Yuxarı işarəni necə yaza bilərəm?
-Onlardan əvvəl və ya əvvəl olan hərfə yapışdırılıb yazılırlar.
Sual işarəsi (?): Anlamı, mənşəyi, digərləri
The sual işarəsi(?) Bir sualın və ya şübhənin bir cümlədəki təzahürünü təmsil etməyə xidmət edən bir qrafikdir. Digər dillərdən fərqli olaraq, İspan dilində sual işarəsinin əvvəlinə gedəcək bir açılış işarəsinin (¿) olması tələb olunur. Məsələn, saat neçədir?
Bu simvolun əsas funksiyası sorğu tipinin xüsusi xarakterini birbaşa şəkildə vurğulamaqdır, baxmayaraq ki, cümlənin tərtibindən asılı olaraq işarələr olmasa da bu xüsusiyyəti göstərmək mümkündür.
Dil tələffüzünə gəlincə, dil mütəxəssisləri bir ifadədən (ən azından birbaşa deyil) keçməməsi üçün ona düzgün intonasiya verməyin vacib olduğunu tövsiyə edirlər.
Digər tərəfdən, yeni ünsiyyət dövrü sayəsində sual işarələrinin istifadəsinin təhrif edildiyi, bir çox hallarda ifadə etmək istədiklərinizin həqiqi mənasını itirə biləcəyi xatırlanmalıdır.
Məna
Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, (?) Cümlədəki sual və ya şübhəni ifadə edən işarədir. Digər dillərdə yalnız bu simvol kifayətdir, amma İspan dilində bağlanma işarəsini təmsil edir, ona görə də bir açılış işarəsi ilə müşayiət olunmalıdır.
- Nə vaxt məktəbə getmisən?
- Harada yaşayırsan?
- Niyə filmləri bu qədər sevirsən?
Qeydlərə görə, 18-ci əsrin ortalarında bir sual verərkən ilkin bir simvolu daxil etmək lazım idi. Bununla birlikdə, bir əsr sonra bu mövzuda bir sıra qrammatik qaydalar qurulduqdan sonra istifadəsi ümumiləşmədi. Bu hətta nida işarələri ilə uzadıldı.
Bununla birlikdə qeyd etmək vacibdir ki, rəqəmsal dövr sayəsində (?) Enerji və vaxta qənaət səbəbi ilə qismən yatırıldı.
Bəzi puristlər üçün bu dilin dəyərinin itiriləcəyini proqnozlaşdırsa da, bəziləri qeyri-rəsmi söhbətlər olduğundan ciddiliyin olmadığını göstərir.
Mənşə
Qrafik Latın dilində sual mənasını verən “quaestio” ifadəsindən qaynaqlanır. Əvvəllər bir suala işarə etdiyini ifadə etmək üçün cümlənin əvvəlinə qoyulmuşdu.
Ancaq zaman keçdikcə söz qısaldılar və “Qo” ilə nəticələndi, nəticədə bu gün bildiyimiz simvola çevriləcək.
Yuxarıda deyilənləri nəzərə alaraq, bu məqamda bu işarələrin istifadəsini müəyyənləşdirən bəzi vacib məqamlardan bəhs etmək lazımdır:
-Qrafın ilk görünüşlərinə orta əsrlərdə Latın əlyazmalarında ilk dəfə baxıldı. Əslində, bunun Fransız mənşəli bir sülalə olan Carolingians’ın bir mirası olduğu təxmin edilir.
-İspan dilində (?) Yayılmış oldu, baxmayaraq ki 1754-cü ildə Kral İspan Akademiyası bir açılış işarəsi qoymağın lazım olduğunu göstərdi.
-Qaydaya baxmayaraq, istifadə hələ uzun cümlələr olduqda istifadə edildiyi üçün hələ də çox aydın deyildi. Bu eyni nida işarələri ilə baş verdi.
-19-cu əsrin sonunda hər iki simvolun (?) İstifadəsi də qısa cümlələrə daxil edildi. Daha sonra ikiqat işarə kimi tanınacaqdı.
– Digər tərəfdən, Qalisian, hər iki simvoldan istifadə edən başqa bir dildir, baxmayaraq ki, bir ifadənin qəsdən olması aydınlaşdırılmalıdır.
Sual işarələrinin tonu
İşarələrin düzgün intonasiyası və tələffüzü, ifadə olunanların arxasındakı niyyət barədə aydın fikirlərə sahib olmağınıza imkan verir. Buna görə, bu vəziyyətdə nəzərə alınmalı olan iki növ var:
-Cəmi: artan tipdir və xüsusən cavabları bəli və ya yox olan suallara gəldikdə istifadə olunur.
-Qismən: Əvvəlki sualdan fərqli olaraq, azalır və bəli və ya yox cavabları ilə məhdudlaşmayan bir növ suala istinad edir.
Əsas qaydalar
Sual işarələrinin istifadəsi üçün aşağıdakıları nəzərə almaq lazımdır:
-Onlar cüt işarələrdir: biri cümlənin əvvəlinə, digəri sonuna qədər getməlidir.
-Onlardan əvvəl və ya əvvəl olan hərfə yapışdırılıb yazılırlar.
-Əvvəl və ya əvvəlki sözlər arasında boşluq qoyulmalıdır.
Sual işarələrinin istifadəsi
Bəzi müəlliflər qeyd edilməli olan digər istifadə növlərini əhatə edir:
-Vakativ: vokativ sorğu ifadəsindən qabağa getdikdə. Misal: “Raúl, yeməyə gəlirsən?”
-İnformativ əlavə: bir şeyi təsdiqləmək və ya inkar etmək məqsədi daşıyırlar. Nümunə: “Təqdimatdan sonra bu barədə fikriniz nədir?”
-Giriş ifadələri ilə: “ilə əlaqəli”, “ilə əlaqəli” və ya “istinadla” kimi ifadələrlə müşayiət olunur. Nümunə: “Etdiyiniz səfərlə bağlı Avropa haqqında nə düşündünüz?”
-Eynən, bunlar da zərflərdən və ya zərf danışıqlarından sonra, asılı ifadələri olan cümlələrdə və daha sonra diskursiv bağlayıcılarda da istifadə edilə bilər.
Digər istifadə
-Bir neçə sual yazıldıqda, cümlələrin müstəqil olması və ya eyni cümlənin bir hissəsi olması nəzərə alınmalıdır.
Bir neçə sual ilə nümunə: “Adın nədir? Haradansan? Harada yaşayırsan?”.
Sualların eyni ifadənin bir hissəsi olduğuna misal: “Görüşəndə məndən soruşdu, necəsən? Hələ şəhərdə yaşayırsan?”
Bu nöqtədə, İspan dilində olan niyyətə görə bir məna və intonasiya əriməsinə imkan verir. Bəzilərini yazılı şəkildə ifadə etmək çətin olsa da, sual işarələri bu nüansları çatdırmaq üçün bir kanaldır:
-Olar mötərizəyə salınmış və şübhə və ya istehza deməkdir. Nümunə: “Bəli, ağıllı bir oğlan kimi görünür (?)”.
-Təsarət və sorğu niyyətinin eyni vaxtda birləşdirilə biləcəyi hallar var. Nümunə: “Burada nə edirsən?!”
-Bəzi ədəbi əsərlərdə ifadəni vurğulamaq üçün ikiqat sual işarələri tapmaq mümkündür. Nümunə: “Sizə həqiqətən bunu söylədi?”
-Başqa bir tez-tez istifadə şübhəli tarixlər və ya məlumatlarla əlaqəlidir. Bu, xüsusən müəyyən bir hadisənin dəqiq vaxtı bilinmədiyi zaman olur. Nümunə: “Bu Rönesans rəssamı (1501? -1523) zamanında az bilinirdi.”
Digər durğu işarələri
Digər durğu işarələrini adlandırmaq olar:
-Nidarə işarələri (!): Nidanı göstərməyə xidmət edir və həmçinin əmr və nəsihət cümlələrində də ola bilər.
– Ellipsis (. ): şübhə, gözləmə və ya davam etmə hissi yaratmaq üçün istifadə olunur.
-Tire (-): sözləri birləşdirmək, bir sətrin sonunda bir sözün bölünməsini göstərmək və lüğətlərdə bir sözdə düzəldilmiş hecaların ayrılmasını qeyd etmək üçün istifadə olunur.
İstinadlar
- Yalnız bir sual işarəsindən istifadə etmək mümkündürmü? (2016). İndiki İspan dilində. Alınma tarixi: 8 oktyabr 2018. Əsl İspan dilində udep.edu.pe.
- Sual işarələri: ədəbiyyatdan soruşulan bir sual? (s.f.). Aviondepapel.tv-də. Alındı: 8 Oktyabr 2018. Aviondepapel.tv-nin Aviondepapel.tv-də.
- Sualın yazılışı və nida işarələri. (s.f.). İspan Kral Akademiyasında. Alınma tarixi: 8 oktyabr 2018. Real Academia Española de rae.es.
- Niyə ikiqat sual işarələrindən (?) Və heyranlıqdan (!) İstifadə edən yeganə İspan dilidir? (2017). BBC Mundo-da. Alınma tarixi: 8 oktyabr 2018. BBC Mundo-da bbc.com saytında.
- Sual işarələri. (2018). İspan dilində. Alındı: 8 Oktyabr 2018. Haqqında Español de abourespanol.com.
- Sual işarələri (?). Ümumi funksiya, qaydalar və nümunələr. (s.f.). Sual işarələrində. Alınma tarixi: 8 oktyabr 2018. Signodeinterrogacion.com saytından Dindirmə İşarələrində.
- Sual işarəsi. (s.f.). Vikipediyada. Alınma tarixi: 8 oktyabr 2018. Wikipedia-da es.wikipedia.org.
- Punktuasiya işarəsi. (s.f.). Vikipediyada. Alınma tarixi: 8 oktyabr 2018. Wikipedia-da es.wikipedia.org.
Yuxarı işarəni necə yaza bilərəm?
Müraciət etmək, “ərz” mənasında işlənir. Ərizə – hüquq və azadlıqların həyata keçirilməsi ilə bağlı tələbləri nəzərdə tutan müraciətdir.
Ərizəyə verilən tələblər aşağıdakılardır:
- Ərizənin başlığı, yəni kimə və kimdən yazılması dəqiq olmalıdır.
- Ərizənin məzmunu qısa, faktlar isə konkret olmalıdır.
- Ərizəni ərizəçi öz xətti ilə yazmalıdır.
- Ərizənin sonunda gün, ay, il və ərizəçinin şəxsi imzası qoyulmalıdır.
Ərizənin yazılış forması belədir:
- Vərəqin əvvəlində, abzasdan böyük hərflə təşkilatın və kimə müraciət edilirsə, onun vəzifəsi, adı, atasının adı və soyadı qeyd olunur.
- Sətrin 1/2 hissəsi həcmində sağ tərəfdə ərizəçinin adı, soyadı və atasının adı göstərilir.
- Vərəqin ortasında böyük hərflə “Ərizə” sözü yazılır.
- Təzə sətirdən qısa, aydın və məzmunlu şəkildə ərizəçinin fikri şərh olunur.
- Ərizənin sonunda imza qoyulur və onun yazılma tarixi göstərilir.
Nümunə
Yuxarı işarəni necə yaza bilərəm?
Proloq.
Xoşbəxtlik axtarışında 12-ci həqiqəti dərk etdikdən sonra davam edən “yüksəliş”, “irəliləmə” və də “yuxarı”-ya çatmaq. Daha çox öyrənmək, öyrətmək arzusu ilə.
Əlavə qeyd: Bu əsər deyil, sadəcə söhbətdir, metroda, avtobusda, ya da sıxıcı dərslər zamanı arxa partada. Bəlkə də audiobook vasitəsilə qulaqcıqda.
Bölüm 1. Bölünmə.
Təxmini olaraq yarım ilə yaxındır ki, heç nə yazmırdım. Çətin və çətin olmayan vaxtlarım oldu. 6 aya yaxındır ki, görürəm, eşidirəm, oxuyuram, informasiya mübadilə aparıram bir fenomen kimi sosiumla. Ancaq, nə qədər aliləşsək də, həqiqətən, bir nəfərə ehtiyacımız olur. Dost, sevgili, ailə üzvü, parkda oturarkən söhbətləşmək istəyən qoca, alkoqolist, balaca uşaq, fövqəl varlıqlar ya da Taylorlar. Kiməsə ehtiyacımız var. Heç biri də olmayanda, ya klaviaturada sürətli yazmağı öyrənirik, ya da qələmə sarılırıq.
Elvin var, ən əsas müəllimlərimdən. Bəlkə də tək müəllimim. Kimlərə görə mənim Taylorum, kimlərə görə sadəcə adi bir insan, kimlərə görə “sənədlərdə itmiş” biri. İnsanları başa düşürəm, “reallıqları o qədər kasıbdır ki, yüksək səviyyə reallıqları fantaziya kimi qəbul edirlər”, buna məcburdurlar. Hər kəs hər şeyi bilməməlidir, yoxsa insanoğlu bütün quruluşları məhv edər, heç kəs idarə etməz, heç kəs idarə edilməz.
Bir il əvvəl Bakıdaydıq, söhbətləşirdik. Bəzi qərarlar qəbul etdiyini dedi. Həyatında ciddi işlər görməliydi. 8 dil biliyi, Anonimosun tanıdığı diplom, 190 İQ göstəricisi və heç kəsin tanımadığı biri. Nəsə böyük bir şey. Böyük səhifələri qırıb, “Hacked by Jack Nineteen” yazmağı təklif etdim, şan-şöhrət istəmədiyini dedi. Biznes qurmağı təklif elədim, pul-parada gözünün olmadığını dedi. Bankalra CV atmağını və kiber-müdafiə rolunda işləməyi dedim, razı olmadı. Mənə nələrisə kəşf etməyi istədiyini söylədi. Əlbəttə, bunu 7-dən 77-yə hər kəs arzu edir ancaq çox az adam reallaşdırır. Mənə, cəmi 1 ildən sonra NASA-ya bir işçi, ya da alim kimi qəbul olacağını söylədi. Düzü, inanmaq istəsəm də, inana bilmədim.
İki gün əvvəl Skype vasitəsilə söhbətimizdə mənə yaxşı xəbər adı ilə NASA-ya təqdim etdiyi proyektin qəbul olduğunu və onu birbaşa görüş üçün Nyu-Yorka qəbul etdiklərini söylədi. Əla xəbər idi. Getdi. Çoxlarının düşünə bilməyəcəyi həyatı yaşamağa getdi.
13 ay əvvəl “Xoşbəxtlik axtarışında” əsərimi yazanda, bölünməyə başlamışdım, bu əsər o axtarışın fərqli ölçüdə axtarışıdır. Fərqli dəyərlər naminə sərf edilən ümumbəşəri enerji. Bu dəfə nəyi nə necə axtardığımı da bilmirdim, üstəlik. Başladım. Deyəsən, bölünmə başlayırdı.
Bölüm 2. Satanist “sat-ıcı”.
Son 1 ildə oxuduğum ən möhtəşəm kitab Sartırın “Varlıq və heçlik”-idir ki, təssüf ki, onu da sona qədər analitik oxuya bilmədim, deyəsən bacarmadım. Qısaca izah edim, kitabı. Sartır deyir ki, hər şey əvvəldən məlumdur. Yox, taleh-qismət şəklində dəyərləndirmir məsələləri. Misal üçün, Sartırı Sartır edən bir cümlə var, “İnsan azadlığa məhkumdur”. Bir nəfər tanışım var, 10 il həbsdə yatıb, 9-cu sinifdən məktəbdən çıxan bu insan, 10 ilə deyir ki, 500-dən çox kitab oxuyub. Bu cümləni dedim, 15 dəqiqə susdu. Sonra da 40 yaşlarında (təxmini) kişi gözümün qarşısında ağladı. Təsəvvür eliyin. Həmin insana qarşı empatiya və şəfqət duyun, idiopatik olaraq ağrılar hiss edəcəksiz. Yəni, mənbəsi və səbəbi bilinməyən ağrılar. Əslində, “azadlıq” deyə bir şey yoxdur ki, “azadlıqdan məhrum edilmə” də olsun. Yəni, insanı qanunlara əsasən niyə tuturlar ki? Oğurluq, cinayət və s. Bəs insan niyə bunlar edir? Çünki, kapitalizmdə yaşıyırıq, həyatım üzərinə mərc girərəm ki, əgər hər kəsin hər şeyi olsa, cinayət deyə anlayışın nə olduğunu nəvələrimizə heç cürə izah edə bilmərik. Sistemi yaradırlar, sonra da sistemdə “azadlıq” anlayışı yaranır. Sağ varsa, sol var, ağ varsa, qara var, gecə varsa, gündüz var, azadlıq varsa.
Məhbus yatan dostumla söhbətdə anladım ki, bizim azadlığımız mövcud deyil. Bu o demək deyil ki, azadlıqdan məhrum ola bilərik, xeyr, insanoidlərə azı 7 planet verilib və planeti bölüşdürmək və bölüşdürmə uğrunda müharibə, kapitalizm, pul, seks, qadın, din kimi məhfumları sadəcə zirvəyə çıxarkən, altında qalması üçün gərəkən quru skelet başlarının olması üçün yaradıblar. Yəni ki, ən ağıllı insanlar bütün maddi nemətləri mənimsəmək üçün bu sistemləri yaradıblar. Təsəvvür eliyin, paleolitdə yaşıyırıq, az-çox dolanışığın var, bir gün biri gəlir ki, əlindəkinin yarısın mənə verməsən, sənə hücum edəcəklər. “Niyə ay qardaş, nəyə görə verməliyəm ki?”, “Vermirsən? Onda təhlükəni gözlə!”. Beləcə dövlət quruluşları yaranır. Bəs insan bunu necə düşündü? İlk dəfə azşüurlu heyvanlar planetin, təbiətin qanununa uyğun olaraq özündən zəiflərə hücum edirdi, həyatda qalmaq üçün. Qısaca təbiətdəki güc dövranı, güclülər zəifləri yeyir. İnsan da, yeyilə-yeyilə güclü olmağı öyrəndi. Silahları kəşf etdi, odu kəşf etdi, dinləri, kapitalizmi, azadlıq anlayışını və s. Başladı zirvəyə çıxmağa, bütün yer kürəsindəki varlıqlara qalib gəldi. İnsanlardan başqa. Bax, bu məqam ən təhlükəlisi idi.
Gələk Sartıra. Deyir ki, filosofumuz, hər şey əvvəlcədən məlumdur və buna qısaca astrofiziki ardıcıllıq deyə bilərik. Bir iki məlumatını izah edim bu ardıcıllığın. Adi “slayd-şou” haqqda yəqin bilirsiz. Ya da ən adi videolarda ana sığışdırılan 24 kadr məsələsin. Bax, bunlar “astrofizik ardıcıllığın” virtual adlarıdır. Yəni, hərəkət vasitəsilə yaranan növbəti an səndən əvvəl planlaşdırılıb. Necə? Allah? Tanrı? Təbiət? Yox! Heç biri.
Sartır deyir ki, “fenomenoloji ontolojik təkrarolunmaya” əsasən planetimizdə iki cür fenomen var, “təsir edə bilən” və “təsir edə bilməyən”. Qısaca buna canlı və cansız aləm deyək. Bir insan üçün bir almanın gerçəkliyinin sübutu sadəcə 5 dənədir. Almanın dadına baxacaq, toxunub hiss edəcək, qoxusunu alacaq, yeyərkən səsəini eşidəcək və də almanı görəcək. Bu qədər. İnsan fenomeni almanın gerçəkliyini sadəcə 5 üsülda sübut etdi. Hər 5 üsul duyğu orqanları vasitəsilə idi. Parapsixologiya elmindən bildiyimiz kimi, hər duyğu orqanı beyinə müvafiq siqnallar ötürür. Yəni ki, almanın gerçəkliyi 5 siqnalla sübut edilə bilər. Bəs alma? O insanı sübut edə bilər? Axı o da fenomendir. Deyil ki? Almanın fiziki quruluşunu dəyişəcək bütün təsiretmə metodları, almaya görə insanın varlığını sübut edən amillərdir. Buna da Sartır “İnsana nəzərən almanın insanın varlığını sübut etməsi” deyir. Alma sadəcə reformasiyaya uğruya bilər və parçaları dağıdıla bilər. Yəni, insan ya almanı parçalaya bilər ya da onun parçalarını ayrı cür birləşdirə bilər, heç bir parçası digər parçalardan uzaqda qalmamaq şərti ilə. Fenomenlərarası ontolojik təkrarolunmaya xoş gəlmisiz, astrofiziki ardıcıllığın şüursuz varlıqları.
Hər şey burda bitmir. Sartır deyir ki, əslində var olan hər şey, əslində yoxdur. Bəli. Axı almanın varlığını sübut etdik. Bəs sənin öz varlığın? Axı onu da alma sübut etdi, 5+2 sübutumuz var. Yox, heç nə yoxdur, hamımız yuxudayıq, kosmoloji şüurun 5-cü ölçüdəki sükut anında. Bəlkə yuxuda, bəlkə də virtual aləmdə. Cənnət? Ruhlar? Paralel dünya? Gələcək? Keçmiş? Plutonun şəkilləri? Astrofiziki ardıcıllıq? Allah? Sizə hansı rahatdısa o cavabı da mənimsəyin. Beyniniz hansını öyrənməkdə çətinlik çəkmirsə, onu. Mənsə yuxarıya gedəcəm.
Niyə bölümün adı satanist satıcıdır ki? Nə Satanizm var, nə də satıcılar. İnsan kapitalizmi yaratdı. Çünki, ehtiyacı var. Əli çatacaq bütün varlıqları, qarışqaları, bitkiləri, quşları, amöbləri belə idarə etdi. Ancaq texnologiyası “yadplanetliləri” idarə etməyə çatmadı. Planetin cazibə qüvvəsi “yuxarı” çıxmağa qoymadı bizi. Nə edək? Dinləri yaratdıq. “Başınızı qatın, uşaqlar, bu da sizə ən yeni model oyuncaq.” Hə, unutmadan, bir də bunun əksi olmalıdır. Axı azadlıq varsa, əksi də var idi. Buna rəsi olaraq Satanizm dedilər. Yox, heç nə satmırlar hələ ki. Beynəlmiləl olaraq insanların təmsil dili olan ingiliscədən tərcümədə Şeytanın dini, ideyası və s. Gələk Satanizmin əsas 21 nöqtəsinə və ya əsas 21 qaydasına. Əgər kiməsə bu qaydalar maraqldırsa, “Xoşbəxtlik axtarışında”-nı oxusunlar, ya da Googleda axtarış edib tapsın. 13-cü nöqtəyə əsasən, “Quru kəllələrdən ibarət olan piramidanın üstündə duran adam hər şeyi görə bilir.” Bir dəqiqə. Yuxarı çıxırıq? Digər planetlərdə yaşayanları idarə etmək üçün? Aha. Amma əvvəlcə yanındakıları əzməli və məhv etməlisən, bunun üçün Kaptalizm bəsdir.
Niyə məhz piramida? Çünki, beynəlmiləl aləmdə insanları təmsil edən “üçbucaq” kimi simvoldur. Hə, siyasət aləmində bayraqlar təmsil edirsə, planetar səviyyədə simvollar. Bəs irəli niyə getmirik ki? Axı “irəli getmək” yaxşı anlayışdır. Axı, irəli getsək hər şey yaxşı olar. Yox. Lap, Nitşenin sözü yadıma düşdü, “Tanrı insanlara söz verdi ki yaxşı və sözə qulaq asan qadınlardan dünyanın hər bir küncündə olacaq. Daha sonra dünyanı kürə etdi və güldü, güldü, bir daha güldü.” Kürə şəklində nə qədər irəli getmək olar ki? Sonda yenə olduğun nöqtəyə qayıdacaqsansa. Hansı ağılla bu cür təşkilatlar yaradırlar ki? Niyə düşünmürük ki? Çünki, insanları alçaltmaq lazımdır, quyruğunuzu izləyin, cavab ordadıdır, lap itlər kimi. Heç cür alınmayacaq, dostum. Yuxarıya çıxmaq lazımdır, hər nə qədər nəzəri də olsa bu söz. Digərlərini əzərək, tapdalayaraq, Kapitalizmi də unutmadan.
İnsan Kapitalizmə əsasən satıcıdır, yəni pul qazanmaq üçün, daima nəsə satmalısan, məhsul, ideya, fikir və s. Daima satıcı olmalısan. Yuxarı çıxanlar kimlərdir bəs? Göydələnlərdəki, satıcılar. Ulduzlara nə qədər yaxın olsalar, bir o qədər də yadplanetlilər üçün təhlükəli satıcılar. Satanist düşüncələrin təməlinə qurulmuş, satıcı sistemi. Yox, mən varlı insanları “satanist” adlandıran axmaqlardan deyiləm, sadəcə hər şeyin mənasız olduğunu deyən, mütləq və mütləq hansısa mövzuda cahil olan bir “satıcıyam”. Fikirlərimi satıram, pulsuz, qarşılıqsız.
Sartırın fikirlərini daha yaxşı anlamaq üçün, mütləq və mütləq “Matrix” filmini izləyin, çalışın, satın, fikirləri, məhsulları və də qiymətə malik əşyaları. İnsanları isə satmayın.
Bölüm 3. Texno.
Ən sevdiyim 10 kitabın adını soruşsaz, mütləq ikisinin müəllifi Oşo olar. Bilirəm, yazıçı deyil, özü yazmayıb, ancaq qəbul edək ki, əla kitabları var. Hər kəsin çox şey öyrənəcəyi tipdən. Mənə ən maraqlısıd odur ki, o cür zəka texnologiya ilə tanışsaydı, nələrdən yazardı? Texnoloji inkişafın astanasında, 1990-da yox, 2010-da ölsəydi, nələrdən yazardı? Məncə, “Das Kapital”-ı üstələyəcək bir kitab ola bilərdi.
Bu gün Texnologiya elə səviyyəyə çatıb ki, bunun vasitəsilə çox şey etmək olar. Misal, gözəl bir deyim var, “Cavabı Googleda olan şeyləri soruşma.” Görün, nə qədər informasiya bazası var ki, Google-n bu məsəl də yaranıb. Düşünün, “Google Glass” insanların göz şkalasını DNA banka atır, “Smart Stay” da həmçinin. Hələ barmaq izi ilə işləyən telefonları demirəm. Yaxşı, başa düşdük, insanların bütün lazım olan və olmayan informasiyalarını depolayırlar. Niyə axı? Mən ən sadə ticarət mərkəzində işləyən, axşamlar aldığım günlük maaşın sadəcə 1 manatını kontura verən və sevgilimlə, ailəmlə danışan, uzağı dostumla bəzi məsələləri müzakirə edən sadə adamamsa, məni neyləyirlər axı?
Sadə izah verim, bir gün, yaxşı satıcı olsaz, sizin öhdənizdən gələrkən, sonra sizi manqurt ya da robot şəklində 0-dan yığmaq üçün lazım olacaq.
Başqa bir izahla Kaballaha müraciət edəcəm, təsəvvür eliyin, dünya sadəcə 1 milyard əhali üçün nəzərdə tutulub, yəni ətrafınızda gördüyünüz hər 7 nəfərdən sadəcə biri qalacaq. Niyə axı? Ən yaxşıları orada yenidən yaradılacaq. İlk dəfə Tomas Morre “Utopiya” əsərində bədii başlanğıcını “Siyasi əsər” kimi başatdı. Sonra “Günəş şəhəri”, “Paralel kosmos”, “Reinkarnasiya”, “Cənnət” və s. Sonda da Azərbaycan xalqına məlum olan, “Evakuasiya”. Tarix elmi bizə öyrədir ki, dünya müharibəsi olub, filan ölkə filan ölkəni işğal edib, o bunu öldürüb, o bunu eliyib və s. Desəm ki, insanoidlər olaraq başqa yaşam forumlarının “işğalı” altındayıq, necə reaksiya verərsiz? 5D Holoqrafiya texnologiyası olan insanlar sadəcə 9 ilə Plutona çatdı? Əla xəbərdir, NASA, bəs desəm ki, Marsda suyun olmasını 74-cü cəhddə tapdıq? Sizcə bu qədər kasıbıq texnologiya baxımından? Yox, sadəcə dünyanın borcları çoxdur. Kimə, Marsa borcumuz var?
Dünyada iki bank var ki, Avala (bütün qara bazar işlərinin aparıldığı bank) və Federal Mərkəzi Bank (bütün ağ işlərin aparıldığ bank). Bu iki bank insanları xərçəng bürcünün simvolu kimi, bir-birləri ilə sıx əlaqədə olaraq nəzarətdə saxlayır, ya da Kamasutradakı 69 kimi. İnsan o qədər mi acizdir ki, bir qarış torpaq üçün bir-birini qırsın? O qədər axmaq deyilik, eyni səma altındayıq, yaxşı bəs Yer kürəsi bəs etmirsə niyə başqa planetə çıxmırıq? Niyə yarada bilmədik ki? Niyə uyğun planeti tapmadıq ki? Tapa bilmədik? Yox, cavablara hazır olun, özü ilə yeni suallar gətirəcək cavablar. İnsanoğlu devalvasiya ilə belə Kapitalizmdən qurtula bilməyəcək, üçüncü dünya müharibəsi isə başlayıb, beynəlmiləl müharibəsə isə çoxdan uduzmuşuq, hazırda ikinci dünya müharibəsindən sonrakı Yaponiya kimiyik, planet olaraq, sadəcə təkmilləşirik ki, bir gün bizi işğal edəni əzə bilək.
Bölüm 4. Köstəbək.
Elvinlə NASA haqqda xeyli araşdırmalar apardıq. NASA. Düşünə bilirsiz? 8 il əvvəl Azərbaycanda universitetlərin birindən 19 kəsrlə ayrılan tələbə, 8 il sonra NASA-ya qəbul edilir, Harvard universitetinin diplomu və Anonimosun sertfikat-diplomu ilə. İnandırıcı deyil, hə? Onda Allaha inanın.
8 il əvvəl, “Dur bayıra çıx, tərbiyəsiz, dərsdə kitab oxumaq müəllimə qarşı birbaşa tərbiyəsizlikdir” deyən müəllim və onun yetişdirdiyi övladı Elvinin son 5 ildə dərs dediyi şagirdinə kredit ödüyür hazırda, müəllimin qazancı min manatdan aşağıdır və Elvin Lamborghinisi ilə selfie çəkdirmişdi.
Niyə? Axı, o tərbiyəsiz idi. Bəlkə biz də tərbiyəsiz olaq? Həyatın açarı budur? Tərbiyə? Kitab oxumaq? Pul? Lamborghini? Kredit?
Yox. Qarşı tərəfi özündən asılı sala bilmə bacarığı. Necə olursa olsun, “Para ovçusu” filmindəki “qələm satma” səhnəsi kimi, qarşı tərəfin sənə ehtiyacı olduğunu ona sübut elə, yetər, tərbiyəni isə boş ver.
NASA haqqda çoxunun bilmədiyi şeylər öyrəndik. Hələ də bölüşmək fikrim yoxdur, bölüşsəm sadəcə “hə, əla kitab idi” deyəcəksiz, onsuz da çox şey dəyişməyəcək. Bəs yuxarı necə çıxdım? Bilmirəm.
Casusluq və ya köstəbəklik sosimun əsas silahlarından biridir, insanı casus edən isə, digər cinayət, oğurluq və s. amillər kimi puldur. Bu isə ümumilikdə məhvetmənin düsturudur.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.