Zəli mxan yaqubun şei rləri

Səni bu sevgiyə öyrədəcəyəm.

“Sən mənimləsən. ” – Musa YAQUB

Baxmayaraq ki, “Yazmaq da bir növ ibadətdir” (Kafka). Amma buna rəğmən, poeziya din deyil. Ona görə də burda bütləri sındırmaq asandır. Önəmli olan şairin kahinliyidir. “Şair bütün duyğuları uzun müddət idrakla qarışdıraraq, sistemsizləşdirərək kahinləşir” (Artur Rembo). Tonqalların yerində gülüstan deyil, güllük deyil, küllük yaranacaqsa, bütləri sındırmağın nə mənası? Çağdaş Azərbaycan şeirində sözləri, rəngləri, hətta bir-birinə zidd sözləri və rəngləri, antonimləri çılpaqcasına üryan edib sevişdirən, “eşqi bir-birini tamamlayan iki uyğun rəngi “evləndirərək” (Van Qoq) ifadə edən gənc kahinlər niyə yoxdur? Nə üçün gənclərimizin “dünyanı yaradan və idarə edən xəyal gücü” (Bodler) yoxdur?

Yeni, üst şeir bəkləntimiz gənclərdən ikən, budur, 81 yaşlı Musa Yaqub dekabrın son günündə yazdığı “Sən mənimləsən” adlı şeirini bizə göndərdi. Əsən mehin doğurduğu mistik bir qımıltı Musa Yaquba çağımızın ən gözəl və ən gözlənilən şeirini yazdırıb. Tərəddüdsüz, kimin necə qarşılayacağından asılı olmayaraq deyirəm: sevgi, həsrət, nisgil, hicran duyğularının belə ruhsal şeirləşməsi Azərbaycan poeziyasında Yenidir. Öz xəyal gücünün yaratdığı asimanda qanad gərib uçan Musa Yaqub çağdaş dünya şeirinin səviyyəsindən də üstün ən gözəl sevgi şeirlərindən birini 81 yaşında yazdı. “Kahin olmaq, kahinləşmək gərəkdir” deyən Rembonu düşündüm. “Sən mənimləsən” – Musa Yaqubun kahinliyidir.
Azər Turan

Məhəbbətin davamı
Unudulub çapdan qalmış bir şeirim

Mən sənin könlündə ölən sevgini

Bir qəfil sehr ilə dirildəcəyəm.

Bu eşqə qayıdıb,

Sızlar ürəyini kiridəcəyəm.

Üstünü qar basmış tənha əkinin

Yaşılı yenə də haçalanacaq.

Bu nakam sevginin, ölən sevginin

Külü sovrulacaq, qoru yanacaq.

Bu eşqə təzədən söz verəcəyik,

Ona baxışmağa göz verəcəyik.

Bir də diksinəcək o toxum, o dən,

Ağacın gül olmaz, güllərin həşəm.

Qul tək ayağına düşüb yenidən

Səni şah taxtına qaldıracağam.

Tapıldı o cığır, bitdi o yoxuş,

Yanar üfüqümüz qızıl dan kimi.

Dünyanı dolaşan bala qaranquş

Köhnə yuvasına qayıdan kimi

Səni bu baharla göyərdəcəyəm.

Sonra şirin-şirin həsrətlər ilə,

Təzə görüşlərə həsədlər ilə

Yenidən sinəni göynədəcəyəm.

Arı beçəsini çöldən qaytarıb

Təzədən pətəyə öyrədən kimi

Səni bu sevgiyə öyrədəcəyəm.

Sonra bu sevgini qırıq saz kimi

Bir sarı sim üstə söylədəcəyəm.

“Xaqaniyə salamlar”

silsiləsindən

Babadağdan gələn çaylar,

Tanrıdan bir buyruqdumu?

Gəlib səndən keçən vaxtı,

Su payını içən vaxtı

Ayağını daşlar əzən,

Ağzı qara bala cüyür

Suda qoyub başmağını,

Süzgəc edib yaşmağını

Burnuna su dolan vaxtı

Çaydaçapan çapıb gedər,

Öz ovunu tapıb gedər,

Sel suları artdı gəldi,

Sahilləri dartdı gəldi.

Nohurlanıb su ləngidən

Babadağdan gələn çaylar

Hər dərmanın suyundadır.

Dərinlərin at belində,

Dayazın quş boyundadır.

Bulaqların bir parası

Qımıldanır ot arısı.

Bir bulağın nur aynası

Köhnə marxal donub durub,

Daşını sel yonub durub.

Şehotları donub durub,

İncisi gül boynundadır.

Köynəkləri dolub durub.

Gölməçələr məclis qurub

Hübabı bərk oyundadır.

Ağ suları gümüşlənir,

Qara suyu dəmir dadır.

Babadağdan gələn çaylar,

Peşnu sənin qolundumu?

Gah bir olur, gah ayrılır,

Bu yol sənin yolundumu? –

Daşlar selə sinə gərir,

Elə bil ki, nər oynadır,

Novda sular cuşa gəlir,

Dəyirmanda pər oynadır.

Suyu gəlir daşa-daşa.

– Nə deyim, nə yaradım:

Gah özümü qınadım

Gül üstündə qanadım

Bir kəpənək gücündə –

Ah, bu dövran, bu dövran

Keçmək olmur yanından,

Çıxdım başqa biçimdə.

Hava duman, yol uzaq,

Gecə uzun, gün yasaq.

Mən bir asi yalquzaq,

Qurd ulayır içimdə.

“Bənzəyir kündə ayağımda

Qanlı göz yaşımla işlər

bu dəyirmanım mənim”.

Suyu gəlir daşa-daşa.

Vələsində qara suda

dəyirmanın işlər ikən

Dəyirmanda dən növbəsi

bəlkə də min beşlər ikən

Quru dəni əzib-vurub

şindan gəlib dolan vaxtı,

dar boğazda qalan vaxtı

çax-çax haray salan vaxtı

Onda bildim ey Xaqani,

bu dəyirman səninkidi.

İşləyir söz dəyirmanı,

“Mədhiyyə”də xaqan üçün

De, işlət bu dəyirmanı,

“Həbsiyyə”də dövran üçün

De, işlət bu dəyirmanı.

Könlün haqqın sorağında

Sən işlət bu dəyirmanı.

Ömür keçdi, yaş qalmadı,

Bir tişəkli daş qalmadı.

Gözlərində yaş qalmadı,

Sən işlət bu dəyirmanı.

Sərt illərin yaxasından,

heç dəyirman işlətməyin vaxtı deyil.

Bu Süleyman taxtı deyil,

təzə bir imana gedir?

İnsan kosmosdan qayıdır,

şair dəyirmana gedir.

Bəs sənin söz dəyirmanın –

O hansı ümmana gedir?

Çay sellənib bənddən çıxıb,

İlan cızdan, xətdən çıxıb

İnsan itaətdən çıxıb

Hərəsi bir yana gedir.

Yox vəzifə biletləri,

Yanında qəssab itləri

Var kef yeri, xərac yeri,

Şum birinin əlac yeri.

Min əkənin qazanc yeri

Yığılıb xırmana gedir.

Gedişləri saxla görüm,

Günümüzə ağla görüm. –

Saxla, saxla dəyirmanı, sən Allah!

Sıxır məni dağ dumanı, sən Allah

Sənsən yenə söz sarvanı, sən Allah

Nə olsun ki, müdriklər var, Quran var,

Eh, hələ də qırdıran var, qıran var.

Yer üzünün Süleymanı neyləsin,

Xaqaninin dəyirmanı neyləsin.

Bir saatlıq şeir

Dünya, məndən nə istərsən?

Hesabla bir borcum hanı?

Yerdə yerim, göydə havam,

Ulduz içrə bürcüm hanı?

Çox incilər itirmişəm,

Ömrü başa yetirmişəm.

Şələ verdin, götürmüşəm,

Aparmağa gücüm hanı?

Mən dünyanı eşq bilmişəm,

Yaşamağı məşq bilmişəm.

Bir oxuyub beş bilmişəm,

Sınaq üçün üçüm hanı?

Tanrım, uzat ətəyini,

Bir az azalt kötəyini.

Daha bundan betərini

Götürməyə ölçüm hanı?

Dayan soltan! Dayan başqan!

Yol görmürəm gözüm yaş-qan,

İçim başqa, çölüm başqa,

Sözdə ölçü-biçim hanı?

Ocaq yerim körük yerim,

Otlanıbdı örük yerim.

Bütün meşə kötük yerim,

Köç edirəm köçüm hanı?

Torpağı çox aldatmışam,

Sünbül yoxsa biçin hanı?

Həm üzülüm, həm süzülüm,

Arxamcadır, gəlir ölüm,

Bundan başqa seçim hanı?

14 dekabr 2017
Mərdəkan

Bu mənim ömrümdür

Bir yorğun torpağam dincə qoyulmuş,

Daha əkilməyim, biçilməyim yox.

Köhnə qarağacam içi oyulmuş,

Bir də körpülənib keçilməyim yox.

Bütün körpüləri keçmişəm daha

Səbir kasamı da içmişəm daha.

yanım duman, çən –

Bircə yarpağıma gün düşənəcən

Nələr çəkdiyimi özüm bilmışəm,

O gülən yarpağı üzüm bilmişəm.

Hanı o yamacda gün dəyən tərəf.

Yolda taleyimin yaşıl işığı,

Kolda sarmaşığım dolaşan kələf.

Mən o kələfləri aça bilmədim,

Bir namərd əlindən qaça bilmədim.

Hanı bu dünyanın dağ tərəfləri,

Qızıldöş qayanın tağ tərəfləri?

Ayağım dəyməmiş bir daş qalmadı,

Heyif, gücdən düşən o ayaqlara!

Çayına çiyindaş, daşına yoldaş

Heyif, ömrümdəki o ortaqlara,

Özüm ola-ola mənim olmayan,

Heyif yaylaqlara, ulu dağlara.

Havaxan doğrudan havada xandı,

Heyif o xanlara, o sələflərə,

Daha üz çevirməz biz tərəflərə.

Pətək də saxlamır işsiz arını.

Bu külək payızdan gələn havadı.

Quşlar da uçurdu balalarını

Mənim də ürəyim yetim yuvadı.

Uçub məndən gedən söz qanadlarım –

Görən harda qalır o övladlarım?

Hansı budaqlarda böyüyür görən,

Hansı ürəklərdə döyünür görən?

Görsəm çoxlarını tanımaram heç.

Daha o uyğular, şirin duyğular,

Sevgidən sorğular mənimki deyil.

Hanı bu dünyanın sevgi tərəfi?

İnsanın insana ərki tərəfi?

Dayan, oturduğum yeri dəyişim –

Hə, bu daş yaxşıdı, mamırlı, yumşaq –

Dünyanın işiylə daha nə işim,

O fincan çayımı gətir, balacan!

Daha mən xatirə çözələmirəm,

Köhnə dərdlərimi təzələmirəm.

Bir də izim qalmaz çaylaq daşında,

Sel coşar üstündən, daş atar məni.

O köhnə dərdlərim bağrım başında

Sızlaya-sızlaya yaşadar məni.

Əlim ki, o ələ yetişməyəcək,

O sınıq güzgü ki, bitişməyəcək,

Olmuşda daha nə təsəlli gəzim?

Xatirə yazmağa, yuxu yozmağa

Heç qulaq asmağa yoxdu həvəsim.

Hanı cəmiyyətin cəm tərəfləri,

Yaşayış tapmağa çəm tərəfləri?

Günahım gözündə oxunur, tubu,

Yenə o gözlərdə baxışlanıram.

Mən payız durnası, axşam qürubu,

Pənbə buludlarda naxışlanıram.

Uçuram gecənin durna səfində,

Üzü görünməyən ay tərəfində.

Hanı dan üzünün ağ tərəfləri,

Dövrünün qızılı cağ tərəfləri?

Bir az saymazyana, bir az biganə

Hələ ki, canımda can saxlayıram –

Ruhum uçmaq üçün dəli-divanə –

Nə bir əlləşirəm, nə can çəkirəm,

Gümüş türbə, nə də qızıl cam üçün

Mən cığır çəkirəm, ağac əkirəm,

Mən çiçək dərirəm o dünyam üçün.

Buraxdım ömrümü üstdən aşağı

Tanrıdan gələcək sərəncam üçün –

Hanı bu dünyanın ruh tərəfləri?

Gəmi tərəfləri, Nuh tərəfləri?

© Müəllif hüquqları qorunur! Mətndən istifadə etdikdə istinad mütləqdir!

ZƏLİMXAN YAQUB – HAQQA ARXA ÇEVİRSƏN

HAQQA ARXA ÇEVİRSƏN
Yaradanın yanında günahımız olmasa,
Başımıza bu qədər qan gəlməz, qada gəlməz.
Tərəzinin gözündə savaba yer qalmadı,
Ruhumuz zəhərlənib ağzımız dada gəlməz.

Varlığından qanad tax əsib keçən mehlərin,
Saflıq götür nurundan səhər düşən şehlərin.
Haqqa yolu açıqdı əməlisalehlərin,
Dostu şeytan olanın Allahı yada gəlməz.

Haqqa arxa çevirsən, yeyərsən kötəyindən,
Dada bilməzsən eşqin balından, pətəyindən.
Nahaq yerə yapışma tanrının ətəyindən,
Allahı çağırarsan, Allahdan səda gəlməz!