Xalid sfrova milli kitabxana

F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası
F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin (MTN) tabeliyindədir. Kitabxana 1965-ci il yanvarın 1-də Mədəniyyət Nazirliyinin qərarı ilə M.Qorki adına kitabxananın fondu əsasında yaradılıb. Hazırda kitabxananın 214 568 kitab fondu, 7428 qəzet və jurnal fondu var. Kitabxananın 8 şöbəsi, 4 bölməsi və 2 oxu zalı var. 4 filialı isə Bakının müxtəlif rayonlarında fəaliyyət göstərir.
Ünvan: Bakı şəhəri, S.Vurğun küçəsi 104
Telefon : 012 495 28 14; 495 39 34.
Sayt: http://www.clb.az
E-mail: [email protected]

Facebook

Вы используете браузер, который Facebook не поддерживает. Чтобы все работало, мы перенаправили вас в упрощенную версию.

Страница «Azərbaycan Milli Kitabxanası» есть на Facebook. Войдите, чтобы связаться с Azərbaycan Milli Kitabxanası.

Azərbaycan Milli Kitabxanası

@az.nat.lib

О пользователе Azərbaycan Milli Kitabxanası

M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanası 1922-ci ildə yaradılmış, rəsmi açılışı isə 1923-cü ilin may ayının 23-də olmuşdur.
Milli Kitabxana kitabxanaşünaslıq, biblioqrafiyaşünaslıq və kitabşünaslıq sahəsində aparıcı müəssisə, ölkənin bütün kitabxanaları üçün elmi-metodiki mərkəz, oxuculara kompleks kitabxana-biblioqrafiya, informasiya xidməti göstərmək, kitabxanalararası abonement, milli və tövsiyyə biblioqrafiyası, beynəlxalq və ölkədaxili depozitar mərkəz funksiyalarını yerinə yetirir.

Kitabxanalar

M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanası
M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanası (AMK) Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin tabeliyindədir. Kitabxana 1922-ci ildə yaradılıb, rəsmi açılışı isə 1923-cü ilin may ayının 23-də olub. Hazırda Milli Kitabxanada (MK) 25 şöbə və 26 bölmə fəaliyyət göstərir. Kitabxana fondunda 4 milyon 513 min çap məhsulu saxlanılır. 2001-ci ildə kitabxanada Tədris Mərkəzi yaradılıb.
2005-ci ildə Milli Kitabxana Avropa Milli Kitabxanalar Konfransı Beynəlxalq Təşkilatına (AMKKBT) üzvlüyə qəbul edilib.
Kitabxana fondunun ümumi həcmi – 4 465 442
o cümlədən:
– kitablar – 23 288 27
– elektron informasiya daşıyıcıları – 91
– digər materiallar – 2 124 153
Ünvan: Bakı şəhəri, Xaqani küçəsi 15
Telefon: 012 493 40 03
Sayt: http://www.anl.az

F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası
F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin (MTN) tabeliyindədir. Kitabxana 1965-ci il yanvarın 1-də Mədəniyyət Nazirliyinin qərarı ilə M.Qorki adına kitabxananın fondu əsasında yaradılıb. Hazırda kitabxananın 214 568 kitab fondu, 7428 qəzet və jurnal fondu var. Kitabxananın 8 şöbəsi, 4 bölməsi və 2 oxu zalı var. 4 filialı isə Bakının müxtəlif rayonlarında fəaliyyət göstərir.
Ünvan: Bakı şəhəri, S.Vurğun küçəsi 104
Telefon : 012 495 28 14; 495 39 34.
Sayt: http://www.clb.az
E-mail: [email protected]

Filiallar:

1№-li filial
Ünvanı: Ə.Ələkbərov küçəsi, 565-ci kvartal

2 №-li filial
Ünvanı: İnqilab İsmayılov 44

3 №-li filial
Ünvanı: M.Ə.Rəsulzadə qəsəbəsi, Park küçəsi 1

4 №-li filial
Ünvanı: N.Nərimanov 203

C.Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanası
C.Cabbarlı adına Respublika Gənclər Kitabxanası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin (MTN) tabeliyindədir. Kitabxana 1928-ci ildən fəaliyyətə başlayıb. Kitabxananin 8 söbəsi vardir.
Ünvan: Bakı şəhəri, N.Nərimanov küçəsi 203
Telefon: 012 438 02 47
Sayt: http://www.ryl.az
e-mail: [email protected]

Prezident Kitabxanası
Azərbaycan Respublikası Prezidenti İşlər İdarəsinin “Prezident kitabxanası” 2003-cü ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Nizami küçəsi 38
Telefon: 596 26 13, 493 30 77
Faks: (994 12) 449 84 43
Sayt: www.preslib.az
E-mail: [email protected]

Azərbaycan Respublikası Mili Məclisinin Kitabxanası
Azərbaycan Respublikası Mili Məclisinin kitabxanası 1997-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəh., Parlament pr.1
(994 12) 492 58 96
(994 12) 510 35 16
E-mail: [email protected]

Gözdən Əlillər üçün Respublika Kitabxanası
Gözdən Əlillər üçün Respublika Kitabxanası 1 iyun 1981-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri Sülh döngəsi 2
(994 12) 440 83 80
[email protected]

Binəqədi rayonu ərazisində olan kitabxanalar

8-ci mikrorayon Kütləvi Kitabxanası
8-ci mikrorayon kütləvi kitabxana 1 oktyabr 1972-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Binəqədi rayayonu, Nərimanov küçəsi ev 71q (23-q)
Telefon: (+994 12) 561 29 17

Süleyman Rüstəm adına Kütləvi Kitabxana
S. Rüstəm adına kütləvi kitabxana 1973-cü ildə yaradılıb.
Ünvan, Bakı şəhəri, Binəqədi rayonu, 6-cı mikrorayon, S. Məmmədova küçəsi 209

Binəqədi qəsəbə Uşaq Kitabxanası
Binəqədi qəsəbə uşaq kitabxanası 1951-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Binəqədi rayonu, Binəqədi qəsəbəsi, 2-ci mədən küçəsi korpus 64

H.Cavid adına Kütləvi Kitabxana
H.Cavid adına kütləvi kitabxana 1981-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Binəqədi rayonu, Biləcəri qəsəbəsi, O.Süleymanov küçəsi, məhəllə5075, bina 9a

V.Q.Korolenko adına Mərkəzi şəhər Gənclər Kitabxanası
V.Q.Korolenko adına Mərkəzi şəhər Gənclər kitabxanası 25 noyabr 1928-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəh., Binəqədi ray., Gəraybəyli küç., 71
(994 12) 561 59 33

Biləcəri qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Biləcərli qəsəbə kütləvi kitabxanası XX əsrin 30-cu illərində yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəh., Binəqədi ray., Biləcəri qəs. M.Aslanov küçəsi

Ə. Cavad adına Kütləvi Kitabxanası
Ə. Cavad adına kütləvi kitabxanası 1970-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Binəqədi rayonu, 6-cı mikrorayon, S.Məmmədova 203
Telefon: (+994 12) 568 85 15

Xoca-Həsən qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Xoca-Həsən qəsəbə kütləvi kitabxanası 1938-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Binəqədi rayonu, F. Ağazadə küçəsi 20.
Telefon: (+994 12) 409 18 43

Ş. Qurbanov adına Kütləvi Kitabxana
Ş. Qurbanov adına kütləvi kitabxana ötən əsrin sonlarında yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Binəqədi rayonu, Binəqədi qəsəbəsi, K. Ramazanov küçəsi 4

Bakı şəhəri Xəzər rayonu rayonu

Qala qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Qala qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1970-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Əzizbəyov rayonu, Qala qəsəbəsi, Sülh küçəsi 12

C. Cabbarlı adına Mərdəkan qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
C. Cabbarlı adına Mərdəkan qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1944-cü ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Əzizbəyov rayonu, Mərdəkan qəsəbəsi, Yesenin küçəsi 42
Telefon: (+994 12) 454 35 50

Şüvəlan qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Şüvəlan qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1947-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Əzizbəyov rayonu, Şüvəlan qəsəbəsi, Yesenin küçəsi 44, döngə 2
Telefon: (+994 12) 554 61 28

Pirallahı qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Pirallahı qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1975-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Əzizbəyov rayonu, Pirallahı qəsəbəsi 28-ci məhəllə, ev 12
Telefon: (+994 12) 457 09 18

Zirə qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Zirə qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1956-cı ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Əzizbəyov rayonu, Zirə qəsəbəsi, Ordubadi küçəsi 6

M. Əzizbəyov adına Buzovna qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
M. Əzizbəyov adına Buzovna qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1926-cı ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Əzizbəyov rayonu, Buzovna qəsəbəsi, R.Axundov küçəsi 111
Telefon: (+994 12) 453 08 20

M. Müşfiq adına Binə qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
M.Müşfiq adına Binə qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1958-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Əzizbəyov rayonu, Binə qəsəbəsi, Ə. İsazadə küçəsi 2
Telefon: (+994 12) 456 34 86

Türkan qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Türkan qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1 avqust 1970-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Əzizbəyov rayonu, Türkan qəsəbəsi, M. Maqomayev küçəsi 25

Bakı şəhəri Xətai rayonu

Xətai rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Xətai rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi 1975-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Xətai rayonu, M. Hadi küçəsi 41 a
Telefon: (+994 12) 474 79 46

M.Ə.Sabir adına Şəhər Kitabxana-Klubu
M.Ə.Sabir adına Şəhər Kitabxana-Klubu 5 oktyabr 1985-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Xətai rayonu, Gəncə prospekti 99
Telefon: (+994 12) 472 53 29

Ş. İ. Xətai adına Kütləvi Kitabxana
Ş. İ. Xətai adına Kütləvi Kitabxana 20 aprel 1984-cü ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Xətai rayonu, M. Hadi küşəsi 63a
Telefon: (+994 12) 476 54 59

Bakı şəhəri Qaradağ rayonu

Ceyildağ qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Ceyildağ qəsəbə Kütləvi Kitabxanası ötən əsrin sonlarında yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Qaradağ rayonu, Ceyildağ qəsəbəsi, Gənclər küçəsi 8
Telefon: (+994 12) 446 80 10

Ələt qəsəbə Uşaq Kitabxanası
Ələt qəsəbə uşaq kitabxanası 1987-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Qaradağ rayonu, Ələt qəsəbəsi

Qobustan qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Qobustan qəsəbə Kütləvi Kitabxanası ötən əsrin 80-ci illərində yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Qaradağ rayonu, Qobustan qəsəbəsi, Salyan yolu 56

Müşfiqabad qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Müşfiqabad qəsəbə kütləvi kitabxanası 1990-cı ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Qaradağ rayonu, Müşfiqabad qəsəbəsi

Sahil qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Sahil qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1977-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Qaradağ rayonu, Sahil qəsəbəsi, E. Quliyev küçəsi

Ələt qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Ələt qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1965-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Qaradağ rayonu, Ələt qəsəbəsi

Korgöz qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Korgöz qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1970-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Qaradağ rayonu, Korgöz qəsəbəsi

N. Gəncəvi adına Lökbatan qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
N. Gəncəvi adına Lökbatan qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 16 noyabr 1976-cı ildə yaradılıb.
Ünvan: Qaradağ rayonu, Lökbatan qəsəbəsi, V. Əsgərov küçəsi 3
Telefon: (+994 12) 445 49 47

Puta qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Puta qəsəbə kütləvi kitabxanası 1955-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Qaradağ rayonu, Puta qəsəbəsi,

Səngəçal qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Səngəçal qəsəbə kütləvi kitabxanası 1978-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Qaradağ rayonu, Səngəçal qəsəbəsi, Sabir küç.

Bakı şəhəri Nərimanov rayonu

A.Şaiq adına Uşaq Kitabxanası
A.Şaiq adına uşaq kitabxanası 18 noyabr 1954-cü ildə yaradılıb.
Ünvan: Nərimanov rayonu, F. Xoyski prospekti 120/23
Telefon: (+994 12) 564 69 71

T. Şahbazi adına Kütləvi Kitabxana
T. Şahbazi adına Kütləvi Kitabxana 1961-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Nərimanov rayonu, H. Əliyev küçəsi 51
Telefon: (+994 12) 440 97 49

A.P.Çexov adına Kütləvi Kitabxana
A.P.Çexov adına Kütləvi Kitabxana 1956-cı ildə yaradılıb.
Ünvan: Nərimanov rayonu, Məmmədzadə küç., 11
Telefon: (+994 12) 566 31 57

A. Qaydar adına Uşaq Kitabxanası
A.Qaydar adına Uşaq Kitabxana 1953-cü ildə yaradılıb.
Ünvan: Nərimanov rayonu, Heydər Əliyev pr-ti 72
Telefon: (+994 12) 566 65 86

Firdovsi adına Kütləvi Kitabxana
Firdovsi adına Kütləvi Kitabxana 1943-cü ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Nərimanov rayonu, H.Əliyev 49

Bakı şəhəri Nəsimi rayonu

M. Əzizbəyov adına Kütləvi Kitabxanası
M. Əzizbəyov adına kütləvi kitabxanası 1921-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Nəsimi rayonu, Füzuli küçəsi 59
Telefon: (+994 12) 494 19 45

N. Rəfibəyli adına Uşaq Kitabxanası
N. Rəfibəyli adına Uşaq Kitabxanası 1928-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Nəsimi rayonu, 4-cü mikrorayon, 7-ci Binəqədi küçəsi
Telefon: (+994 12) 568 08 22

İ. Əbilov adına Kütləvi Kitabxana
İ. Əbilov adına Kütləvi Kitabxanası 1960-cı ildə yaradılıb.
Ünvan: Nəsimi rayonu, V mikroroyon, Cavadxan küçəsi 21
Telefon: (+994 12) 431 48 32

X.R.Ulutürk adına Kütləvi Kitabxana
X.R.Ulutürk adına Kütləvi Kitabxana 1927-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Nəsimi rayonu, Mərdanov qardaşları 96 A
Telefon: (+994 12) 494 15 83

A.S.Puşkin adına Kütləvi Kitabxana
A.S.Puşkin adına Kütləvi Kitabxana ötən əsrin ortalarında yaradılıb.
Ünvan: Nəsimi rayonu, Mir Qasımov keçidi 10
Telefon: (+994 12) 440 64 04

Bakı şəhəri Nizami rayonu

Nizami rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Nizami rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi 1991-ci ildə yaradılıb. Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminə (MKS) – Mərkəzi Kitabxana və 7 filial kitabxana daxildir.
Ünvan: Nizami ray., B.Nuriyev küç., 29
Telefon: (+994 12) 470 74 18

Bakı şəhəri Sabunçu rayonu

8 mart adına Bakıxanov qəsəbə Uşaq kitabxanası
8 mart adına Bakıxanov qəsəbə Uşaq kitabxanası 1904-cü ildə yaradılıb.
Ünvan: Sabunçu rayonu, Bakıxanov qəsəbəsi, M. Gəncəvi küçəsi 2
Telefon: (+994 12) 425 39 61

“28 may” adına Zabrat qəsəbə Uşaq Kitabxanası
“28 may” adına Zabrat qəsəbə Uşaq Kitabxanası 1924-cü ildə yaradılıb.
Ünvan: Sabunçu ray., I Zabrat qəsəbəsi
Telefon: (+994 12) 550 30 44

Bilgəh qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Bilgəh qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1937-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Sabunçu rayonu, Bilgəh qəsəbəsi

M. Dilbazi adına Uşaq Kitabxanası
M. Dilbazi adına Uşaq Kitabxanası 1919-cu ildə yaradılıb.
Ünvan: Sabunçu rayonu, Sabunçu qəsəbəsi
Telefon: (+994 12) 450 19 30

Ş.İ.Xətai adına kütləvi kitabxana
Ş.İ.Xətai adına Kütləvi Kitabxana 1 avqust 1991-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Sabunçu rayonu, Sabunçu qəsəbəsi

Kürdəxanı qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Kürdəxanı qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1930-cu ildə yaradılıb.
Ünvan:Sabunçu rayonu, Kürdəxanı qəsəbəsi, M.Adil küçəsi 10

A.Şaiq adına Maştağa qəsəbə Uşaq kitabxanası
A.Şaiq adına Maştağa qəsəbə Uşaq Kitabxanası 1956-cı ildə yaradılıb.
Ünvan: Sabunçu rayonu, Maşdağa qəsəbəsi, Məktəb küçəsi 9
Telefon: (994 12) 455 23 54

M.S.Ordubadi adına Maştağa qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
M.S.Ordubadi adına Maştağa qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1925-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Sabunçu rayonu, Maştağa qəsəbəsi, Xanlar küçəsi 1

Nardaran qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Nardaran qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 13 sentyabr 1958-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Sabunçu rayonu, Nardaran qəsəbəsi, Əsgərov küçəsi 32

M.Ə.Sabir adına Kütləvi Kitabxana
M.Ə.Sabir adına kütləvi kitabxanası 1936-cı ildə yaradılıb.
Ünvan: Sabunçu rayonu, Bakıxanov qəsəbəsi, M.Ə.Sabir küçəsi 1
Telefon: (+994 12) 450 76 08

Sabunçu qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Sabunçu qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1904-cü ildə yaradılıb.
Ünvan: Sabunçu rayonu, Sabunçu qəsəbəsi, Məmmədəliyev küçəsi 7

M.Şəhriyar adına Bakıxanov qəsəbə Uşaq Kitabxanası
M.Şəhriyar adına Bakıxanov qəsəbə Uşaq Kitabxanası 1904-cü ildə yaradılıb.
Ünvan: Sabunçu rayonu, Bakıxanov qəsəbəsi, Sülh küçəsi 2/20
Telefon: (+994 12) 428 41 95

S.Vəliyev adına Ramana qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
S.Vəliyev adına Ramana qəsəbə Kütləvi Kitabxanası ötən əsrin ortalarında yaradılıb.
Ünvan: Sabunçu rayonu, Ramana qəsəbəsi, V.Vəliyev küçəsi 14

“Zərbəçi” adına kitabxana
“Zərbəçi” adına kitabxana 1945-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Sabunçu rayonu, II Zabrat qəsəbəsi, Aydınlıq küçəsi 8

Bakı şəhəri Səbail rayonu

Bibiheybət qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Bibiheybət qəsəbə kütləvi kitabxanası 1934-cü ildə yaradılıb.
Ünvan:Səbail rayonu, Bbibiheybət qəsəbəsi, Məktəb küçəsi 5
Telefon: (+994 12) 491 11 64

M.Qorki adına Mərkəzi şəhər Səyyar Kitabxana Fondu, M.Qorki adına MSKF
M.Qorki adına Mərkəzi şəhər Səyyar Kitabxana Fondu 1924-cü ildə yaradılıb.
Ünvan:Səbail rayonu, M.Muxtarov küçəsi 9
Telefon: (+994 12) 492 43 67

N. Nərimanov adına Kütləvi kitabxanası
N. Nərimanov adına Kütləvi Kitabxana 1 iyun 1957-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Səbail rayonu, Badamdar qəsəbəsi, Neftçilər küçəsi 35

N.Hikmət adına Uşaq Kitabxanası
N.Hikmət adına Uşaq Kitabxanası 1924-cü ildə yaradılıb.
Ünvan: Səbail rayonu, Qurban Abbasov küçəsi 50/52
Telefon: (+994 12) 491 04 89

M.Seyidzadə adına Mərkəzi şəhər Uşaq Kitabxanası
M.Seyidzadə adına Mərkəzi şəhər Uşaq kitabxanası 1889-cu ildə yaradılıb.
Ünvan: Səbail rayonu, Bülbül prospekti 14/70
Telefon: (+994 12) 493 43 15, 493 75 68, 493 15 43
E-mail: [email protected]

Ə. Məmmədxanlı adına kütləvi kitabxana
Ə. Məmmədxanlı adına Kütləvi Kitabxana 1920-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Səbail rayonu, Nizami küçəsi 80/84
Telefon: (+994 12) 493 84 01

Bakı şəhəri Suraxanı rayonu

A.A.Bakıxanov adına Əmircan qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
A.A.Bakıxanov adına Əmircan qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1926-cı ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Suraxanı rayonu, Əmircan qəsəbəsi, E.Həsənov küçəsi 44

Hövsan qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Hövsan qəsəbə kütləvi kitabxanası 1935-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Suraxanı ray., Hövsan qəsəbəsi, Məktəb küç., 32

Yeni Suraxanı qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Yeni Suraxanı qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1933-cü ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Suraxanı rayonu, Yeni Suraxanı qəsəbəsi, Ə. Məmmədov küç.

Ü.Hacıbəyov adına Bülbülə qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
Ü.Hacıbəyov adına Bülbülə qəsəbə Kütləvi Kitabxanası 1930-cu ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Suraxanı rayonu, Bülbülə qəsəbəsi, L.Səlimov küçəsi 10
Telefon: (+99412) 452 05 37

O.Sarıvəlli adına Uşaq Kitabxanası
O.Sarıvəlli adına Uşaq Kitabxanası 1932-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Suraxanı rayonu, Park küçəsi, S.Bəhlulzadə adına Mədəniyyət Sarayı
Telefon: (+994 12) 420 57 84

N.Gəncəvi Zığ qəsəbə Kütləvi Kitabxanası
N.Gəncəvi Zığ qəsəbə kütləvi kitabxanası 1940-cı ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Suraxanı rayonu, Zığ qəsəbəsi

Bakı şəhəri Yasamal rayonu

Q.Musabəyov adına kütləvi kitabxanası
Q.Musabəyov adına kütləvi kitabxanası 1957-cü ildə yaradılıb.
Ünvan: Yasamal ray., M. Hüseyn 51
Telefon: (+994 12) 432 78 25

Musabəyov qəsəbə Uşaq Kitabxanası
Musabəyov qəsəbə Uşaq Kitabxanası 1 oktyabr 1972-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Yasamal rayonu, Qasımzadə küçəsi 13b ev 37
Telefon: (+994 12) 432 54 20

X. Natəvan adına Uşaq Kitabxanası
X. Natəvan adına Uşaq Kitabxanası 1904-cü ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Yasamal ray., S.Dağlı küç., 2
Telefon: (+994 12) 439 69 46

Ə.Vahid adına Kitabxana-Muzey
Ə.Vahid adına Kitabxana-Muzey 1925-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Yasamal rayonu, Nərimanov küçəsi 51/53
Telefon:(994 12) 439 56 85

M.Ş.Vazeh adına Kütləvi Kitabxanası
M.Ş.Vazeh adına kütləvi kitabxanası 1978-ci il ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Yasamal rayonu, H.Zərdabi küçəsi 68
Telefon: (994 12) 432 68 11

M.Ə.Sabir adına Mərkəzi Şəhər Kitabxanası
M.Ə.Sabir adına Mərkəzi şəhər kitabxanası 1919-cu ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Yasamal rayonu, İ. Səfərli küçəsi 13
Telefon: (+994 12) 494 25 49

A.Şaiq adına Uşaq Kitabxanası
A.Şaiq adına Uşaq Kitabxanası 1953-cü ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Yasamal ray., H.Cavid pr. 522-ci məhəllə
Telefon: (+994 12) 438 05 09

Abşeron rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Abşeron rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi 1952-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Bakı şəhəri, Xırdalan şəhəri məhəllə 27, mənz 4
Telefon: (+994 12) 442 34 80

Ağcabədi rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Ağcabədi rayon Mərkəzi Kitabxanası 1934-cü ildə yaradılmışdır. 1977-ci ildə Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi tətbiq olunmuşdur. Kitabxana Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin tabeçiliyində fəaliyyət göstərir. Mərkəzi kitabxana sistemində 361742 kitab nüsxəsi, 51825 oxucu, yeni kitabların sayı 478 nüsxədir. Bunlardan 14856-sı nüsxə latın qrafikası ilə nəşr olunub.
Ünvan: Ağcabədi şəhəri, M. Füzuli küçəsi 39.
Telefon:(+113-5-51-92)

Ağdam rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Ağdam rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi 1974-cü ildə yaradılıb. 1993-cü ilə kimi – Ağdam Ermənistan tərəfindən işğal olunana qədər Ağdam rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemində 107 kitabxana fəaliyyət göstərmişdir. Hazırda Bakı şəhər, Yasamal rayonunda yerləşən BDU-nun yataqxanasında fəaliyyət göstərir.

Ağdaş rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Ağdaşda kitabxana 1923-cü ildə təşkil edilmişdir. Ağdaş rayon MKS-i 1980-cı ildə yaradılmışdır. Hazırda Ağdaş rayon MKS-nin fondunda 486900 nüsxə kitab vardır, onlardan 85300 nüsxəsi latın qrafikalı ədəbiyyatdır.
Ünvan: Ağdaş şəhəri, Mədəniyyət Evi

Ağstafa rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Ağstafa rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi 1990-cı ilin oktyabr ayında təşkil olunub. Ağstafa rayon MKS üzrə ümumi kitab fondu 434599 nüsxə təşkil edir ki, bunun da 79261 nüsxəsi şəhər, 355338 nüsxəsi kənd kitabxana-filiallarının payına düşür. Ağstafa rayon MKS-də 5 şöbə fəaliyyət göstərir.
Ünvan: Ağstafa şəhəri, Mədəniyyət Evi

Ağsu rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Ağsu rayon Mərkəzi kitabxanası 1943-cü ildə yaradılmışdır. Respublikada kitabxana-informasiya şəbəkəsinin mərkəzləşdirilməsi prosesi həyata keçirilərkən 1979-cu ildə 46 kitabxana filialı və 1 rayon Mərkəzi kitabxanası birləşdirilərək vahid rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi yaradılmışdır.
47 kitabxana filialı əhatə edir. Rayon Mərkəzi kitabxanasının kitab fondu 239 min 369 nüsxədir.
Ünvan: Ağsu şəhəri, H.Əliyev küçəsi, 114
Telefon: (0198) 5-41-97

Astara rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Astara rayon MKS-nin Mərkəzi rayon Kitabxanası 1939-cu ildən fəaliyyətə başlamışdır. Rayon MKS-i 1 mərkəzi rayon, 1 şəhər, 1 Gənclər və 76 kənd kitabxana filiallardan ibarət olan şəbəkəni özünə birləşdirir.
Ünvan: Astara rayonu, Z.Bünyadov küçəsi

Balakən rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Balakən rayon Mərkəzi Kitabxanası 1948-ci ildə yaradılmışdur. 1979-cu ildən rayonun kitabxanaları mərkəzləşmiş qaydada fəaliyyət göstərmək üçün Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi (MKS) yaradılmışdır. MKS 49 kənd filialını, 1 mərkəzi, 1 şəhər, 1 uşaq kitabxanasını özündə birləşdirir.
Ünvan: Balakən rayonu, S.Gözəlov küç. 1
Telefon: (0119) 5 10 38

Beyləqan rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Beyləqan rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin tabeliyindədir. Beyləqan rayon kitabxanası 1946-cı ildə yaradılıb. 1978-ci ildə Beyləqan rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi kimi fəaliyyət göstərir.
Ünvan: Beyləqan şəhəri, Mədəniyyət Mərkəzi
Telefon :0152 5 29 64
Sayt: http://www.beylaqan-mks.az.

Bərdə rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Bərdə rayon Mərkəzi kitabxanası 1954-cü ildən fəaliyət göstərir. 1980-ci ilin noyabr ayından Bərdə rayon kitabxanası mərkəzləşdirilmişdir. Mərkəzləşdidrilmiş kitabxana sisteminin 549874 nüsxə kitrab fondu vardır. Sistemində 6 şöbə fəaliyyət göstərir
Ünvan: Bərdə şəhəri, Koroğlu küçəsi 165.
Telefon: (0110) 5 29 01 (0110) 5 66 53

Biləsuvar rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Biləsuvar rayon Mərkəzi kitabxanasının əsası 1947-ci ildə qoyulmuşdur. Biləsuvar rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi (MKS) 1978-ci ildə yaradılmışdır.
Ünvan: Biləsuvar şəhəri, H.Əliyev küçəsi

Cəbrayıl rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Cəbrayıl rayon MKS-i 1983-cü ilin feviral ayında yaranmışdır. Rayonda 1 rayon Mərkəzi kitabxanası,1 rayon uşaq kitabxanası, 1şəhər kitabxanası və 75 kənd kitabxana filialı faliyyət göstərmişdir. Bu kitabxanaların fondunda 352400 nüsxə kitab və digər çap məhsulları olmuşdur. Rayon rmənilər tərəfindən işğal olunduqdan sonra çadır düşərgələrində fəaliyyət göstərən 11 kitabxana filialı hazırda Biləsuvar rayonu ərazisində Cəbrayıllı məcburi köçkünlər üçün istifadəyə verilmiş qəsəbələrdə yerləşir. Rayon Mərkəzi Kitabxanasının fondunda 12063 nüsxə, filialların fondunda 58580 nüsxə kitab vardır. Bu fondlardan 5397 nəfər istifadə edir.
Ünvan: Biləsuvar rayonu, qaçqın şəhərciyi

Cəlilabad rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
1975-ci ildə Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi yaradılmışdır. Kitabxana 566.198 nüsxə kitab fondu ilə oxuculara xidmət göstərir.
Ünvan: Cəlilabad şəhəri, Mədəniyyət Evi

Daşkəsən rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Daşkəsən rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi 1982-ci ildə yaradılmışdır. Kitabxana fondu 450.000 nüsxədir. Daşkəsən rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin filialların sayı 59-dur.
Ünvan: Daşkəsən şəhəri, Mədəniyyət Evi

Füzuli rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Füzuli rayon MKS-i 1 rayon Mərkəzi Kitabxanası və 34 kitabxana filialından ibarətdir. Füzuli rayonunun əsas hissəsi işğal olunduqdan sonra rayon kitabxanaları rayonun işğal olunmayan digər kəndlərində yerləşmişdir. Füzuli rayonunda ilk kitabxana 1948-ci ildə yaradılmışdır. 1978-ci ildə 91 kitabxanadan ibarət rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi yaradılmışdır. 1993-cü ildə rayon işğal olunduqdan sonra Füzuli rayonunu 91 kitabxanası öz fəaliyyətini itirərək kitab fondları ilə bərabər məhv edilmişdir.
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Kitabxana Kollektorundan və Prezident aparatından alınmış kitablar hesabına MKS-nin fondu 32146 ədədə çatdırılmışdır. Hazırda MKS-də 1 xidmət şöbəsi , 1 şəhər kitabxanası və 31 kənd kitabxana filialları fəaliyyət göstərir. Kitabxanada 3 şöbə fəaliyyət göstərir.
Ünvan: Füzuli rayonu Zobucuq I qəsəbəsi

Gədəbəy rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Gədəbəy rayonunda ilk dəfə kitabxana 1932-ci ildə yaradılmışdır. 1981-ci ildə rayon mərkəzi kitabxanası əsasında mərkəzləşdirilmiş sistemdə birləşdirilmişdir. 1985-ci ilə qədər rayonda cəmi 69 kitabxana fəaliyyət göstərmişdir. Hazırda Gədəbəy rayon Mərkəzləşdirilmiş kitabxana sistemi üzrə 109 kitabxana fəaliyyət göstərir. Rayon MKS-nin ümumi kitab fondu 01.01.2009 ju ilə 574,53 min nüsxə təşkil edir.
Ünvan: Gədəbəy rayonu, Buşinski körpüsünün yaxınlığı, Qədim Alban Binası

Gəncə şəhər Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Gəncə şəhər Mərkəzi Kitabxanası 1934-cü ildən şəhər maarif şöbəsi tərəfindən təşkil edilmişdir. 1935-ci ildən kitabxananın 5000 kitab fondu olmuşdur. 1976-ci ildən Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi kimi fəaliyyət göstərir. Gəncə şəhər MKS-nin 9 şöbəsi, uşaq kitabxanası və 25 kitabxana filialı var
MKS-nin kitab fondu 400421-dir.
Ünvan: Gəncə şəhəri, Nizami küc., 81
Telefonlar: (994-22) 56-32-01 / 52-13-02
Faks: (994-22) 56-94-06
E-mail: [email protected]

Goranboy rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Goranboy rayonunda kitabxananın əsası 1928-ci ildə qoyulub. 1978-ci ildən etibarən Goranboy Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi kimi fəaliyyət göstərir. Goranaboy rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi özündə 1 rayon mərkəzi kitabxanası, 2 uşaq kitabxanası, 5 şəhər tipli qəsəbə kütləvi kitabxana, 88 kənd filial kitabxanasını birləşdirir.
Ünvan: H.Əliyev küçəsi 6
Telefon (0234) 5 31 38.
Sayt: http://goranlibrary.iatp.az

Göyçay rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Göyçay rayon mərkəzi kitabxanası 1923-cü ildən fəaliyyət göstərir. Kitabxana M.Ə.Sabirin adını daşıyır. Göyçay rayon MKS-nin tərkibində 63 kitabxana və kitabxana filialı fəaliyyət göstərir. kitab fondu 398 min 542 nüsxədir.
Ünvan: Göyçay şəhəri, Mədəniyyət Evi

Göygöl rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Göygöl rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi (MKS) 1962-ci ildə yaradılıb. Kitabxana fondu 321.815 nüsxədir. MKS filialların sayı 48-dir.
Ünvan: Göygöl şəhəri, Mədəniyyət Evi

Hacıqabul rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Hacıqabul rayon Mərkəzi kitabxanasının əsası 1939-cu ildə qoyulmuşdur. Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi 1990-cı ildə yaradılmışdır.
Ünvan: Hacıqabul şəhəri, Heydər Əliyev küçəsi 14.
Telefon: (0140) 4-37-43, 4-35-21

Xaçmaz rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Xaçmaz rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi 1934-cü il 31 dekabrında Xaçmaz rayon kitabxanası adı ilə açılmışdır. 1976-cı ildə rayon kitabxanasının bazasında MKS yaradılmışdır. MKS-nin kitab fondu 687.133 nüsxədir.
Ünvan: Xaçmaz şəhəri, H.Əliyev küçəsi 24

Xocavənd rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Xocavənd rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemində 19 kitabxana fəaliyyət göstərirdi. Rayon Ermənistan tərəfindən işğal olunub və kitabxana fəaliyyətini dayandırıb.

Xızı rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Xızı rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemində 13 kitabxana (12 kənd kitabxanası olmaqla) fəaliyyət göstərir.
Ünvan: Xızı rayonu, Mədəniyyət Mərkəzi

İmişli rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
İmişlidə Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin əsası 1977-ci ildə qoyulmuşdur. Hazırda kitabxananın 1 uşaq, 1 gənclər, 1 şəhər, 63 kənd kitabxana filialı fəaliyyət göstərir. Kitabxanada 2009-cu ilin sonuna 363813 nüsxə ədəbiyyat vardır.
Ünvan: İmişli şəhəri, Mədəniyyət Evi
Kəlbəcər rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Kəlbəcər rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemində 55 kitabxana fəaliyyət göstərirdi. Hazırda rayon 1993-cü ildən Ermənistan tərəfindən işğal olunub və kitabxana fəaliyyətini dayandırıb.

Kürdəmir rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Kürdəmir rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemində 48 kitabxana fəaliyyət göstərir.
Ünvan: Kürdəmir şəhəri, Ü.Hacıbəyov küçəsi 3.
Telefon: (0145) 6 62 55
E-mail: [email protected]

Qazax rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Qazax rayon Mərkəzi kitabxanası 1945-ci ildə fəaliyyətə başlamışdır. 1980-ci ildə Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi yaradılmışdır. MKS 5 şobəni özündə birləşdirir.
Ünvan: Qazax şəhəri, Səməd Vurğun küçəsi 28

Qəbələ rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Qəbələ rayon MKS 1930-cu ildən mərkəzi kitabxana kimi, 1976-cı ildən isə MKS kimi fəaliyyət göstərir. MKS-nin kitab fondu 160982 nüsxədir.
Ünvan: Qəbələ şəhəri, Mədəniyyət Evi

Quba rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Quba rayon mərkəzi kitabxanası 1932-ci ildə yaradılmışdır. 1978-ci ildə rayon kitabxanaları mərkəzləşdirilərək Quba rayon mərkəzləşdirilmiş kitabxana sistemi yaradılmışdır.
Mərkəzi kitabxanada 5 şöbə fəaliyyət göstərir. 2002-ci ildə Quba rayon mərkəzi kitabxanasında kənd rayonları arasında ilk dəfə olaraq Resurs-İnformasiya Mərkəzi-Kompyuter zalı açılmışdır.
Ünvan: Quba şəhəri, Heydər Əliyev prospekti 165
Telefon: (0169) 5-29-24
Sayt: http://www.quba-information.az

Qubadlı rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Qubadlı rayonunda ilk kitabxana 1936-cı ildən fəaliyyətə başlayıb. Mərkəzləşmə işi Qubadlı rayonunda 1980-ci ildə başlayıb. Rayon Mərkəzi Kitabxanasında 4 şöbə var. 1993-cü il hesabatına görə, Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin fondunda 600 minə yaxın kitab fondu, 2 mərtəbəli 24 otaq, oxu zalı, 21300 oxucu kontingenti olmuşdu. 1993-cü il rayon işğal olunduqdan sonra Qubadlı rayon MKS öz fəaliyyətini Sumqayıt şəhərində yenidən qurmağa başlamışdır. Kitabxananın ilkin əsası 600 ədəd kitabla qoyulmuşdu. Hazırda kitab fondu 26 min nüsxədən çoxdur.
Ünvan: Sumqayıt şəhəri, 41-ci məhəllə, 28 May Mədəniyyət Evi

Qusar rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Qusar rayon Mərkəzi kitabxanası 1930-cu ildə yaranmışdır. 1979-cu ildə rayonda fəaliyyət göstərən bütün kitabxanalar mərkəzləşdirilərək Qusar rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi yaradılmışdır. Qusar rayon MKS-nə 75 kütləvi kitabxana daxildir. MKS-nin fondu 502.275 nüsxə ədəbiyyat təşkil edir.
Ünvan: Qusar şəhəri, Ləzgi Əhməd küçəsi-47
Telefon: 0138-5-28-30; 0138-5-35-81

Lənkəran rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Lənkəran Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi 94 kitabxanadan ibarətdir. MKS-də 962200 nüsxə kitab var. Mərkəzi kitabxananın hazırda 8 mindən artıq oxucusu var, kitab verilişi 165600 kitab nüsxəsi təşkil edir. Kitabxana fondlarından istifadə edən oxucuların sayı 73,6 min nəfərdir.
Ünvan: Lənkəran şəhəri, H.Əliyev küçəsi

Laçın rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Laçın rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi 1979-cu ildən fəaliyyət göstərir. MKS-ın 100 kitabxana filialı vardır. Bunlar mərkəzi, mərkəzi uşaq kitabxanaları və 98 filialdan ibarətdir. Rayonun 919 min kitab fondu var. Rayon işğal olunduqdan sonra kitabxanalar məcburi köçkünlər üçün tikilmiş şəhərciklərdə yerləşdirilib.

Masallı rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Masallı rayon Mərkəzi Kitabxanası 1924-cü ildə yaradılmışdır. 1978-ci ildə rayon kitabxanalarından Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi yaradılmışdır.
Masallı rayon MKS-nin tərkibində 1 mərkəzi, 1 uşaq, 3 şəhər və 74 kənd kitabxana filialları fəaliyyət göstərir.
Mərkəzi kitabxanada 5 şöbə fəaliyyət göstərir.
Ünvan: Masallı şəhəri, H.Əliyev parkı
Telefon :(0151) 5 28 04

Mingəçevir şəhər Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Mingəçevirdə ilk kitabxana 1956-cı ildə yaradılmışdır. Kitabxana fəaliyyətə kiçik bir otaqda 4229 nüsxə kitabla başlamışdır. 1978-ci ildə şəhər kitabxanaları mərkəzləşdirilərək Mingəçevir şəhər Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi yaradılmışdır. Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminə M.P.Vaqif adına Mərkəzi şəhər Kitabxanası, X.B. Natəvan adına Mərkəzi Uşaq Kitabxanası və 14 filial-kitabxana daxildir. M.P.Vaqif adına Mərkəzi Kitabxanada 4 şöbə fəaliyyət göstərir.
2005-ci ildə ABŞ Səfirliyinin Maliyyə dəstəyi ilə Mərkəzi Kitabxanada Regional Kitabxana Məlumat Mərkəzi açılmışdır. Mərkəzdə lokal şəbəkəyə qoşulmuş 5 kompyuter fəaliyyət göstərir.
Ünvan: Mingəçevir şəhər N.Rəfibəyli 11
Telefon: (0-147) 4 47 35, (0-147) 4 90 64

N. Gəncəvi adına Naftalan şəhər Kitabxanası
N. Gəncəvi adına Naftalan şəhər Kitabxanası 1981-ci ildə yaradılıb.
Ünvan: Naftalan şəhəri I mikrorayon, Ş.Qurbanov küçəsi 15
Telefon: (025) 5 18 36

Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanası
Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanası 1922-ci ildə şəhər kitabxanası kimi fəaliyyətə başlayıb, 1930-cu ildən etibarən isə muxtar respublika səviyyəli kitabxanaya çevrilib. Kitabxanada 270 min kitab, qəzet və jurnallar mühafizə olunur ki, bunların da 15 mindən artığı latın qrafikası ilə nəşr olunanlardır. Kitabxanda 10 şöbə, 4 bölmə və Kitabxana Şurası fəaliyyət göstərir. Kitabxanada 20 yeni kompyuter dəsti ilə təmin olunmuşdur. Hazırda Muxtar Respublikada 201-i kənd yaşayış məntəqələrində olmaqla 234 kütləvi kitabxana fəaliyyət göstərir.
Ən böyük kitabxanaları aşağıdakılardır;
Naxçıvan MR-in 7 inzibati rayonunda Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemləri fəaliyyət göstərir (Babək rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi, Şərur rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi, Ordubad rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi, Sədərək rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi, Şahbuz rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi (Şahbuz rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi mərkəzi kitabxana ilə yanaşı, 25 filialı və uşaq kitabxanasını əhatə edir), Culfa rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi və Kəngərli rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi).

Elektron kitabxana

Elektron kitabxana – 2004-cü ildə Naxçıvan Dövlət Universiteti üçün istifadəyə verilmişdir. Kitabxananın fondunda 160 mindən artıq kitab var. Kitabxananın 4 oxu zalı, internet mərkəzi, sərgi bölməsi, dövri mətbuat fondu, cildxanası mövcuddur.

Naxçıvan MR Uşaq Kitabxanası
Naxçıvan şəhər Uşaq Kitabxanası 1960-cı ildə yaradılmışdır. Fondunda 174,948 çap vahidi vardır. Kitabxanada iki oxu zalı, müxtəlif profilli 3 dərnək fəaliyyət göstərir. 7.280 oxucusu var.

Netfçala rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Neftçala rayon ərazisində kütləvi kitabxanalar ötən əsrin ortalarından fəaliyyət göstərir. 1975-ci ildə rayonun bir sıra kəndlərində fəaliyyət göstərən kitabxanalar Xıllı qəsəbə kitabxanası ətrafında mərkəzləşmişdir. 1977-ci ildə rayon Xıllı qəsəbə kitabxanası mərkəz funksiyasını daşımağa başlamışdır. Hazırda rayonda 1 mərkəzi kitabxana və 66 filial kitabxana fəaliyyət göstərir. Filial kitabxanalardan 63-ü kənd və qəsəbə, 3-ü isə uşaq kitabxanalarıdır.
Ünvan: Neftçala şəhəri, H.Əliyev küçəsi

Oğuz rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Oğuz rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemində 30 kitabxana fəaliyyət göstərir.
Ünvan: Qax rayonu, Mədəniyyət Mərkəzi

Saatlı rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Saatlı rayon Kitabxanası 1938-ci ildə heç bir filialı olmadan 11 min 341 nüsxə fondla fəaliyyətə başlamışdır. 1947-ci ildə mərkəzi kitabxanaya M.Ə.Sabirin adı verilmişdir. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Sisteminə daxil olan 79 dövlət kütləvi kitabxana fəaliyyət göstərir. Rayon Mərkəzi Kitabxanasının 6 şöbəsi var. Sabirabad rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin kitab fondu 539 min 394 nüsxədən ibarətdir.
Ünvan: Saatlı şəhəri, Azərbaycan xiyabanı küçəsi 128
Telefon: (0168) 5 41 84

Samux rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Samux rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi 1992-ci ildə yaradılmışdır. Samux rayon Mədəniyyət Evinin nəzdində yerləşir. Kitabxana rəsmi olaraq Samux rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi (MKS) adını daşıyır.
Ünvan: Samux rayonu, Əliyev prospekti 16.
Telefon: (0265) 5-16-74
Faks: (0265) 5-16-74.

Salyan rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Salyanda ilk ictimai qiraətxana 1903- cu ildə yaradılıb. 1975-ci ildə Salyan Rayon Kitabxanası Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminə çevrilib. Hazırda Nizami Gəncəvi adına Salyan rayon Mərkəzi Kitabxana özündə 55 filialı birləşdirir
Ünvan: Salyan şəhəri, M.Rəsulzadə küçəsi, 137
Telefon: (+994)-163-5-53-67

Siyəzən rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Siyəzən rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemində 13
kitabxana (1 mərkəzləşdirilmiş kitabxana sistemi, 12 kənd kitabxanası) fəaliyyət göstərir.
Ünvan: Siyəzən şəhəri, Mədəniyyət Evi

Sumqayıt şəhər Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Sumqayıt şəhər Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi 1 iyul 1974-cü ildə Sumqayıtda olan dövlət kütləvi kitabxanalarının bazası əsasında yaradılib. Bu sistemə 20 dövlət kitabxanası (S.Vurğun adına Mərkəzi kitabxana, 13 böyük kitabxana, 1 gənclər kitabxanası, 5 uşaq kitabxanası) daxildir.
Ünvan: Sumqayıt şəhəri, N.Nərimanov küçəsi, ev 43
Telefon: 642-27-64, 644-26-95

Kitabxananın filialları

1 saylı kitabxana-filial

MKS-nin 1 saylı kitabxana-filialı 1967-ci ildən fəaliyyət göstərir. Fondda 23973 nüsxə kitab var.
Ünvan: 13-cü mkr, ev 15, mən. 47.
Telefon: 646-36-13

M.Ə. Rəsulzadə adına 2 saylı kitabxana-filial
MKS-nin 2 saylı kitabxana filialı 1968-ci ildən fəaliyyət göstərir. 1991-ci ildən M.Ə. Rəsulzadənin adını daşıyır. Fondu 44668 nüsxə kitab var.
Ünvan: 45-ci məh. Ev 79
Tel: 644-49-38

M.Ə. Sabir adına 3 saylı kitabxana-filial
MKS-nin 3 saylı kitabxana –filialı 1969-cu ildən fəaliyyət göstərir, 1992-ci ildən M. Ə. Sabirin adını daşıyır. Fondu 36070 nüsxə kitab təşkil edir.
Ünvan: 8-ci m/r, ev 18/6
Telefon: 644-85-93

4 saylı gənclər kitabxana-filialı
MKS-nin 4 saylı gənclər kitabxanası 1969-cu ildən fəaliyyət göstərir. Fondda 34090 nüsxə kitab var.
Ünvan: Azərbaycan prospekti, ev 6
Telefon: 645-66-12

5 saylı kitabxana-filial
MKS-nin 5 saylı kitabxana-filialı 1969-cu ildən fəaliyyət göstərir. Fondda 26960 nüsxə kitab var.
Ünvan: 12-ci mkr. Ev 8, mən. 47.

6 saylı kitabxana-filial
MKS-nin 6 saylı kitabxana filialı 1969-cu ildən fəaliyyət göstərir. Fondu 28305 nüsxə kitab var.
Ünvan: 3-cü mkr. Ev 19 a
Telefon: 645-77-03

H. Z. Tağıyev adına 7 saylı uşaq kitabxana-filialı
MKS-nin 7 saylı kitabxana-filialı 1969-cu ildə açılıb, 1991-ci ildən H. Z. Tağıyevin adını daşıyır. Fondda 26230 nüsxə kitab var.
Ünvan: 5-ci mkr. Ev 6/53
Telefon: 644-17-83

8 saylı uşaq kitabxana-filialı
MKS-nin 8 saylı uşaq kitabxana-filialı 1971-ci ildən fəaliyyət göstərir. Fondda 26087 nüsxə kitab var.
Ünvan: 9-cu mkr, ev 91a
Telefon: 644-41-05

Ə. Vahid adına 9 saylı kitabxana-filial
MKS-nin 9 saylı kitabxana-filialı 1973-cü ildən fəaliyyət göstərir. 1992-ci ildən Ə. Vahidin adını daşıyır. Fondda 31385 nüsxə kitab var.
Ünvan: 6-cı mkr. Ev 1a
Telefon: 644-16-69.

C. Məmmədquluzadə adına 10 saylı kitabxana-filial
MKS-nin 10 saylı kitabxana-filialı 1949-cu ildən fəaliyyət göstərir. 1966-cı ildən C. Məmmədquluzadənin adını daşıyır. Fondda 32651 nüsxə kitab var.
Ünvan: 5-ci mkr, ev 20/21
Telefon: 644-14-01

11 saylı kitabxana-filial
MKS-nin 11 saylı kitabxana-filialı 1958-ci ildən fəaliyyət göstərir. Corat qəsəbəsində yerləşir. Fondda 11296 nüsxə kitab var.
Ünvan: Corat qəsəbəsi, 7 saylı orta məktəb.

12 saylı uşaq kitabxana-filialı
MKS- nin 12 saylı uşaq kitabxana-filialı 1953-cü ildən fəaliyyət göstərir. 1966-cı ildən A. Qaydarınin adını daşıyır. Fondda 40875 nüsxə kitab var.
Ünvan: Azərbaycan prospekti, ev 6.
Telefon: 645-66-12

13 saylı kitabxana-filial
MKS-nin 13 saylı kitabxana filialı 1976-cı ildən fəaliyyət göstərir. «28 may» Mədəniyyət Evində yerləşir. Fondda 22428 nüsxə kitab var.
Ünvan: 41-ci məh. «28 may» Mədəniyyət Evi

14 sayli kitabxana-filial
MKS-nin 14 saylı kitabxana-filialı 1978-ci ildən fəaliyyət göstərir. Fondda 27079 nüsxə kitab var.
Ünvan: 17-ci mkr, ev 24.

15 saylı uşaq kitabxana-filial
MKS-nin 15 saylı uşaq kitabxana-filialı 1979-cu ildən fəaliyyət göstərir. Fondda 17041 nüsxə kitab var. 1305 nəfər oxucu daimi əlaqə saxlayır.
Ünvan: 11-ci mkr. ev 7, mən.36
Telefon: 646-50-13

16 saylı uşaq kitabxana-filial
MKS-nin 16 saylı kitabxana-filialı 1980-ci ildən fəaliyyət göstərir. Fondda 24317 nüsxə kitab var.
Ünvan: 42-ci məhəllə, ev 2
Telefon: 644-69-94

17 saylı uşaq kitabxana-filial
MKS-nin 17 saylı kitabxana-filialı 1981-ci ildən H. Z. Tağıyev qəsəbəsində fəaliyyət göstərir. Fondda 21923 nüsxə kitab var.
Ünvan: H. Z. Tağıyev qəsəbəsi, Ə. Bakıxanov adına 3 saylı musiqi məktəbi.

18 saylı uşaq kitabxana-filial
MKS-nin 18 saylı kitabxana filialı 1994-cü ildə Sarıqaya yaşayış məntəqəsində fəaliyyət göstərir. Fondda 1238 nüsxə kitab var.
Ünvan: Sarıqaya qaçqınlar düşərgəsi

N. Gəncəvi adına Uşaq Kitabxana-Klubu
N. Gəncəvi adına Uşaq Kitabxana Klubu 1988-ci ildən fəaliyyət göstərir və 1991-ci ildən N. Gəncəvinin adını daşıyır. Fondda 20087 nüsxə kitab var.
Ünvan: 13-cü mkr. ev 56
Telefon. 646-01.13

Şabran rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Şabran rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi 1979-cu ildə yaradılmışdır.
Ünvan: Şabran şəhəri, Mədəniyyət Evi

Şamaxı rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
1905-ci il İnqlabından sonra Şirvan qəzasının Şamaxı şəhərində başda Abbas Səhət, M.Ə.Sabir, Cəmo Cəbrayılbəyli və başqaları olmaqla bir dəstə marrifpərvər, ziyalı qiraətxana-kitabxana təhsis ediblər. Bu kitabxana-qiraətxana 1918-ci ilin mart ayına qədər yaşamamışdır. 1920-ci ildə Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra kitabxana yenidən bərpa olunmuşdur. Indi bu kitabxana Şamaxı şəhərinin mərkəzində tikilmiş xusisi binada yerləşir.
Şamaxı rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemində 6 şöbə var.
Ünvan: Şamaxı şəhəri, Sabir küçəsi

Şəki rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Şəki Mərkəzləşdirilmiş Kitabxanalar Sistemi 1978-ci ildən fəaliyyət göstərir. Şəki rayon MKS-nin mərkəzi kitabxanası M.F.Axundovun adını daşıyır və 85 kitabxana filialı özündə birləşdirir. MKS-nin kitab fondu 610265 nüsxədir.
Ünvan: Şəki şəhəri, L.Abdullayev küçəsi 27

Şəmkir rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Şəmkir rayon Mərkəzi Kitabxanasının əsası 1932-ci ildə qoyulub. 1980–ci ildən Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi kimi fəaliyyət göstərir. Şəmkir rayon MKS-nin 1 mərkəzi kitabxanası, 95 kitabxana filialı var.
Ünvan: Şəmkir şəhəri, Sabir küçəsi 12

Şirvan şəhər Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Şirvan şəhər Mərkəzləşmiş Kitabxana Sistemi 1979-cu ildə yaradılmışdır. MKS-nin tərkibində Mərkəzi kitabxana və onun 19 filialı, o cümlədən 2 usaq kitabxanası, 1 gənclər kitabxanası fəaliyyət göstərir.
Mərkəzi kitabxanada 7 şöbə var.
Ünvan: Şirvan şəhəri, İ.Qayıbov küçəsi 19

Tovuz rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Tovuz rayon Mərkəzi Kitabxanası 1925-ci ildə yaradılmışdır. Tovuz rayonunda MKS üzrə 77 kitabxana fəaliyyət göstərir. 1 Mərkəzi kitabxana, 1 Uşaq kitabxanası, 3 şəhər kitabxana filialı, 72 kənd kitabxana filialından ibarətdir. MKS üzrə cəmi 674.199 nüsxə kitab fondu mövcuddur. Bundan 85.704 nüsxəsi latın qrafikalı, 515.493 nüsxə kiril qrafikalı, 73002 nüsxə xarici dildə (rus dilində) ədəbiyyatlardır.
Ünvan: Tovuz şəhəri, Mədəniyyət Mərkəzi

Ucar rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Ucar rayonunda kitabxananın təməli 1948-ci ildə qoyulmuşdur. Ucar rayon Mərkəzi kitabxanası 1978-ci ildən Mərkəzləşdirilmiş kitabxana sistemi kimi fəaliyyət göstərir. MKS-yə 1 Mərkəzi kitabxana, 1 Uşaq kitabxanası, 5 şəhər kitabxana filialı, 40 kənd kitabxana filialı daxildir. Ucar rayon Uşaq kitabxanası 1950-ci ildən fəaliyyət göstərir. Rayon Mərkəzi kitabxananın 5 şöbəsi var.
Ünvan : Koroğlu küçəsi 66.
Telefon : 3-01-48

Yevlax şəhər Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Yevlax şəhər Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi 1976-cı ildə yaradılmışdır. Yevlax şəhər MKS-nin tərkibində 59 kitabxana fəaliyyət göstərir. Yevlaxda Mərkəzi Elektiron Kitabxanası da var.
Ünvan: Yevlax şəhəri H.Əliyev pr., 7
Telefon: (0166) 6 04 25

Zaqatala rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Zaqatala rayon Mərkəzi Kitabxanası 1923-cü ildə yaradılmışdır. Rayon Mərkəzi Kitabxanası Nizami Gəncəvinin adını daşıyır. Ötən əsrin 70-ci illərində kitabxana-informasiya şəbəkəsinin mərkəzləşdirilməsi həyata keçirilərkən 79 kitabxana filialı və 1 rayon Mərkəzi kitabxanası birləşdirilərək vahid rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi (MKS) yaradılmışdır. Rayon Mərkəzi kitabxanasının kitab fondu 492 min 46 nüsxədir. Zaqatala rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin 6 şöbəsi var.
Ünvan: Zaqatala şəhəri, 28 may küçəsi 71
Telefon:(0174) 5 23 01

Zərdab rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Zərdab rayonunda kitabxananın təməli 1948- ci ildə qoyulmuşdur. 1978-ci ildən Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi kimi fəaliyyət göstərir. MKS-yə bir Mərkəzi kitabxana, bir uşaq kitabxanası, 5 şəhər kitabxanası, 42 kənd kitabxanası daxildir.
Mərkəzləşdirilmiş Kitabxanada 27.931 nəfər oxucu, 335.533 nüsxə kitab fondu var.
Ünvan: Zərdab şəhəri, H. Əliyev prospekti 12.
Telefon:( 0135 ) 6 48 24, 6 48 25.

Zəngilan rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi
Zəngilan rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemində 35 kitabxana fəaliyyət göstərirdi. Rayon Ermənistan tərəfindən işğal olunub və kitabxana fəaliyyətini dayandırıb.

Milli Kitabxana

894.361 – dc 21
AZE
Səməd Vurğun. Seçilmiş əsərləri. Beş cilddə. I cild. Bakı, “Şərq-Qərb”,
2005, 264 səh.

Dədə Qorquddan gəlib Qurbanidən, Aşıq Abbasdan, Sarı Aşıqdan, Aşıq Ələsgərdən keçən yolun
boyük bir zirvəsi xalq şairi Səməd Vurğundur. O, elə xoşbəxt sənətkarlardandır ki, ömrü yaratdığı şeir,
həyatı danışdığı dil qədər yaşarıdır.
Səməd Vurğun Vətənin və poeziyanın yaddaşında təkrarsız poetik şəxsiyyət, milli və beynəlmiləl
ictimai xadim, elm və sənət təşkilatçısı, qeyri-adi şair, dramaturq, mütərcim və mütəfəkkir kimi yaşayır.
Xalq ədəbiyyatı ilə yazılı ədəbiyyatnı bizə yaxın ən böyük körpüsü sayılan ölməz sənatkar əsasən
heca vəznində yazdığı şeirləri və dram əsərləri ilə dilimizin bütün zənginliyindən və şirinliyindən
bəhrələnərək dillər əzbəri olan poeziya örnəkləri yaratmışdır. “Azərbaycan”ı yurdumuzun poetik
tərənnümünə çevrilən ustad sənətkarın xalq şeri səpkisində yazdığı qoşmaları, əruz vəznində lirik
qəzəlləri, ictimai-siyasi və fəlsəfi mövzulu bir çox şeirləri ədəbiyyatımızın qızıl fonduna daxil
olmuşdur.
Səməd Vurğunun “Seçilmiş əsərləri”nin bu cildində qüdrətli şairin 1924-1937-ci illərdə yazdığı
ş
eirlər toplanmışdır.

________________________Milli Kitabxana________________________
4

________________________Milli Kitabxana________________________
5

AZƏRBAYCAN ƏDƏB YYATININ VURĞUN DÖVRÜ

Məni yelkən kimi qərq etsə də dəryada zaman,
Vurğun öldü deməyin, bir əbədi sənəti var.

Səməd Vurğun

Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində “sovet epoxası” deyilən dövrün böyük
poeziyasını yaradanların sırasında Səməd Vurğunun adı xüsusi ehtiramla çəkilir.
O, Vətənin və poeziyanın yaddaşında təkrarsız poetik şəxsiyyət, milli və
beynəlmiləl ictimai xadim, elm və sənət təşkilatçısı, qeyri-adi şair, draramaturq,
mütərcim və mütəfəkkir kimi yaşayır.
Səməd Vurğun (Səməd Yusifoğlu Vəkilov, 21 mart 1906-27may 1956) təkcə
ş
erimizin yox, təbiətimizin də milli timsalı idi. “Muğan” poemasını, ceyran
obrazını o, təbiət-şəhər müxalifətində ikincinin hələ “kult” təşkil eldiyi dovrdə
yaratmışdı. Folkloru və sazı, qopuzu və ozanı, təbiəti və dağları xatırladan kolorit
və əda onun həm şəxsiyystini, həm də poeziyasını eyni vaxtda ifadə edirdi.
Səməd Vurğun həmişə tribunaya da qartal kimi sinə gərərdi və bu tribuna nə
qədər uca olsaydı, Vurğun ona bir o qədər yaraşardı. Ov dalınca çıxdığı qaya
başından təbiətə boylanarkən bütünlüklə zirvələr, dağlar Vurğun ilhamının şaha
qalxdığı, at oynatdığı oylaq və meydan üçün vüsət və ucalıq ölçüsü yox idi. Şair
kosmosun fəthi dövrünü görsəydi, ayrı heç nəyi yox, məhz kosmik peyki planetə
müraciət etmək üçün, ən münasib tribuna adlandırardı və həmişə olduğu kimi,
Vurğun monoloqu belə bir tribunaya yenə də yaraşardı!
Ş
übhəsiz, Vurğun üçün ən böyük tribuna, kosmik orbitdən də uca xitabət
kürsüsü isə poeziya idi. Məhz bu tribunadan şair bütün planeti görür və bütün
planetdən görünürdü. Lakin daha mənalı olan odur ki, dünya və planet
auditoriyasına da o, həmişə “Azərbaycan” monoloqu ilə müraciət edirdi. Vətəndaş
və vətənpərvər şair üçün ana Vətənin adından uca poetik xitab yox idi.
Bir sözlə, bütün dünya bu poeziyada öz əksini tapırdı. Lakin dünyanın da
mərkəzi bu poeziyada – Azərbaycan idi!
Bir metafora kimi Azərbaycan o illərdə ən iri, ən möhtəşəm bədii əksini bu
ş
eirdə tapmışdı. “Ayrılarmı könül candan, Azərbaycan, Azərbaycan” -dillər əzbəri
bir beyt bu gün də Vətənə məhəbbət etirafının riyazi düsturu olaraq qalır – “Könül
və can” bərabərdir. “Vurğun və Azərbaycan” – milli bədii fikirdə son yüzilin ən
klassik poeziya tənliyi ilə, şeirdə “Vurğun arifmetikası”

________________________Milli Kitabxana________________________
6

isə belə idi! Və həmin tənliyin ən klassik həllini də öz poeziyasında Vurğun özü
vermişdi.
Könül və can kimi, Vurğun və Azərbaycan da bir-birindən ayrılmaz idi:
“Ayrılarmı könül candan?” – bu, kiməsə, yaxud nəyəsə yönələn ritorik sual deyil,
ş
airlə vətən arasında “elani-eşq” və “əhdi-peyman” idi. Təsadüfi deyil ki, bir bədii
metafora kimi Azərbaycan Vurğuna qədər hələ heç bir şeirdə bu qədər bütöv, bu
qədər tam olmamışdı. Heç nə bu rəmzi əbədi, mənəvi vəhdəti parçalamağa qadir
deyildi.
Səməd Vurğunun qartal kimi sinə gərdiyi, səmasında pərvaz etdiyi ən uca
tribunaların biri – Yazıçılar ttifaqının ikinci qurultayının xitabət kürsüsü oldu.
Səməd Vurğun həmin kursüdən sovet poeziyasını uçmağa hazırlaşan qartala
bənzədir və bu sözləri deyərkən kürsüyə sinə gərmiş şairin özü işlətdiyi obrazın
ə
yani heykəlinə çevrilirdi. Vurğun bu qartalı daha da uzaqlara, romantik zirvələrə
səsləyirdi. Ümumiyyətlə o, romantikadan həmişə romantik bir ehtirasla danışırdı.
Bütün sovet ədəbiyyatında M.Qorkidən sonra romantikanın böyük bayraqdarı
Səməd Vurğun idi!
Poeziyanın “Vurğunlu tribuna” obrazına üçüncü bir xitabət kürsüsünü də əlavə
etmək olar: şair “Ölüm kürsüsü” əsərində bolqar öndəri Dimitrovu, “Zəncinin
arzuları”nda isə rəssam zəncini xitabət və ittiham kürsüsündə təsvir edir.
Nəhayət, onun özünün Londondakı ziyafət kürsüsündən dünyaya yayılan gur
səsi, romantik portreti realist bir qələmlə şeirdə həkk olundu. K.Simonovun
“Dostum Səməd Vurğunun Londondakı ziyafətdə nitqi” adlı məşhur şeri
“Vurğunlu tribuna” obrazını rus poeziyasında da yaratdı.
Bu yüksək tribunadan o, uca fikirlər, işıqlı, qanadlı ideallar təbliğ və tərənnüm
edirdi. Lakin “sovet poeziyasının problemlərini” şair yalnız yüksək xitabət
kürsülərindən söylədiyi elmi-nəzəri çıxışlarda həll etmirdi. Vurğun ilhamının ən
uca orbiti poeziyanın səması idi: o, hələ “Muğan” poeması ilə özündən sonrakı
poetik perspektivin – Tvardovskinin və Yeqor sayevin gələcək epik axtarışlarının
— “Üfüqlərdən üfüqlərə” və “Yaddaşın məhkəməsi” üslubunun ilk özül daşlarını
qoyur. Elmi-texniki inqilabın təbiət əleyhinə çevrilən nəticələrinə qarşı poeziyanın
böyük üsyanını elan edir. XX yüzilin təbiəti müdafiə salnaməsinin ilk səhifəsinə
məhz Səməd Vurğunun “Muğan” poemasındakı ceyranın emblemini həkk etmək
lazımdır.
Daha sonrakı poemasında – “Zamanın bayraqdarı”nda Səməd Vurğun sovet
hakimiyyəti dövründə həqiqi istedadın həmişə qarşılaşdığı böyük bədii çətnliyi
yenidən və uğurla həll edir: mühüm ideoloji sosial-tarixi mövzunun konyunktur
çərçivədə “adi siyasi təfsir”ini yox, əsl fəlsəfə və poeziya səviyyəsində həllini verir.
Repressiya dövrünün ən sərbəst sulı o illərdə Vurğun poeziyasından eşidilir: “Qalib
gələcəkmi cahanda kamal!”. Həm qədim intibahın, həm də bizimlə çağdaş illərin
bu Hamlet sualnı o, ” nsan” dramında əsl bir Tolstoy vüsəti ilə XX yüzilin “Hərb
və sülh”ü barədə bədii və fəlsəfi düşüncələr əzəməti ilə yenidən, özü də hamıdan

________________________Milli Kitabxana________________________
7

ə
vvəl irəli sürür! Bu gün həmin mövzu xüsusilə aktual səslənsə də, sonrakı ikinci
” nsan”ı səhnəmiz və poeziyamız hələ də gözləməkdədir.
Səməd Vurğunun poeziyası da, bioqrafiyası da bilavasitə xalqın tarixinin və
taleyinin iradəsidir. Onun gəncliyi müsibətdə, ölüm və qanlı keçmişindən ayrılan
və əzablar içində təzədən doğulan ölkənin ilk gəncliyi ilə eyni tarixi dövrə təsadüf
edir. Yenj epoxa ictimai-siyasi həyatda aprel çevrilişi ilə, çağdaş milli poeziyada
isə Səməd Vurğunla və onun təmsil etdiyi ədəbi nəsillə başlayır. Şəxsiyyətinə və
yaradıcı lığma məxsus bədii və inqilabi miqyaslar şairin, bütünlükdə milli
poeziyanın da bioqrafiyasında tarixi yerini və xidmətini müəyyənləşdirir.
Nizaminin və Xaqaninin, Nəsiminin və Füzulinin, Vaqifin və Sabirin böyük varisi
və xləfi rolunda indi o tayda Şəhriyar, bu tayda Vurğun çıxış edirdi!
Azərbaycan xalqının milli-ictimai düşüncə, əxlaq və mənəviyyat, bədii təfəkkür
və intellekt ənənəsi XX yüzilin ortalarında öz təkrarsız əksini bu bədii-tarixi
fenomendo – Səməd Vurğun poeziyasında tapır. Qanadlı və romantik bir
vətəndaşlıq amalına, bədii-estetik və ləlsəfi ideala xidmətdə miqyaslı, qlobal
meyarlar və hüdudlar onu yalnız böyuk sələfləri ilə yox, həm də böyük müasirləri
ilə müqayisə edəndə görünür,
Xüsusən, o dövrün böyük romantik ənənəsi hamıdan çox Səməd Vurğunun adı
ilə bağlı idi. Füzulidən və Hafizdən, Bayrondan və Puşkindən, Əbdülhəqq
Hamiddən və Namiq Kamaldan, Məhəmməd Hadidən və Hüseyn Caviddən sonra
romantik poeziyada ən böyük yeri Səməd Vurğun tuturdu. Romantika ona, o,
romantikaya yaraşırdı. Poetik ərşə və zirvəyə yüksəltdiyi Vaqiflə, Fərhadla,
Ş
ahbazla birlikdə o, özü də romantik ucalığı və zirvəyə yüksəlirdi.
Özünün möhtəşəm nəzəri-estetik irsində və poeziyasında Səməd Vurğun bütün
sovet ədəbiyyatının, dünya və Şərq şerinin problemlərini həll edirdi. Sovet
dövründə yeganə şair idi ki, xaricdəki, Londondakı çıxışına K.Simonov özü poema
həsr etmişdi. Bütün keçmiş sovet məkanında poetik fikrin axtarışı, hərəkəti və
perspektivliyi haqda manifesti – II Qurultayda hesabat məruzəsini ona etibar
etmişdilər.
Səməd Vurğunun müharibədən sonrakı ilk epik dastanları (“Leninin kitabı”,
“Muğan”, “Aygün”, “Zamanın bayraqdarı” poemaları) xalis mündəricə, bilavasitə
movzu, obraz, ideya və fikir baxımından olmasa da, sənətkarlığın, poetikanın, bədii
dil və üslubun nəzərə çarpacaq dərəcədə yeniliyi, novatorluğu baxımından həm
özünün, həm də bütünlükdə poeziyanın inkişafında yeni mərhələnin əsərləri və
hadisələri kimi səslənirdi. Növbəti mərhələ –

________________________Milli Kitabxana________________________
8

altımışıncı illər – bir də məhz bədii poetikada, sənətkarlıqda bu nümunələrin
imkanları zəminində formalaşa bildi.
Dövrün hakim siyasi ideya dəbinin, sosioloji ritualın onlarda bu və ya digər
dərəcədə öz əksini, izini tapmasına baxmayaraq, bu əsərlər hamısı həmin illərin
fitri istedad, sənətkarlıq səviyyəsinə qalxan poeziya hadisələri, şerin daha sonrakı
möhtəşəm qalasının bürcünə va divarına qoyulan daşlar idi. Bu qalanın bu və ya
digər divarını, bürcünü, tağını uçurmadan, onların heç birini şerimizin
xarakterindən silmək, binasından qoparıb atmaq olmaz. Zamanın tarixi salnaməsi
olmaqla yanaşı, onlardan hər birinin bədii möhürü və izi bugünkü tərəqqinin də
sənətkarlıq uğurlarında yaşayır.
Bədii dildə, üslubda belə bir təmizlənmənin (“katarsisin”), xüsusilə qabarıq
nümunəsi isə Səməd Vurğunun son fəlsəfi şeirləri idi. “Şair, nə tez qocaldın sən?!”,
“Gödəkçə”, “Unudulmuş təkməzar”, “Mən tələsmirəm” kimi nümunələr hamısı
ustad şairin həsrət məqamından (“Körpünün həsrəti” şerindəki ayrılıq
körpüsündən) keçdikdən sonra yazdığı nümunələr idi. Hələ “Komsomol
poeması”ndan, “Zəncinin arzuları”ndan, “Ölüm kürsüsü”ndən, “Aygün”dən,
“Muğan”dan formalaşan və həqiqi epizm səviyyəsinə qalxan gərgin psixoloji
fabula, fikrin, dramatizmin va emosiyanın süjeti burada son həddə çatır və həmin
nümunələri klassik miniatür şedevrə çevirirdi:

Sellərdən, sulardan yeyin axsam da,
Ş
imşəklə yanaşı göydə çaxsam da.
Nə şadlıq səyirtsin atını, nə qəm,
Heç yana, heç yerə mən tələsmirəm.

Bütün bu nümunələr hamısı birlikdə həyatın dərkində yeni imkanlar axtaran
poetik təfəkkürün altmışıncı illərə doğru yolda artıq arxada qoyduğu ilk sınaqlar
idi.
Hər halda gərək unutmayaq ki, hətta “Zamanın bayraqdan”nda da bizimlə
danışan, əslində poeziyanın bayraqdandır. Və həmin poema dövrün ədəbi
zirvələrindən birini təşkil edən şeir incisi, peşəkar bədii sənət hadisəsidir. Sənət isə
ideologiyadan həmişə yüksək, həmişə dərindir.
Ritorika ilə, ehkamla kəmistedadlıq həmişə bir yerdə olur. Konyunktura adətən
orta intellektə yol tapır. Hakim ehkama və dəbə yalnız ortabab açıq olur.
Qrafomanın özünü təsdiq edə bilməsi, irəli getməsi üçün ayrı imkan və vasitə
ə
slində heç olmur da. Əsl istedadın (fenomenin!) qələmində isə hətta vulqar
ehkamın, bolşevik ritorikanın da hədəfi və predmeti, normativ istilah sistemi, rəsmi
ə
dəbi mənada, tərənnüm leksikonu nüvədə, alt qatda (obrazlı, fəlsəfi mənada və
məzmunda!) hərfi məzmundan və sənətə yabançı tullantıdan mütləq təmizlənir,
böyük sənətin hədəfinə, fitri poetik stixiyanın

________________________Milli Kitabxana________________________
9

predmetinə çevrilir. Məsələn, elə həmin Səməd Vurğuna məxsu istedadın, poetik
təfəkkürün əsl miqyası və möhtəşəmliyi məşhur “Dünya” və “Yadıma düşdü”
rədifli qoşmalarda yox, məhz “Zamanın bayraqdarı”, “Komsomol poeması”,
“istiqbal təranəsi” tipli böyük bədii strukturlarda axıra qədər gerçəkləşir və sonacan
ə
yani gorünür. Həmin əsərləri zamanın tozlu arxivinə verməyə tələsmək lazım
deyil. Əksinə, zamanın, günün tozundan yaranan pərdəni, empirik, hərfi qatı
onlardakı sözlərin və sətirlərin üstündən silmək, daxildən, içdən gələn saflığı
özünün təmizlədiyi “təzə” mətni yenidən oxumaq lazımdır, bu gün əcdad Nizamini,
Füzulini hakim rəsmi etiketdən təmizləyərək oxuduğumuz kimi!
Nisbətən sonrakı nəsillərin bu dövrdəki yaradıcılığına gəldikdə isə, hətta
onların bədii mətnlərinə münasibətdə də “toz silmə” əməliyyatına ehtiyac nisbətən
az olsa da, tamam yox olmur.
Təsadüfi deyil ki, məhz sənətkarlıq xüsusiyyətlərinə görə, Azərbaycanda ilk
sovet poeziya məktəbi də “Səməd Vurğun məktəbi” kimi formalaşmışdı. Məhz bu
məktəbin dərsləri bu gün də milli poeziya təhsilndə “ali kursları” təşkil edir. Onu
ümumiyyətlə, klassik sovet şeir məktəbinin ən yaxşı ənənələrindən ayrı təsəvvür
etmək mümkin deyildir. Belə ki, Səməd Vurğun hər poemasında, hər pyesində o
dövrkü “sovet poeziyasının problemlərini” həll edirdi, dünya şeir hərəkatının ən
mütərəqqi inqilabi meyllərini təsdiqləyir və aşkarlayırdı. Məhz onun tərənnüm
etdiyi humanizm, beynəlmiləlçilik və azadlıq ideallarının əsrlərdə və qitələrdə
davam edən yürüşü bu sözü indi də bir daha və ucadan deməyə haqq verir.
Səməd Vurğun böyük şair və böyük poeziya təcəssümü idi. Müasirləri üçün
“Vurğun” anlayışı poeziyadan da geniş idi. Vurğunla şeir arasında təmas qarşılıqlı,
ikitərəfli idi: bu təmasdan, hər şey poeziyanın, poeziya isə Səməd Vurğunun
səviyyəsinə qalxırdı! Vurğunun poeziyası həyat, şəxsiyyət və şeriyyət adlı üç
dünyadan ibarət idi.
XX yüzilin və planetin qayğıları bu üç dünyaya sığışırdı. Vurğun ilhamının
poetik məcrası, onun sənətkar marağının bədii əhatə dairəsi ən geniş fəlsəfi
miqyasları, coğrafi üfüqləri birləşdirirdi.
Bütün yer üzündə – “qara qitə”də və Amerikada, Avropa və Hindistanda,
Arktika buzlarında və Xəzər dalğalarında, ərəb səhrasında və Muğan düzündə,
Bakıda və Təbrizdə baş verən hadisələr hamısı bu şeirdə eyni məhəbbət,
nigarançılıq və hərarətlə qələmə alınırdı. Onun poetik həssaslığının səviyyəsi
dünənlə sabah, bu günlə keçmiş arasındakı yollarda da dəyişməz qalırdı; ulu əcdadı
Nizaminin orta əsrlərdən qalan ən qədim əlyazması da onun yazı stolunda eyni bir
nəfəsin hərarəti ilə isinirdi. Ənənə ilə yeniliyin, milliliklə böyük miqyasda
vətəndaşlığın məhz belə bir qaynağı

________________________Milli Kitabxana________________________
10

və vəhdəti ona müasirliyin beynəlmiləlçi bir şairi və mütəfəkkiri kimi ittifaq və
dünya şöhrəti qazandırdı.
Ş
übhəsiz ki, o, hər şeydən əvvəl Azərbaycan xalqının öz milli qəhrəmanlıq
keçmişinin və ağrılı, dramatik bu gününün nəğməkarı idi.
Hər şerində Vurğun – eyni vaxtda üç qatda, Azərbaycan, Dünya və Tarix adlı üç
məkanda yaşayan filosofdur. Onu bu və ya digər məhdud zamanın konyunktur,
ibtidai, merkanlilist süzgəcinə salıb, ona orada qiymət vermək ən böyük
məhdudluq olardı. Sözlərin, sətirlərin adi mənası bu obrazın ancaq görünən qatı,
səthi və zahiri tərəfidir.
Səməd Vurğunda nisbi həqiqətlərin hər birindən qlobal həqiqətlər görünür.
Bədii düşüncədə ən vulqar, ehkamçı, unitar dövrün ən sərbəst fəlsəfi sualım
poeziyada Səməd Vurğun verib: “Qalib gələcəkmi cahanda kama!”, zorakılıq,
repressiya, “kazarma sosializmi” deyilən dövrün, kamalın – yəni marksizmin qəti
qələbəsi sayılan epoxanın Hamlet sualı, Tolstoy “Hərb və sülh” ü, həm bəşəri, həm
də ilahi komediyası ” nsan” faciəsi idi. Zamana Gete və Faust xitabını da yeni
ş
eirdə məhz Vurğunun dilindən eşidirik:

Bu dünyaya neçə dəfə keçib sonradan,
Öz elimlə uzadaydım günün ömrünü.

O, yer kürəsinə sığmırdı, “sovet ideologiyasına” necə sığa bilərdi? Sonsuzluğa,
intəhasızlığa sığmırdı, “bolşevik sxolastikaya” necə sığa bilərdi?
Ş
air cahana sığmayan ruhunu, sərhədsiz düşüncəsini sıxdığı üçün zamana
üsyan edir, faniliyi və müstəqilliyi üçün vaxtın (!) özünü qınayır:

Uzadaq ömrünü hər bir anın da
Yel kimi ötməsin vaxt üstümüzdən!

Bulud tez keçməsin başımın üstdən,
Çay da yavaş axsın sular boyunca.
Qoy dünya böyüsün, zaman uzansın,
Bir günün ərzində aylarla yansın
Al günəş gözündən nur yağa-yağa.
Ömrün kitabını tamamlamağa
Çox da can atmasın əlimdə qələm.
Bu saat, bu dəm
Heç yana, heç yerə mən tələsmirəm.

________________________Milli Kitabxana________________________
11

Təkcə tələsən vaxtı yox, hətta tələsən fırçanı, qələmi təhdid edir:

Ömrün kitabını tamamlamağa
Çox da tələsməsin əlimdə qələm.

Nəhayət, bütün tələsənləri, dünyaya bütün kəmfürsət və kəmhövsələ baxanları
giley hədəfi edir:

. Qoy uzansın gecə, geciksin səhər,
. Bu saat bu dəm
Heç yerə, heç yana mən tələsmirəm.

Tamlığa, sonsuzluğa o, yalnız ömür adlı zamanda yox, həm də “Azərbaycan”
adlı məkanda, Vətəndə nail olub.
Ə
n mükəmməl “Azərbaycannamə” – 40-60-cı illər şerində hamıdan çox
Vurğunun poeziyasıdır. Könül və can kimi Vurğun və Azərbaycan da bu şeirdə bir
yerdədir: “Ayrılarmı könül candan, Azərbaycan, Azərbaycan”. Onu bir (janr, bir
oğul kimi yaradan Azərbaycanı o, şeirdə yenidən yaradır. Milli himn şəklində,
“Muğan” şəklində, “Bakının dastanı”, “Aslan qayası” şəklində, hətta “Lökbatan”
şə
klində! Muğanın, Bakının, Lökbatanın ikinci dastanı bu tamlıqda, bu
möhtəşəmliklə daha heç kəsdə yoxdur.
Digər tərəfdən, Azərbaycanın şeir dilini Vurğun yenidən yaradır. Bu tamlıqda,
duruluqda, saflıq və gözəllikdə Azərbaycan türk şeir dili o illər hamıdan çox
Vurğuna xas idi.
Nəhayət, Azərbaycanın qəhrəmanlıq keçmişinin ruh və yaddaş tarixinin şeirdə
ə
n mükəmməl salnaməsini o illər yenə hamıdan kamil məhz Səməd Vurğun
yaradır: Zərdüştün, Hürmüzün, Şirinin, Fərhadın, Vaqifin, Söhbətin, Şahbazın
obrazları səhnədən bizim tarixə məhz Vurğunun dili və sözü ilə daxil olur.
Sovet dövrü ədəbiyyatında həqiqi milli xarakterin, realist zadəgan-kübar
(mülkədar) obrazının ilk tutumlu nümunəsi sayılan Cahandar ağanın da ( smayıl
Ş
ıxlı, “Dəli Kür”) daha qədim, ilkin Gəray bəy mənşəyini Səməd Vurğunda tapmaq
olar. Poemada (“Komsomol” poeması) romantik Cəlal şərəfsiz və qəddar
Kəbleyinin qurşun yağmuruna hədəf olur, amma Gəray bəyin özünü Səməd
Vurğun “Komsomol qurşunu” ilə öldürmür; onu Humayın teyfi Kürdə qərq edir.
Bu, Gəray bəyin hətta ölümünə şairin rəğbətinin ifadəsi idi.

________________________Milli Kitabxana________________________
12

Səməd Vurğunun adı, şaxsiyyəti, milli, poetik “mən”i ilə ən çox bağlı əsər
“Vaqif” dir.
Tarixən Vaqifin həm də dövlət xadimi kimi Azərbaycan ədəbi-ictimai fikrinin
inkişafında görkəmli xidmətləri olmuşdur. Şair Vaqif poeziyada realist xəlqiliyin
milli-etnoqrafik koloritin və xalis dünyəvi nikbinlik fəlsəfəsinin bərqərar
olmasında müstəsna rol oynamışdır. Qarabağ xanlığının vəziri, ayıq va müdrik
dövlət xadimi, alim, Zaqafqaziya xalqlarının doslluğunun carçısı və Avropaya
rəğbətin ilk tərəfdarlarından biri kimi də Vaqifin tarixi siması işıqlı və
cazibədardır. Bütün bu keyfiyyətlər ümumiləşdirilmiş və Səməd Vurğun
Azərbaycan sovet dramaturgiyasında Xəyyamdan sonra ikinci böyük şairin
romantik bədii obrazını yaratmışdır.
Süjetin mərkəzində qüvvətli şəxsiyyətin durmasına baxmayaraq, hadisələr
miqyaslı xalq dramı və sosial dram məcrasında cərəyan edir. Pyes boyu sanki
güclü yeraltı təkanın uğultusu kəsilmir, uzun-uzun illər feodal hakimlərin zülm
etdiyi məzlum təbəqələrin səbr kasasının daşacağı anı tamaşaçı intizarla gözləyir.
Lakin “Vaqif” – həm də şair və onun taleyi barədə dramdır. Pyesdə “şairin taleyi”-
elin taleyinə qaynayıb qarışır. Vurğun Vaqifi xalqa, elə arxalanır, onun qəhrəman,
zəhmətkeş və sənətkar oğullarına qarşı təşkil edilən və planlı şəkildə idarə olunan
hakim zorakılıqla barışmır, təkcə öz mövcudluğu ilə hər cür fiziki və mənəvi
müstəbidliyə müqavimət göstərir. Müstəbid və ziyalı problemi həm Vaqif- brahim
xan, həm də Vaqif Qacar xətlərində qoşa davam etdirilir. Bu xətlərin hər ikisində
tarixi təfərrüatla yanaşı müasir, fərdi-avtobioqrafik məqamlara da aşkar işarələr
var. Nəzərə alsaq ki, “Vaqif” 1937-ci ildə yazılıb və 1938-ci ilin 5 oktyabrında
tamaşaya qoyulub, onda burada təsvir olunan XVIII əsr hadisələrində 1937-ci ilin
“podteksti”ni də tanımaq çətin olmaz.
“Xanlar” (1939) dramında şair artıq yaxın keçmiş – Bakı proletariatını tarixi-
inqilabi mübarizəsi mövzusuna müraciət edir və məşhur inqilabçı Xanlar
Səfərəliyevin surətini yaradır. XVIII əsrin şairi və cəngavəri kimi, XX yüzllliyin
Bakı fəhləsi də əslində, mahiyyatcə geniş xalq kütləsinin milli-mənəvi və ictimai
mənafeyinin təmsilçisi olaraq qalır. Lakin hadisələrin bədii rəsmində, üsyana
qalxan xalqın taleyi və mübarizəsinin bolşeviklər partiyasının inqilabi fəaliyyəti ilə
sıx əlaqədə təsviri, xüsusən Koba surətinin ideya şərhində şəxsiyyətə pərəstiş
kultunun o illərə xas ədəbi stereotipləri də aşkar şəkildə özünü göstərir. “Xanlar” –
tarixi koloritli, obrazlı-fəlsəfi miqyası ilə “Vaqif” səviyyəsinə qalxmasa da, tarixi-
inqilabi mövzunun romantik-epik həlli istiqamətində dövrün axtarışlarnı əks
etdirən orijinal bir nümunə kimi əhəmiyyətini qoruyub saxlayır.

________________________Milli Kitabxana________________________
13

Digər tərəfdən, “Xanlar”ı “Vaqif”lə və bütünlükdə Vurğunla birləşdirən əsas tel
burada Xanlar deyil, bəlkə doktor Söhbətdir. Şairin əbədi-əzəli əxlaq, vicdan idealı
və mövqeyi burada məhz onun simasında öz davamını və inkişafnı tapır:

Yoxdur məslində nə ölüm, nə qan,
Vicdan düzəkləcək həyatı, vicdan.

“Xanlar”ın bir fəlsəfi-ideya dramı kimi ən güclü cəhəti – Söhbətlə, ən zəif
cəhəti – Şaumyanla, Koba ilə, Vanya ilə bağlı cəhətlərdir. Onların adları kimi,
özleri də əsərdə yad səslər, xarici notlardır.
“Vaqif”də Vidadi Tanrıya üsyan etdiyi kimi, “Xanlar”da da Söhbət Vətənə
xitab və etirafını bildirir:

Ə
gər gec tapdınsa haqqın yolunu,
Bağışla, ey Vətən, şair oğlunu!

Vidadi nahaqqa üsyan və etiraz kimi, bir anlığa Tanrıdan “üz döndərməkdə” nə
qədər haqlı idisə -Söhbət də mənəvi-milli dəyərlərdən üz çevirməkdə, bolşevik qan
və sinif təliminə iman gətirməkdə bir o qədər haqlı idi.
Lakin şair özü kommunist dünyagörüşü üçün “bağışla, vətən” etirafı ilə xalqa
xitab etməyib. Bu, doğru da olmazdı. Kommunizmin ideologiyasının mədhi altında
öz ənənəvi-milli fəlsəfi kredosunu Vurğun alt qatda həmişə qoruyub saxlayırdı.
Eyni sözləri ” nsan” dramı və Şahbaz obrazı barədə demək olar. ” nsan”da
Hürmüz-Əhrimən, xeyir-şər, Odisseya, Faust, Hamlet sualı və fəlsəfəsi ilə bağlı
ə
bədi düşüncə davam edir. Əql (Şahbaz), Qılınc ( slam), Əxlaq (Səhər) üçlüyü
hətta Şərq irfan və təsəvvüf idealını yada salır.
” nsan” haqqında ədəbi tənqidin səhifələrində “Qalib gələcəkmi cahanda
kamal?” – sualını primitiv sayıb, Şahbazı isə fəlsəfə maraqlısı sayanlar da, onu XX
yüzilliyin Habili, Fauslu. Hamleti hesab edənlər də olub. Şübhəsiz, həqiqələ
ikincilər daha yaxın olub.
Ə
sər – müharibədən otuz il sonranın təsviri ilə bitir – beynəlmiləl, ideal
“Qardaşlıq şəhəri”nin! Otuz yox, altmış il keçib, amma şair xəyalının utopik şəhər
axtardığı eyni ərazidə, coğrafi məkanda bu gün biz məhz “qardaşlıq şəhərinə”
parodiya olan “işğal şəhərlərini” görürük. Elə bu gerçəklik özü “Qalib gələcəkmi
cahanda kamal?” sualına həyatın özündəki bir cavabdır.
“Fərhad və Şirin” (1941) dramatik poeması isə Səməd Vurğun sənətinin şəksiz
uğurları sırasına daxildir. 1941-1945-ci illər müharibəsinin ən ağır, dramatik bir
çağında şair sanki həm məzmun, həm də tarixcə zamandan uzaq

________________________Milli Kitabxana________________________
14

bir keçmişə müraciət edir, lakin müasir və aktual, romantik və vətənpərvər bir əsər
yaradır. Şərq şerinin klassik eşq dastanına müəllif yeni məna verir və bu zaman
süni, zahiri, modern ifratlardan təmamilə yan keçə bilir.
Səməd Vurğun məhəbbət süjetinin əxlaqi mahiyyətini ön plana çəkərək, müasir
bir sosial-vətənpərvərlik istiqaməti aşılayır. Fərhad – qudrətli daşyonan-memardır.
Vətənə, xalqa məhəbbəti yolunda çapa bilməyəcəyi qaya və dağ yoxdur. Eyni
qayaları Fərhad külüngü, Azər baba isə müdrikliyi ilə fəth edə bilir və bu iki
silahın hər ikisi torpağın, Vətənin ağır günündə xalqa eyni dərəcədə lazım olur.
Səməd Vurğun Şirin naminə eşq rəqabətinin də mənasına yeni sosial çalar artırır.
Ş
irini sevən Xosrov qanlı bir fateh, müstəbid və tirandır. Fərhadın qoruduğu qala
isə Vətənin namusunu yad əllərdən və nəfəsdən qoruyan bir məhəbbədir. Vətən
qızı Şirinin də məhəbbətində ikilik yoxdur. Onun Xosrova və Fərhada münasibəti
tərəddüdsüz olaraq yeganə meyarda -xalqa, torpağa məhəbbətlə müəyyənləşir.
Nizamidə qəhrəman – Şirin aşiqi Xosrov, Vurğunda qəhrəman – Fərhad aşiqi
Ş
irindir.
Məhəbbətdə də şah olmaq istəyən Xosrov məğlub, eşqinə qul olmağa hazır
Fərhad qalib gəlir.
Eşq və hakimiyyət problemi, hakimiyyət əlində əsil sənət problemi (Şapur),
mənəvi yoxsa fiziki güc qarşıdurması mövzusu – bunlar müxtəlif fəlsəfə idi. Dövr
üçün dağ yaran Fərhadla qala tikən Fərhad arasında fərq də mənalı idi.

Ömrünün son illərində şairi əbədi insani problemlər, həyatın və taleyin fəlsəfi
və tragik məqamları düşündürür. O, ömrün amansızcasına tez ötüb keçdiyini hiss
edir, lakin həyat eşqini, fəlsəfi nikbinliyini yenə də itirmir. Əksinə, əsl bir dirilik
aşiqi və Faust təmkini ilə bir daha və ucadan bildirir ki, “heç yerə, heç yana mən
tələsmirəm”.
Görkəmli ədiblərdən biri deyir ki, ölüm sənətkar həyatına əlyazmasının son
səhifəsi kimi daxil olmalıdır. “Gödəkçə”, “Şair, nə tez qocaldın sən?”. “Yada sal
məni”, “Mən tələsmirəm” hələ təzə başlanan yeni bir əlyazmasının sonu yox, ilk
səhifələri idi. Yeni sosial, mənəvi əxlaqi mühitlə birlikdə yenidən doğulan Səməd
Vurğunun ilk proqram şeirləri idi. Səməd Vurğunun yenidənı doğumu ilə ölümü
eyni vaxta düşmüşdü – bəlkə də bu, Azərbaycanda milli poeziyanın tarixində böyük
təbii ədalətsizlik və faciə ifədə edən ən dramatik məqamlardan biridir.
Lakin bütövlükdə Səməd Vurğun fenomeni poeziyanın ölümə qalib gəldiyinə,
ə
bədi yaşadığına nümunə kimi daha mənalı və nikbin bir həqiqətin ifadəsidir.

________________________Milli Kitabxana________________________
15

Bu gün müasir, azad, suveren Azərbaycanda milli idealın, ideoloji və mənəvi
həyatın bütün sahələrində qlobal siyasətin baş xəttinə çevrildiyi bir dövrdə
Vurğunun poeziyası öz tarixi vətəndaşlıq missiyasını bir daha, yenidən təkrar edə
bilir. Məhz əxlaq və mənəviyyat saxtalığına, mənəvi ətalətə qarşı bədii mübarizədə
həmişə cəngavər və sərkərdə şairin mübariz poeziyası, onun xalqa və Vətənə,
ictimai ədalət və humanizm ideallarına romantik və fədakar bir sədaqətlə xidmət
edən siqlətli, monumental qəhrəmanları bu gün də müasir ideoloji döyüşlərdə
bizimlə bir sırada addımlaya və vuruşa bilirlər.
Səməd Vurğun Vətən və poeziya sözlərini həmişə bir yerdə, sinonim kimi
işlətmiş, bir sənətkar və ictimai xadim kimi bu təlimin cəngavər carçısı, əsgəri və
sərkərdəsi olmuşdur. Odur ki, bu gün “Vurğun” sözünün özünü də “Vətən” və
“poeziya” sözlərinə qaynayıb-qarışmış şəkildə görürük. Onları da bir-birindən
ayırmaq qeyri-mümkündür. Nə üçün? Çünki, yenə də şairin öz sualı ilə cavab
vermək olar: “Ayrılarmı könül candan!”

Yaşar Qarayev
Bakı, 2002-ci il

________________________Milli Kitabxana________________________
16

________________________Milli Kitabxana________________________
17

CAVANLARA X TAB

Mənim düşkün könlüm sizdən eləyir
Bu fərz
*
olan təmənnanı, cavanlar.
Unutmayın bəşər sizdən diləyır,
Elm, ədəb, həm irfani, cavanlar.

Bəşər gülşəninin bülbülüsünüz,
Ş
anlı firqəmizin sağ əlisiniz,
Zalım əllilərin cəlladısınız,
Dəvasızların dərmanı, cavanlar.

Carəsız dərdlərə çarə etməyə,
Quşu vurub həm imdada yetməyə,
Həyatı ağ, nə kı qarə etməyə
Sərf ediniz hər zamanı, cavanlar.

Yaşayarsa bəşər, yaşar sizinlə,
Soğulmuş
†
çeşmələr axar sizinlə,
Zalımlar geridən baxar, sizinlə
nqilabın qəhrəmanı, cavanlar.

Çünki tələb edir zavallı bəşər,
Gərək keçə sizdən ona bir əsər.
Yoxsa qan ağlayar yenə sərbəsər,
Olmaz da dərdinə çarə, cavanlar.

stəsəniz, ölkəmiz, abad olar,
Ellərin məhbusları azad olar,
Onda da Vurğunun könlü şad olar,
Verər sizə can qurbanı, cavanlar.

*
Vacib, zəruri
†
Qurumuş, tutulmuş

________________________Milli Kitabxana________________________
18

. Haman sənə məhəl-məmuriyyətim
*
olan Köçəsgər kəndindən 180
rübləyə bir maydan at almşam. Bu qiymətə həqiqətən layiq idi öz rahat yerişi ilə.
Pis və mənfi xasiyyətlərindən birisi də bu idi: daima qaçıb kəndin bağ-bostan və
pambığını tələf edirdi. Kəndçilər də deyirdi:
– A müəllim, atını qoyma! A müəllim, atını qoyma!
Doğrusu şu
†
hərif bana
‡
çox xəcalət verirdi. Əlavə, hər cün, kənd sözü, obaşdan
obaşdan durub cənabənin hörüyünü dəyişmək məni yuxusuz qoyduğundan ağzım
Allahda idi ki, bu zalım itib, ya da tələf olsun. Bir səhər tezdən, adətim üzrə, bunun
hörüyünü dəyişməyə qalxdım. Qalxdım nə gördüm? Maydan yoxdur. Üstünə
yüngüllük, elə bil ki, zindandan qurtuldum. Görək bu hicrana şair nə dedi:

Səhərdən axşama gəzdim hər yanı,
Bilməm nerdə başı bəlalı maydanı?
Dolaşdım piyada bütün obanı,
Səni də görmədim vəfalı, maydan.

Gözündən ki getdin bir axşam çağı,
Taladın bütüncə bostanı, bağı.
Çədkin ciyərimə alosman dağı,
Olasan gözündən yaralı, maydan.

Söylə, gəzdin hansı dağı, dərəni?
Bəni düzdə qoyub aşdın bərəni