Yuz ilin tənhalığı yukle

Daha doğrusu gəlir, ancaq necə.

Yüz ilin tənhalığı

“Yüz ilin tənhalığı” romanında Buendia nəslinin yaran­ma­sı, yük­sə­lişi, qürubu və məhvi əks etdirilmişdir. Bu nəslin tarixi – hər bir Buendia üzvünün taleyində bu və ya digər şəkildə təzahür edən tən­halıq hekayətidir. Tənhalıq, ailə üzvlərinin bir-birindən aralı düş­­məsi, onların bir-birini anlaya bilməmələri romanda, hə­qi­qətən, mifik xarakter daşıyır. Buendia ailəsinin bir neçə nəs­li­nin ta­rix­çəsinin özü və bununla yanaşı onun xarakterik xüsu­siy­yətləri – insestə meyil və onun lənətlənməsi, qəhrəmanların tale­lə­rinin qabaq­cadan müəyyən edilməsi nəsil mifi xarakteri qazanır. Ro­manda o, Makon­do­nun və bütün Buendia üzvlərinin həlakına bir neçə dəqiqə qalmış bu nəs­lin sanskrit dilində yazılmış tarixçəsini açmış qaraçı Melkiades surətində təcəssüm edir. Eyni zamanda, romanda mif parodiyası da var. Qəsdən yaratdığı mifoloji qur­ma­larda, nəql etmənin adiliyində təzahür edən, hərdən cəfəng və aş­kar fan­tas­tik hadisələrdən danışan müəllifin xüsusi kinayəli gü­lüşü parodiya vasitəsidir. Latınamerikan nəsrinin mifyaradıcı “mö­cü­zə­nin reallığı”, “magik realizm” romanda Amerikanın tək­rarsız sima­sının yaradılmasının va­cib vasitəsi və eyni zamanda özünə bir pa­ro­diya kimi çıxış edir.
Tərcüməçi: Günel Mövlud

“Yüz ilin tənhalığı” romanında Buendia nəslinin yaran­ma­sı, yük­sə­lişi, qürubu və məhvi əks etdirilmişdir. Bu nəslin tarixi – hər bir Buendia üzvünün taleyində bu və ya digər şəkildə təzahür edən tən­halıq hekayətidir. Tənhalıq, ailə üzvlərinin bir-birindən aralı düş­­məsi, onların bir-birini anlaya bilməmələri romanda, hə­qi­qətən, mifik xarakter daşıyır. Buendia ailəsinin bir neçə nəs­li­nin ta­rix­çəsinin özü və bununla yanaşı onun xarakterik xüsu­siy­yətləri – insestə meyil və onun lənətlənməsi, qəhrəmanların tale­lə­rinin qabaq­cadan müəyyən edilməsi nəsil mifi xarakteri qazanır. Ro­manda o, Makon­do­nun və bütün Buendia üzvlərinin həlakına bir neçə dəqiqə qalmış bu nəs­lin sanskrit dilində yazılmış tarixçəsini açmış qaraçı Melkiades surətində təcəssüm edir. Eyni zamanda, romanda mif parodiyası da var. Qəsdən yaratdığı mifoloji qur­ma­larda, nəql etmənin adiliyində təzahür edən, hərdən cəfəng və aş­kar fan­tas­tik hadisələrdən danışan müəllifin xüsusi kinayəli gü­lüşü parodiya vasitəsidir. Latınamerikan nəsrinin mifyaradıcı “mö­cü­zə­nin reallığı”, “magik realizm” romanda Amerikanın tək­rarsız sima­sının yaradılmasının va­cib vasitəsi və eyni zamanda özünə bir pa­ro­diya kimi çıxış edir.
Tərcüməçi: Günel Mövlud

Değerlendirmeler

değerlendirme
21 kişiden, 21 kişi bu değerlendirmeyi beğenmiş

Bazı kitaplarda bazı yerlerin altını çizeriz hani. Bu; iyi bir imge, sürekli hissettiğimiz fakat ifade ederken doğru kelimeleri seçemediğimiz bir duygu, hayata dair çoğu kez aklımıza gelip dilimize gelmeyen ince bir tespittir çoğu kez.

Bu kitapta öyle bir yer var ki belki hiçbir tespit, hayata dair derin bir gözlem, ne bileyim, çok yoğun bir imge de içermiyordur. Amma velakin her okuduğumda içimde çiçekler büyüyor. Nerede aklıma gelse yüzümde tebessüm oluşuyor.

“. O zamanlar dünya öylesine çiçeği burnundaydı ki pek çok şeyin adı yoktu daha ve bunlardan söz ederken parmakla işaret edip göstermek gerekirdi.”

“Çiçeği burnunda dünya” nasıl bir tamlamadır be adam!

10 yıl, 7 ay
22 kişiden, 16 kişi bu değerlendirmeyi beğenmiş

Ben çok sevemedim herkesin aksine bu kitabı, Buendia ailesinin yüzyıllık geçmişini okumanın tadına varamadım. Büyülü gerçekçilik akımı hoşuma gitmedi diyemesem de, ailenin yaşamı, olaylar, karakterler beni etkilemedi. Uzak ve soğuk kişilerdi. Yakınlık kuramadım ve aileye dahil olamadım, yanlış bir zaman seçmiş olabilirim ama tekrar okumayı da düşünmüyorum.

11 yıl, 4 ay
21 kişiden, 15 kişi bu değerlendirmeyi beğenmiş

Kitabı burda yazılan çok harika yorumlar ve Nobel ödülü aldığı için okumak istedim ama hiç beklentilerimi karşılamadı o kadar övülmüş ki ilk sayfasında kitaba kendimi veririm diye düşündüm.Kitabı yarım bırakmak istemedim bir şeyler olur akıcılık gelir diye hep sabrettim.

Kitapta beni etkileyen şeyler Ursula ve Rebeca’dır.İsimler çok karışık ve kim bu diye en az 50 kere ilk sayfaya bakmışımdır.
İlerki zamanlarda da okumayı planlanmadığım kitaptır.

10 yıl, 3 ay
15 kişiden, 14 kişi bu değerlendirmeyi beğenmiş

Gabriel Garcia Marquez tarafından yazılmış destansı bir kitap. İlk okuduğunuzda sıradan bir ailenin yaşam hikayesi gibi başlayan kitap gittikçe genişleyen ailenin yaşadığı bazısı günlük bazısı ise önemli olayları anlatıyor. Dört neslin yaşamını anlatan kitapta karakterlerin büyük bir kısmının Arcadio ve Aureliano isimlerinden türediğini ve bu soy ağacını takip etmenin bazen zor olduğunu belirtmek gerekir, o yüzden kitabın başındaki soy ağacına ilerleyen sayfalarda sıklıkla göz atılmalı; tekrar tekrar.
Yazar günümüz dünyasına uyarladığı romanında olağanüstülükleri sıradan bir olaymış gibi anlatıyor.
[spoiler]
Güzel Remedios’un rüzgara kapılıp cennete gitmesi, Fernanda’nın cinleri ve görünmez doktorlarla olan mektuplaşmaları, en büyük dedeleri Jose Arcadio’nun bir ağaca bağlanıp ömrünü orada geçirmesi ve en yakın arkadaşının hayaletiyle sık sık muhabbet etmesi gibi.

Ursula’nın tüm sahiplenmelerine, aileyi bir arada tutma çabalarına rağmen ailedeki herkes yalnızlık sebebiyle sıkıntı çekiyor. Kimi ailedeki bireyleri sevdiğini son nefesinde farkediyor, kimi kendisi yalnız olmak istiyor, kimisi de yalnız olmamasına rağmen anıların getirdiği hüzünle yalnız kalıyor. Evet bu kitapta anılarla ilgili çok ayrıntı var ve kitabı okurken insanı düşündüren unsurlardan biri kesinlikle anılar.
Kitapta ayrıca hemen hemen herkes aile bireylerinden bir şeyler gizliyor. Ursula kör olduğunu, Amaranta duygularını, Fernanda kocası ve kendi ilişkisini, Fernanda’nın Papa olmak için Roma’ya yolladığı oğlu orada sefil bir yaşam sürmüş olduğu gerçeğini, Albay Aureliona’da anıların sürüklediği yalnızlığı diğerlerinden gizlemeye çalışıyor. Kitapta ilginç olan çok şey vardı güzel Remedios’un neredeyse tüm yaşamı ilginçti, Albay Aueriliona’nun savaş esnasında değişen kişiliği ve ikizler Aureliona Segunda ve Jose Arcadio Segunda’nun birbirlerinin isimlerini karıştırıp ömürleri boyunca bir diğerinin isimlerini taşımalarının akabinde defin esnasında da tabutlar karısınca aslında doğru şekilde defnedildikleri olay hakikaten trajikomikti.

Mıknatısları ilk gördüklerinde şaşıran kasaba halkının üçüncü nesilden itibaren ilerleyen yılların getirdiği neticeyle tren gördüklerinde şaşırmaları, muz fabrikasında işçilerin yaşadıkları şeyler ve öldürülmelerine rağmen bir çeşit oyunlarla alt edilen kasaba halkının kimsenin ölmediğine inanması da kitapta fark ettiğim iğneleyici unsurlardan bir kaçıydı. Elinde sadece baltası olan insan zamanla gelişiyor, devlet Mocando’ya el atıyor, kapital oluşum başlıyor ve işçi örgütlenmeleri de bununla beraber gelişiyor.

Kitapta ilginç bir şekilde Türkler sokağı mevcut; hangi amaçla koyulduğunu bilmiyorum fakat bu sokak kasabanın ilk günlerinde en sakin yeriyken ilerleyen nesillerle beraber eğlence yerine dönüyor, bir takım karnavallar burada yapılıyor.

İşin bir düşündürücü tarafı da şuydu kendi adıma; uzun yıllar süresince kimse ölmediği için mezar taşı olmayan kasaba ilerleyen yıllarda kimi belirsiz cinayetler, kimi devletin gerçekleştirdiği idamlar, kimi rastgele kimi hastalıktan gelen ölümlerle mezarlığa dönüyor. Ve tüm karakterler geçmişe duydukları özlemle ölüyorlar son Aureliona ve Armanta Ursula dışında çünkü gerçek aşkla beraber olan sadece o ikisi oluyor.

Domuz kuyruklu Aureliona’nın kırmızı karıncalar tarafından yenildiği bölümde ki şu söz çok dikkat çekiciydi, “soyun babası ağaca bağlanır, sonuncusunu da karıncalar yer.” nitekim en büyük dedeleri de ağaca bağlanmıştı.

Yine kitapta kurşunlanarak idam edilen Arcadio hakkında ki sözlerde yüreğimi burktu.
“yaşamla hesabını kesin olarak kapatırken kendi insanlarını düşündükçe duygulanmıyor, en çok nefret ettiği kişileri aslında ne kadar sevmiş olduğunu anlamaya başlıyordu.[/spoiler]

“çünkü yüzyıllık yalnızlığa mahkum edilen soyların,yeryüzünde ikinci deney fırsatları olmazdı,”diyor ve bitiyor kitap fakat siz hiç bitmesin istiyor, kitap elinizde öylece kalakalıyorsunuz.

Yuz ilin tənhalığı yukle

Qan Turalı yazır.

Bu günlərdə “Odlar yurdu” kitabını oxumağa başladım və yüz il bundan qabaq Qafqazda və Ukraynada yaranmış siyasi vəziyyətin nə qədər bənzər olduğunu heyrətlə müşahidə elədim.

Bir az da carilikdən xilas olmaq üçün tarixə üz tutmuşdum, amma gerçəklikdən qaçmaq mümkünsüzdür.

I Dünya müharibəsinin gedişatında Rusiyada fevral inqilabı baş verir, oktyabrda hakimiyyətə gələn bolşeviklər Brest-Litovsk sazişini imzalayıb müharibədən çıxır.
Osmanlı imperiyası isə Sevr müqaviləsini imzalamağa məcbur edilərək faktiki olaraq məhv edilir.

İnqilabdan sonra dağılan “Xalqlar həbsxanası”na məhkum edilənlər azadlığa can atır.

Azərbaycan, Gürcüstan, Ermənistan, Ukrayna, Dağlılar Respublikası.

Təəssüf ki, müstəqilliyinə ilk son qoyulan ölkə Azərbaycan olur, 28 Aprel 1920.

Ancaq xalqımız bununla barışmır, üsyanlar başlayır.

AXC generallarının rəhbərlik etdiyi Gəncə üsyanında minlərlə Sovet əsgəri öldürülür.

Ancaq bolşeviklər bu qisası vəhşiliklə alırlar: 15 min nəfər öldürülür.

Bolşeviklərin vəziyyəti çətindir, Qərb ölkələrinin dəstəklədiyi ağqvardiyaçı Denikin ilə Rusiyada vətəndaş müharibəsi davam edir.

Krımda digər çar generalı Vrangel ruslara qarşı mübarizə aparır.

Sovet Rusiyasının canlı qüvvəsi, hərbi texnikası kifayət etmir.

Gürcülər və dağlılarla birgə müttəfiqlik yaradan Azərbaycan liderləri eyni zamanda silahlı üsyanlara başlamağa və bununla da bolşeviklərin onsuz da zəif olan hakimiyyətinə son qoymağa ümid edirlər.

Ermənistan həmişəki kimi öz ampluasındadır, ittifaqa qoşulmaq üçün Qarabağın onlara verilməsini şərt qoşur, qəbul etmirlər.
Amma bu xalqlara silah və hərbi yardım gərəkdir.

Fransanın Qafqaz nümayəndəsi Korbel dayanmadan raport yazıb kömək istəyir.

Gəncə üsyanının rəhbəri İbrahim Novruzov üsyan üçün gərəkli vəsaitin Fransaya qaytarılacağını vəd edir.

Topçubaşov Fransa Xarici İşlər Nazirliyində görüşlər keçirir, Fransaya kömək müqabilində Bakı neftindən pay vəd edir, Dağlılar Respublikasının tanınmasına nail olmaq istəyir.

Dağıstanda Şeyx Şamilin nəvəsi Səid Şamil qiyam qaldırır, uğurlu döyüşlər gedir.

Lənkəranda, Qarabağda, Zaqatalada üsyanlar baş verir.

Ancaq heç bir kömək gəlmir.

Daha doğrusu gəlir, ancaq necə.

Gürcüstan Rusiya tərəfindən işğal edilən gün hərbi yardım gətirilməyə başlanır.

Bunun nəticəsində Ermənistan, Gürcüstan, Dağlılar Respublikasının və Ukraynanın müstəqilliyinə son qoyulur.

Türkiyə isə milli varlığını xilas etmək üçün ölüm-dirim döyüşünə girməyə hazırlaşırdı, Azərbaycanın Qızıl Ordu tərəfindən işğalından cəmi 2 gün əvvəl Sovet Rusiyasından hərbi yardım istəmişdi.

Fransa və İngiltərə heç olmasa Türkiyənin sovetləşməməsi üçün və təbii ki, Atatürkün qazandığı görkəmli zəfərlər səbəbindən Türkiyə ilə yeni sülh müqaviləsi imzalamağa məcbur oldular və onu müstəqil dövlət kimi tanıdılar.

Bir neçə il qabaq Bakını azad edən türk ordusu indi Azərbaycana kömək etmək iqtidarında deyildi.

İndi bu günə qayıdaq.

Ukraynanın bir hissəsi olan Krım Rusiyaya ilhaq edilib, bundan başqa ərazisində iki qondarma respublika qurulub.

Gürcüstan ərazisində iki oyuncaq dövlət yaradılıb.

Dağıstan müstəqillik qazana bilməyib, çeçen müharibələrində isə yüz mindən çox mülki şəxs həlak olub.

Bir sözlə, qəmli tarix davam edir və bu qəmli tarix fonunda Azərbaycanın zəfəri göz oxşayır.

Yazıya nöqtə qoyanda Baydenin ABŞ şirkətlərinə Donets və Luqanska sərmayə qoyuluşunu qadağan edən qərarı elan edildi.

Bu qərarın sabah axşama kimi Rusiyanı çökdürəcəyi şəksizdir.

P.S. Haqqında söhbət gedən kitab budur: “Odlar yurdu” (Azərbaycan mühacirətinin siyasi tarixi) Giorgi Mamulia, Ramiz Abutalıbov. Bakı 2015