Nüvə fizikasının mənası

Son zamanlar qəbul imtahanları ilə yanaşı olaraq Ali məktəblərdə semestr imtahanları da test üsulu ilə keçirilir. Tələbələrin bu fənni yaxşı mənimsəməsi üçün proqramı tam əhatə edən və müvafiq suallar və testlərlə təchiz olunmuş uyğun məsələ kitablarına ciddi ehtiyac duyulur. Tələbələrə təklif olunan bu vəsait uyğun çatışmamazlıqları aradan qaldırmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur.

Atom və nüvə fizikası

Dərs vəsaiti ümumi fizika kursunun “Atom və nüvə fizikası” bölməsinə aid məsələ və müvafiq testlərin həllinə həsr olunmuşdur. Təklif olunan bütün məsələ və testlər Bakalavr pilləsi üçün mövcud “Fizika ” proqramına uyğun olaraq paraqraflara ayrılmış və hər bir paraqrafda əvvəlcə qısa nəzəri məlumat və mövzunu tam əhatə edən suallar verilmiş, sonra nümunəvi məsələlərin həlli geniş izahatla aydınlaşdırılmışdır. Paraqrafın sonunda müstəqil həll olunacaq məsələlər və testlər verilmişdir. Kitabın sonunda isə tələbələrin öz biliklərini müstəqil dəyərləndirməsi üçün sınaq testləri verilmişdir.

Vəsait ali məktəb tələbələri, müəllimlər, Fizika ilə maraqlanan şəxslər üçün nəzərdə tutulmuşdur.

Ümumi fizika kursunun öyrənilməsində nəzəri materialların verilməsi, ona uyğun məsələ həll etmək bacarığının inkişaf etdirmək və tələblərin müstəqil təcrübələr aparmaq, alman nəticələri analiz etmək vərdişlərini aşılamaq nəzərdə tutulur. Ümumiyyətlə ixtiyari səviyyədə fizikanın mükəmməl öyrədilməsi prosesinin ayrılmaz tərkib hissələrindən biri də məsələ həllidir. Buna görə də Fizika kursunun tədrisində məsələ həllinə mühüm əhəmiyyət verilir və tədris proqramında ona xeyli saat ayrılır.

Məsələ həlli tələbələrə əsas fiziki qanunları və düsturları yadda saxlamağa və onları dərindən dərk etməyə imkan verir, onların xarakterik xüsusiyyətləri və onların tətbiq olunma sahələri haqqında müəyyən təsəvvürlər yaradır. Praktiki və idrak əhəmiyyəti olan konkret məsələlərin həlli üçün maddi aləmin ümumi qanunlarından istifadə etmək vərdişini inkişaf etdirilməsində mühüm rol oynayır. Məsələ həlli etmək bacarığı proqram materialının öyrənilmə dərinliyini qiymətləndirməyin ən yaxşı meyarlarindan biridir.

Ümumi fizika kursunun yekunu olan «Atom və nüvə fizikası» mahiyyətcə müasir fizika olub bütün təbiət elmlərinin əsasını təşkil edir. Təbiətdə baş verən proses və hadisələrin mahiyyətinin aydmlaşdırılmasma, onları makroskopik baxımdan tədqiq etməyə imkan yaradır.

Son zamanlar qəbul imtahanları ilə yanaşı olaraq Ali məktəblərdə semestr imtahanları da test üsulu ilə keçirilir. Tələbələrin bu fənni yaxşı mənimsəməsi üçün proqramı tam əhatə edən və müvafiq suallar və testlərlə təchiz olunmuş uyğun məsələ kitablarına ciddi ehtiyac duyulur. Tələbələrə təklif olunan bu vəsait uyğun çatışmamazlıqları aradan qaldırmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur.

Vəsait 20 paraqraf və məsələ həlli zamanı istifadə olunan cədvəllərdən ibarətdir. Hər bölmənin əvvəlində mövzuya aid zəruri olan qısa nəzəri məlumat verilmiş, uyğun suallar tərtib olunmuş, məsələ həllinə aid tipik nümunələr göstərilmiş, tələbələrin müstəqil həll etmələri üçün məsələlər təklif olunmuşdur. Hər bölmənin sonunda mövzuya aid kifayət qədər testlər verilmişdir. Testlərin ümumi sayı mindən artıqdır. Vəsaitin sonunda tələbələrin bilik mənimsəmə faizlərini müstəqil qiymətləndirmək üçün imtahana uyğun 5 variantda sınaq testləri verilmişdir.

Dərs vəsaiti universitetlərdə tədris olunan ümumi fizika kursunun «Atom və nüvə fizikası» bölməsinin proqramına uyğun tərtib olunmuşdur.

Dərs vəsaitinin ərsəyə gəlməsində göstərdikləri köməyə görə ADPU-nun Eltektri və optika kafedrasının bütün əməkdaşlarına, əlyazmasını oxuyub ona faydalı təkliflər verən ADPU-nun Nəzəri fizika kafedrasının müdiri prof. İ.H.Cəfərova, BDU -nun Nəzəri fizika kafedrasının professoru S.Q.Abdullayevə və dosent H.Ə.Həsənova öz səmimi təşəkkürümüzü bildiririk.

Aşağıdakı düyməyə vuraraq resursu yükləyə bilərsiniz.

Nüvə fizikasının mənası

Nüvə fizikası müasir fizikanın bir qoludur atom nüvələrinin davranış və xüsusiyyətlərini öyrənir.

Nüvə fizikası aşağıdakı sahələri araşdırır:

Radioaktivlik

Radioaktivlik alfa, beta və qamma radiasiyasının təbiətini, bioloji təsirlərini və nüvə enerjisinin yaranması üçün radioaktiv çürümə qanununa görə tətbiq olunmasını anlamağa çalışır.

Nüvə enerjisinə də baxın.

Radioaktivlik ağır və qeyri-sabit nüvələrin spontan çürüməsidir. Radiasiya maddəyə nüfuz etmə gücü, yəni keçməyi bacardığı kütlə və ionlaşma gücü və ya yaratdığı elektrik yükü ilə xarakterizə olunur:

• Alfa radiasiyası bir vərəqə nüfuz edir və ionlaşdırıcı gücü böyükdür.
• Beta radiasiya alüminiumdan nüfuz edir və ionlaşdırıcı gücü alfadan azdır, lakin qammadan böyükdür.
• Qamma radiasiyası qurğuşuna nüfuz edir və ionlaşdırıcı gücü çox azdır.

Məsələn, praktik bir tətbiq tüstü detektorlarında istifadə olunur. Alfa radiasiyası havanı ionlaşdırır və tüstü alfa radiasiyasını udur, buna görə tüstü olduqda havadakı ionlaşmış hissəciklərin miqdarı azalır, bu da cərəyanın intensivliyini azaldır və həyəcan siqnalını işə salır.

Atom nüvəsi

Atom nüvəsi müsbət yüklü protonlardan və neytral yüklənmiş neytronlardan ibarətdir. Atom nüvəsində hissəcikləri bir-birinə bağlayan şeyə bağlanma enerjisi deyilir. Nüvə qüvvələrinin bağlanma enerjisi elektromaqnit gücündən yüz qat daha çoxdur.

Həmçinin baxın Atom Nüvəsi və Radiasiya.

Nüvə reaksiyalar

Nüvə reaksiyalar bu tip enerjinin istifadəsinin nəticələrini bilmək üçün vacibdir. Nüvə reaksiyalar dövlətin qorunması qanunları ilə tənzimlənir dörd qoruma prinsipi:

1. Nüklonların sayı
2. Elektrik enerjisi
3. Hərəkət miqdarı
4. Kütlənin enerjisi

Subatomik hissəciklərin tədqiqi nüvə fizikasının tədqiq etdiyi əsas qüvvələrin mahiyyətini müəyyənləşdirməyə və anlamağa kömək edir. Subatomik hissəciklərin xüsusiyyətləri və davranışları kvant mexanikasında tədqiqat mövzusudur.

• Kvant mexanikası.
• Fizika sahələri.
• Müasir fizika.

Nüvə fizikası

Nüvə fizikası — fizikanın bölünməsi; nüvənin quruluşunu, xassələrini, radioaktiv çevrilmə proseslərinin və nüvə reaksiyalarının mexanizmini öyrənir. Bəzən nüvə fizikasına elementar zərrəciklər fizikası və nüvə energetikası da daxil edilir. Nüvə fizikası astrofizika, bərk cisimlər fizikası, kimya, biologiya, tibb və s. elmlərin inkişafında mühüm rol oynayır.

Mündəricat

• 1 Tarixi
• 2 Növləri
• 3 İstinadlar
• 4 Əlavə ədəbiyyat
• 5 Xarici keçidlər

Nüvə fizikasının inkişaf tarixi şərti olaraq üç dövrə ayrılır:

• Radioaktivliyin kəşfindən nüvənin tərkibi müəyyən olunanadək (1896–1932)
• 1932–1949-cu illər
• Müasir dövr (1949–indiyədək)

Nüvə fizikasında hər bir atomun izotoplarını təmsil edən diaqram.

Birinci dövrdə nüvə haqqında yalnız ümumi faktlar tapılmış, uran və başqa nüvələrin radioaktivliyi kəşf edilmiş, α, β və γ radioaktivlik növləri aşkara çıxarılmış, 1911-ci ildə atomun planetar modeli verilmiş, sonradan nüvənin varlığı haqqında fikir söylənilmiş, nüvələrin süni çevrilməsi (nüvə reaksiyaları) və nüvə daxilində hidrogen atomununun nüvəsi (proton) kəşf edilmiş, kütlə-spektrometri vasitəsilə stabil izotoplar alınmış, yüklü zərrəciklər sürətləndiriciləri qurulmuşdur. [1]

1932-ci ildə neytronun kəşfi ilə başlayan ikinci dövrdə nüvənin proton və neytronlardan ibarət olması haqqında model verilmiş, sürətləndirilmiş protonların köməyi ilə nüvə reaksiyaları alınmış, 1934-cü ildə süni radioaktivlik və nüvə izomerləri, 1939-cu ildə uran nüvəsinin neytronların təsiri ilə və 1940-cı ildə spontan bölünməsi kəşf edilmiş, zəncirvarı nüvə reaksiyalarının mümkün olması aşkara çıxarılmış, 1942-ci ildə ilk nüvə reaktoru qurulmuş, nüvə energetikasının əsası qoyulmuşdur. Güclü sürətləndiricilərin qurulması və kosmik şüaların tərkibində bir çox elementar zərrəciklərin kəşfi nüvə energetikası və elementar zərrəciklər fizikasının inkişafına və nüvə fizikasının sərbəst bölmələrinə çevrilməsinə zəmin yaratmışdır. [1]

Üçüncü dövr (müasir dövr) 1949-cu ildən başlanır, alçaq, orta və yüksək enerjilər fizikası kimi 3 bölməyə ayrılır. Birincidə nüvənin quruluşu problemləri, radioaktiv çevrilmə prosesləri və 200 mev.-dən kiçik enerjili zərrəciklərin yaratdığı nüvə reaksiyalarının tədqiqi; ikincidə 200 mev.-dən 1 qev.-dək enerjilərdəgedən proseslər, üçüncüdə isə 1 qev.-dən yüksək enerjilərdə gedən proseslər öyrənilir. [1]

Nüvə fizikası eksperimental və nəzəri nüvə fizikasına ayrılır. Eksperimental nüvə fizikasının əsasını yüklü zərrəciklər sürətləndiriciləri, nüvə reaktorları və nüvə şüalanmaları detektoru təşkil edir. Nəzəri nüvə fizikasında nəzəri fizikanın riyazi aparatından istifadə edilir. [1]

İstinadlar

1. ↑ 1234 Нүвә физикасы // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [
2. 10 ҹилддә ] . VII
3. ҹилд :
4. Мисир —
5. Прадо .
6. Бакы :
7. Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы .
8. Баш редактор : Ҹ. Б. Гулијев . 1983.
9. С. 310. (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char); (#invisible_char)

Əlavə ədəbiyyat

• General Chemistry by Linus Pauling (Dover 1970) ISBN 0-486-65622-5
• Introductory Nuclear Physics by Kenneth S. Krane (3rd edition, 1987) ISBN 978-0471805533 [Undergraduate textbook]
• Theoretical Nuclear And Subnuclear Physics by John D. Walecka (2nd edition, 2004) ISBN 9812388982 [Graduate textbook]
• Nuclear Physics in a Nutshell by Carlos A. Bertulani (Princeton Press 2007) ISBN 978-0-691-12505-3

Xarici keçidlər

• Ernest Rutherford’s biography at the American Institute of Physics
• American Physical Society Division of Nuclear Physics
• American Nuclear Society
• Nuclear science wiki
• Nuclear Data Services – IAEA
• Nuclear Physics, BBC Radio 4 discussion with Jim Al-Khalili, John Gribbin and Catherine Sutton (In Our Time, Jan. 10, 2002)

Yanvar 10, 2022
Ən son məqalələr

Passiflora macrophylla

Passiflora maliformis

Passiflora mixta

Passiflora montana

Passiflora monadelpha

Passiflora mollissima

Passiflora morifolia

Passiflora murucuja

Passiflora nitida

Passiflora palenquensis

Ən çox oxunan

sitona lineatus01

six glyphs

six sigma-2

son nəfəsədək

sonnywithachance-logo

nüvə, fizikası, fizikanın, bölünməsi, nüvənin, quruluşunu, xassələrini, radioaktiv, çevrilmə, proseslərinin, nüvə, reaksiyalarının, mexanizmini, öyrənir, bəzən, nüvə, fizikasına, elementar, zərrəciklər, fizikası, nüvə, energetikası, daxil, edilir, astrofizika,. Nuve fizikasi fizikanin bolunmesi nuvenin qurulusunu xasselerini radioaktiv cevrilme proseslerinin ve nuve reaksiyalarinin mexanizmini oyrenir Bezen nuve fizikasina elementar zerrecikler fizikasi ve nuve energetikasi da daxil edilir Nuve fizikasi astrofizika berk cisimler fizikasi kimya biologiya tibb ve s elmlerin inkisafinda muhum rol oynayir KNO tsikli Mundericat 1 Tarixi 2 Novleri 3 Istinadlar 4 Elave edebiyyat 5 Xarici kecidlerTarixi RedakteNuve fizikasinin inkisaf tarixi serti olaraq uc dovre ayrilir Radioaktivliyin kesfinden nuvenin terkibi mueyyen olunanadek 1896 1932 1932 1949 cu iller Muasir dovr 1949 indiyedek Nuve fizikasinda her bir atomun izotoplarini temsil eden diaqram Birinci dovrde nuve haqqinda yalniz umumi faktlar tapilmis uran ve basqa nuvelerin radioaktivliyi kesf edilmis a b ve g radioaktivlik novleri askara cixarilmis 1911 ci ilde atomun planetar modeli verilmis sonradan nuvenin varligi haqqinda fikir soylenilmis nuvelerin suni cevrilmesi nuve reaksiyalari ve nuve daxilinde hidrogen atomununun nuvesi proton kesf edilmis kutle spektrometri vasitesile stabil izotoplar alinmis yuklu zerrecikler suretlendiricileri qurulmusdur 1 1932 ci ilde neytronun kesfi ile baslayan ikinci dovrde nuvenin proton ve neytronlardan ibaret olmasi haqqinda model verilmis suretlendirilmis protonlarin komeyi ile nuve reaksiyalari alinmis 1934 cu ilde suni radioaktivlik ve nuve izomerleri 1939 cu ilde uran nuvesinin neytronlarin tesiri ile ve 1940 ci ilde spontan bolunmesi kesf edilmis zencirvari nuve reaksiyalarinin mumkun olmasi askara cixarilmis 1942 ci ilde ilk nuve reaktoru qurulmus nuve energetikasinin esasi qoyulmusdur Guclu suretlendiricilerin qurulmasi ve kosmik sualarin terkibinde bir cox elementar zerreciklerin kesfi nuve energetikasi ve elementar zerrecikler fizikasinin inkisafina ve nuve fizikasinin serbest bolmelerine cevrilmesine zemin yaratmisdir 1 Ucuncu dovr muasir dovr 1949 cu ilden baslanir alcaq orta ve yuksek enerjiler fizikasi kimi 3 bolmeye ayrilir Birincide nuvenin qurulusu problemleri radioaktiv cevrilme prosesleri ve 200 mev den kicik enerjili zerreciklerin yaratdigi nuve reaksiyalarinin tedqiqi ikincide 200 mev den 1 qev dek enerjilerdegeden prosesler ucuncude ise 1 qev den yuksek enerjilerde geden prosesler oyrenilir 1 Novleri RedakteNuve fizikasi eksperimental ve nezeri nuve fizikasina ayrilir Eksperimental nuve fizikasinin esasini yuklu zerrecikler suretlendiricileri nuve reaktorlari ve nuve sualanmalari detektoru teskil edir Nezeri nuve fizikasinda nezeri fizikanin riyazi aparatindan istifade edilir 1 Istinadlar Redakte 1 2 3 4 Nүvә fizikasy Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasy 10 ҹilddә VII ҹild Misir Prado Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1983 S 310 invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char invisible char Elave edebiyyat RedakteGeneral Chemistry by Linus Pauling Dover 1970 ISBN 0 486 65622 5 Introductory Nuclear Physics by Kenneth S Krane 3rd edition 1987 ISBN 978 0471805533 Undergraduate textbook Theoretical Nuclear And Subnuclear Physics by John D Walecka 2nd edition 2004 ISBN 9812388982 Graduate textbook Nuclear Physics in a Nutshell by Carlos A Bertulani Princeton Press 2007 ISBN 978 0 691 12505 3Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Nuve fizikasi ile elaqeli mediafayllar var Xeta sablon bosdurErnest Rutherford s biography at the American Institute of Physics American Physical Society Division of Nuclear Physics American Nuclear Society Annotated bibliography on nuclear physics from the Alsos Digital Library for Nuclear Issues Nuclear science wiki Nuclear Data Services IAEA Nuclear Physics BBC Radio 4 discussion with Jim Al Khalili John Gribbin and Catherine Sutton In Our Time Jan 10 2002 Menbe https az wikipedia org w index php title Nuve fizikasi amp oldid 6077610, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.