Vi sinif azrbaycan tarixi iş vereqleri

1830-cu ildə Çarlz Bebic (İngiltərə) proqramla işləyən hesablama maşını (analitik maşın) yaratmağa cəhd göstərmişdır.Maşına proqramın perfokartlardan daxil edilməsi,verilənlərin və nəticələrin isə ambarda “yaddaşda”saxlanması nəzərdə tutulurdu.Lakin texnikanın səviyyəsi aşağı olduğundan, Bebic bu maşını yarada bilmədi.Bebicin ideyaları sonralar universal kompüterlərin yaradılmasının əsasını qoymuşdur; 1930-cu ildə A.Turinq (İngiltərə) və E. Post (ABŞ) tərəfindən universal kompüterlərin yaradılmasının nəzəri əsasları inkişaf etdirilmişdir; Müasir kompüterlərin əsas iş prinsipləri XX əsrin 40-cı illərində Amerika alimləri Con Fon Neyman, Q.Qoldsteyn və A.Beris tərəfindən verilmişdir. Həmin prinsiplər 1946-cı ildə ABŞ-da elektron lmpalı elementlərdə qurulan ENİAK adlı universal kompüterin yaradılması ilə həyata keçirilmişdir ki, həmin tarix də müasir kompüter texnikasının yaranma tarixi hesab olunmuşdur. Elə həmin vaxtdan da başlayaraq kompüter texnikası və texnologiyası yüksək sürətlə inkişaf etməyə başlamışdır və aşağıdakı mərhələlərdən keçmişdir:

Bürclərin tarixləri

Bürclərin tarixləri və özəllikləri haqqında məlumatları buradan əldə edə bilərsiniz. Bu məqalədə hətta bürclər haqqında daha ətraflı məlumat almaq üçün onların özləri haqqında yazılan məlumatlara keçidlər mövcuddur ki, daha çox məlumat əldə edə bilərsiniz.

Bürc tarixləri və aylara görə bürclər

Burclerin tarixi və aid olduğu ay günləri aralıqları burada daha ətraflı qeyd edilmişdir. Gogum tarixine gore burcler və öz bürcünüz hansı olduğunu öyrənin!

• ♈️Qoç ( 21 mart – 19 aprel )
• ♉️Buğa ( 20 aprel – 20 may )
• ♊️Əkizlər (21 may – 20 iyun )
• ♋️Xərçəng ( 21 iyun – 22 iyul )
• ♌️Şir ( 23 iyul – 22 avqust )
• ♍️Qız ( 23 avqust – 22 sentyabr )
• ♎️ Tərəzi ( 23 sentyabr – 22 oktyabr )
• ♏️ Əqrəbi ( 23 oktyabr – 21 noyabr )
• ♐️ Oxatan ( 22 noyabr – 21 dekabr )
• ♑️ Oğlaq ( 22 dekabr – 19 yanvar )
• ♒️ Dolça ( 20 yanvar – 18 fevral )
• ♓️ Balıq ( 19 fevral – 20 mart )

bürclərin tarixləri

Qoc burcu hansi aydi və məlumatları

Bürc tarixləri və xüsusiyyətləri baxımından araşdıracağımız ilk bürc atəş qrupunda yer alan Qoç bürcüdür. Həyatı hərəkət, canlılıq və qısqanclıqla dolu olan Qoç üçün macərasız həyat qətiyyən dözülməzdir. Bu işarənin ümumi xüsusiyyətlərinə nəzər salsaq; Cəsarətli və iddialı təbiətlərinə görə qorxmadan yeni işlərə daldıqlarını deyə bilərik. İstənilən işdə qabaqcıl olmaq, ətrafdakı insanlara yol göstərməkdən həzz alması, şübhəsiz ki, liderlik xüsusiyyətinə malik olmaqdan irəli gəlir. Hər şəraitdə uğur və qələbə qazanmağı qarşısına məqsəd qoyan Qoç bürcü insanlarının ən sevmədiyi xüsusiyyəti, təəssüf ki, səbirsizliyindən irəli gəlir. Onların səbirsiz təbiəti, içərilərinə sığmayan vəziyyətlərə tez bir zamanda dalmaq qabiliyyətini işə salır. Səbirsiz olduqları üçün bəzən səhvlərə yol versələr də, ulduz falı tarixlərinə görə hakim planetləri Mars olduğu üçün döyüşçü quruluşlarını itirmələrinə imkan vermirlər. Bütün xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq şəxsi həyatlarını şərh etmək; Həyəcanlı, ehtiraslı və cinsi üstünlük təşkil edən həyat onlar üçün mütləqdir.

Buga burcu hansi aydi və məlumatlar

Torpaq qrupunda olan Buğa hər zaman nə istədiyini bilən bürclərdəndir. Əksər astroloqlar “Sərvət əlaməti; öküzdür”. O, ifadəsindən istifadə edir. Bildiyiniz kimi, bürclərin tarixləri insanların xüsusiyyətlərini idarə edərək irəliləyir. Bu səbəblə Buğa bürcünü araşdırdığımızda ilk qarşımıza çıxan şey; Belə olur ki, o, hakim ulduz kimi Veneraya malikdir. Venera gözəlliyi, sevgini və sənəti təmsil edir. Yəni Buğa bürcünün maraq və istəkləri bu istiqamətdə inkişaf edir. Dostluq və dostluq onlar üçün çox vacib olsa da, qoruyucu xüsusiyyətlərinə görə bəzən qarşı tərəfi təzyiq altında saxlaya bilirlər. İstiqanlılıqları sayəsində çox asanlıqla dostluq edə bilən Buğalar adətən uzun illər davam edir. Sevdikləri üçün hər cür şeyi riskə atmaq qabiliyyəti ilə yanaşı, həm də kövrək və həssas bir təbiətə malikdirlər. Həssas bir ruha sahib olduqları üçün çox vaxt lazımsız əsəbilik yarada bilirlər. Ancaq gələcək üçün həyatınızı hər hansı Buğa qadını və ya kişisi ilə birləşdirmək istəyirsinizsə, bürcün tarixləri və xüsusiyyətləri arasında Buğa ilə evlilik üçün doğru qərar verdiyinizi bilməlisiniz.

Ekizler burcu hansi aydi və məlumatlar

Bürclər 22 may – 22 iyun aralığını göstərdikdə, Əkizlər bürcün hava qrupundandır. Müsbət təbiəti və iti zəkaları ilə adından söz etdirən bu bürcdən olan insanların ən fərqli xüsusiyyəti hakim planetləri Merkurinin onlara təqdim etdiyi canlılıq və zəkadır. Əkizlər, ad çıxarmaqdan böyük həzz alan bürclər arasındadır. Jurnalistika və ya çox məşhur yazıçı olmaq həyatda həm yeni bir şey çıxarmaq, həm də adını hamıya tanıtdırmaq məqsədi daşıyan şeylər arasındadır. Ağıllarını qabiliyyətləri üçün istifadə edə bilən bir çox Əkizlər, məğlub etməli olduqları tək şeydir. Danışaraq içindəki enerjini və sevinci yaya bilən Əkizlər bəzən çox danışır, bu da narahatlığa səbəb ola bilər. Çox yaxşı ünsiyyət quran bu insanların ünsiyyəti yüksək olan işlərdə gələcəyə sərmayə qoyması faydalıdır. İkitərəfli şəxsi münasibətlərində də çox aktiv olan əkizlərin həyat tempinə ayaq uydurmaq passiv insanlar üçün çox çətin seçim ola bilər.

Xerceng burcu hansi aydir və məlumatlar

Bürclər və tarixlər baxımından 23 İyun – 22 İyul tarixləri arasında doğulmuş Xərçəng bürcü olan insanlar mərhəmətli, yaxşı niyyətli və mülayim xüsusiyyətləri ilə diqqət çəkirlər. Xərçəng bürcündən çox səbirli və qoruyucu bir tanışın olması həqiqətən də dünyanın ən gözəl hədiyyələrindən sayıla bilər. Duyğuları çox tez dəyişən bürcü olmalarına baxmayaraq, həyatlarında öz yerlərini tutan insanlara qarşı həmişə yaxşı münasibət göstərirlər. Yeganə mənfi cəhət kimi son dərəcə diqqətsiz olduqlarını söyləyə bilərik. Fiziki olaraq, ümumiyyətlə orta boylu və ağ dərili olan Xəncərlər yaxın günlərdə qidalanmalarına fikir verməli ola bilərlər. Onlar adətən Oğlaqlarla yaxşı yola getmirlər. Güvən və hörmət onlar üçün çox önəmlidir və bu iki anlayışı ailə həyatına daxil etməyə diqqət yetirirlər.

Sir burcu hansi aydi və məlumatlar

Yeni Bürc tarix sıralamasında 11 avqust – 16 sentyabr aralığı Şir bürcü hesab edilsə də, onun normal sırası 23 İyul – 22 Avqust kimi qəbul edilir. Bu səbəbdən Şir bürcünü yeni tarixlərə deyil, normal qəbul edilən tarixlərə görə şərh etsək; Hakim ulduzun günəş kimi od qrupunun ən güclü əlamətlərindən biri olduğunu söyləyə bilərik. Planlar qurmaq, istənilən tədbiri təşkil etmək Şir bürcü olan insanlar üçün xüsusi istedaddır. Yaradıcılığı ilə ifrat təfərrüatları birləşdirən bu insanların nəzərindən qaça biləcək ən kiçik bir detal belə yoxdur. Bu çox səxavətli insanlar həyat məqsədləri üçün həmişə yüksək hədəflər qoyurlar. Nə edirlərsə etsinlər, ən yaxşısı olmaq və yüksək istək yalnız onlar üçündür. Bu vəziyyət tez-tez həddən artıq xoşlanaraq ətrafdakıları narahat etsə də, pozitivliyi ilə hər şəraitdə özlərini qəbul etməyi bacarırlar.

Qiz burcu hansi aydir və məlumatlar

Yer qrupunun zəkası və vasvasılığı ilə diqqət çəkən Qız bürcü, nizam-intizamlı quruluşu ilə də hər mühitdə özünü göstərə bilir. Həddindən artıq həddən artıq obsesif ola bilən Qız bürcləri çox vaxt öz vasvasılığı ilə fəxr edirlər. Ətrafındakı hər şeylə əlaqəli olan bu bürcdən heyran olmaq və təqdir etmək həyatlarında ən çox dəyər verdikləri şeylərdən biridir. Uğur və irəliləyişə əhəmiyyət verirlər və eyni yerdə saymaq onlara yaraşmaz. Bəzən utancaqlıqları üstə gəlsə də, əksəriyyəti uğur qazanmaq əzmi ilə yolu qət edir. Ağılları və hadisələrə baxışları ilə hər zaman irəliləyişi hədəfləyən bu insanları məhdudlaşdırmağa çalışmaq ən böyük səhv olar. İçə dönük bir mövqeyə sahib olsalar da, ən yaxınlarına qarşı çox mehriban bir baxış bucağı nümayiş etdirirlər. Təmizlik, zəhmətkeşlik və hər zaman təşkilatlanma tərəfdarı olan Qız bürcləri heç vaxt dağınıq insanların yanında olmaq istəməzlər. Ümumiyyətlə qənaətcil olan bəzi Qız bürcləri üçün pis olduğu deyilir, lakin bu, qətiyyən doğru deyil. Kimlər üçün nə qədər əhəmiyyətli olacağına və xərclərini nə dərəcədə dəyişdirəcəklərinə yalnız onlar özləri qərar verirlər. Mükəmməllik onlar üçün çox vacib olduğundan, həyatlarının hər sahəsində incə nöqtələrə yapışaraq irəliləyirlər və həyatlarında prioritetləri həmişə iş həyatıdır.

Terezi burcu hansi aydi və məlumatlar

Gözəlliyi və lüksü sevdiyi bilinən Tərəzilərin ən əhəmiyyətli xüsusiyyəti balanslı olmalarıdır. Həyatlarında və münasibətlərində tarazlığa böyük əhəmiyyət verən bir miqyasda sıxışdırmağa çalışmaq ən yanlış davranışlar arasında göstərilə bilər. Çox səviyyəli dostluq qura bilən Tərəzilər hər mühitdə özünü göstərə bilən və axtarılan insanlardandır. Xüsusilə kişilər üçün çox nazlı olduğunu deyə bilərik, amma bir dəfə sevdilər, deyək ki, onları tamamilə sevirlər. Xarici görünüşünə önəm verən və eyni zərifliyi qarşı tərəfdən axtaran bu bürcün insanları çılğın şeyləri çox sevirlər. Hava qrupundakı Tərəzilər həyatlarında sevgidən məhrum olmamalı və vaxtlarının çoxunu sevgiyə əsaslanan işlərə sərf etməlidirlər. Sənətdə yaxşı olan bu insanların hörmətli və zərif duruşları ətrafdakı insanlara təsir etmək üçün istifadə etdikləri bir silahdır. Fiziki olaraq həm Tərəzi qadınları, həm də kişilər çox cəlbedici bir görünüşə sahibdirlər. Təmiz və baxımlı olmağa diqqət edən və qarşı tərəfdən də eynisini gözləyən Tərəzilər adətən hündürboy və ağ dərilidirlər.

Eqreb burcu hansi aydi və özəlliklər

Əqrəb bürcünün tarixi 23 oktyabr – 21 noyabr tarixləri arasında hesab edilir, lakin yeni bürc tarixləri baxımından Əqrəblər üçün yalnız 6 gün ayrılmışdır. Bu tarixlərə görə 24 noyabr – 29 noyabr yeni Əqrəb tarixi hesab olunur. Su qrupunun ən qəddar və qorxulu bürcü sayılan Əqrəblər qətiyyəti, inadkarlığı və yüksək intiqam hissi ilə qorxuducu bürclər arasında göstərilə bilər. Mars və Plutonun hakim ulduzlarına sahib olan bu bürcün intuisiyası çox güclüdür və hadisələri araşdırma tərzinin çox təfərrüatlı olduğunu söyləmək olar. Ehtiraslı, şəhvətli və döyüşkən Əqrəb üçün məğlubiyyəti etiraf etmək çətindir. Cazibədar, cazibədar və yeni şərtlərə asanlıqla uyğunlaşa bilmə qabiliyyəti ilə mühitlərdə diqqət çəkməyi bacaran Əqrəblər kimsəni vecinə almazsa, diqqətsizlik, süründürməçilik və laqeydlik səviyyələri arta bilər. Qorxmaz və amansız olmaları onların ən mənfi xüsusiyyətləri arasında göstərilə bilər. Tutduqlarını qıra bilən Əqrəblər, içəridə yanan odu cilovlamağı öyrənməsələr, özlərinə zərər verməyə başlayırlar. Qoç bürcü adamları ilə münasibətləri yaxşı deyil.

Oxatan burcu hansi aydir və özəlliklər

Bir çox hallarda, “qeyrətli” kimi tanınan Oxatanlar tez-tez qarşı tərəfdəkilər tərəfindən aşağılanır. Bu səbəbdən, həqiqətən də Oxatan kişi və ya qadınını tanımırsınızsa, elektrik enerjisi almaya bilərsiniz. Onları tanıdıqca başa düşə bilərsiniz ki, onların iyrəncliyi əslində özlərinə inamlarından irəli gəlir. Bəzi insanlarda narsisistik səviyyəyə çatan özünü sevmə vəziyyəti, bəzi insanlarda daha balanslı və optimist sayıla bilər. Araşdırmaçı şəxsiyyətlərinə görə, yeni şeylər öyrənmək, yeni yerlərə səyahət etmək və kəşflər etmək məhz Oxatan bürcünə aiddir, atəş qrupunun güclü əlamətlərindən biridir. İşində, dostluqlarında və ümumiyyətlə həyatın bütün sahələrində məşhur olmağı sevən bu bürclər həm də çox ünsiyyətcil xarakterə malikdirlər. Həddindən artıq güvənləri ilə hər hadisəyə atılan bulaqların əlindən anında xilas olmaq olar. Hadisələrə rəhbərlik etməyi və idarə etməyi sevən Oxatan bürcləri, özləri kimi insanlarla asanlıqla anlaşa bilmirlər və Əkizlər bürcü ilə dostluq etmək çox vaxt çox çətindir. Bu səbəbdən, adətən ətraflarında idarə oluna bilən insanlar olur. Geyim baxımından deyə bilərik ki, onlar standart üslubları sevmirlər və özlərinə məxsus geyimləri daşımağı xoşlayırlar.

Oglaq burcu hansi aydir və məlumatlar

22 dekabr və 21 yanvar Oğlaq bürcünün tarixi hesab edilir və bu tarixlər arasında sabit quruluşu ilə diqqət çəkən yer qrupunun işarəsi kimi görünür. Öz quruluşunda təbii olaraq olan Oğlaq tarixi, yeni bürc tarixlərinə görə 20 Yanvar – 15 Fevral aralığını əhatə edir və tam olaraq 27 günlük dövrədə sayılır. Zirvələrə çatmağı və zirvədə qalmağı hədəfləyən Oğlaq bürcü insanların çox vaxt çox maraqlı olması sevilmir. Ancaq qətiyyətli olması və tədbir görmədən dayana bilməməsi çox vaxt risklərdən asanlıqla qurtulmasına kömək edir. Saturnun hakim ulduzunun təsiri altında olan bu bürcün sahibləri çox güclü dəyər mühakimələrinə malikdirlər. Səbirli xasiyyətləri və yüksək məsuliyyət hissi sayəsində hadisələr və insanlar qarşısında sakit qala bilirlər. İş həyatına həddən artıq düşkün olan Oğlaqlar, tarazlıqlarını yaxşı qura bilməsələr, şəxsi həyatlarına laqeyd qala bilərlər. Rahatlığa böyük əhəmiyyət verdikləri üçün həyatlarının hər sahəsində xoş olmağa diqqət edirlər. Adətən tünd saç rənginə sahib olan Oğlaq bürcü, xüsusilə çənə xəttləri olduqca kəskin olur. Bu vəziyyətin daha sonrakı yaşlarda tədricən yerləşməyə başlaması, xüsusilə Oğlaq bürcü kişilərinə xarizmatik bir atmosfer əlavə edə bilər.

Dolca burcu hansi aydir və məlumatlar

2022-ci ilin yeni ulduz falı tarixlərinə görə, Dolça 25 günlük dövrünü 16 Fevral ilə 12 Mart arasında götürür, lakin qəbul edilən 12 Bürc işarəsinə görə 22 Yanvar və 19 Fevral arasındakı intervalı qəbul edirik. Hava qrupuna daxil olan Dolça bürclərinin ən bilinən xüsusiyyəti ehtiyatlı olmalarıdır. İnsani təbiəti və hər cür şəraitdə güclü qalmaq qabiliyyəti sayəsində irəliləyiş üçün yeni imkanlar yarada bilən insanlar adətən bu bürc tarixləri arasında doğulur. Xeyirxah xasiyyətlərinə görə çətin vəziyyətdə olan insanların yanına qaçmağa dərhal cəhd edirlər. Pulu qiymətləndirmək heç vaxt onların işi deyil, buna görə də bəzən səxavət nöqtəsini əldən verə bilərlər. Biz səhlənkarlığı ən pis xüsusiyyət kimi göstərə bilərik. Onların strukturları daha rahat və dəyişkən olduğu üçün məsuliyyət hissi digər əlamətlərə nisbətən daha azdır desək yanılmarıq. Mümkün qədər döyüşdən və səs-küydən qaçan Dolçalar sülhün vacib olduğunu bilən və onu həyata keçirməyə çalışan insanlardır. İstər işdə, istərsə də şəxsi həyatda özlərini tələyə düşmüş hiss etməyi sevmirlər, çünki müstəqillik hissi ilə çox məşğuldurlar. Dolça ilə yaxın münasibət qurmaq istəyirsinizsə, bilməli olduğunuz ilk şey onu hər saniyə hesaba çəkməməkdir.

Baliq burcu hansi aydir və məlumatlar

Həddindən artıq emosional olması ilə tanınan Balıqların ən gözəl xüsusiyyəti çox yaxşı empati qura bilmələridir. Ətrafındakı insanları dərhal başa düşə bilən, son dərəcə anlayışlı davranan, xoş niyyətlərindən tez-tez sui-istifadə edən bu bürcdən olan insanların başqa bir yaxşı xüsusiyyəti də hisslərinin çox güclü olmasıdır. İntuisiyası və humanist yanaşması ilə hər mühitdə özünü göstərə bilən Balıqların sənətə də böyük marağı var. Həyatları boyu sülhdən başqa heç nəyə dəyər vermirlər və rahat hiss etdikləri insan/hadisə qarşısında hər şeydən imtina edə bilərlər. Sevdiklərinə yüksək marağı və qayğısı olan bu insanlar həyatlarında sadəlövh, sevgini anlayan insanların olmasını arzulayırlar. Su qrupunda olan Balıqlar da canlı və hər zaman şən vəziyyəti ilə diqqət çəkir, lakin bu vəziyyət anlıqdır. Beş dəqiqə əvvəl ağlayan Balıqlar bir az sonra gülə bilər. Duyğularına görə situasiyalarla formalaşan bu insanlar üçün xəyalpərəst adlandırılsalar da, real həyata baxışları bir o qədər realdır. Sadəcə xəyal qurmadan yaşaması mümkün olmayan bu bürcdən olan insanlar çox vaxt göz yaşlarını saxlaya bilmir və çəhrayı xəyallarından əl çəkmək istəmirlər. Ən pis xüsusiyyəti özünü küçümseyən Balıqlar, hər şəraitdə verici olmağı üstün tutduqları üçün bəzən xəyal qırıqlığı yaşaya bilərlər. Nəhayət, 2018-ci ilin yeni ulduz falı tarixlərinə görə 13 Mart və 18 Aprel tarixləri arasında doğulanlar Balıqlar hesab edilir.

Kompüterlərin yaranma tarixi,inkişaf mərhələləri və təsnifatı.

Bəşər sivilizasiyası tarixində informasiya emalı sahəsindəki köklü dəyişikliklərə müvafiq olaraq bir neçə informasiya inqilabı olmuşdur. Birinci inqilab yazının, ikinci – kitab çapının, üçüncu – elektrikin, teleqrafin, telefonun, radio-televiziyanin, dördüncü – mikroprosessorların, fərdi kompüterlərin, İnternetin meydana gəlməsi ilə əlaqədardır. Bunları ümumləşdirərək qeyd etmək olar ki, cəmiyyətin inkişafı 1) kənd təsərrüfatı (aqrar), 2) sənaye dövrlərindən keçərək informasiya mərhələsinə daxil olmuşdur. Ona görə də informatikanın tarixi əslində dördüncü informasiya inqilabı ilə başlayir. İnformatikanın tarixi özünün tərkib hissəsi olan kompüterlərin yaranması və inkişaf mərhələlərini, təsnifatını və arxitekturasını, aparat və proqram vasitələrini əhatə etdiyinə görə inkişaf tarixi də kompüter texnikasının inkişaf tarixinə uyğundur.

Kompüter ingilis sözü olub,hesablayıcı deməkdir.Bu sözdən əvvəl rəqəm hesablama maşını ,Elektron hesablama maşını-EHM və yaxud da hesablama maşını –HM söz birləşmələrindən istifadə olunurdu.

İlk dəfə Blez Paskal (Fransa) 1642-ci ildə cəmləyici maşın hazırlamışdır; 1673-cü ildə Vilhelm Leybnis (Almaniya) hesab əməllərini yerinə yetirən mexaniki arifmometr yaratmışdır;

1830-cu ildə Çarlz Bebic (İngiltərə) proqramla işləyən hesablama maşını (analitik maşın) yaratmağa cəhd göstərmişdır.Maşına proqramın perfokartlardan daxil edilməsi,verilənlərin və nəticələrin isə ambarda “yaddaşda”saxlanması nəzərdə tutulurdu.Lakin texnikanın səviyyəsi aşağı olduğundan, Bebic bu maşını yarada bilmədi.Bebicin ideyaları sonralar universal kompüterlərin yaradılmasının əsasını qoymuşdur; 1930-cu ildə A.Turinq (İngiltərə) və E. Post (ABŞ) tərəfindən universal kompüterlərin yaradılmasının nəzəri əsasları inkişaf etdirilmişdir; Müasir kompüterlərin əsas iş prinsipləri XX əsrin 40-cı illərində Amerika alimləri Con Fon Neyman, Q.Qoldsteyn və A.Beris tərəfindən verilmişdir. Həmin prinsiplər 1946-cı ildə ABŞ-da elektron lmpalı elementlərdə qurulan ENİAK adlı universal kompüterin yaradılması ilə həyata keçirilmişdir ki, həmin tarix də müasir kompüter texnikasının yaranma tarixi hesab olunmuşdur. Elə həmin vaxtdan da başlayaraq kompüter texnikası və texnologiyası yüksək sürətlə inkişaf etməyə başlamışdır və aşağıdakı mərhələlərdən keçmişdir:

2.Kompüter texnikasının inkişaf yolu

Birinci nəsil (1950-1959) EHM-lər elektron lampalar üzərində yaradılmışdır. Bu tip maşınlar böyük ölçüyə, kiçik əməli yaddaşa, aşağı hesablama məhsuldarlığına (saniyədə min əməliyyat yerinə yetirirdi) malik idi.Giriş-çıxış qurğularının və xarici yaddaşın funksional məhdudluğu mətni (simvol tipli) informasiyanın emalını çətinləşdirirdi.Onlardan əsasən riyazi məsələlərin həlli üçün istifadə olunurdu. Bu nəsil EHM-lərə misal olaraq: “Ural”, “Strela”, “Minsk-1” maşınlarını göstərə bilərik. İkinci nəsil (1960-1969) EHM-də elektron lampalar yarımkeçirici elementlərlə-tranzistorlarla və diodlarla əvəz olundu. Bu nəsil EHM-lər daha yüksək hesablama məhsuldarlığına (saniyədə milyon əməliyyat yerinə yetirirdi), əməli yaddaşa malik oldular və onların ölçüləri hiss ediləcək dərəcədə kiçildi.Giriş-çıxış qurğuları təkmilləşdirilmiş böyük tutumlu xarici yaddaş(maqnit lentində) qoşulmuş və bununlada mətni informasiyanın emalı mümkün olmuşdur.Xarici qurğularla əsas qurğuların paralel işləməsi məsələsi qismən həll edilmişdir. Bu cür EHM-də alqoritmik dillərin təıtbiqi geniş vüsət aldı və məsələlərin maşında həlli qaydaları sadələşdi. Bu nəsil EHM-lərə misal olaraq “BESM”, “Minsk-22” və s. misal göstərə bilərik. Ötən əsrin 70-ci illərinin əvvəllərində inteqral sxemlərin tətbiqi ilə üçüncü nəsil EHM-lərin (1970-1981) yaradılması mərhələsi başlandı. İnteqral sxemlərin tətbiqi ilə EHM-lərin texniki və istismar xarakteristkalarında böyük sıçrayış oldu. Onlardan istifadə nəticəsində kompüterlərin qabarit ölçüləri kiçildi,iş etibarlığı artdı.Qurğuların paralel işləməsi prinsipi təkmilləşdirildi.Əsas qurğularla xarici qurğular arasında informasiya mübadiləsinin dinamik prinsiplə təşkili kompüterə müxtəlif sayda müxtəlif tipli xarici qurğuların qoşulmasına imkan verdi.Böyük yaddaş tutumu ilə yanaşı ,yüksək yazma oxuma surətinə malik olan maqnit disklərindən xarici yaddaş kimi istifadə olunması ilk dəfə III nəsil kompüterlərdə həyata keçrilmişdir. Bu nəsil EHM-lərin hesablama məhsuldarlığı saniyədə on milyonlarla əməliyyata çatdırıldı. Əməli yaddaşın həcmi xeyli artırıldı, maşınların əməliyyat sistemində müxtəlif emal rejimlərindən (sual-cavab, vaxtın bölünməsi, paket emalı və s.) istifadə edilməsi EHM-in idarə olunmasını asanlaşdırdı. Üçüncü nəsil EHM-in əsasında tele-emal sistemlərinin yaradılmasını həyata keçirdilər. Bu isə uzaqda yerləşən istifadəçilərin terminallar vasitəsi ilə EHM-lərə daxil olub, onlardan lazım olan məlumatların oxunmasına imkan yaratdı.

III nəsil kompüterlərin əsas səciyyəvi cəhətlərindən biri hesablama prosesinin təşkilində aparat və proqram vasitələrindən birgə istifadə olunmasıdır.

III nəsil kompüterlərin əsasını ABŞ-ın İBM firmasının yaratdığı İBM 360 və İBM 370 kompüterləri təşkil edir.Bu kompüterin əsasında sonradan SSRİ-də “ЕС ЭВМ” tipli kompüterlər yaradıldı.

Başda SSRİ olmaqla sosialist ölkələrinin birgə iştirakı ilə III nəsil “ЕС ЭВМ” kompüterləri iki sıra ilə istehsal olunurdu.

I sıra: EC-1010,EC-1020,EC-1030,EC-1040,EC-1050,EC-1060

Bu modellər bir-birindən məhsuldarlığına ,texniki xarakteristikalarına və komplektləşdirməsinə görə fərqlənir.

III nəsil kompüterlərin bir nümayəndəsi də kiçik maşınlar sinfinə daxil olan və ABŞ-ın DEC firması tərəfindən istehsal olunan PDP və VAX kompüterləri və onların SSRİ-dəki analoqu olan “CM” maşınlarıdır.

IV nəsil 1981-ci ildən indiyə qədər böyük və çox böyük inteqral sxem (BİS,ÇBİS) texnologiyası ilə yaradılan kompüterləri əhatə edir.Bu cür inteqral sxemlərdə bir yarımkeçrici kristalda 1000-ə qədər sxem yerləşdirmək mümkün olur.Odur ki kompüterin qabarit ölçüləri kiçilir,iş etibarlığı isə çoxalır.Əvvəlki nəsil kompüterlərdə əməli yaddaş (ƏY) əsasən maqnit nüvələrində qurulduğu halda,IV nəsil kompüterlərdə ƏY statistik və dinamik yaddaş inteqral sxemlərdə qurulur.Odur ki,əməli yaddaşın işləmə surəti və tutumu xeyli artır.

IV nəsil maşınlar arasında mikro və mini kompüterlər xüsusi yer tuturlar.Mikro kompüterlərin ən geniş yayılmış növü isə fərdi kompüterlərdir.(ingiliscə Personal Compüter -PC)

Fərdi kompüterlər ölçülərinə görə xeyli kiçik və qiymətcə çox ucuzdur.

V nəsil kompüterlər –indinin və gələcəyin kompüterləri yeni elektron texnologiyası ilə daha miniatür elementlərdə yığılır,daha yüksək məhsuldarlığa və iş etibarlığına malik olmaqla yanaşı ,keyfiyyətcə yeni funksional tələblərə cavab verməlidirlər.

Bilik bazaları ilə işləməyi təmin etməyi və onun əsasında süni intellekt sistemlərinin təşkilinə imkan yaratması;

Kompüterin tətbiqini daha da asanlaşdırmaq üçün istifadəçi ilə nitq və görmə vasitəsilə ünsiyyətin təmin etməsi

Proqramların sintezinin avtomatlaşdırılması vasitəsinə proqram vasitələrinin yaradılması proseslərini sadələşdirməsi

Kompüterlərin yeni arxitekturunun yaradılması sahəsində vacib istiqamətlərdən biri də neyrokompüterlərin layihələşdirilməsidir.Neyrokompüter real neyronların əsas xassələrini modelləşdirən neyron şəbəkəsi (formal neyronlarda strukturlar) anlayışına əsaslanır.Bio və opto-elementlərdən istifadə olunmaqla ,bioloji və optik neyrokompüterlərin yaradılması nəzərdə tutulur.Mikroelektronikanın son nailiyyətləri və biotexnologiya əsasında element bazasının yaradılması nəticəsində biokompüterlərin reallaşdırılması mümkün olacaqdır.

3.Kompüterlərin təsnifatı

Kompüterlərin imkanlarını qiymətləndirmək üçün müəyyən əlamətlərə görə onları qruplara bölürlər,yəni təsnif edirlər.Kompüterləri qabarit ölçülərinə və məhsuldarlığa görə aşağıdakı siniflərə bölürlər.

Tarixən ilk dəfə böyük kompüterlər yaranmışdır.Onlar ümumi vəzifəli universal xarakter daşıyırlar.Onların element bazaları elektron lampalardan başlayaraq yüksək səviyyədə inteqral sxemlərə qədər təkmilləşdirilmişdir.Böyük kompüterlərin əsas vəzifəsi böyük həcmli informasiya massivlərinin saxlanması və emalı ilə əlaqədar olan mürəkkəb hesablamaların və informasiya –məntiq məsələlərin həllini təmin etməkdir.Bu cür maşınlar adətən bir neçə təşkilatın birgə istifadə etdiyi hesablama mərkəzlərində quraşdırılır.Bu sinif kompüterlərə İBM firmasının bir sıra modellərini (İBM 360,370,390) və onların analoqları olan EC-1040(1045),EC-1050(1055) aid etmək olar.

Bəzi hallarda böyük kompüterlərin məhsuldarlığı müəyyən sahələrdə tətbiq üçün kifayət etmir.Bu səbəbdəndə super kompüterlərin yaradılmasına ehtiyac yaranmışdır.Bu cür kompüterlərdə hesablamaların paralel aparılması ,çox səviyyəli iyerarxik yaddaş strukturlarından istifadə olunması,hədsiz işləmə surəti almağa imkan verir. Superkompyuter – çox prosessorlu hesablama sistemidır. İlk superkompyuter amerikalı elektronçu-mühəndis Seymur Krey tərəfindən 1975-ci ildə yaradılmışdır. Kompyuterlərin məhsuldarlığı ədədlər (sürüşkən vergüllü) üzərində bir saniyədə aparılan hesab əməliyyatlarının sayı ilə ölçülür. Superkompyuterlərin məhsuldarlığı sürüşkən vergüllü ədədlər üzərində saniyədə yerinə yetirilən trilyon əməliyyatlarla ölçülür. Superkompyuterlərdən aerodinamika, seysmologiya, nüvə fizikasında və s. kimi elm sahələrində meydana çıxan mürəkkəb məsələlərin həllində geniş istifadə olunur. Superkompyuterlərdə çoxsaylı mikroprosessorların paralel işləməsi nəticəsində yüksək məhsuldarlığı əldə etmək olur. Superkompyuterlərin qiyməti təqribən 10 milyon dollarlarla ölçülür.

Orta kompüterlər tarixi baxımdan müəyyən maraq doğururlar.Kompüter texnikasının inkişafının müəyyən mərhələsində (kompüterlərin çeşidinin və imkanlarının məhdud olduğu vaxt) orta maşınların yaradılması məqsədəuyğun idi.Bu kompüterlər böyük kompüterlərə nisbətən az imkanlara malikdirlər.lakin onlar nisbətən ucuzdurlar.Orta kompüterlərdən çox böyük həcmli informasiya massivlərinin emalı və vaxt məhdudiyyəti tələb olunmayan bütün sahələrdə istifadə oluna bilər.

Kicik kompüterlər ölçülərinin və qiymətlərinin orta və böyük kompüterlərə nisbətən kiçik olmasına baxmayaraq universal imkanlara malikdirlər.Kiçik kompüterlər 60-cı illərdə yaradılmış(DES firmasının PDP-5 kompüteri) və sonradan böyük surətlə inkişaf etmiş və geniş tətbiq tapmışlar.Onların meydana gəlməsində əsas amil element bazasının inkişafı,böyük və orta maşınların bir sıra sahələrdə tətbiqində ehtiyatların izafiliyi olmuşdur.Qiymətlər diapazonunun məhdudluğu (2-4 bayt),arxitekturada magistrallıq prinsipindən istifadə olunması və istifadəçilərlə ünsiyyətin sadəliyi mini kompüterlərin səciyyəvi xüsusiyyətləridir.Bu kompüterlər texnoloji proseslərin və mürəkkəb avadanlıqların idarəetmə sistemlərində,avtomatlaşdırılmış layihələndirmə və çevik istehsalat sistemlərində geniş tətbiq olunur.Mini kompüterlərə misal olaraq DEC firmasının istehsal etdiyi PDP və VAX seriyalı kompüterləri və onların analoqları olan CM tipli maşınları göstərmək olar.

Mikro kompüterlər .Böyük və çox böyük səviyyəli inteqral mikrosxemlərin (BİS,ÇBİS) hazırlanması texnologiyası bir BİS və ya ÇBİS-də prosessor yaratmağa imkan verdi.Bu cür qurğuya mikroprosessor deyilir. Mikroprosessorun kəşfi mikro kompüterlər sinfinin yaranmasına səbəb oldu.mikrokompüterlərin təyinedici xüsusiyyəti onların bir və ya bir neçə mikroprosessor əsasında qurulmasıdır. Mikroprosessorların və mikro kompüterlərin inkişafındakı nailiyyətlər istifadəçilərə fərdi xidmət üçün və computer texnikası sahəsində mütəxəssis olmayan istifadəçilərin müxtəlif məsələlərinin həllinə yönəldilmiş fərdi kompüterlərin yaradılmasına gətirib çıxartdı.

Fərdi kompüterlər elmi-texniki,iqtisadi-statistika ,informasiya-məntiq və idarəetmə məsələlərini həll etməyə,istənilən həcmdə verilənlər bazalarını yaratmağa,istənilən sənədləri və mətnləri hazırlamağa və redaktə rtməyə ,kargüzarlıq işini aparmağa ,qrafik informasiyanı emal etməyə və.s imkan verir. Göstərilən funksiyaların yerinə yetrilməsi çoxlu sayda universal və xüsusi təyinatlı tətbiqi proqram paketləri vasitəsilə təmin olunur.

Fərdi kompüterlər tip ölçülərinə görə aşağıdakı modellərə bölünür.

Stolüstü kompüterlər-daha geniş yayılmışdır.Onlar iş yerinin əsas aləti hesab edilir,əlavə qurğuların qoşulması hesabına konfiqurasiyanın dəyişdirilməsi mümkündür.

Portativ modellər əldə aparmaq üçün əlverişlidir.Portativ kompüterlərin əsas fərqli xüsusiyyəti onların rabitə vasitəsi kimi istifadə edilməsidir.Onları telefon şəbəkəsinə qoşaraq istənilən icraçı obyektlə və əlaqədar təşkilatın mərkəzi kompüterləri ilə məlumat mübadiləsi aparmaq olar.Məlumat mübadiləsi ,məlumatın ötrülməsi əmr və sərəncamların verilməsi,məruzə və hesabatların alınması deyilən üsulla aparılır.İş yerində portativ kompüteri stolüstü kompüterə qoşmaq və işləmək daha rahatdır.Portativ kompüterlərin özləri də “Laptop”, “Notebook”, “Palmtop” sinfinə bölünür. Portativ kompürterlər hesablama məhsuldarlığına ğörə stolüstü kompüterlərdən geri qalmır və az elektrik enerjisi tələb edir, akkumlyatorla uzun müddət işləyə bilir, ekranları mayekristaldan hazırlanır. “Notebook”un ölçüsü təqribən 50x279x215mm, çəkisi 2,2-4,5 kq, ekranın ölçüsü isə 11,3 -17 düym olur.

Cib kompüterləri “intellektual qeyd dəftərçəsi ”funksiyasını yerinə yetirir.Onlar operativ məlumatları mühafizə edir və onlara surətli müraciəti təmin edir.Bəzi cib modelləri xüsusi qurulmuş proqram təminatına malikdir ki,buda birbaşa (bilavasitə)işi yüngülləşdirir,lakin kompüterin çevikliyini və tətbiqi proqram seçimini azaldır.