Metodiki Tövsiyə

Var öləni, vari təni
Var sökəni, var tikəni
Sevməmək olmaz Vətəni
Belə sevdim, mən Vətəni.

Vətənə aid şeirlər

Vətənə aid şeirlər toplusuna aşağıdakı siyahıdan baxa bilərsiniz. Vətən haqqında yazılan ən yaxşı seir misralarını biraraya toplamağa çalışdıq.

Konlumun sevgili mehbubu menim
Vetenimdir,vetenimdir,vetenim.
Vetenim verdi mene nanu-nemek,
Veteni mence unutmaq,ne demek?

Anadir her kishiye oz veteni,
Besleyib sinesi ustunde onu.
Sududur ki,dolanib qanim olub,
O,menim sevgili cananim olub.

Saxlaram gozlerim uste onu men,
Olerem elden eger getse veten.
Vetenin nemeti nisyan olmaz,
Naxelefler ona qurban olmaz.

Veten ecdadimizin medfenidir.
Veten ovladimizin meskenidir.
Veteni sevmeyen insan olmaz,
Olsa da ol shexsde vicdan olmaz.

2️⃣ Səməd Vurgun ( Azərbaycan )

El bilir ki, sən mənimsən,
Yurdum, yuvam, məskənimsən,
Anam doğma vətənimsən!
Ayrılarmı könül candan?
Azərbaycan, Azərbaycan!

Mən bir uşaq, sən bir ana,
Odur ki, bağlıyam sana,
Hanki səmtə, hanki yana
Hey uçsam da yuvam sənsən,
Elim, günüm, obam sənsən!

Çox keçmişəm bu dağlardan,
Durna gözlü bulaqlardan!
Eşitmişəm uzaqlardan
Sakit axan arazları,
Sınamışam dostu, yarı…

Fəqət səndən gen düşəndə,
Ayrılıq məndən düşəndə,
Saçlarıma dən düşəndə.
Boğar aylar, illər məni,
Qınamasın ellər məni.

Dağlarının başı qardır,
Ağ örpəyin buludlardır.
Böyük bir keçmişin vardır.
Bilinməyir yaşın sənin,
Nələr çəkmiş başın sənin.

Düşdün uğursuz dillərə,
Nəs aylara, nəs illərə.
Nəsillərdən nəsillərə,
Keçən bir şöhrətin vardır.
Oğlun, qızın bəxtiyardır…

Hey baxıram bu düzlərə,
Ala gözlü gündüzlərə.
Qara xal ağ üzlərə,
Könül istər şeir yaza;
Gəncləşirəm yaza-yaza…

Ölməz könül, ölməz əsər,
Nizamilər, Fizulilər
Əlin qələm, sinəm dəftər,
De gəlsin hər nəyin vardır.
Deyilən söz yadigardır.

3️⃣ Tofiq Bayram ( Azərbaycan deyəndə )

Vətən mənim bu günüm,
Sabahkı toy-düyünüm.
Haqqım var ki, öyünüm
Azərbaycan deyəndə.
Ürəklərdə döyünüm,
Azərbaycan deyəndə.

“Hər ölkəyə, hər elə,
Olsun hörmət”, deyirəm.
“Vətənindir, vətənin,
İlk məhəbbət”, deyirəm.
“Onun şöhrət tacıdır,
Şe’r-sənət” deyirəm.
Mən vətənə, “Füzuli,
Abbas Səhhət” deyirəm!
Mən vətənə, “Sabiri
Doğan qeyrət”, deyirəm!
Mən vətənə, “Üzeyir,
Müşfiq, Səməd”, deyirəm!
“Günəş kimi müqəddəs
Bir həqiqət”, deyirəm,
Azərbaycan deyəndə.
“Dünya məni dinləsin,
– Diqqət, diqqət!”,
deyirəm.
Azərbaycan deyəndə!

Azərbaycan deyəndə,
Ləpələr şairləşir.
Anaların bətnində,
Qara gözlü körpələr
Pələngləşir şirləşir.
Azərbaycan deyəndə,
Müdrik qocalar kimi
Dağlar da fikirləşir.
Azərbaycan deyəndə
“Haralısan?” sualı,
Verənlərə ar olur.
Qeyrətlilər birləşir,
Qeyrətsizlər xar olur
Azərbaycan deyəndə!

Dostdan sovqat, muştuluq,
Düşməndən bac alaram,
Azərbaycan deyəndə!
İşıq sütunu kimi
Sabaha ucalaram,
Azərbaycan deyəndə!
Körpüləri, səddləri
Sinəmlə parçalaram.
Sərhəd məftillərində,
Bu kobud əllərimlə
Bir muğamat çalaram,
Azərbaycan deyəndə!

Azərbaycan! – Bu nida
Qayaları silkələr.
Sal daşların köksündə
Çiçək bitər, gül bitər.
Azərbaycan deyəndə,
Təbim coşar, sel gələr,
Sanma şöhrət pərdəsi,
Ürəyimi kölgələr,
Azərbaycan deyəndə.
Gözümdə doğmalaşar
Bütün xalqlar, ölkələr,
Azərbaycan deyəndə!

4️⃣ Solmaz Şirin ( Azərbaycanım )

Sən mənə anasan, anamdan əziz,
Sənə məhəbbətim dənizdir, dəniz.
Ömrümün bir anı keçməsin sənsiz,
Ey mənim varlığım, qəlbim, vicdanım,
Mən sənə qurbanam, Azərbaycanım!

De, nemət varmıdır səndə olmayan?
Sərvətdən, qüdrətdən yoğrulub mayan.
Sönməz bir məşəlsən, Şərqə nur yayan,
“Qara qızıl”ındır damarda qanım,
Eşqinlə dolanır, Azərbaycanım!

Vurulur bir dəfə hüsnünə baxan,
Göy Göllə, Kəpəzlə bəzənib yaxan.
Füzuli şerini oxuyanda Xan,
Dünyaya yayılır sözüm, dastanım,
Sən də ucalırsan, Azərbaycanım!

5️⃣ Ömrümüzə bir bəzəkdir, bu torpaq

Müqəddəsdir vətənimin torpağı
İstəməm əksilsin bircə yarpağı
İstərəm xoş olsun, vətən növrağı
Ömrümüzə bir bəzəkdir, bu torpaq.

Hər qarışı bizə doğma, əzizdir
Yetirdiyi nemətlər ilə əzizdir
Suyu safdır, birincidir, təmizdir
Ömrümüzə bir bəzəkdir, bu torpaq.

Yer altında, yer üstündə qızıl var
Vətən darda, ürəyimi sızıldar
Bu torpağı mən istədim bəxtiyar
Ömrümüzə bir bəzəkdir, bu torpaq.

Bu torpaqlar bizə qalib babadan
Arxa olsun bu torpağa, Yaradan
Hamılıqla biz hayqıraq ucadan
Ömrümüzə bir bəzəkdir, bu torpaq.

6️⃣ Çünki Vətən müqəddəsdir, əzizdir

Yer üzündə gəzsən bütün qitəni,
Göz oxşasa yeri, göyü, çəməni,
Cani-dildən sevəcəyik Vətəni,
Çünki Vətən müqəddəsdir, əzizdir.

Vətənimin göz oxşayan çölü var,
Dənizi var, meşəsi var, gölü var,
Bu Vətəndə biz olarıq bəxtiyar,
Çünki Vətən müqəddəsdir, əzizdir.

Hər qarışı göz oxşayır Vətənin,
Cənnətidir bu ölkəmiz qitənin,
Göz dağıdır Azərbaycan düşmənin,
Çünki Vətən müqəddəsdir, əzizdir.

Bu ölkəyə oğulları dayaqdır,
Gecə-gündüz səngərdədir, oyaqdır,
Düşmənimiz qısa vaxta qonaqdır,
Çünki Vətən müqəddəsdir, əzizdir.

Millətimdir yer üzünün incisi
İnsanlarıin canların incisi
Azərbaycan bu dünyanın incisi
Çünki Vətən müqəddəsdir, əzizdir

7️⃣ Belə sevdim, mən Vətəni

Vətən mənim ürəyimdə
Belə sevdim, mən Vətəni
Əməlimdə, diləyimdə
Belə sevdim, mən Vətəni.

Göy Gölü var, Xəzəri var
Xəbislərin nəzəri var
Vətənimin qədəri var
Belə sevdim, mən Vətəni.

Göz oxşayan guşəsi çox
Dənizi bir, meşəsi çox
Bu dünyanın işvəsi çox
Belə sevdim, məm Vətəni.

Vətən bizim ürəyimiz
O, suyumuz, çörəyimiz
Ölsək belə, gərəyimiz
Belə sevdim, mən Vətəni.

Sevgisi var ürəyimdə
Dadı, duzu çörəyimdə
Ömür boyu gərəyimdə
Belə sevdim, mən Vətəni.

Bu dünyanın düzəni var
Sevəni var, bezəni var
Haqq, ədalət gəzəni var
Belə vevdim, mən Vətəni.

Var öləni, vari təni
Var sökəni, var tikəni
Sevməmək olmaz Vətəni
Belə sevdim, mən Vətəni.

Vətən mənim canımdadır
Damarımda, qanımdadır
Ürəyimdə, ruhumdadır
Belə sevdim, mənvətəni.

8️⃣ Gözün aydın, ey Vətən.

Ortadadır həqiqət
Yurdum azad nəhayət
Sevinəcək bu millət
Gözün aydın, ey Vətən.

Bu işə giriş, tələs
Açılacaqdır qəfəs
Şuşa alacaq nəfəs
Gözün aydın, ey Vətən.

Bu torpaqdan güc aldıq
Düşməni dərdə saldıq
Belə qələbə çaldıq
Gözün aydın, ey Vətən.

Bir olubdur bu millət
Çox çəkdik biz əziyyət
Sonda tapdıq qətiyyət
Gözün aydın, ey Vətən.

Bu gün millət sevinir
Ordusuyla öyünür
Ürəklər bir döyünür
Gözün aydın, ey Vətən.

Millətim şən, əzimdir
Torpağımda izimdir
İndi zəfər bizimdir
Gözün aydın, ey Vətən.

Dünya heyran orduma
Mən vurğunam yurduma
Ehtiyac yox yardıma
Gözün aydın, ey Vətən.

9️⃣ Vətən torpağını geri almağa

Müzəffər ordumuz gedir irəli
Vətən torpağını geri almağa.
Qorxmaz, cəsur o döyüşə girəli
Vətən torpağını geri almağa.

Uzaq deyil, qələbəni çalacaq
Ermənidən qisasını alacaq
Yağıları bir it kimi qovacaq
Vətən torpağını geri almağa.

Komandandır ilham verən orduma
Kəm baxmasın yağı düşmən yurduma
Dünya susdu mənim haqlı sorğuma
Vətən torpağını geri almağa.

Pərən-pərən salmışıq biz düşməni
Bunu bizdən gözləmirdi erməni
Ermənidir millətimin düşməni
Vətən torpağını geri almağa.

Başı qaçıb bu millətin deyəsən
İstəyirsən bu torpaqda öləsən?
İndi vaxtdır qüdrətimi görəsən
Vətən torpağını geri almağa.

Düşmənin bağrını biz yaracağıq
Qarabağı ordumla alacağıq
Bayrağımı Şuşada taxacağıq
Vətən torpağını azad etməyə.

�� Balaş Azəroğlu ( Azərbaycan )

Əziz Azərbaycan, ey gözəl diyar,
Anamın mehriban qucağı sənsən.
Könül tərlan’ının uçub qonduğu,
Onun çox sevdiyi budağı sənsən.

Sənsən düşündüyüm sənsən andığım,
Mən bu dünyada arxalandığım.
Yetər alışdığım, yetər yandığım,
Şirin qəlbimin sorağı sənsən.

Qoy açsın könlümü sözlərim mənim,
Səndən nəcat umur gözlərim mənim.
Hələ əyilməyib dizlərim mənim,
Çünkü o dizlərin dayağı sənsən.
Desəmdə vurğunam divanə sanma,
Mən ki, öz oğlunam biganə sanma.
Bir şəmsiz, atəşsiz, pərvanə sanma,
Yandığım odların ocağı sənsən.

Qoy bilsin ey vətən bu alçaq yağı,
Solmaz baxçamızın yaşıl yarpağı.
Sən Babək yurdusan, Azər torpağı,
Aslanlar oylağı, Yatağı sənsən.

Vətənə aid şeir toplusu ( ikinci hissə )

Vətən haqqında yazılan şeirlətin ikinci hissəsini burada sizlərlə bölüşürük. Sizində burada paylaşılmayan hər hansı vətən haqqında bildiyiniz seirler varsa zehmet olmasa rəylərdə bizimlə bölüşün.

1️⃣1️⃣ Bu torpağın qiymətini bilməli

Bu torpağa çoxdur bizim borcumuz
Bu torpaqdır şərəfimiz, şanımız
Qurban olsun qarışına canımız
Bu torpağın qiymətini bilməli.

Bu torpaqdır babalardan yadigar
Dünyanı gəzsək də biz diyar-diyar
Torpağında insan olar bəxtuyar
Bu torpağın qiymətini bilməli.

Hər qarışında vardır şəhid qanı
Torpaq uğrunda getdi onun canı
Mərd oğlunu axtar, ara, sən tanı
Bu torpağın qiymətini bilməli.

Əkib, becər bu torpağı sevindir
Özgənin yox, bu torpaq bil sənindir
Bu torpaqda nəyim varsa mənimdir
Bu torpağın qiymətini bilməli.

Bu torpaqdır gözümüzün bəbəyi
Azad, xürrəm vətənimin diləyi
Torpaq ilə sızıldayır ürəyi
Bu torpağın qiymətini bilməli.

1️⃣2️⃣ Məmməd Araz ( Azərbaycan dünyam mənim )

Azərbaycan – qayalarda bitən bir çiçək,
Azərbaycan – çiçəklərin içində qaya.
Mənim könlüm bu torpağı vəsf eləyərək,
Azərbaycan dünyasından baxar dünyaya.

Azərbaycan – mayası nur, qayəsi nur ki…
Hər daşından alov dilli ox ola bilər.
“Azərbaycan!” – deyiləndə ayağa dur ki,
Füzulinin ürəyinə toxuna bilər.

Oğulları Kür gəzdirər biləklərində,
Oğulların göz atəşi gözəl əridir.
Azərbaycan səhərinin bəbəklərində
Qütb ulduzu, dan ulduzu gözəlləridir.

İllər olub – kürrələrdə dəmir olmuşuq,
Sərhədlərdə dayanmışıq küləkdən ayıq.
Od gölündə, buz çölündə gəmi olmuşuq,
Biz Bakının ilk səadət carçılarıyıq.

Min illərlə zülmətlərə yollar açıqdı,
Dalğalandı Sabirlərin ümman dünyası,
Azərbaycan qatarı da yollara çıxdı
Dağılanda Qoca Şərqin duman dünyası.

Azərbaycan – mayası nur, qayəsi nur ki…
Hər daşından alov dilli ox ola bilər.
“Azərbaycan!” deyiləndə ayağa dur ki,
Ana yurdun ürəyinə toxuna bilər.

1️⃣3️⃣ Məmməd Araz ( Ayağa dur Azərbaycan )

Nə yatmısan, qoca vulkan, səninləyəm!
Ayağa dur, Azərbaycan, səninləyəm!
Səndən qeyri biz hər şeyi bölə billik!
Səndən qeyri biz hamımız ölə billik!
Bu, Şəhriyar harayıdı,
Bu, Bəxtiyar harayıdı!
Hanı sənin tufan yıxan,
Gurşad boğan yurda oğul
oğulların!
Qara Çoban, Dəli Domrul oğulların.
Çək sinənə-qayaları yamaq elə,
Haqq yolunu ayağına dolaq elə,
Bayrağını Xəzər boyda bayraq elə,
Enməzliyə qalxmış olan bayrağını!
Azərbaycan, Azərbaycan,

Ayağa dur, Azərbaycan!
Bunu bizə zaman deyir,
Məzarından baş qaldıran baban deyir!
Nər oğlu nər, səninləyəm!
Səninləyəm, silah tutan,
Külüng tutan, yaba tutan,
Kösöy tutan, nişanlı ər, səninləyəm!
Səninləyəm, qız atası,
Hanı nərən, hanı səsin!
Hanı andın!
Yoxsa sən də yatmışlara, batmışlara,
Qeyrətini satmışlara xırdalandın.
Gözünü sil, Vətən oğlu, ayağa qalx!
Üfüqünə bir yaxşı bax.
Sərhəddinə bir yaxşı bax.
Sərhəddinin kəməndinə bir yaxşı bax!
Dur, içindən qorxunu boğ,
Ölümünlə, qalımını ayırd elə.
Dur, içindən qorxağı qov,
Dur, özünü Bozqurd elə!
Bir səsindən min səs dinər,
Neçə-neçə daşa dönmüş dinməz dinər!
Oddan bitər, qandan bitər əyilməzlər!
Mərd oğullar-mərdliyilə öyünməzlər!
Torpaq altda ölümlüyə gömülməzlər.
Varım, yoxum, səninləyəm,
Azım, çoxum, səninləyəm,
Şirin yuxum, səninləyəm.
Yıxın məni söz atından,
Atın məni tank altına.
Əzin məni xıncım-xıncım,
Kəsmir əgər söz qılıncım,
Didin məni didim-didim,
Atın məni tank altına.
Qundaqdakı bir körpəni xilas edim.
Neçə “səni”, neçə “məni” xilas edim.
Səninləyəm,
Sözü qəmli, özü dəmli rəhbər adam!
1918-də vuruşurdu,
Danışmırdı rəncbər atan, rəncbər atam!
Səninləyəm, haqq-ədalət, səninləyəm,
Milli qürur, milli qeyrət, səninləyəm!
Səpil quma, göyər yerdə, bit qayada,
Gizli nifrət, açıq nifrət, səninləyəm,
Oyat bizi, ey yaradan, səninləyəm!
Ya bilmərrə yatırt bizi,
Ya bilmərrə oyat bizi,
Ya yenidən yarat bizi,
Ey yaradan, səninləyəm,
Səninləyəm, yatmış vulkan,
Səninləyəm!
Ayağa dur, Azərbaycan,
Səninləyəm!

1️⃣4️⃣ Məhəmməd Hüseyn Şəhriyar ( Azərbaycan )

Könlüm quşu qanad çalmaz, sənsiz bir an, Azərbaycan
Xoş günlərin getməz müdam xəyalımdan Azərbaycan
Səndən uzaq düşsəm də mən eşqin ilə yaşayıram
Yaralanmış qəlbim kimi, qəlbi viran Azərbaycan

Bütün dünya bilir sənin qüdrətinlə, dövlətinlə
Abad olub, azad olub, mülkü-İran, Azərbaycan
Bisütuni-İnqilabda Şirin-Vətən üçin Fərhad
Külüng vurmuş öz başına zaman-zaman Azərbaycan

Vətən eşqi məktəbində can verməyi öyrənmişik
Ustadımız demiş heçdir vətənsiz can, Azərbaycan
Qurtarmaqçün zalımların əlindən Rəy şümşadını
Öz şümşadın başdan-başa olub al qan, Azərbaycan

Yarəb, nədir bir bu qədər ürəkləri qan etməyin
Qolu bağlı qalacaqdır nə vaxtacan Azərbaycan
İgidlərin İran üçün şəhid olmuş, əvəzində
Dərd almısan, qəm almısan sən İrandan, Azərbaycan

Evladların nə vaxtadək tərki-vətən olacaqdır
Əl-ələ ver, üsyan eylə, oyan oyan Azərbaycan
Yetər fəraq odlarından kül ələndi başımıza
Dur ayağa, Ya azad ol, ya tamam yan, Azərbaycan

Şəhriyarın ürəyi də səninki tək yaralıdır
Azadlıqdır sənə məlhəm, mənə dərman, Azərbaycan

1️⃣5️⃣ Qarabağda Vətən üçün

Yurdu azad edəcəyik
Qarabağa gedəcəyik
Lazım olsa öləcəyik
Qarabağda Vətən üçün.

Geci, tezi alınacaq
Bir gün zəfər çalınacaq
Şəhidlərim anılacaq
Qarabağda Vətən üçün.

Duman, çəndir dağın başı
Bunu görməz düşmən, naşı
Bizə əziz torpaq, daşı
Qarabağda Vətən üçün.

Orda neçə şəhid ölüb
Göz yaşımız selə dönüb
Neçə-neçə ocaq sönüb
Qarabağda Vətən üçün.

Hər bir dərdə dözəcəyik
Düşmənləri əzəcəyik
Əldə bayraq gedəcəyik
Qarabağda Vətən üçün.

İlham qoyub nidasını
Çoxdan alıb qisasını
Şuşa kimi sonasını
Qarabağda Vətən üçün.

1️⃣6️⃣ Sədaqət Əhmədova ( Azərbaycan )

Od ürəkli , od nəfəsli diyarımsan
Ocağına canım qurban , Azərbaycan!
Əzilsən də , əyilməyən vüqarımsan
Bu çağına canım qurban , Azərbaycan!

Savaşlardan alnıaçıq çıxan zaman
Tarixlərə bağışladın neçə qurban.
Hər qonşuda bir parçası əsir qalan
Torpağına canım qurban , Azərbaycan!

Neçə gizli sərvət yatır qucağında,
Neçə ölkə od aparır ocağından .
Azadlığın al rəmzi var bayrağında
Bayrağına canım qurban , Azərbaycan!

Hər uğurun gələcəyə bir yol açır,
Hər dost elə xoş niyyətin işıq saçır.
Hər millətə , hər məzhəbə isti , açıq
Qucağına canım qurban , Azərbaycan!

Başım üstdə məğrur-məğrur dalğalanan
Bayrağına canım qurban , Azərbaycan!
Ruhuma büt , cismim üçün vətən olan
Torpağına canım qurban , Azərbaycan!

1️⃣7️⃣ Hüseyn Faxralı ( Ana torpaq )

Vətən adlı sorağımsan,
İşıq saçan çırağımsan,
Toy-büsatım, növrağımsan,
Şöhrətimsən ana torpaq.

Həyat verən, nəfəs verən,
Övladına həvəs verən,
Uçmaq üçün qanad verən,
Həyatımsan ana torpaq.

Geniş açar sinəsini,
Qucar doğma balasını,
Şirin həyat nəğməsini,
Oxur bizə ana torpaq.

Qidamızsan, duamızsan,
Yuvamızsan ana torpaq,
Son mənzildə yatağımız,
Yorğanımız ana torpaq.

Susuzluqdan qan-tər içər,
Kədər yeyər, qəm becərər,
Hər nə etsə dərddən edər,
Yaralıdır ana torpaq.

Boy atırıq, kök atırıq,
Qıvrılıb dağlı qəlbində,
Xumar-xumar biz yatırıq,
Sinəsində dərd çatırıq,
Qan-qadalı qara torpaq.

Sinən dağlı, qolun bağlı,
Qara dağlı, qara bağlı,
Dağlardakı qara bağlı,
Qarabağsız ana torpaq.

Qara günlü qara dünyam,
Səsli-ünlü harayımsan,
Sən doğrusan, qınağın mən,
Bu dünyada qonağınam,
O dünyada qına torpaq.

Sən bəşərin ürəyisən,
Dərd-sər üçün gərəyisən,
Hüseynin dərd ələyisən,
Bu dünyanın ələyində,
Ələnirsən ana torpaq.
Anamızın anasısan,
Anasızsan ana torpaq.

Metodiki Tövsiyə

Biz Hər zaman sizinləyik! Sualınız var? Dərsi qurmaqda çətinlik çəkirsiniz? İmkan tapıb kurslara gedə bilməmisiniz? İmtahana hazırlaşmaq üçün metodiki vəsaitlərə ehiyacınız var? Narahat olmağa dəyməz! Sullarınızla müraciət edə, bloqumuzdan yararlanaraq, çətinliklərinizi qismən aradan qaldıra bilərsiniz.

• Əsas Səhifə
• Bloqdan Istifadə Qaydası
• Əlaqə

DİQQƏT! DİQQƏT! Hörmətli İstifadəçilər!MÜƏLLİF HÜQUQLARI QORUNUR!Bloq yazarının İCAZƏSİ olmadan, bloqdakı materiallar elektron və ya kağız üzərində ÇOXALDILA BİLMƏZ! Həmçinin bloqdakı materiallardan KOMMERSİYA məqsədi ilə istifadə edilə BİLMƏZ!Materialların şəkillərinin çəkilərək paylaşılması QADAĞANDIR!

14 Ekim 2015 Çarşamba

Tarixin tədrisi metodikasının əsas inkişaf mərhələləri

Paylaşıldı 06:29 by Leyla Bayramova
Tarixin tədrisi metodikasının əsas inkişaf mərhələləri

XX əsrin II yarısında keçmiş SSR ittifaqında tarixin tədrisi metdodikası elminin sürətli inkişaf mərhələsi hesab olunur. Tarixin tədrisi metodikasının A.A.Vagin, N.V.Korovkin, V.A.Orlov, O.E.Lebedev, J.P.Raxmanova və başqalarıtarixin tədrisi metodikası üzrə xidmət göstərmiş şəxslərdir. Respublikamızda XX əsrin ortalarından tarixin təlimi metodikasının praktik istiqamətlərində səmərəli fəaliyyət göstərmiş- Lalə Əsədovanın, Nəzakət Mehdiyevanın Dəyanət Musayevin, Sabir Ağayevin təqdirəlayiq xidmətləri olmuşdur. XXI əsrin əvvəllərində xüsusi qeyd edilməli hadisə -respublikamızda ilk dəfə orta məktəbdə tarixin təlimi metodikasından isə İ.Cəbrayılov doktorluq dissertasiyaları müdafiə etmişlər.

Gələcəkdə cəmiyyətin inkişaf xüsusiyyətindən asılı olaraq tarixin tədrisi qarşısında daha ciddi problemlər qoyulacaq. Fənnin məqsədi vətəndaş cəmiyyəti qurucuları yetişdirməkdir. Bu cəmiyyəti qurmaqda və XXI əsrin nümunəvi vətəndaşını formalaşdırmaqdır.

Orta məktəblərdə tarixin təhsilinin inkişafı prosesinin öyrənilməsi bu inkişafın altı mərhələdən ibarət olduğunu göstərdi. Həmin mərhələləri aşağıdakı şəkildə ümümiləşdirdik.

Oktyabr çevirilişinə qədərki mərhələ
1920-1934 cü illərdə Azərbaycan SSR orta məktəblərində tarix təhsili
1934-1959 cu illərdə məktəb tarix təhsili sahəsində qazanılmış ugurlar

1959-1965 ci illərdə məktəb tarix təhsili sahəsindəki dəyişikliklər . Azərbaycan tarixinin tədrisi məsələləri

1965-1984 cü illərdə məktbə tarix tədirisinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər

1984-1991-ci illərdə məktəb tarix təhsilinin təkmilləşdirilməsi istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər

1991-1999cu illərdə olan dövr- proqram və dərsliklərin müstəqilliyimizin və dövlətçiliyimizin möhkəmləndirilməsi istiqamətində təkmilləşdirilməsi və yeniləşdirilməsi

1999-cu il prezdent H. Əliyevin verdiyi fərmanı ilə “Azərbaycan Respublikasının təhsil sahəsində “İslahat proqramı”nın təsdiqindən bu günlərədək həyata keçirilən tədbirlər. Bu mərhələyə orta ümumitəhsil məktəblərində tarix təhsilinin müasir sistemi daxildir.

Təhsil sahəsində İslahat Proqramı 1999-2013-cü illəri əhatə edir.

ki, Azərbaycanda ümumi təhsil, əsasən, lüzumsuz olaraq elmlərin əsaslarının öyrədilməsinə yönəlib və şagirdlərin

Kurikulum islahatı təhsil islahatının əsas istiqamətlərindən biridir.
Həmin araşdırmalarda birmənalı şəkildə belə qənaət hasil edilmişdir

həyati bacarıqlara yiyələnməsi üçün istiqamətləndirilməsi imkanları məhdudlaşıb. Bundan əlavə, qloballaşan dünyanın prinsiplərinin əksi olaraq fənlərə daha çox fundamental biliklər mənbəyi kimi baxılıb. Onların inkişafetdirici, tərbiyəvi imkanlarına zəif diqqət yetirilib. Ona görə də ümumi təhsil kurikulumlarının yenidən hazırlanması təklif olunub. Beləliklə, öyrədici innovasiya mərhələsində görülmüş işlər Dünya Bankının rəhbərliyi tərəfindən rəğbətlə qarşılandığından 2003-2015-ci illəri əhatə edən, iki mərhələdə həyata keçirilməsi nəzərdə tutulan və birinci mərhələdə 5 komponentdən ibarət olan ikinci layihə müəyyənləşdirilib. “ümumi orta təhsilin keyfiyyəti və real tələbatlara uyğunluğu” adlı birinci komponentin alt-komponentlərindən biri kimi “Kurikulum islahatı” təsdiq olunub. Əlavə təhsil sisteminin müasir tələblər səviyyəsində qurulmasını “Təhsil haqqında” Azərbaycan respublikası Qanununun 24-cü maddəsinin icrasını təmin etmək məqsədilə Azərbaycan respublikası Nazirlər kabinetinin 6 sentyabr 2010-cu il tarixli, 163 nömrəli qərarı ilə “Əlavə təhsilin məzmunu , təşkili və əlavə təhsilin hər hansı istiqaməti üzrə təhsil almış şəxslərə müvafiq sənədin verilmə qaydası çox əhəmiyyətli hesab edilir

2010cu il 3 iyunda Azərbaycan Respublikası ümumitəhsil pilləsinin dövlət standartları və kurikulumları haqqında Təhsil haqqında qanun qəbul edilmişdir.

1920-ci il aprelin 28-də Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyəti devirib hakimiyyəti ələ alan kommunistlər də dərhal məktəb sistemində, təlimin forma və məzmununda köklü dəyişikliklər etməyə başladılar. İlk olaraq, mövcud məktəb sistemlərinin ləğvi, yeni tədris plan və proqramlarının hazırlanması, yeni dərsliklər tərtib etmək, müəllim kadrları hazırlamaq qarşıya məqsəd olaraq qoyulmuşdu. İbtidai orta məktəblər politexnik məktəblərlə əvəz ediləcəkdi. Lakin bu proqramlara diqqət yetirdikdə görülürdü ki, proqramlar yüksək səviyyədə tərtib edilməmişdi. Proqramda Sovet hakimiyyətinin diyarşünaslıq materiallarına daha çox yer verilmişdir. Ciddi nöqsanlarına baxmayaraq bu proqramın nəşri Azərbaycan Sovet məktəbinin həyatında mühüm hadisə idi. 1929-cu ildə təjsil müddətinin artırılaraq 10 illik olması qərara alındı. Azərbaycan K(b)PMK-nın 20 may 1933 cü il tarixli qərarında bu proqramın nöqsanları və onun RSFSR XMK-nın hazırladığı proqramdan səviyyəcə xeyli aşağı olması qeyd edilərək ibtidai və orta məktəb proqramlarının RSFSR-dəki proqram və dərs kitabları ilə uyğunlaşdırmağın lazım gəldiyi göstərilirdi.

Azərbaycan SSR XMK 1933/34 cü tədris ilində ibtidai və orta məktəblər üçün yeni tədris planı qəbul etdi. Bu tədris planına əsasən ibtidai məktəblərdə tarix keçilmirdi. Proqram sinxronolji qaydada tərtib edilmişdi və sovet respublikalarından yalnız Rusiya tarixinin öyrənilməsinə həsr edilmişdir. SSRİ-nin digər xalqlarının tarixi isə bir kənara atılmışdı. Bu və bu kimi nöqsanlara görə bu proqram da qənaətbəxş deyildi. 1935-36 cı illərdə vahid tədris planı hazırlanmağa başladı.

1939 cu ildə VIII-X siniflər üçün də tarix proqramları rus dilindən tərcümə edildi. Həmin proqramlar təkmilləşdirilərək 1941-ci ildə yenidən çap olundu. Beləliklə, dövrün tələblərinə cavab verən stabil proqramlar üzrə dərs keçilməyə başlandı Artıq bu dövrdə tarix təlimi metodikası problemlərinin qoyuluşunda və həlli yollarının axtarılıb tapılmasında mərkəzlə regionlar, o cümlədən respublikalar arasında fərqlər açıq aydın görünməyə başlayır. Qərardan sonra az bir zamanda tədris proqramları hazırlandı dövrün tələblərinə cavab dərsliklər hazırlanmağa başladı. Jurnallarda verilən məqalələr tədris proqramlarına uyğunlaşdırıldı. Azərbaycan metodik fikrin inkişafında jurnalın rolu böyük idi. Jurnalda metodik işləmələr , tövsiyyələr dərc olunurdu. Hətta tarixin tədrisi metodikasına dair problemlər də dərc olunurdu. Jurnalda bəzi dərslik materiallarının çap olunmasına baxmayaraq məktəblərdə şagirdlərin yeganə bilik mənbəyi müəllimin spzü idi. Müəllim hər bir dərsdə mövzunun planını tərtib etdirir, onun məzmununu danışır, yaxud yazdırırdı.Bacarıq və vərdişlərin formalaşdırıldığı aşağı siniflərdə müəllimlərin vəziyyəti xüsusilə ağır idi. Tarixin tədrisi metodikası elmi sahəsində sənədlərlə, xəritə və əyani vəsaitlərlə iş məsələlərinin tədqiqi gücləndirildi, sinifdənxaric işlərin təşkilinə diqqət artırıldı.

50-ci illərin sonu-60-cı illərin əvvəllərində məktəb tarix təhsilinin inkişafında yeni mərhələ başladı. Stanilin şəxsiyyətinə pərəstişin ifşa edilməsi məktəb tarix təhsilinin inkişafında mühüm rol oynadı

SSR-də ümumi 8 illik təhsilə keçilməsi əlaqədar olaraq Sov. KP MK və SSRİ nazirlər Soveti “Məktəbdə tarixin tədrisində bəzi dəyişikliklər edilməsi haqqında” 8 oktyabr 1959 -cu il tarixli qərar qəbul etdi. VII-VIII siniflərdə SSRİ tarixi, IX –XI siniflərdə SSRİ tarixi, xarici ölkələrin yeni və ən yeni tarixinin sistematik kursları öyrənilirdi.”Azərbaycan SSR məktəblərində tarixin tədrisində bəzi dəyişiklər edilməsi haqqında” 5 noyabr 1959-cu il tarixli qərar qəbul etdi. Bu qərarla IV vəVII-VIII siniflərdə tədris edilən SSRi tarixi tərkibində Azərbaycan tarixinin öyrənilməsinə başlandı. 60-cı illərdə yeni dərslik tipi yaradıldı. 1964-cü ildə yenidən məktəbdə 10 illik təhsil sistemi bərpa olundu. Bununla əlaqədar olaraq, Sov. İKP MK və SSRİ Nazirlər Soveti “Məktəbdə tədrisi qaydasının dəyişdirilməsi haqqında” 14 may 1965-ci il tarixli qərarı qəbul etdi. Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 23 iyun 1965-ci il tarixli qərarına əsasən respublika tarixinin VII-VIII siniflərdə elementar şəkildə tədrisi əvəzinə, VII-X siniflərdə sistematik şəkildə öyrədilməsinə başlanıldı. Azərbaycan tarixinin tədrisinə dair tətqiqat işlər genişləndi.

Məktəblərdə Azərbaycan tarixinin tədrisi keyfiyyətini yüksəltmək məqsədilə 1984-1985 –ci dərs ilindən başlayaraq orta məktəb kursu üzrə tarix və ictimaiyyatdan buraxılış imtahanları biletlərinə Azərbaycan tarixindən sullar daxil edilmişdir. Nəticədə şagirdlərin tarixi bilikləri dərinləşmiş, onların Azərbaycan tarixinə marağı, müəllimlərin məsuliyyəti artmışdır. 1986-1987 ci dərs ilindən respublikada tarix yeni proqramla keçilməyə başladı. Proqramlar ümumtəhsil məktəbi islahatının tələblərinə uyğun olaraq işlənilmişdi. Azərbaycan tarixindən yeni proqramlar hazırlanması respublikada metodika sahəsində mühüm vəzifə oldu. Proqramlar şagirdlərin dərketmə imkanları nəzərə alınmaqla hazırlanmalı idi.

Azərbaycan dövlət müstəqilliyi bərpa olunduqdan sonrakı dövrdə ümumi təhsilin məzmununun yeniləşdirilməsi, təkmilləşdirilməsi və inkişafı sahəsində mühüm işlər görülmüşdür. Müstəqil Azərbaycan dövlətinin banisi, ümummili liderimiz Heydər Əliyevin 30 mart 1998-ci il tarixli sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikasının təhsil sistemində beynəlxalq standartlara uyğun islahatların aparılması, təhsilin inkişafı və onun maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi üçün Dünya Bankının vəsait qoyuluşunu təmin etmək və Azərbaycan Respublikasında təhsil sahəsində islahatların aparılmasını təşkil etmək məqsədilə dövlət komissiyası yaradılmışdır. Dövlət komissiyasına sədrlik Azərbaycan Respublikasının Təhsil naziri Misir Mərdanova həvalə edilmişdir. Komissiyanın tərkibinə Azərbaycan Respubklikasının dövlət nazirliklərinin və orqanlarının rəhbərləri və yüksək rütbəli nümayəndələri daxil edilmişdir. Dövlər Komissiyasına Dünya Bankı ilə birlikdə təhsil sahəsində islahat proqramının hazırlanması üçün öz nəzdində işçi orqanının yaradılması və rəhbərinin təyin edilməsi tapşırılmışdır.

İşçi qrupu tərəfindən “Azərbaycan Respublikasının təhsil sahə­sində İslahat Proqramı” hazırlanmış və 1999-cu ilin 15 iyununda ulu öndərimiz Heydər Əliyevin 168 saylı sərəncamı ilə təsdiq edilmişdir. Təhsil sahəsində islahat proqramının əsas məqsədi məktəbəqədər, orta, ali, ali təhsildən sonrakı peşə və ona uyğun əlavə təhsil pillələrində toplanmış potensialı saxlamaq və inkişaf etdirmək, təhsil sistemini tənzimləyən müvafiq normativ-hüquqi bazanı yaratmaq, cəmiyyətin Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında, Təhsil Qanununda təsbit olunmuş tələbləri, siyasi, iqtisadi və sosial həyatın demokratikləşməsinə əsaslanan dövlət siyasətini həyata keçirməkdən ibarət olmuşdur.