara isə xarici valyuta vasitəsilə hesabların göndərilməsi.

Milli valyuta kursunun yüksəlişi gözəlnilir. Bank bu zaman birinci üsulun bütün fəaliyyət növlərinin əksi olaraq, prosesləri icra edir.

Valyuta bazarında Beynəlxalq Hesablaşma Bankının təhlükəli məqamlar ilə mübarizəsi növbəti strategiyalara əsaslanır;

❖ Ayrı-ayrı banklarda valyuta hesablaşmaları üzrə potensial təhlükəyə nəzarətin təşkili;

❖ Banklar tərəfindən valyuta risklərinin çoxtərəfli üsulların yar­dımı ilə azaldılması;

❖ Milli ödəniş sisteminin mərkəzi banklar tərəfindən təkmilləşdirilməsi və yerli bank idarələrini valyuta təhlükəsinə nəzarəti gücləndirməyə məcbur edən tədbirlərin keçirilməsi.

5.Valyuta risklərinin sığortalanması

Valyuta risklərin sığortası metodları. Bu valyuta kursunun gözlənilən dəyişikliyi nəticəsində meydana çıxan itki təhlükəsindən onu tam və ya qismən uzaqlaşdıran maliyyə əməliyyatıdır.

Valyuta təhlükəsinin sığortası metodlarına aşağıdakıları aid etmək

❖ Struktur balanslaşma (aktiv və passivlərin, kreditor və debitor borcların);

❖ Ödəniş müddətinin dəyişdirilməsi;

❖ «toplanma» növlü əməliyyatlar;

❖ xarici valyuta vasitəsilə kreditləşdirmə və investləşdirmə;

❖ valyuta borclarının strukturlaşdırılması;

❖ xarici valyuta vasitəsilə tələblərin əsasında diskontlaşdırma, yəni veksellərin uçotu;

❖ filiallar tərəfindən pul vəsaiti ödənişlərinin təminatı;

Qeyd etmək lazımdır ki, forvard sazişləri, ödəniş müddətinin dəyişdirilməsi, «toplanma» növlü əməliyyatlar, maliyyə fyuçersləri va xarici valyuta vasitəsilə tələblər əsasında diskont (yəni veksellərin uçotu qısamüddətli kompensasiya üçün digərləri: yəni xarici valyuta vasitəsilə kreditləşdirmə və investləşdirmə, valyuta borclarının strukturlaşdırılması, paralel kreditlər; «artan» valyuta üzrə filiallar tərəfindən ödənişin həyata keçirilməsi; özünüsığortalama qaydasında uzunmüddətli sığorta üçün istifadə olunur.

Struktur balanslaşma (aktiv və passivlərin, kreditor və debitor borcların) və «valyuta portfelləri» metodları hər zaman tətbiq edilir. Qeyd etmək zəruridir ki, paralel kreditlər və «artan» valyutalar üzrə fili­allar tərəfindən ödənişin həyata keçirilməsi yalnız və yalnız konpaniya, banklar üçün daha əlverişlidir.

Bu kompaniya və bankların xarici ölkələrdə filialları fəaliyyət gö-stərir.

Struktur balanslaşma aktiv və passivlərin quruluş tərkibini qoruyub saxlamağa imkan verir. Bu da valyuta kursunun dəyişkənliyi nəticəsində əmələ gələn itkilərin mədaxilin köməyi ilə aradan götürülməsinə imkan yaradır. Bu cür taktika valyuta təhlükəsini minimallaşdıraraq, maksimal miqdarda «qapalı» mövqelərin mövcudluğunu təmin edir. Be­lə ki, struktur balanslaşmanın tələblərinə hər zaman hazır olmaq lazım­dır.

Balanslaşmanın ən sadə üsullarından biri də valyuta axının umu­mi məxrəcə gətirilməsidir ki, bu da öz növbəsində mədaxil və məsrəfləri ifadə edir. Müəssisə və ya bank müqavilə imzaladığı zaman valyuta seçimində diqqətli olmalıdır. Düzgün seçim «açıq» valyuta mövqelərini tam və ya qismən bağlamağa geniş imkanlar yaradır.

Ödəniş müddətinin dəyişdirilməsi «Lindz end liqz» valyuta qiymətləri kursunun dəyişikləri və valyuta ödənişinin hesablaşmalarının manikulyasiyasıdır. Buraya:

– əmtəə mallarını və göstərilən xidmətlərin vaxtından əvvəl ödənişi. mədaxillərin qaytarılmasının tezləşdirilməsi;

– kreditin əsas məbləğinin ödənilməsi və faizlər ilə dividentlərin hissə-hissə ödənişi;

– valyuta vəsaitlərinin milli valyuta mədaxilinin alınması şərtlərinin dəyişdirilməsini tənzimləmək kimi üsullar daxildir.

Banklar əsasən valyuta təhlükəsinin tənzimlənməsinin yeni üsulla-rından istifadə edirlər. Bu məqsəd ilə üç əsas növ yaradılmışdır:

– maliyyə vasitələri üzrə müddətli sazişlər (forvard və fyuçers),

Valyuta riskinin sığortalı üzrə forfard əməliyyatları.

Bu əməliyyatlardan xarici valyutanın alqı-satqısı əməliyyatlarını təhlükədən yayındırmaq məqsədilə istifadə olunur. Forvard valyuta sa­zişi – dövriyyə kursu üzrə müəyyən olunmuş miqdarda xarici valyutanın bank və müştəri arasında alqı-satqısını təmin edən zəruri sazişdir. Bura­da dəqiq tarix göstərilməlidir.

Müddətli sövdələşmələrin xüsusiyyətləri aşağıdakılardır.

❖ sazişin imzalanması və icrası müddəti arasındakı zaman intervalı;

❖ valyutanın kursu sazişin imzalandığı təqdirdə müəyyən olunur.

Birja qiymət bülletenlərində sazişlər üçün valyutanın kursu dərc olunur. Forvard sazişi üzrə valyutanın qiyməti yüksəldiyi əsnada to­planmış mükafatlandırma vəsaitinin də qiymət məbləği müəyyən olu­nur. Güzəşt və ya diskont bu prosesin tam əksi deməkdir. Mükafat və ya güzəşti nəzərə alan müddətli valyuta kursu autrayt adlanır.

Verilmə müddətinə əsasən mükafatlandırma valyutası, güzəşt üzrə nağd kursdan daha dəyərlidir. Mükafat və diskant üçün autrayt kursu hesablanır.

Beləliklə, diskont/mükafatın müəyyənləşdirilməsi üçün aşağıdakıları bilmək zəruridir:

❖ beynəlxalq bazarda faiz tarifi;

Formul üzrə (əsasında) fərqləndirmə aparılır:

Toplama kursu x faiz tarifinin fərqi x günlər

(360×100)+(valyuta sazişi üzrə tarifi x günlər)

Qəti тüəууəп edilmiş forvard ayutrayt valyuta sazişi.

Bu sazişin şərtlərinə konkret tarix üzrə gələcəkdə əməl olunmalıdır. Məsələn: qəti müəyyən edilmiş iki aylıq forvard sazişi sentyabrın 1-i tarixində imzalanırsa, onun şərtlərinə 1 noyabr tarixində real surətdə icra edilməlidir.

Müştəri seçiminə dair opsion forvard sazişi yalnız aşağıdakı hallarda icra edilməlidir.

❖ Müqavilənin imzalandığı tarixdən icrası tarixinə kimi;

❖ Yalnız və yalnız konkret tarixlər arasındakı müddət ərzində.

Opsion sazişi forvard valyuta müqaviləsinin yenidən imzalanması­nın və tərtibinin qarşısını alır.

Müştəri ilə bank arasındakı forvard opsion müqaviləsinin imza­lanması alqı-satqı kursunu müəyyənləşdirməyə şərait yaradır. Opsion dövrü ərzində bank daha əlverişli kursun qiymətini təyin etməlidir.

Bu böyük əhəmiyyətə malikdir. Çünki bu zaman opsion müddəti ərzində müştəri sazişin şərtlərinə əməl olunmasını tələb edə bilər. Bank bu zaman müştərinin digər bankın hesabına daha əlverişli kurs olmaya­cağına əmin olmalıdır.

Opsionlar ilə sazişlərin müxtəlifliyi valyuta kursunun enib-qalxması hesablarının spekulyativ sövdələşmələrini həyata keçirən müvəqqəti opsiondur. Müştəriyə təklif olunan bu cür opsion valyutanın nümayişi zamanı müqavilənin şərtlərinə əsasən müəyyən olunmuş müddət ərzində həyata keçməlidir. Bu əməliyyat üzrə mükafat tədavülçüsü əvvəlcədən müəyyən edilmiş kursa əsasən müqavilənin şərtlərinin icrasını tələb etmək hüququna malikdir. Beləliklə, bu sövdələşmənin iş­tirakçısı valyuta dəyərinin ən əlverişli cari kursunu seçmək hüququndadır. Sazişin icrasından imtina etmək olmaz. Sazişin icrası zamanı kimin alıcı, kiminsə satıcı kimi fəaliyyət göstərməsini kontrogentlər dəqiqləşdirirlər. Daha sonra tərəflərdən biri mükafat verir, digəri isə valyutanın alqı-satqısı ilə məşğul olur.

Bebliklə, valyuta opsionu – forvard valyuta opsionu sazişlərindən əsaslı surətdə fərqlənir. Forvard valyuta sazişindən fərqli olaraq, opsiona müddətli surətdə əməl olunmamalıdır. Valyuta opsionunun icrası tarixində onun sahibi opsionun icrasını ya realizə edə, ya da opsiondan bütünlüklə imtina edə bilər.

Toplama «SWAP» sazişi iki hissəyə bölünür:

❖ Kassa sövdələşməsi (vəsaitlərin müddətli tədarükü ilə);

Klassik «SWAP» valyuta sazişi.

«Toplama» SWAP sazişi + «forvard» valyuta əməliyyatları olub nağd pul vəsaiti hesabına valyutanın alqı-satqısı deməkdir. Həmin valyutanın «forvard» kursu üzrə alqı-satqısı valyuta kursunun dövriyəsindən asılı olaraq mükafatın və ya diskontun qeydiyyatı ilə təsbih edi­lir.

Bebliklə, «SWAP» və «forvard» sövdələşmələri:

– eyni kontrogent tərəfindən bir zamanda icra edilir;

– hər iki sövdələşmə eyni valyuta vəsaitinə malikdir;

– hər iki sövdələşmə üzrə valyuta vəsaitinin məbləği eynidir.

Müvəqqəti opsion sazişləri valyuta təhlükəsindən tam müdafiə sistemidir. Lakin, «SWAP» əməliyyatları qismən sığorta deməkdir. Əmə-liyyatların keçirilməsi zamanı valyuta riski əmələ gəlir. Bu təhlükə diskont və mükafatın sazişin imzalandığı andan valyutanın tədarükü anına kimi yaranan dəyişikliklərin nəticəsidir.

Faiz dərəcələri ilə «svop» əmaliyyatları.

Valyutanın müəyyən məbləği üzrə sazişlər faizlərin hər iki tərəfin razılığı əsasında ödənməsidir.

Məsələn; bir tərəf qarşı tərəfə banklararası «LİBOR AXICI» tarifi üzrə faizləri ödəyir və bunun müqabilində qəti müəyyən edilmiş tarif üzrə faizləri tətbiq edir.

«Svop» əməliyyatı valyuta qəti müəyyən olunmuş məbləğinin döv-riyyəsi haqqında razılaşma deməkdir. İki əməliyyat birləşərək valyuta vəsaitinə malik faiz tarifli «toplama» əməliyyatı adlanır. Burada bir ta­raf «LİBOR» alıcı tarifi üzrə valyuta vəsaitinin və faizlərin əsas borc məbləğini ödəyir və bunun müqabilində digər valyuta vasitəsilə buna uyğun məbləğ və faizləri qəti müəyyən edilmiş tarif üzrə qəbul edir.

Kredit üzrə faiz tarifinin əsasını Avropa bazarında yeni təşkil olunmuş bankın və ya «LİBOR»un faiz tarifi təşkil edir.

«LİBOR» Zarinq depozitə malik London banklararası bazarında yerləşdirilən tarifdir. Banklararası London bazarının iri bankları üçün əsas faiz tarifı hər gün yerli vaxt ilə 11 00 radələrində 2 fəhlə qüvvəsinin əmək haqqının ödənişi üçün elan olunur. LİBOR tarifləri İngiltərə bank sahiblərinin assosasiyası tərəfindən qeydiyyatdan keçirilir. Bu qeydiyyat beynəlxalq səviyyəli 16 bankın təyin etdiyi qiymətlərə əsaslanır. Buraya marja əlavə olunur. Bu da öz növbəsində borclu şəxsin maliyyə vəziyyətindən, bazar münasibətlərindən və kreditin ödənməsi müddətindən ası­lıdır.

LİBİD – Londonun banklararası bazarının depozitlərinin cəlb edilməsi tarifidir. LİBİD depozitlər üzrə ən başlıca faiz tarifi sayılır. LİBİD üzrə tariflər qeydiyyatdan keçmir. Belə ki, onlar LİBOR tarifindən l,8% azdır.

Svop «toplama» sövdələşməsində likvidlik vəsaitlərinin investləşməsi valyuta təhlükəsini aradan qaldırır.

Xarici valyutanın satışını «toplama» sazişinin şərtlərinə əsasən «forvard» müqaviləsinin şərtlərindən asılı olaraq alışını təmin edərək «report» adlanır. Xarici valyutanın alışı eyni zamanda «forvard» və «toplama» sövdələşmələrinin şərtlərinə uyğun olaraq həyata keçirilirsə bu «deport» adlanır.

Bəzən «svop» əməliyyatı qızıl əşyaları vasitəsilə keçirilir. Onlar mülkiyyətçilik hüquqlarının qorunub saxlanmasına və müəyyən müddət kimi xarici ticarət nişanının əldə olunması məqsədinə xidmət edir.

Valyuta təhlükəsinin sığortası üçün valyuta fyuçersləri tətbiq olu­nur.

Valyuta kursuna dair fyüçerslər.

Bu müəyyən miqdarda valyutanın gələcəkdə alqı-satqı sazişidir. O, bu mənada forvard valyuta müqavilələrinə daha çox oxşardır.

Lakin onların fərqli cəhətləri aşağıdakılardır:

❖ Çox sadə yolla ləğv oluna bilər;

❖ Müəyyən olunmuş valyuta məbləği vasitəsilə imzalanır;

❖ Rəsmi birjalarda satılır;

❖ Fyüçers satışını təşkil edən tacirlər «pul marja»sını birjanın dillerlərinə ödəməlidirlər. (əvvəlcədən pul ödənişi) Bu fyüçers öhdəliklərinin yerinə yetirilməsinə zəmanət verir.

Fyüçers satıcılarını LIFFE valyuta kursu üzrə diler adlandırırlar. Onlar iri pul məbləğini dövriyyəyə buxaxır və valyuta təhlükəsindən uzaqlaşmaq üsullarını axtarıb tapırlar.

Sonda, yeni maliyyə vəsaitlərinin nəzərdən keçirilməsi (buraya: forvard sazişləri, toplamalar, onsiyon və fyüçerslər daxildir) 80-cı illərin əvvəllərində bazarların qeyri-sabitliyi nəticəsində irəli sürülən tələblərə cavab verir. Bu ilk növbədə valyuta təhlükəsindən müdafiə olunmağa, kiçik itkilər vasitəsilə şəxsi fəaliyyətini maliyyələşdirməyə, müəyyən ehtiyatlara malik olmağa şərait yaradır. Və ən nəhayət buraya spekulyasiya vəsaitləri də daxildir. Bundan başqa, maliyyə vəsaitləri ümumdünya maliyyə inteqrasiyasının (birliyinin) ən əsas və zəngin amillərindən biridir. Onlar müxtəlif ölkələrin beynəlxalq və daxili bazarları arasında münasibətlərin yaradılmasını təmin edir. İnteqrasiya bir sıra üstünlüklərə malik olsa da, təhlükədən də uzaq deyil. İnkişaf etmiş qabaqcıl sənaye ölkələrinin hakim dairələri və valyuta orqanları beynəlxalq bazarların, еləсэ də valyuta məhlükəsinin müəyyən dərəcədə tənzimlənməsini təmin edir.

Valyuta və valyuta əməliyyatlarının uçotu

Müəlliflik hüququ proqramlarımızda istifadə olunan biznesin avtomatlaşdırılmasının unikal üsullarını qoruyur.

Biz təsdiqlənmiş proqram təminatı naşiriyik. Bu, proqramlarımızı və demo versiyalarımızı işlədən zaman əməliyyat sistemində göstərilir.

Biz kiçik biznesdən tutmuş böyük şirkətlərə qədər bütün dünyada təşkilatlarla işləyirik. Şirkətimiz beynəlxalq şirkətlər reyestrinə daxil edilib və elektron etibar nişanına malikdir.

Sürətli keçid.
İndi nə etmək istəyirsən?

• Bu proqramı necə satın alacağınızı öyrənin
• Proqramın ekran görüntüsünə baxın
• Proqram haqqında videoya baxın
• Demo versiyasını yükləyin
• Proqramın konfiqurasiyalarını müqayisə edin
• Proqram təminatının dəyərini hesablayın
• Bulud serverinə ehtiyacınız varsa, buludun qiymətini hesablayın

Proqramın ekran görüntüsü

Valyuta və valyuta əməliyyatlarının uçotu videosu

Bu video öz dilinizdə altyazı ilə baxıla bilər.

Valyuta və valyuta əməliyyatlarının uçotu videosu – На русском:

Demo versiyasını yükləyin

Proqrama başlayarkən dili seçə bilərsiniz.

Sərfəli qiymətə Premium səviyyəli proqram

1. Konfiqurasiyaları müqayisə edin

2. Valyuta seçin

JavaScript söndürülmüşdür

3. Proqramın dəyərini hesablayın

Siz yalnız bir dəfə ödəyirsiniz. Aylıq ödəniş yoxdur!
Tək istifadəçi proqramı
Əlavə istifadəçilər
Bölmələr Şəxs
Pulsuz texniki dəstək saatları
Bölmələr Saat
Əlavə texniki dəstək saatları
Bölmələr Saat
Ümumi birdəfəlik ödəniş:

4. Lazım gələrsə, virtual server icarəsi sifariş edin

Bütün işçilərinizin eyni verilənlər bazasında işləməsi üçün sizə kompüterlər arasında lokal şəbəkə lazımdır (simli və ya Wi-Fi). Ancaq proqramın buludda quraşdırılmasını da sifariş edə bilərsiniz, əgər:

Birdən çox istifadəçiniz var, lakin kompüterlər arasında yerli şəbəkə yoxdur.
Bəzi işçilərin evdən işləməsi tələb olunur.
Bir neçə filialınız var.
Tətildə olsa da, işinizə nəzarət etmək istəyirsiniz.
Günün istənilən vaxtı proqramda işləmək lazımdır.
Böyük xərclər olmadan güclü bir server istəyirsiniz.

Proqramın özü üçün yalnız bir dəfə ödəyirsiniz. Və bulud üçün ödəniş hər ay edilir.

5. Müqavilə imzalamaq

Müqavilə bağlamaq üçün təşkilatın təfərrüatlarını və ya sadəcə pasportunuzu göndərin. Müqavilə sizə lazım olanı alacağınıza zəmanətdir. Müqavilə

İmzalanmış müqavilə skan edilmiş surət və ya fotoşəkil şəklində bizə göndərilməlidir. Orijinal müqaviləni yalnız kağız variantına ehtiyacı olanlara göndəririk.

6. Kartla və ya başqa üsulla ödəyin

Kartınız siyahıda olmayan valyutada ola bilər. Problem deyil. Proqramın dəyərini ABŞ dolları ilə hesablaya və mövcud məzənnə ilə öz doğma valyutanızda ödəyə bilərsiniz. Kartla ödəniş etmək üçün bankınızın internet saytından və ya mobil proqramından istifadə edin.

Mümkün ödəniş üsulları

Bank köçürməsi
Kartla ödəniş
PayPal vasitəsilə ödəyin
Beynəlxalq transfer Western Union və ya hər hansı digər

• Təşkilatımızdan avtomatlaşdırma biznesiniz üçün tam investisiyadır!
• Bu qiymətlər yalnız ilk alış üçün keçərlidir
• Biz yalnız qabaqcıl xarici texnologiyalardan istifadə edirik və qiymətlərimiz hər kəs üçün əlçatandır

Proqramın konfiqurasiyalarını müqayisə edin

Populyar seçim
İqtisadi	Standart	Peşəkar
Seçilmiş proqramın əsas funksiyaları Videoya baxın

Bütün videolara öz dilinizdə subtitrlərlə baxmaq olar

Virtual server icarəsi. Qiymət

Bulud serverinə nə vaxt ehtiyacınız var?

Virtual server icarəsi Universal Mühasibat Sisteminin alıcıları üçün həm əlavə seçim, həm də ayrıca xidmət kimi mümkündür. Qiymət dəyişmir. Bulud server icarəsi sifariş edə bilərsiniz, əgər:

• Birdən çox istifadəçiniz var, lakin kompüterlər arasında yerli şəbəkə yoxdur.
• Bəzi işçilərin evdən işləməsi tələb olunur.
• Bir neçə filialınız var.
• Tətildə olsa da, işinizə nəzarət etmək istəyirsiniz.
• Günün istənilən vaxtı proqramda işləmək lazımdır.
• Böyük xərclər olmadan güclü bir server istəyirsiniz.

Əgər hardware fərasəti varsa

Əgər hardware fərasətiniz varsa, o zaman avadanlıq üçün tələb olunan spesifikasiyaları seçə bilərsiniz. Müəyyən edilmiş konfiqurasiyanın virtual serverinin icarə qiyməti dərhal hesablanacaq.

Əgər hardware haqqında heç nə bilmirsinizsə

Texniki cəhətdən savadlı deyilsinizsə, o zaman aşağıda:

• 1 nömrəli paraqrafda bulud serverinizdə işləyəcək insanların sayını göstərin.
• Sonra sizin üçün nəyin daha vacib olduğuna qərar verin:
  • Ən ucuz bulud serverini icarəyə götürmək daha vacibdirsə, başqa heç nəyi dəyişməyin. Bu səhifəni aşağı diyirləyin, orada buludda server icarəsi üçün hesablanmış dəyəri görəcəksiniz.
  • Xərclər təşkilatınız üçün çox münasibdirsə, onda siz performansı yaxşılaşdıra bilərsiniz. 4-cü addımda server performansını yüksək səviyyəyə dəyişdirin.

  Avadanlıq konfiqurasiyası

  JavaScript deaktiv edilib, hesablama mümkün deyil, qiymət siyahısı üçün tərtibatçılarla əlaqə saxlayın

  1. İstifadəçilərin sayı

  Virtual serverdə işləyəcək insanların sayını göstərin.

  2. Əməliyyat sistemi

  Əməliyyat sistemi nə qədər yenidirsə, onun üçün bir o qədər güclü avadanlıq tələb olunur.

  3. Məlumat mərkəzinin yeri

  Fərqli şəhərlərdə müxtəlif tutumlu və qiymətli serverlər var. Sizə ən uyğun olanı seçin.

  4. Server performansı

  Zəhmət olmasa avadanlığın tələb olunan performansını seçin. Seçiminizdən asılı olaraq, müxtəlif prosessor və RAM spesifikasiyası mövcud olacaq.

  Əsas performans Yüksək performans

  5. CPU

  Virtual serverdəki prosessor nə qədər güclü olarsa, proqramlar əməliyyatları bir o qədər tez yerinə yetirəcək.

  Prosessor nüvələrinin sayı: 1 əd

  6. Təsadüfi giriş yaddaşı

  Bir serverin buludda nə qədər çox RAM varsa, bir o qədər çox proqram işlədə bilərsiniz. Həm də daha çox istifadəçi rahat işləyə biləcək.

  Təsadüfi giriş yaddaşı: 2 GB

  7. Sərt disk

  7.1. Disk sürəti

  Bulud serverində gecikmədən işləmək üçün yüksək sürətli SSD disk seçmək daha yaxşıdır. Proqram məlumatları sabit diskdə saxlayır. Disklə məlumat mübadiləsi nə qədər sürətli olarsa, proqramlar və əməliyyat sisteminin özü bir o qədər sürətli işləyəcək.

  7.2. Disk tutumu

  Daha çox məlumat saxlaya bilmək üçün xüsusi server üçün böyük həcmdə disk yaddaşı təyin edə bilərsiniz.

  Disk tutumu: 40 GB

  8. Rabitə kanalının eni

  Rabitə kanalı nə qədər geniş olsa, bulud serverinin təsviri bir o qədər tez görünəcək. Faylları bulud serverinə köçürsəniz və ya virtual serverdən faylları yükləsəniz, bu parametr hostinqlə məlumat mübadiləsi sürətinə təsir edəcəkdir.

  Məlumat ötürmə dərəcəsi: 10 Mbit/s

  Virtual server icarə qiyməti

  Valyuta

  Zəhmət olmasa bulud serverinin icarə qiymətini hesablamaq üçün hansı valyutanı seçin. Qiymət bu valyuta ilə hesablanacaq və gələcəkdə istənilən valyuta ilə ödəniş etmək mümkün olacaq. Məsələn, bank kartınız olan birində.

  Qiymət:

  Bulud serverinin icarəsini sifariş etmək üçün aşağıdakı mətni kopyalamaq kifayətdir. Və bizə göndərin.

  Seçilmiş seçimlər

  Qiymət:

  Valyuta və valyuta əməliyyatlarının uçotunu sifariş edin

  Bu gün əməliyyatlar xarici valyuta ilə hesablaşmalar nəzərə alınaraq beynəlxalq səviyyədə tez-tez bağlanır və bu, cədvəllərin aparılmasına və valyuta və valyuta əməliyyatlarının uçotuna ehtiyac olduğunu göstərir. Dəyişdirmə məntəqələrinin və bankların valyuta əməliyyatlarının təşkili və uçotu, valyuta məzənnələrinin dəyişkənliyi nəzərə alınmaqla davamlı izlənmə və səriştəli uçot tələb edir. Bir təşkilatdakı valyuta əməliyyatlarının uçotu və təhlili, Milli Bankın tələbi ilə yalnız idarəetmə uçotunu avtomatlaşdıran və iş vaxtını optimallaşdıran deyil, həm də bununla əlaqəli riskləri azaldan avtomatlaşdırılmış bir tətbiqdən avtomatik baxım və müdaxilə tələb edən olduqca mürəkkəb proseslərdir. saxta əməliyyatlar və məzənnədəki dəyişikliklərlə əlaqəli digər çətinliklər.

  Sistemdə valyuta mübadiləsi əməliyyatlarının icrası və uçotu xeyli dərəcədə asanlaşdırılacaqdır, çünki bir neçə dəfə məlumat daxil etməyiniz lazım deyil və uzun müddət etibarlı şəkildə uzaq mühitdə saxlanılır, avtomatik girişə keçərək və ya mexaniki idarəetmədən tamamilə imtina edə bilərsiniz. məlumatların idxalı. Banklarda və ya valyutadəyişmə məntəqələrində valyutaların və valyuta əməliyyatlarının təhlili və nəzarətinin uçot sisteminin həyata keçirilməsinin təşkili Milli Bank tərəfindən qurulur və tənzimlənir. Beləliklə, sistem avtomatik olaraq maliyyə vəziyyəti və hərəkətinin birbaşa hesabı olan zəruri hesabat və sənədləri avtomatik olaraq yaradır. BVF və Milli Bankla inteqrasiya, əməliyyatlar bağlanarkən, imzalandığı anda lazımi məlumatları avtomatik olaraq düzəldərək ticarət və cari valyuta məzənnələri barədə məlumatları tez bir zamanda əldə etməyə imkan verir.

  Analoqu olmayan və bütün fəaliyyət sahələrində işləyən yeganə proqram USU Software-dir. İş vaxtını optimallaşdıran, müxtəlif mühasibat və valyuta əməliyyatlarını avtomatlaşdıran, cədvəllərdəki məlumatları düzəldən, sənədlər və hesabatlar yaradan, işçilərin iş vaxtını tənzimləyən, maaşları hesablayan və saxtalaşdırma və zəmanət istisna olmaqla bütün proseslərin düzgünlüyünə nəzarət edən bir mühasibat sistemi. məlumatların dəqiqliyi. Əlverişli xərc və aylıq və ya birdəfəlik ödənişlərin olmaması, valyuta əməliyyatlarında valyutalarla işin keyfiyyətini və səmərəliliyini artıraraq büdcə vəsaitlərinə qənaət etməyə imkan verir.

  USU Software həm mübadilə şöbələri, həm də banklar üçün əlverişli bir nisbətdə elektron formada konvertasiya etməyə imkan verən kartlar və cari hesablarla işləmə qabiliyyəti nəzərə alınmaqla uyğundur. Müştərilərin cədvəllərinin bir neçə dəfə doldurulmasına ehtiyac yoxdur, valyuta köçürmə və valyuta əməliyyatları müqavilələri qurularkən, qəbzlər və fakturalar avtomatik olaraq çap edilərkən fərdi məlumatlar və məlumatlar avtomatik olaraq oxunacaqdır. Vahid bir mühasibat sistemində, işçilər arasında məlumat və sənədlərin sürətlə mübadiləsini, müəyyən edilmiş şəxsi giriş kodunun istifadəsini nəzərə alaraq, valyuta əməliyyatları barədə məlumat bazasından lazımi sənədləri almağa imkan verən bir neçə şöbənin və şöbənin saxlanılması mümkündür. iş vəzifələri ilə.

  Valyuta və valyuta əməliyyatları sisteminin uçotunda hər şey kiçik səhvlər olmadan idarə olunur və idarə olunur. Bunun səbəbi düşünülmüş şəkildə təşkil edilmiş parametrlər və alətlərdir. Bütün zəruri prosesləri yüksək keyfiyyətlə və ən qısa müddətdə həyata keçirməyə imkan verirlər və bu da işin digər tərəflərini inkişaf etdirmək üçün istifadə edilə bilən əmək səylərinə qənaət edir. Buna görə hər şey USU Software tərəfindən edildiyi üçün bütün gündəlik vəzifələr yenidən problem yaratmayacaq. Hər valyuta əməliyyatı bir neçə məlumat axını və iqtisadi göstəricilərlə müşayiət olunur. Onların dəqiqliyi və düzgünlüyü, Milli Bankın qanunları və qaydaları tərəfindən idarə olunduğu və tələb olunduğu üçün hər mühasibat əməliyyatında əsas prioritetdir. Buna görə bütün hesablamalar və əməliyyatlar yüksək diqqətli və məsuliyyətli bir şəkildə həyata keçirilməlidir ki, bu da insan amili səbəbindən bəzən zəmanət vermək olmur. Ancaq indi, valyuta mübadiləsi proqramının tətbiqi ilə, bir məsələ deyil. Yalnız cəhd edin və düzgün seçim edin.

  Çox istifadəçi sistemində vəsait qalıqlarını, valyuta əməliyyatlarını, silinmələri və müştəriləri görə bilərsiniz. Avtomatlaşdırılmış bir proqram yalnız valyuta mübadiləsi proseslərini avtomatlaşdırmaq və optimallaşdırmaqla deyil, həm də gəlirliliyi, tələbi, müştəri bazasını və buna görə də gəlirliliyi artıraraq qurumu tamamilə yeni bir səviyyəyə qaldırmağa qadirdir. Geniş danışmamaq üçün, istifadəçini funksionallıq və modullarla tanış etmək üçün hazırlanmış və buna görə tamamilə pulsuz olaraq təqdim olunan sınaq demo versiyasını yükləmək tövsiyə olunur. Mütəxəssislərimiz cari məsələlərə cavab verərək məsləhət verərək müxtəlif məsələlərdə kömək edə bilərlər.

  Valyuta və valyuta əməliyyatlarının uçotunun bütün funksiyaları və üstünlüklərini sadalamaq mümkün deyil. Mütəmadi hesabat vermək, bütün şirkətin fəaliyyətini təhlil etmək, gələcək inkişaf strategiyalarını planlaşdırmaq, hesabatlardan istifadə etmək, proqnozlaşdırmaq, bütün işləyən göstəricilərin vacib statistikalarını göstərmək və digərləri daxil olmaqla, yalnız mühasibatlığı deyil, demək olar ki, hər şeyi həyata keçirir. Şirkətinizi asanlaşdırmaq və yüksək nəticələr əldə etmək üçün hamısını istifadə edin. Onsuz da çox sayda müsbət rəy almışıq. USU Software-dən dərhal istifadə etməyə başlayın və mühasibat sisteminizi başqa bir səviyyəyə qaldırın.

  Related posts:

  1. 8sinif azrbaycan tarixi.2019 drslik
  2. Həzm sistemi
  3. Mnzad bütöv mühit mexanikası
  4. Usmanov elektrik maşınları