Yaradıcılıq qabiliyyəti və yaradıcılıq qabiliyyətlərini necə inkişaf etdirmək olar

Yaradıcı şəxsiyyət müxtəlif fəaliyyət növlərində fikirlərini, ideyalarını, fantaziya uçuşlarını həyata keçirə bilər:

Təxəyyül və yaradıcılıq

Yaradıcılıq insanın elə bir mürəkkəb fəaliyyətinə deyilir ki, bu fəaliyyətin nəticəsində elm, incəsənət, texnika sahəsində yeni əsərlər meydana gəlir. Yaradıcılıq sözün hərfi mənasında nə isə yeninin yaradılmasıdır.
Adətən yaradıcılıq dedikdə insan fəaliyyətinin o sahəsi nəzərdə tutulur ki, bu fəaliyyətin sahəsində nə isə yeni bir ideya, nəzəriyyə, qanun (elmi yaradıcılıq), yeni maşın, mexanizm (texniki yaradıcılıq), yeni bir bədii əsər (bədii yaradıcılıq) yaranır. Rus psixoloqu S.L.Rubinşteyn yaradıcılığa belə bir tərif vermişdir: «Yaradıcılıq insanın xüsusi növ fəaliyyəti olub ictimai əhəmiyyəti olan maddi və mənəvi dəyərlərin yaradılması prosesidir. Yaradıcılıq da mahiyyət etibari ilə idrakdır. Yaradıcılığa sadəcə olaraq idrakdır demək də azdır. Ona görə ki, hər cür idrak fəaliyyəti elə insanın fəallığıdır. Yaradıcılıq insanın fəallığının xüsusi formasıdır».
Yaradıcılıq prosesində insanın bütün psixi prosesləri, onun duyğu, qavrayış, hafizə, təfəkkür və təxəyyülü iştirak edir. Bu da bir həqiqətdir ki, yaradıcılıq prosesində təxəyyülün rolu daha qabarıq şəkildə özünü göstərir. Xüsusilə bədii yaradıcılıqda təxəyyül müstəsna dərəcədə əhəmiyyətə malikdir. Hər bir ədəbi–bədii əsər ideya məzmuna malik olur. Sənətkar yazıçı bu ideyanı elmi əsərlərdəkindən fərqli olaraq konkret obrazların vasitəsilə əks etdirir.
Obrazları yaradan isə yazıçının bədii təxəyyülüdür. Bədii təxəyyülün mahiyyəti yeni obrazlar yaratmaqdan ibarətdir. Məhz bu obrazlar yazıçının ideyalarının, fikirlərinin, düşüncələrinin daşıyıcısı funksiyasını yerinə yetirir.
Ədəbi-bədii yaradıcılıqda mühüm rol oynayan təxəyyülün gücü onda ifadə edilmir ki, sənətkar həyati reallıqdan daha çox uzaq olan obrazlar yarada bilsin, əksinə yazıçının, rəssamın təxəyyülünün gücü onda ifadə edilir ki, onlar özlərinin həyati qavrayışlarını həyatın tələblərinə, özünün ideyasına uyğun bir şəkildə elə dəyişdirir, birləşdirir, yenidən işləyir ki, tamamilə yeni, əyani obrazlar yarada bilirlər. S.Rəhimov «Saçlı» romanındakı Kosa surətinin yaradılması haqqında yazır ki, «bir kosa kənddə uşaqlıq yaşlarından ona tanış idi, sonra bu kosanın birini də mən Laçında gördüm, daha sonra bir kosaya da Noraşen rayonun Qıvraq kəndində rast gəldim. Lakin bu üç kosanın heç biri hələ də «Saçlı»dakı Kosa deyildir, üç kosa mənə ancaq zahirən material vermişdir.
Bəs, «Saçlı»dakı kosanın daxili aləmi? Qulluq mərəzi, dolaşıq imza yaratmaq həvəsi haradan gəlmişdir? Deməliyəm ki, bu bir lopabuğ kişidən, bizim raykomda xidmət edən, bir çox adamın başına ağıl qoymaq istəyən bir adamdan gəlmişdir».
Yəni, üç kosadan, bir lopabuğdan «Saçlı»dakı Kosa düzəlmişdir. Bütün bu dediklərimiz belə düşünməyə əsas vermir ki, bədii yaradıcılıqda yaradıcının təxəyyül fəaliyyəti heç zaman obyektiv reallıqdan uzaqlaşa bilməz. Əgər belə olsaydı, onda bizim nağıllarımız, əfsanələrimiz yarana bilməzdi. Lakin insanın təxəyyülü nə qədər əcayib, qərayib, fantastik obraz yaradırsa yaratsın, onun ayrı-ayrı bütün elementləri real həyatdan götürülür. Bu cür təxəyyül obrazları həyatın müəyyən tərəfini vasitəli şəkildə əks etdirir. Yazıçının təxəyyül fəaliyyəti yazıçıya gələcəyə baxmaq, gələcəyi qabaqcadan xəbər vermək imkanı verir. Böyük S.Vurğun «Bakının dastanı» poemasında təxəyyülünün yaratdığı obrazlarla gələcəyə belə baxır:

Bakı! Gecə! Yadımdadır üç il qabaq
Sahil boyu şölə saçan çırağbanlar!
Yanacaqdır! Yanacaqdır yenə onlar.
Ulduz kimi qatar-qatar alışaraq,
Yenə hilal şəklindəki qızıl kəmər
Dolanacaq kərdəninə bu dənizin.
O vaxt bu sahilin ağ şamları
Min toy qurub neçə gəlin köçürəcək.
Ah, o zaman bizim Bakı axşamları
Bir ilahi əfsanə tək görünəcək!

Təxəyyül təkcə ədəbi-bədii yaradıcılıqda deyil, elmi yaradıcılıqda da zəruri olan bir prosesdir. Fransız psixoloqu Rıbonun fikrinə görə, hətta təxəyyül fəaliyyətinin yeri elmi, texniki yaradıcılıqda bədii yaradıcılıqda olduğundan da artıqdır.
Təbiidir ki, alimin, ixtiraçının fikri prosesində anlayışlarla yanaşı əyani obrazlar da bu və ya başqa şəkildə iştirak edir. Lakin qavrayış, eləcə də hafizə obrazlarının mövcudluluğu təfəkkürün qarşısında duran məsələni həll etməyə imkan vermir. Belə olduqda qavrayış, hafizə obrazları dəyişdirilir ki, bu da yeni bir nəzəriyyənin, kəşfin meydana çıxması ilə nəticələnir. Bu prosesdə hakim rol təxəyyülün üzərinə düşür.

Yaradıcılıq qabiliyyəti və yaradıcılıq qabiliyyətlərini necə inkişaf etdirmək olar?

Yaradıcılıq nədir? Emosional təcrübə, yeni bir memarlıq şefi və aşbaz tərəfindən bişirilən dadlı yeməyi ilə dolu tuval mənzərəsi və ya ayə ilə yazılı? Ruhun impulsundan ilhamlanan yaradıcılıq fərqli şeylərlə ifadə olunur, təkcə yazar üçün deyil, bəzən də bəşəriyyət üçün qiymətsizdir.

Yaradıcılıq – nədir?

Unikallıq bu konsepsiyanın əsas meyarlarından biridir. “Yaradıcılıq” anlayışı, maddi və mənəvi dəyərləri müəyyən edən insan fəaliyyəti prosesini nəzərdə tutur. Belə bir nəticə yalnız bu işin müəllifindən gəlmək olar. Bu da son nəticəyə dəyər verir. Eyni zamanda, yaradıcılıq istehsalında, müəllif öz şəxsi aspektlərini ifadə edir.

Yaradıcılığın psixologiyası

Elm, texnologiya, sənət, gündəlik həyatda adi gün – bunlar bir insanın unikallığını göstərdiyi sahələr ola bilər. Psixologiya bütün hissəsi insanın yaradıcılığını öyrənir. Psixologiya yaradıcı və yaradıcı düşüncə , ilham, təsəvvür, fərdilik və intuisiyanı aktiv şəkildə araşdırır. İllərdir bu sahələrin tədqiqi yaradıcılığın nə olduğunu və adi insanların həyatına necə tətbiq ediləcəyi ilə bağlı suallara aydın cavab vermir. Yaradıcılığın psixologiyasının əsasları müəllif və məhsul arasında inkişaf edən əlaqələrdir.

Yaradıcılıq fəlsəfəsi

Bir insanın istək və fantaziyalar dünyasında bir məhdudiyyəti yoxdur. Eqoist başqa insanların yoxluğu, yuxu ilə təmasda olan bir insanın, təbiətdə olmayan bir şeyi, yaradıcılıq üçün susuzluqdan dünyadakı biliklərdən bəhs edən bir insanı arzuladığı bir şeyi arzu edir. Bütün yaradıcılıq fəlsəfəsi, harmoniya və gözəllik yaradılıb və yaradılmış şah əsərləri sivilizasiyanın faydasına xidmət edir.

Yaradıcılıq növləri

Yaradıcı şəxsiyyət müxtəlif fəaliyyət növlərində fikirlərini, ideyalarını, fantaziya uçuşlarını həyata keçirə bilər:

Elmi yaradıcılıq – müxtəlif növ kəşflər, son məhsul – bilik.
Texniki yaradıcılıq praktik və ya texnoloji inkişafdır, son məhsul bir mexanizm və ya dizayndır.
Bədii yaradıcılıq dünyanın estetik əsasları, gözəllik arzusu. Son məhsul bədii bir görünüşdür (bir şeir, şəkil, heykəl).
Birgə yaradıcılıq sənət əsərlərini, onların şərhlərini qəbul edir.
Uşaq yaradıcılığı uşağın xəyalları, təsəvvürləri prosesidir.
Pedaqoji yaradıcılıq bilik tədrisində xüsusi bir yanaşma, onun məqsədi yeni bir şey öyrətməkdir.

Bir insanın yaradıcılığı nədir?

Heç kəsin yaratdığı suallara aydın, dəqiq bir cavab verə bilməz. Yaradıcı bacarıqları açmaq və inkişaf etdirmək üçün bir şəxs özünə cavab verməlidir, xüsusilə onun yaradıcılığı nədir? Yaradıcılıq sahəsində insan qabiliyyətlərinin inkişafı harmoniyaya kömək edə bilər, yeni dünyagörüşündən fərqli gözlərlə tanış dünyaya baxmağa dəyər. Ağılınızı təmizləmək, daha sonra dünya təklif edəcək yeni bir şey yaratmaq daha asan olur. Əsl yaradıcısı hər bir insanda yaşayır.

Yaradıcılığı nəyə təşviq edir?

Xarici dünyaya tolerantlıq və daxili sülh yaradıcılıq prosesinin əsasıdır. Dünyaya açıq olan, stereotiplərdən və önyargılardan məhrum olan bir insana, yaradıcılığın ən incə məsələsini hiss etdirmək, onun arxasındakı müəlliflərin mousy nəfəslərini hiss etmək asandır:

Yaradıcı prosesə müsbət təsir edən bir melodiya tapmaq lazımdır.
Kompüterdən deyil, əldən gələn məktub yaradıcılığa qatqı təmin edir.
Meditasyon, fikirləri sıraya çevirmək üçün rahatlamanın ən yaxşı yoldur.
Pulsuz dərnəkləri olan dərslər xəyalları oyandırır.
Asılı olmayın, bəzən uzaq bir şey haqqında düşünmək lazımdır. Məsələn, 2030-cu ildə Yeni ili qeyd etmək.
Mavi və yaşıl rənglər yaradıcılığa təsir göstərir.
Dekorasiya dəyişməsi yaradıcılığa kömək edə bilər.
Güclü hətta gülmək. Bu beynə müsbət təsir edəcək.
Əlinizlə bir şey edin.
Train. İdman zamanı bədən təkcə güclənməz, amma beyin də böyük dərəcədə azaddır.
Yeni bir şey edin. Həyat və iş bir-biri ilə sıx bağlıdır, məsələn, xaricə səfər, dağların fəthi, dənizin dərinliklərində daldırmağa yeni bir duyğu gətirə bilər.
Yuxu, sonra “səhər axşamdan daha ağıllıdır” əslində işləyir.

Hər hansı yaradıcılıq harada başlayır?

Fikr və ya fikir sənətçinin, bəstəkarın, yazarın, ixtiranın, moda dizaynının hər hansı bir işinin başlanğıcıdır. Yaradıcılıq prosesi, bütün işin tərtibatını, sketchy konturdan başlayır. Hər bir fərd bu prosesi öz yolu ilə edir, lakin həmişə üç mərhələyə bölünür. Belə bir hərəkət planı gözləmədən, plan özbaşına doğulacaq və həmişə yerinə yetirilməyəcəkdir.

təəssüratların idrak və yaradıcı emalı;
bədii dizaynın ortaya çıxması;
bir fikirin həyata keçirilməsi.

Yaradıcılıq və təxəyyül

Ətrafdakıların reallığına əsaslanaraq yeni şəkillər yaradılır. Amma xəyal ilə ətirli, əsərini həqiqətən unikal edirlər. Yaratıcı təxəyyül onu əlaqə qurmadan bir şey haqqında fikir əldə etməyə imkan verir. Bir insanın həyatında yaradıcılıq həmişə xəyal ilə bağlıdır, onun nümunələri yaradılması prosesini öyrənərkən görünə bilər. Məsələn, peri nağıl canlıları və müxtəlif obyektləri yaradan zaman xüsusi texnika istifadə olunur.

hərəkət – obyektin yeni, qeyri-adi hallara subyektiv ötürülməsi;
yazma – obyektin müəyyən bir tipə təyin edilməsi;
analogiya – başqa birinə bənzər bir görünüş yaratmaq;
abartı və ya ləyaqəti;
Əlavə yeni funksiyalar və xüsusiyyətlər obyektə aid edilir;
aglutination – iki müxtəlif fikirdən bir şəkil yaradır.

Yaradıcılıq və yaradıcılıq

Tez-tez, insanların çoxu bu anlayışları bircə qəbul edir. Lakin belə bir müqayisə səhvdir. 80-ci illərin sonlarında “yaradıcılıq” sözü işgüzar cəmiyyətə gəldi və bundan sonra geniş dairələrdə istifadə olunmağa başladı. Yaradıcılıq, insanın qeyri-standart, yaradıcı düşüncə, bənzərsiz ideyaları təbliğ etmək qabiliyyətində göstərə biləcəyi qabiliyyətdir. Yaradıcılıq yaradıcılığı yaratmaq, stereotipləri aradan qaldırmaq qabiliyyətini ehtiva edir, bu, yeni motivasiyadır. Yaradıcılıq və yaradıcılıq bir-biri ilə sıx bağlıdır, bir-birindən ayrı olmaq daha çətindir.

Yaradıcılığı inkişaf etdirmək üçün necə?

Daha çox çalışmaq, hər hansı bir sahədə insanın normal inkişafıdır. Bir şəxsin yaradıcılıq potensialı məhdud deyil və düzgün təlimlə, şəxsiyyətində hər hansı bir yaradıcılıq qabiliyyətinin mövcudluğundan şübhələnən sahibini təəccübləndirə bilər:

Səhər ritüeli. Uyanır, dərhal qələm, notepad və yaz. Nə haqqında? Hər şey haqqında! Yazmaq üçün əsas şey, xüsusilə düşünə bilmərik. Ən azı 750 söz yazılmalıdır.
Sualı hər hansı bir obyektə və ya hərəkətə soruşuruq: “Nə varsa?”. Məsələn, itlər danışa bilər? Dünyadakı bütün insanlar susdularsa? Bu üsul təsəvvür yaratmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Fərqli sözləri sarsıtmaq və birləşdirmək. Bu metod mütləq beynin adi düşüncə tərzini söndürməyə və təxəyyül ehtiva edir. Onları birləşdirmək üçün iki fərqli söz almaq lazımdır. Məsələn, bir yastıq + bir ədyal = bir zərbə, pərdələr + bir tül = bir qalereya.
Torrens üsulu dodaqlar adlanır eyni tip yazı əsaslanır. Kağız kağızında eyni simvolları (bir neçə dairə və ya meydan, xaç, romb və s.) Çəkməkdir. Biz fantaziya və çəkilmiş rəqəmlərdən istifadə edirik.
Fokal obyektlərin metodu. Hər hansı bir səhifədə təsadüfi bir obyekt, məsələn, bir qələm, bir tarak, göy və “kitab” açın (qəzet, jurnal). Təsadüfi 5 sözlə “Grab” deyin, tarixdə mövzu ilə əlaqələndirin.

Yaradıcı Kriz

Fantaziya açılmır, hər şeyə ilham gəlməz, hər şey boz və tutqun və yeni bir fikir və ya əsərin doğmasına qatqı vermir. Yaradılış böhranı , fəaliyyəti və ya həyatı yaradıcılığa birbaşa bağlı olan hər hansı bir insana toxunur. Yaradıcılıq problemi nədir? Özünüzü başa düşmədən ətrafınızdakılara cavab verməyin. “Yaradıcılıq nədir?” Sualına cavab tapın. Yenidən yaranmağa necə başlamaq olar? Yaradıcı yaradıcılığı tapmaq üçün harada? “Bir insanın əmin-amanlıq tapma gücünü tapmadığı nəticəsiz olacaqdır.

Yaradıcı yaradıcı prosesləri aktivləşdirməyə və yaradıcı böhrandan xilas olmaq üçün kömək edə biləcək heç bir mürəkkəb təklif yoxdur:

Eyni yerdə (yazmaq, çəkmək, tərtib etmək və s.) Yaratmaq lazımdır.
Yaradıcı fəaliyyət üçün bir və eyni vaxt ayırmaq lazımdır.
Başlamadan əvvəl eyni mahnı dinləyin.
Misal üçün, həmin mətn redaktorunu yazmaq üçün, adi fırçalar və möhür çəkdirmək üçün işləmək üçün eyni şeyi istifadə edin.
Hər gün işləməlisiniz, həftə sonu çoxu məhv edər.

Yaradıcılıq haqqında kitablar

Kitablardan ilham alaraq, çoxları qəhrəmanların həyatından, həyatlarının nümunələrindən ilhamlanır. Məşhur yazarların bir çox əsərlərində yaradıcılıq dünyası qeyri-adi, parlaq və ehtiraslıdır:

“Bir sənətçi kimi çalın” Austin Cleon . Müəllif yaradıcılığı necə tapmaq üçün oxuculara məlumat verir.
“Muse, qanadlarınız nədir?” Yəhya Frank bütün həyatlarını yaradıcılığa həsr etməyə qərar verən insanlar üçün ilhamla doludur.
“İdeyaların təzahürü” olan Skott Belksi , şübhələri aradan qaldırmaq, prioritetləşdirmək və nəticələrə necə nail olacağını sizə izah edəcək.
Müəllif Mark Levy tərəfindən “Genius to order” problemi həll etmək qeyri-adi bir yol təklif edir – freeriding.
S. Voinskaya “Yaratmaq və satmaq” . Kitab sizin yaradıcılığınızı satmağı bildirir.