Yer üstə suların çirklənməsi

Yer səthinin təxminən 70%-nin su ilə örtülməsinə baxmayaraq, ildən-ilə su çatışmazlığı problemi artmaqdadır. Çünki insanlar və bütün сanlılar yalnız şirin sudan istifadə edə bilir. Təbii suların çox hissəsi (~98%) isə şordur. Onlar istifadə üçün yararlı olmayan dəniz və okean sularıdır. Böyük miqdarda şirin su ehtiyatı Arktika və Antarktida buzlaqlarında və əksər insanların istifadə edə bilmədiyi Baykal gölündə və başqa göllərdə toplanmışdır.
Kənd təsərrüfatında, şəhərlərdə, məişət və sənayedə suya tələbat getdimə artır. Buna görə də şirin suya ehtiyaс hər il daha çox hiss olunmaqdadır. Hazırda dünya əhalisinin 1/3 hissəsinin içməli suya ehtiyarn vardır.
Deməli, atmosferin və torpağın çirklənməsi insan üçün potensial təhlükədirsə, hidrosferin çirklənməsi gündəlik təhlükə sayılmalıdır. Çünki su həlledici olduğundan ona qarışan tullantılar ətraf mühitdəki canlıları asanlıqla kütləvi şəkildə zəhərləyir. Suyun təbiətdə dövran etməsi və axımı ilə əlaqədar zəhərlənmə geniş əraziyə yayılır. Bu yayılma çaylarda daha sürətlə baş verir (100 km-ə qədər).
Suyun çirklənməsi onda həll olmuş oksigenin də miqdarının azalmasına səbəb olur. Oksigenin azlığı isə suda yaşayan bitkilər və heyvanların həyat fəaliyyətini çətinləşdirir, biokimyəvi proseslərin normal gedişi üçün əlverişli olmayan mühit yaradır.
Çirklənmədən ən çox şirin su mənbələri zərər çəkir. Çünki məişətdə, texnikada və kənd təsərrüfatında işlənən sular çayların və şor olmayan göllərin suyudur.
Sənaye mənşəli tullantılar hidrofaunanın normal həyat fəaliyyətini pozmaqla yanaşı, hövzədəki suyun fiziki-kimyəvi xassələrini də dəyişir. Belə sular nəinki içmək üçün, həm də kənd təsərrüfatında suvarma və texniki məqsədlər üçün də yaramır. Çirkli sularda şəraitə uyğunlaşıb yaşayan bir sıra canlıların (ilbizlər, balıqlar, yosunlar və s.) insanlar tərəfindən istifadə edilməsi yeni-yeni xəstəliklərin meydana çıxmasına səbəb olur. Çünki bir sıra kanserogen maddələr1 sudakı canlıların orqanizmində tədricən toplanaraq insan üçün təhlükəli həddə çatır.
Antropogen təsirlər2 nəticəsində atmosfer və torpaqla yanaşı, təbii sulara xeyli miqdarda azot və fosfor birləşmələri qarışır. Təbii suların tərkibində azot, əsasən, atmosfer vasitəsilə, kənd təsərrüfatında istifadə edilən azot gübrələrinin yuyulması ilə və kommunal təsərrüfatların axıtdığı çirkablar hesabına artır. Fosforla zəngin maddələrin eko-oji sistemdə çoxalması da getdikcə sürətlənir. Əvvəllər biosferə atılan fosforun əsas mənbəyi fosforlu gübrələr idisə, hazırda hidrosferə qarışan fosforun ən çoxu mətbəxlərdə və məişətdə işlənən sintetik yuyucu maddələrin payına düşür.
Müasir şəhər əhalisinin hər biri il ərzində biosferə təxminən 1,6 kq fosfor ixrac edir. 1 kq fosforun su mühitinə düşməsi isə 1 ton yosun kütləsinin artması deməkdir. Bunun da suyu necə və nə dərəcədə çirkləndirməsi sizə biologiyadan məlumdur.
Təbii suların neft və neft məhsulları ilə çirklənməsi daha ağır nəticələr verir. Neft suda yaşayan canlı aləmin hamısı üçün (bəzi bakteriyalardan başqa) kəskin zəhərdir. Suya qarışan neft onda yayılaraq səthində nazik pərdə yaradır, bu da havadan oksigenin suya keçməsinə mane olur və nəticədə canlıların tənəffüsü çətinləşir. Bir damcı neft 1,5—2 m2 su səthini pərdə ilə örtür. Hesablanmışdır ki, dünyada hidrosferə ildə 12—15 milyon ton neft axıdılır.
Dəniz və okeanların neftlə çirklənməsinin əsas mənbələri neftdaşıyan tankerlər, dəniz neft yataqları, neft emal edən zavodlar, gəmilərin və qayıqların sürtkü yağlarıdır. Bu gün dünya okeanı və dənizlərinin elə sahələri vardır ki, orada balıq ovlamaq mümkün deyil. Bəzi dənizlərdə isə (məsələn, Aralıq dənizində) ovlanan balıqları və digər heyvanları neft iyinə görə yemək olmur.
Müxtəlif üzvi və mineral tərkibli pestisidlər, gübrələr və başqa bit- kiqoruyucu maddələr də onlardan düzgün istifadə edilmədiyi üçün su hövzələrini zəhərləyir.

Təbii suyun əhəmiyyəti. Su hövzələrinin çirklənmədən qorunması

Susuz həyat yoxdur. Canlı orqanizmlər 10—20% su itirdikdə məhv olur. Normal həyat fəaliyyəti üçün insana sutkada 2 l-ə qədər su lazımdır. Su minlərlə bitki və heyvan üçün yaşayış mühitidir. Atmosferdə oksigenin sabit saxlanması da yaşıl bitkilərin sudan istifadə edərək fotosintez reaksiyası əsasında oksigen ayrılması ilə əlaqədardır.

Yer səthinin təxminən 70%-nin su ilə örtülməsinə baxmayaraq, ildən-ilə su çatışmazlığı problemi artmaqdadır. Çünki insanlar və bütün сanlılar yalnız şirin sudan istifadə edə bilir. Təbii suların çox hissəsi (~98%) isə şordur. Onlar istifadə üçün yararlı olmayan dəniz və okean sularıdır. Böyük miqdarda şirin su ehtiyatı Arktika və Antarktida buzlaqlarında və əksər insanların istifadə edə bilmədiyi Baykal gölündə və başqa göllərdə toplanmışdır.
Kənd təsərrüfatında, şəhərlərdə, məişət və sənayedə suya tələbat getdimə artır. Buna görə də şirin suya ehtiyaс hər il daha çox hiss olunmaqdadır. Hazırda dünya əhalisinin 1/3 hissəsinin içməli suya ehtiyarn vardır.
Deməli, atmosferin və torpağın çirklənməsi insan üçün potensial təhlükədirsə, hidrosferin çirklənməsi gündəlik təhlükə sayılmalıdır. Çünki su həlledici olduğundan ona qarışan tullantılar ətraf mühitdəki canlıları asanlıqla kütləvi şəkildə zəhərləyir. Suyun təbiətdə dövran etməsi və axımı ilə əlaqədar zəhərlənmə geniş əraziyə yayılır. Bu yayılma çaylarda daha sürətlə baş verir (100 km-ə qədər).
Suyun çirklənməsi onda həll olmuş oksigenin də miqdarının azalmasına səbəb olur. Oksigenin azlığı isə suda yaşayan bitkilər və heyvanların həyat fəaliyyətini çətinləşdirir, biokimyəvi proseslərin normal gedişi üçün əlverişli olmayan mühit yaradır.
Çirklənmədən ən çox şirin su mənbələri zərər çəkir. Çünki məişətdə, texnikada və kənd təsərrüfatında işlənən sular çayların və şor olmayan göllərin suyudur.
Sənaye mənşəli tullantılar hidrofaunanın normal həyat fəaliyyətini pozmaqla yanaşı, hövzədəki suyun fiziki-kimyəvi xassələrini də dəyişir. Belə sular nəinki içmək üçün, həm də kənd təsərrüfatında suvarma və texniki məqsədlər üçün də yaramır. Çirkli sularda şəraitə uyğunlaşıb yaşayan bir sıra canlıların (ilbizlər, balıqlar, yosunlar və s.) insanlar tərəfindən istifadə edilməsi yeni-yeni xəstəliklərin meydana çıxmasına səbəb olur. Çünki bir sıra kanserogen maddələr1 sudakı canlıların orqanizmində tədricən toplanaraq insan üçün təhlükəli həddə çatır.
Antropogen təsirlər2 nəticəsində atmosfer və torpaqla yanaşı, təbii sulara xeyli miqdarda azot və fosfor birləşmələri qarışır. Təbii suların tərkibində azot, əsasən, atmosfer vasitəsilə, kənd təsərrüfatında istifadə edilən azot gübrələrinin yuyulması ilə və kommunal təsərrüfatların axıtdığı çirkablar hesabına artır. Fosforla zəngin maddələrin eko-oji sistemdə çoxalması da getdikcə sürətlənir. Əvvəllər biosferə atılan fosforun əsas mənbəyi fosforlu gübrələr idisə, hazırda hidrosferə qarışan fosforun ən çoxu mətbəxlərdə və məişətdə işlənən sintetik yuyucu maddələrin payına düşür.
Müasir şəhər əhalisinin hər biri il ərzində biosferə təxminən 1,6 kq fosfor ixrac edir. 1 kq fosforun su mühitinə düşməsi isə 1 ton yosun kütləsinin artması deməkdir. Bunun da suyu necə və nə dərəcədə çirkləndirməsi sizə biologiyadan məlumdur.
Təbii suların neft və neft məhsulları ilə çirklənməsi daha ağır nəticələr verir. Neft suda yaşayan canlı aləmin hamısı üçün (bəzi bakteriyalardan başqa) kəskin zəhərdir. Suya qarışan neft onda yayılaraq səthində nazik pərdə yaradır, bu da havadan oksigenin suya keçməsinə mane olur və nəticədə canlıların tənəffüsü çətinləşir. Bir damcı neft 1,5—2 m2 su səthini pərdə ilə örtür. Hesablanmışdır ki, dünyada hidrosferə ildə 12—15 milyon ton neft axıdılır.
Dəniz və okeanların neftlə çirklənməsinin əsas mənbələri neftdaşıyan tankerlər, dəniz neft yataqları, neft emal edən zavodlar, gəmilərin və qayıqların sürtkü yağlarıdır. Bu gün dünya okeanı və dənizlərinin elə sahələri vardır ki, orada balıq ovlamaq mümkün deyil. Bəzi dənizlərdə isə (məsələn, Aralıq dənizində) ovlanan balıqları və digər heyvanları neft iyinə görə yemək olmur.
Müxtəlif üzvi və mineral tərkibli pestisidlər, gübrələr və başqa bit- kiqoruyucu maddələr də onlardan düzgün istifadə edilmədiyi üçün su hövzələrini zəhərləyir.

Məişət tullantılarının suya axıdılması da hidrosferi çirkləndirdiyi üçün zərərli sayılır. Bu tullantıların tərkibində olan üzvi maddələr suda mikrofloranın sürətlə artmasına və bununla da oksigenin azalmasına, çox zaman, hətta tam tükənməsinə səbəb olur. Belə mühitdə isə yalnız anaerob mikroblar1 artıb çoxalır. Anaerob mikrobların həyat fəaliyyəti nəticəsində əmələ gələn H2S, N2, NH3, CH4 və s. qazlar mühitdəki canlılar üçün ikinci ölüm vasitəsinə çevrilir.
Respublikamızın əsas şirin su mənbələrindən biri olan Kür çayı məişət və kommunal tullantıları ilə daha çox çirklənir. Gürcüstanın Mesxeti və Tbilisi şəhərlərində üzvi və qeyri-üzvi maddələrlə çirklənən Kürün suyu Qazax rayonunun Şıxlı kəndinə kimi 120—125 km məsafədə öz təbii vəziyyətini bərpa edə bilmir.
Hidrosferdə canlı aləmin normal yaşayışına təsir edən amillərdən biri də «istilik çirklənməsi»dir. Bu növ çirklənmə mənbəyi, əsasən, su hövzələrinə yaxın ərazilərdə mazut və başqa yanacaqla işləyən istilik elektrik stansiyalarıdır (İES). İES-lərin kollektorlarını soyutmaq üçün böyük həcmdə su işl ədilir. Hövzədən götürülən suyun temperaturu bəzən 40—45°C-dək qalxır. Bu temperaturda isə canlı aləmin 60%-i məhv olur.
Radioaktiv maddələrin qarışdığı çay suları ilə suvarılan əkin sahələrinin məhsullarında insan orqanizmi üçün təhlükəli olan dozaya qədər maddələr toplana bilər. Bu məhsullardan istifadə edən insanların orqanizmlərində (xüsusilə rüşeymdə) dəhşətli eybəcərliklər yaranır və ölümlə nəticələnir.
Tullantı sularını təmizləmək üçün mexaniki, fiziki-kimyəvi və bioloji üsullar ardıcıl olaraq tətbiq edilir.
Hazırda suyu zərərsizləşdirmək üçün atomar oksigendən istifadə etmək daha müasir və daha sərfəli üsul hesab olunur. Bu üsulda oksigen molekulları xüsusi qurğuda atomlara çevrilir, əmələ gəlmiş oksigen atomları sudaki bakteriyaları, yosunları, kif göbələklərini və virusları məhv edir.

Bununla da açıq su hövzələrinin çirklənmədən qorunması təmin olunur. Atomar oksigen, həmçinin bir çox üzvi və qeyri-üzvi birləşmələri asanlıqla oksidləşdirərək zərərsiz maddələrə çevirir.

Yeraltı suların çirklənməsi nədir?

Yeraltı suların çirklənməsi, su qatları kimi tanınan təbii yeraltı su anbarlarına çirkləndirici maddələrin yerə atılması nəticəsində baş verir. Çirkləndiricilər yeraltı sulara yol tapmaq üçün sərbəst buraxıldıqdan sonra çirklənməyə səbəb olurlar. Əsasən antropogen fəaliyyətlər və ya təbii səbəblərdən qəsdən və ya təsadüfən maddələrin sərbəst buraxılması nəticəsində yaranan su çirkliliyinin bir növüdür.

Çirkləndiricilər ümumiyyətlə bioloji, fiziki və kimyəvi xüsusiyyətlərindən asılı olaraq sulu təbəqələr daxilində hərəkət edirlər. Diffuziya, dağılma, adsorbsiya və suyun hərəkət sürəti kimi proseslər tez -tez hərəkəti asanlaşdırır. Ümumiyyətlə, çirkləndiricilərin bir su təbəqəsi içərisində hərəkəti ümumiyyətlə yavaş olur və buna görə də onların konsentrasiyası yüksək olur və tülkü adlanan formada olur.

Tül yayıldıqca bulaqlar və torpaq quyuları ilə birləşə bilər ki, bu da onları insan istehlakı üçün təhlükəli edir. Beləliklə, bu məqalədə yeraltı suların çirklənməsinin səbəbləri, təsirləri və müxtəlif həlləri müzakirə olunur.

Yeraltı suların çirklənməsinin səbəbləri

1. Təbii mənbələr

Torpaqlarda və qayalarda olan təbii maddələr suda həll olunaraq çirklənməyə səbəb ola bilər. Bu maddələr sulfatlar, dəmir, radionuklidlər, floridlər, manqan, xloridlər və arsenikdir. Torpaqdakı çürüyən materiallar kimi digərləri də yeraltı sulara sızıb hissəciklər kimi onunla birlikdə hərəkət edə bilər.

ÜST -nin hesabatları ən çox yayılmış çirkləndiricilərin flor və arsenik olduğunu göstərir. Çirklənmənin təbii səbəbi Yeraltı Suyu Qiymətləndirmə Platforması (GAP) istifadə edərək yoxlanıla bilər. GAP ətraf mühit, geoloji və topoqrafik məlumatlardan istifadə edərək çirklənmə səviyyələrini hesablayır.

2. Septik Sistemlər

Bütün dünyada yeraltı suların çirklənməsinin əsas səbəbi septik sistemlərdir. Çirkləndiricilər xüsusi yerlərdən, septik tanklardan və çuxurlardan axır. Məsələn, ABŞ -dakı ev təsərrüfatlarının 25% -i tullantılarını atmaq üçün septik sistemlərdən çox asılıdır. Sistemə güvənən çox sayda istifadəçi onu əsas çirkləndiricilərdən birinə çevirir.

Əlavə olaraq, yanlış dizayn edilmiş və sızan septik sistemlər nitratlar, yağlar, bakteriyalar, kimyəvi maddələr, yuyucu vasitələr və viruslar kimi çirkləndiriciləri yeraltı sulara buraxır.

Sizi təəccübləndirə biləcək Fracking -in müsbət və mənfi cəhətlərinə də baxın

Ticarət septik tankları, trikloroetan kimi üzvi kimyəvi maddələr buraxdıqları üçün daha da böyük bir təhlükə yaradır. Əksər ölkələrdəki qanunlar, çirklənmənin qarşısını almaq üçün septik tankın su mənbələrindən uzaqda tikilməsini tələb edir, lakin bəzən bu belə olmur.

3. Təhlükəli Tullantıların Atılması

Fotoqrafik kimyəvi maddələr, motor yağı, yemək yağı, boya tinerləri, dərmanlar, hovuz kimyəvi maddələri, boyalar və bağ kimyəvi maddələri kimi təhlükəli tullantılar ciddi çirklənməyə səbəb olduğu üçün septik tanklara və ya birbaşa ətraf mühitə atılmamalıdır. Bu kimyəvi maddələr lisenziyalı təhlükəli tullantıların emalı vasitəsi ilə atılmalıdır.

4. Neft Məhsulları

Neft saxlama tankları ya yerin altında, ya da yerin üstündə yerləşir. Həm də neft məhsullarının nəqli əsasən boru kəməri ilə yeraltı həyata keçirilir. Bu maddələrin sızması suyun çirklənməsinə səbəb ola bilər.

ABŞ -da hər il 16 min kimyəvi maddənin xüsusilə neft nəql edildikdə yük maşınlarından, saxlama qablarından və qatar tökülmələrindən olduğu təxmin edilir. Tökülən kimyəvi maddələr su ilə seyreltilir və yerə sızır və yeraltı suların çirklənməsinə səbəb ola bilər.

5. Qatı Tullantılar

Palmer Developmental Group, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə təxminən 0.3-0.6 kq/adam/gün tullantıların yerə atıldığını təxmin edir. Digər tərəfdən, inkişaf etmiş ölkələrdə gündə 0,7 ilə 1,8 kq sərbəst buraxılır. Bu maddələrdən gələn kimyəvi maddələr yağış və səthdən axan sular vasitəsilə qrunt sularına süzülür.

Tullantılar da toplanaraq poliqonlara aparıla bilər. Zibilxanalarda gil astar yoxdursa və tullantılardan kimyəvi maddələr süzülürsə, yuyulur və yeraltı suları üçün təhlükə yaradır.

6. Səthi bəndlər

Bunlar maye tullantıları saxlamaq üçün istifadə olunan dayaz laqonlardır. Məsələn, ABŞ -da yeraltı sular üçün təhlükə yarada biləcək 180 mindən çox səth bəndləri var. Buna görə də, süzülmənin qarşısını almaq üçün barajların gil astarlı və ya süzücü olması tələb olunur. Bəzi hallarda sızıntılar qüsurlu ola bilər və suyun çirklənməsinə səbəb olan sızmalar baş verə bilər.

7. Kənd Təsərrüfatı Kimyaları

Bitki istehsalını artırmaq üçün dünyada milyonlarla ton gübrə və pestisid kimi kənd təsərrüfatı kimyəvi maddələrindən istifadə olunur. Golf sahələri kimi digər qurumlar da bu kimyəvi maddələrdən istifadə edirlər.

Bu kimyəvi maddələrin həddindən artıq istifadəsi yeraltı suların çirklənməsinə səbəb ola bilər. Pestisidlər kimi kimyəvi maddələrin illərlə torpaqda qaldığı bilinir və yağış suyu ilə seyreltildikdə qrunt sularına daha dərindən sızır.

8. Enjeksiyon quyuları

Toplama və ya yağış sularından sənaye və ticarət tullantılarının atılmasına qədər müxtəlif məqsədlərə malikdirlər. Düzgün tənzimlənmədikdə, təhlükəli kimyəvi maddələr enjeksiyon quyularından atıla bilər. Bu səbəbdən, düzgün yerləşməsə, tənzimlənməsə və dizayn edilməsə; yeraltı suların çirklənməsinə səbəb ola bilərlər.

Həmçinin baxın: Yol Çirklənmələri London Su Yollarına Zərər Verir

9. Digər səbəblər

Torpağın çirklənməsinin digər səbəbləri, çirkləndiricilərin akiferlərə çatması üçün bir yol kimi çıxış edə biləcək tərk edilmiş quyulardır. Həmçinin, düzgün quruluşa malik olmayan və yaxşı örtülməmiş quyular yeraltı suların çirklənməsinə səbəb ola bilər ki, çirkləndiricilər belə quyulara yol tapsınlar.

Çirklənmənin başqa bir səbəbi, yağıntılar nəticəsində həll olunan mineralların sahələrdən yeraltı sulara axıdıla biləcəyi mədən fəaliyyətləridir.

Yeraltı suların çirklənməsinin təsirləri

1. Sağlamlıq problemləri

Çirklənmiş yeraltı suları sağlamlığa mənfi təsir göstərir. Septik tankların düzgün qurulmadığı yerlərdə insan tullantıları su mənbəyini çirkləndirə bilər. Tullantılar qaraciyərə geri dönməz zərər verə biləcək bakteriyalara səbəb olan hepatit ehtiva edə bilər.

Ayrıca, dizenteriyaya səbəb ola bilər ki, bu da ağır ishal, susuzluq və bəzi hallarda ölümə səbəb olur. Əlavə sağlamlıq problemləri arasında həddindən artıq pestisid və gübrə və ya təbii kimyəvi maddələrin istifadəsi nəticəsində ola biləcək zəhərlənmələr var. Kimyəvi maddələr su mənbələrinə axır və onları zəhərləyir. Belə bir mənbədən su içmək sağlamlığa ciddi təsir göstərə bilər.

2. İqtisadi artıma təsir edir

Yeraltı su mənbələrinin çirklənməsi ərazini bitki, insan və heyvan həyatını təmin edə bilməyəcək hala gətirir. Ərazidə əhali azalır və torpaq dəyəri azalır. Başqa bir təsir, məhsullarını istehsal etmək üçün yeraltı sularına güvənən sənaye sahələrində daha az sabitliyə gətirib çıxarır.

Bu səbəbdən, təsirlənmiş ərazilərdəki sənaye sahələri bahalı ola biləcək digər bölgələrdən su almaq üçün xaricə müraciət etməli olacaqlar. Bundan əlavə, suyun keyfiyyətsiz olması səbəbindən bağlanmağa məcbur ola bilərlər.

3. Su sistemləri və ümumi ekosistem kimi ətraf mühitə zərər verən təsirlərə səbəb ola bilər

Yeraltı suların çirklənməsi ətraf mühitə dağıdıcı təsir göstərə bilər. Belə dəyişikliklərdən biri də ekosistemin özünü təmin etməsi üçün vacib olan bəzi qida maddələrinin itirilməsidir. Həmçinin, çirkləndiricilər su obyektləri ilə qarışdıqda, su ekosistemində də dəyişikliklər baş verə bilər. Balıqlar kimi su heyvanları su obyektlərində çoxlu çirkləndirici maddələrin olması nəticəsində tez ölə bilər.

Çirklənmiş su istifadə edən heyvanlar və bitkilər də təsirlənə bilər. Zəhərli maddələr zaman keçdikcə sulu təbəqələrdə yığılır və su yayıldıqdan sonra yeraltı suyu insan və heyvan istehlakı üçün yararsız hala sala bilər. Təsirlər xüsusilə quraqlıq dövründə yeraltı sularına güvənən insanlarda ciddidir.

Müxtəlif Ətraf Mühit Çirkləndiriciləri və Ətrafımıza Dəhşətli Təsirlərinə də baxın

Yeraltı suların çirklənməsinin həlləri

1. Qanunvericilik

Əksər ölkələrdə yeraltı suların keyfiyyətinin qorunmasına kömək edən federal qanunlar mövcuddur. Təhlükəsiz İçməli və Təmiz Su qaydaları içməli suyun sağlamlıq standartlarına cavab verməsi üçün tədbirlər quraraq onların qorunmasını təmin etməlidir.

2. Su təmizləyici sistemlərin istifadəsi

İstehlak nöqtəsi təmizləyici sistemlər insan istehlakı üçün su paylayan çıxışlarda quraşdırılmalıdır. Kimyəvi dezinfeksiya, qaynama, günəş distillə, filtrasiya, ozon suyu dezinfeksiya, aktivləşdirilmiş kömür udma və ultrabənövşəyi dezinfeksiya daxildir.

Arsenik Təmizləmə Filtrləri (ARF) ümumiyyətlə mövcud olan arsenik birləşmələrini çıxarmaq üçün quraşdırılır. İçməli suyun hər zaman təhlükəsiz olmasını təmin etmək üçün bu filtrlərin saxlanılması vacibdir.

Yeraltı suların təmizlənməsi də başqa bir idarəetmə üsuludur. İstifadə olunan bioloji müalicə üsulları bioaugmentasiya, bioslurping, bioventing, fitoremediasiya və biospargingdir. İon mübadiləsi, ozon qazı enjeksiyonu, membran ayrılması və kimyəvi çöküntü kimi kimyəvi üsullardan da istifadə edilə bilər.

3. Çirklənmə mənbələrinin düzgün idarə edilməsi

Zibilxanalar uyğun gil və süzgəclərlə dizayn edilməlidir. Baxım mütəmadi olaraq aparılmalıdır. Zibilxananın yeri də qrunt sularından uzaq olmalıdır. Bundan əlavə, hər hansı bir təhlükəli tullantı bu məqsəd üçün nəzərdə tutulmadıqda poliqona atılmamalıdır.

Yeraltı saxlama tanklarının tikintisində və idarə olunmasında çirklənmənin və hətta məhkəmə proseslərinin qarşısını almaq üçün müəyyən edilmiş qaydalara və siyasətlərə riayət etmək vacibdir. Sızıntı kimi xidmət edən bir saxlama cihazı qoyulmalı və istifadə olunmamış yeraltı çənlər çıxarılmalıdır.

Yeraltı boru kəmərlərinin quraşdırılması peşəkar şəkildə hazırlanmalıdır. Yoxlamalar mütəmadi olaraq aparılmalı və korroziya və ya sızma səbəbləri dərhal aradan qaldırılmalıdır.

4. Təkrar emal

Müxtəlif ölkələrdəki poliqonların çoxunun yaxınlığında bir təkrar emal zavodu var. Buna görə də istifadə olunan neft məhsulları belə yerlərə aparılmalıdır. Neftdən başqa plastik, şüşə və kağız tullantıları kimi digər təkrar emal edilə bilən materiallar da təkrar emal müəssisələrinə aparıla bilər. Dövlət, müəyyən edilməmiş yerlərdə təyin olunmuş təkrar emal sahələrini təmin etməlidir.

Digər ekoloji təşkilatlarla birlikdə dövlət insanları geri dönüşüm təşəbbüsündə iştirak etməyə səfərbər edə bilər. Bunu maarifləndirmə kampaniyaları keçirərək və geri dönüşümün əhəmiyyəti ilə bağlı cəmiyyətləri maarifləndirərək edə bilərlər.