Yuneskonun nəznində beynəlxalq arxiv

Umumjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan mamlakatimizdagi tegishli hududlar (obektlar)da Konventsiya talablari bajarilmaganda va ulardagi qurilish ishlarining loyihalari kelishmasdan amalga oshirilgan holatlar bo‘yicha ma’muriy va jinoiy javobgarlik choralari belgilangan tartibda kuchaytiriladi.

Yangi qaror: YuNeSKO ro‘yxatidan joy olgan O‘zbekistondagi tarixiy obektlar muhofazasi kuchaytiriladi

Vazirlar Mahkamasi 2018 yil 9 iyun kuni “YuNeSKOning Umumjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan O‘zbekiston Respublikasidagi hududlarni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi 435-sonli qarorni qabul qildi.

Umumjahon madaniy va tabiiy merosni muhofaza qilish to‘g‘risidagi konvensiya 1995 yilning 22 dekabrida O‘zbekiston Respublikasi tomonidan ratifikatsiya qilingan. Konventsiya doirasida Xiva shahridagi “Ichan-qal’a”, “Samarqand – madaniyatlar chorrahasi” obekti, Buxoro va Shahrisabz tarixiy markazlari hamda Chotqol biosferasi (tabiiy meros) Umumjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan.

Foto: turizm.uz

Qarorga muvofiq, Qashqadaryo viloyati Shahrisabz shahrining tarixiy markazida keng ko‘lamda qurilish va obodonlashtirish ishlarini olib borishda Konventsiya va uni amalga oshirish bo‘yicha amaliy qo‘llanma qoidalariga rioya qilmasdan va ularning loyihalari YuNeSKOning Umumjahon merosi markazi bilan avvaldan kelishilmagan holda olib borilgani uning bemisl universal va umumbashariy qiymatiga jiddiy salbiy ta’sir ko‘rsatgan. Natijada, YuNeSKO huzuridagi Umumjahon merosi qo‘mitasining 40-sessiyasi qarori bilan Shahrisabz tarixiy markazi 2016 yilda Umumjahon merosining xavf ostidagi obektlar ro‘yxatiga kiritilgan.

Mazkur qaror bilan Umumjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan O‘zbekistondagi hududlarni muhofaza qilishni takomillashtirish yuzasidan takliflar ishlab chiqish hamda uni amalga oshirish bo‘yicha Bosh vazir o‘rinbosari Aziz Abduhakimov rahbarligida respublika idoralararo ishchi guruhi tuzildi.

Umumjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan mamlakatimizdagi hududlarni muhofaza qilishni takomillashtirish va YuNeSKO huzuridagi Umumjahon merosi qo‘mitasining tavsiyalarini amalga oshirish bo‘yicha 26 ta banddan iborat “Yo‘l xaritasi” tasdiqlandi.

Yangi qarorga muvofiq, Ishchi guruh Konventsiya, xalqaro umume’tirof etilgan normalar hamda YuNeSKO huzuridagi Umumjahon merosi qo‘mitasi tavsiyalari, “Tarixiy shaharlar manzaralari to‘g‘risida”gi YuNeSKO tavsiyanomasini inobatga olgan holda, O‘zbekistonning milliy qonun hujjatlari, shaharsozlik norma va qoidalari, tarixiy shaharlarning bosh rejalarini, shu bilan birga, Umumjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan yurtimizdagi tegishli hududlarni olimlar, xalqaro ekspertlar, keng jamoatchilik vakillarini jalb etgan holda tanqidiy tahlil qiladi hamda asoslangan takliflar ishlab chiqadi.

Bu borada jamoatchilik nazoratini amalga oshirishning ta’sirchan va amaliy mexanizmlari, shu jumladan, jamoatchilik kengashlari faoliyatini yo‘lga qo‘yishga har jihatdan ko‘maklashiladi. Olimlar, xalqaro, xorijiy va milliy tashkilotlarning malakali mutaxassislari va ekspertlaridan iborat tarkibda Xalqaro maslahat kengashi, doimiy amaliy muloqot olib borishga qaratilgan “Do‘stlar klubi” faoliyati yo‘lga qo‘yiladi.

Qarorga asosan Umumjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan mamlakatimizdagi tegishli hududlar (obektlar) alohida muhofaza qilinadigan hududlar sifatida e’tirof etiladi hamda ularda rejalashtirilgan barcha qurilish va obodonlashtirish ishlarining loyihalari YuNeSKOning Umumjahon merosi markazi va O‘zbekiston Respublikasi Madaniyat vazirligi bilan belgilangan tartibda avvaldan kelishilgan holda amalga oshirilishi shartligi, belgilab qo‘yildi.

Umumjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan mamlakatimizdagi tegishli hududlar (obektlar)da Konventsiya talablari bajarilmaganda va ulardagi qurilish ishlarining loyihalari kelishmasdan amalga oshirilgan holatlar bo‘yicha ma’muriy va jinoiy javobgarlik choralari belgilangan tartibda kuchaytiriladi.

Foto: turizm.uz

YuNeSKO huzuridagi Umumjahon merosi qo‘mitasining tavsiyalarini inobatga olgan holda Shahrisabz tarixiy markazining bemisl universal va umumbashariy qiymatini tiklash chora-tadbirlari amalga oshiriladi.

Xiva shahridagi “Ichan-qal’a” va Buxoro tarixiy markazi va ularning muhofaza hududidagi barcha kapital qurilish ishlari, ularning loyihalari Umumjahon merosi markazi tomonidan ma’qullangunga qadar to‘xtatiladi.

Joriy yilning 10 iyuligacha Moddiy-madaniy meros obektlari davlat kadastriga kiritilgan obektlarning yangilangan ro‘yxati belgilangan tartibda tasdiqlanadi. Aholining xabordorligini oshirish maqsadida ushbu ro‘yxat rasmiy-veb saytlarda e’lon qilinadi.

Har yili 18 aprel – Yodgorliklarni va tarixiy joylarni asrash xalqaro kunini O‘zbekistonda keng nishonlanadi, shu kun arafasida soha vakillarini munosib rag‘batlantiriladi, turli tadbirlar va respublika ko‘rik-tanlovlari o‘tkaziladi. 18 aprel kuni respublika aholisini davlat muzeylari va moddiy madaniy merosning ko‘chmas mulk obektlariga bepul, xorijiy fuqarolarni arzonlashtirilgan narxlarda kirishi yuzasidan takliflar Vazirlar Mahkamasiga kiritiladi.

Mazkur qaror O‘zbekiston Respublikasi hududida Konventsiya qoidalariga og‘ishmay rioya qilish, mamlakatimizdagi Umumjahon merosi ro‘yxatiga kiritilgan obektlar va hududlarni muhofaza qilish, ularning noyobligi, jahon madaniyati va tarixiga qo‘shgan har tomonlama beqiyos hissasini saqlab qolish, kelajak avlodga yetkazishga hissa qo‘shadi.

Yuneskonun nəznində beynəlxalq arxiv

Beynəlxalq münasibətlər nəzəri baxımdan siyasət elminin bir qoludur. Bütün ölkələr, beynəlxalq arenada təmsil olunan təşkilatlar, transmilli korporasiyalar bu sahənin əsas predmet obyektlərdir. Beynəlxalq münasibətlər ixtisasının məqsədi bu sahə üzrə ixtisalaşmaq arzusunda olan şəxslərə sahənin əsas predmeti olan ölkələrin və təşkiatların beynəlxalq iqtisadi və hüquqi normalar çərçivəsində inteqrasiyası və sıx əməkdaşlıq münasibətlərinin qurulması üçün lazım olan bilik və bacarıqları verməkdir. Bu ixtisas hüquq, xarici dillər və sosial araşdırmalara maraq göstərənlər üçün uyğundur. Bu sahədə nəzəri biliklərin əsasını sadalanan sahələr üzrə nəzəri biliklər təşkil edir:

• ➝ Beynəlxalq münasibətlər nəzəriyyəsi;
• ➝ Beynəlxalq münasibətlərin formalaşmasının əsasları və təkamülü;
• ➝ Avropa və Amerika; Yaxın və Orta Şərq ölkələrinin müasir xarici siyasəti;
• ➝ Beynəlxalq təşkilatlar; Beynəlxalq iqtisadi münasibətlər;
• ➝ İqtisadi diplomatiya; Dünya iqtisadiyyatı;
• ➝ Siyasi və iqtisadi coğrafiya;
• ➝ Beynəlxalq hüquq, beynəlxalq müqavilələr;
• ➝ Beynəlxalq təhlükəsizlik; Dünya siyasəti;
• ➝ Geosiyasət;
• ➝ Azərbaycanın xarici siyasəti;
• ➝ Diplomatiya və konsul xidməti; Diplomatik protokol;
• ➝ Konfliktologiya;
• ➝ İnteqrasiya prosesləri.

İxtisasın tarixi

Beynəlxalq münasibətlər ixtisası üzrə ali təhsilin əsası ilk dəfə 1919 – cu ildə Britaniyada qoyulmuşdur. Bu ixtisas üzrə ali təhsilin magistratura pilləsi üzrə ilk proqram isə 1928 – ci ildə Çikaqo Universitetində yaradılmışdır.

Bu ixtisas sahibi nə işlə məşğul olur? (iş öhdəlikləri)

• ➝ Dövlətin və ya şirkətin daxili və xarici siyasətini müəyyənləşdirmək və bu istiqamətdə beynəlxalq əlaqələrin yaradılması və inkişafı üzrə təkliflərin hazırlanması;
• ➝ Xarici əməkdaşlığın qurulması və partnyorların cəlb olunması istiqamətində danışıqlar aparmaq;
• ➝ Layihələrin, sazişlərin, diplomatik sənədlərin hazırlanması və lazımi qaydada icrası;
• ➝ Müxtəlif mənbələrdən vacib məlumatların toplanması və inkişafların təhlili;
• ➝ İşlə bağlı yazılı və şifahi tərcümələr etmək;
• ➝ Beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıqda dövləti və ya şirkəti təmsil etmək;
• ➝ Beynəlxalq nümayəndə heyətlərinin müşayiəti, beynəlxalq tədbirlərin təşkili və keçirilməsi;
• ➝ Protokol işləri;
• ➝ Rəsmi səfərlərin hazırlanması;
• ➝ Beynəlxalq əməkdaşlıq çərçivəsində tədbirlərin, görüşlərin təşkili;
• ➝ Mediya ilə iş, müasir informasiya texnologiyalarından istifadə;
• ➝ Millətlərarası ünsiyyət mədəniyyətini, xarici ölkələrin iş mədəniyyətini qorumaq;
• ➝ Müxtəlif xarakterli qlobal proseslərin tənzimlənməsi: iqtisadi, mədəni, hərbi, siyasi, ekoloji;
• ➝ Dövlət xaricində soydaşlarımızın maraqlarını qorumaq (Dövlətin diaspora fəaliyyəti).

Harada bu ixtisasa sahiblənmək olar?

• ➝ “ADA” Universiteti
• ➝ Azərbaycan Dillər Universiteti
• ➝ Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyası
• ➝ Bakı Dövlət Universiteti
• ➝ Bakı Slavyan Universiteti
• ➝ Naxçıvan Dövlət Universiteti

• ➝ Bakı Avrasiya Universiteti
• ➝ Xəzər Universiteti
• ➝ Naxçıvan Universiteti (Naxçıvan şəhəri)
• ➝ Qərbi Kaspi Universiteti
• ➝ Odlar Yurdu Universiteti

Bu ixtisas üzrə harada çalışmaq olar ?

• ➝ Xarici İşlər Nazirliyində;
• ➝ Diplomatik nümayəndəlikərdə;
• ➝ Beynəlxalq təşkilatlarda;
• ➝ Xarici şirkətlərdə;
• ➝ Dövlət orqanlarının və yerli şirkətlərin beynəlxalq əlaqələr şöbələrində;
• ➝ Beynəlxalq və yerli qeyri-hökumət təşkilatlarında;
• ➝ Elmi-tədqiqat mərkəzlərində tədqiqatçı (bunun üçün ən azı magistr dərəcəsi lazımdır);
• ➝ Ali məktəblərdə ixtisas fənləri üzrə müəllim (bunun üçün ən azı magistr dərəcəsi lazımdır);
• ➝ Transmilli Korporasiyalarda.

Bu ixtisas üzrə lazım olan bilik və bacarıqlar (kompetensiyalar)

Bu ixtisas sahibləri sahə bilikləri ilə yanaşı:

• ➝ Geniş dünyagörüşünə, intellektə;
• ➝ Analitik düşünmə tərzinə və sürətli qərarvermə qabiliyyətinə;
• ➝ Beynəlxalq dillərdən əlavə( ingilis dili mütləq səviyyədə), bir və ya iki xarici dil üzrə dil bilikləri;
• ➝ Xarici dil öyrənmək bacarığı;
• ➝ Yüksək kommunikasiya,dinləmək və fikrini düzgün ifadə etmək bacarığı;
• ➝ Liderlik bacarıqları;
• ➝ Siyasi düzgünlük və nəzakət bacarıqları;
• ➝ Məlumatı tez qavramaq, təhlil etmək və düzgün nəticə çıxarmaq bacarığı;
• ➝ Stres davamlılıq, dözümlülük və özünü idarəetmə bacarığı;
• ➝ İşdə dəqiqlik;
• ➝ Vətənpərvərlik.

Qeyd: Bu ixtisas sahibləri gündəlik olaraq dünyadakı iqtisadi və siyasi proseslərdən tez zamanda və ətraflı məlumatlar əldə etmək üçün nüfüzlu xəbər agentliklərinin paylaşımlarını izləmək, məqalələrini anlamaq üçün mütləq şəkildə ingilis dilini yaxşı səviyyədə bilməlidirlər. Ümumiyyətlə ixtisası bu dildən ayrı düşünmək qeyri-mümkündür. Tələbələr hələ universitetin ilk illərindən ingilis dili bacarıqlarını inkişaf etdirməlidirlər. Əks halda, ixtisas üzrə bir çox zəruri bilikləri əldə edə bilməyəcəklər və bu da onların bu istiqamət üzrə ixtisaslı kadr olmalarına ciddi əngəl olacaq. Dil bilikləri ilə yanaşı, həmçinin yüksək inkişaf etmiş kommunikasiya, liderlik bacarıqları (Emosional zəka (EQ) üzrə inkişaf etmiş keyfiyyətlər) ixtisas üzrə əsas tələblərdən hesab edilir. Həmçinin bu ixtisas üzrə çalışanlar tez-tez təmsil etdikləri təşkilat və ya ölkələrin maraqlarınının təmsili və qorunması üçün danışıqlar aparmaq məcburiyyətində olduqlarından, kompramisə getməyi bacarmalı, lakin öz maraqlarını ön planda tutmalı ve ehtiyac olarsa, bu məqsədlə reallıqları maraqları lehinə təqdim etməyi də bacarmalıdırlar.

İxtisasın gələcəyi

Yaşadığımız müasir dövr qlobalaşma və inteqrasiya dövrüdür. Bu isə öz növbəsində birbaşa olaraq beynəlxalq münasibətlər sahəsində ixtisaslı kadrlara tələbin artacağına işarədir. Bununla belə bu ixtisas ölkələrarası siyasi münasibətlərdən yüksək dərəcədə asılı olduğundan lokal perspektivi görmək üçün bu sahə üzrə fəaliyyət göstərməyi planlaşdırdığınız ölkənin iqtisadi və siyasi əlaqələrini araşdırmaq önəmlidir.

Əmək haqqı

İxtisas üzrə əmək haqqı namizədin sahə üzrə bilik və bacarıqları, təcrübə və vəzifə öhdəlikləri , çalışdığı sahə və qurumdan asılı olaraq dəyişir. Məvacib aralığı ümumi olaraq aşağıdakı məbləğdədir: