Zülalların hzmi

bu amin turşuları bir ardıcıllıqla yalnız bir zəncir, protein molekulları strukturu müəyyən – zülal molekulunun təşkilatın ilk səviyyəsi. Bu müntəzəm strukturu olan “skelet” ibarətdir. Bu təkrar ardıcıllıqla -NH-CH-birgə. amin turşuları müəyyən yan zəncir təqdim olunur radikallar (R), onların xassələri protein strukturu tərkibi müəyyən edir.

Zülalın mənası

Zülallar var üçölçülü, dayanıqlı və funksional strukturlarda düzülmüş polipeptidlər. Bu mənada polipeptidlər peptidlərin zənciridir, ikincisi amin turşularının zənciridir.

Bioloji səviyyədə onlar müəyyən edilir 20 növ amin turşusu fərqli ardıcıllığı və dolayısı ilə müxtəlif zülalları təşkil edən.

Biyokimyada zülallar, amin turşularının sırasına və yan zəncirinə və ya R qrupuna görə zülalın növü və funksiyası təyin ediləcək çox yönlü molekullardır.

Yuxarıda göstərilənlərlə əlaqəli olaraq, zülallar, məsələn, fermentlər şəklində biyokimyəvi reaksiyaların katalizatorları, hormonlar şəklində fizioloji proseslərin idarəediciləri, insulin kimi bioloji fəaliyyətləri əlaqələndirir və daha çox şey kimi.

Yetkin, funksional bir protein əvvəlcə protein sintezi və ya tərcümə olaraq bilinən prosesdə ribozomdan keçir. Daha sonra düzgün üç ölçülü bir forma qəbul etməli, geri çəkilməni və ya birləşməsini digər polipeptidlərlə işləməli və funksiyalarını yerinə yetirəcəyi yerə çatdırılmalıdır.

Digər tərəfdən buna deyilir bir zülalın denatürasyonu protein quruluşunun, məsələn, yumurta ağında mövcud olan albüminin denatürasiyası kimi bişdikdə ağa çevrilən funksiyalarını ləğv edən bir modifikasiyaya məruz qalması.

Ökaryotik hüceyrələrdə (müəyyən bir hüceyrə nüvəsi ilə) zülalların və lipidlərin modifikasiyası, təsnifatı və nəqli ümumiyyətlə meydana gələn endomembran sistemində meydana gəlir: endoplazmik retikulum (ER), Golgi aparatı, lizozomlar (heyvan hüceyrəsi), vakuollar (bitki) hüceyrə) və hüceyrə və ya plazma membranı.

Zülal xüsusiyyətləri

Bioloji səviyyədə zülallar 20 fərqli növ amin turşusundan ibarət olması ilə xarakterizə olunur alfa-amin turşuları.

Zülalları meydana gətirən polipeptidlər, protein sintezi və ya tərcümə prosesi yolu ilə ribozomlar üzərində qurulur.

Bundan əlavə, zülalları təşkil edən polipeptid zəncirləri yönəldicidir, çünki bir amin turşusu zəncirinin başı həmişə AUG başlanğıc kodonu və 3 növ quyruq və ya sonlandırma kodonu ilə müəyyən edilir, UAA, UAG və ya UGA. Bu məlumat RNA (mRNA) peyğəmbəri tərəfindən verilir.

Zülallar Kainatda mövcud olması ilə xarakterizə olunur. Biyokimya və təkamül genetikasında zülalların canlı orqanizmlərdə və kosmosda yaratdığı dəyişikliklər əhəmiyyətli elmi araşdırmalar üçün əsasdır.

Zülalların kimyəvi quruluşu

Zülallar amin turşularının xətti zəncirlərindən ibarətdir. Amin turşuları a peptid bağ ilk amin turşusunun karboksil qrupunun (COOH) karbonu (C) ilə amino qrupunun (NH) azotu (N) arasındadır₂) ikinci amin turşusunun. Bu birlik, peptid deyiləni meydana gətirir.

Peptidlər zəncirinə polipeptid deyilir və bir və ya daha çox zəncirvari bir zülal əmələ gətirir.

Amin turşularına da baxın.

Zülallarda quruluş səviyyələri

Zülallar strukturları tərəfindən qəbul edilən səviyyələrə görə birincil, ikincil, üçüncül və dördüncü quruluşa bölünür.

Zülalların ilkin quruluşu

Zülalların ilkin quruluşu amin turşularının bağlanma sırası ilə təyin olunur. Bu ardıcıllıqlar, mesajlaşma RNT-sində (mRNA) və sintez edilən və ya ribozomlarda tərcümə olunan RNT (tRNA) ilə əlaqəli məlumatlarla təyin olunur.

Zülalların ikincil quruluşu

Zülalların ikincil quruluşu, protein onurğasında mövcud olan polipeptidlər arasındakı qarşılıqlı əlaqəni qurur:

• paralel ß qatlanmış təbəqə və ya paralel polipeptid skeletlərinin təbəqəsi;
• paralel skeletlərin antiparallel qatlanmış təbəqəsi, əks istiqamətlərdə; Y
• sarmal əmələ gətirir və ya sarmal adlanır alfa əlaqələri spiral skelet yaradır.

Zülalların üçüncül quruluşu

Zülalların üçüncül quruluşu, yan zəncirlər arasındakı qarşılıqlı əlaqələri təyin edir, məsələn, ion bağları və hidrogen bağları meydana gətirir. Bu strukturlar birdən çox polipeptid zəncirinin zülallarında qurulur.

Zülalların dördüncü quruluşu

Zülalların dördüncü quruluşu müxtəlif polipeptid zəncirlərinin necə birləşdirildiyini və ya bir araya gətirildiyini təyin edir. Hemoglobin kimi daha mürəkkəb zülalların xüsusiyyətləri.

Zülallar və onların funksiyaları

Zülallar canlılarda həyati əhəmiyyət daşıyan molekullardır, çünki həyati funksiyaları yerinə yetirmək üçün müxtəlif formalar qəbul edirlər. Onları yerinə yetirən zülalların nümunələri olan bəzi funksiyalar:

• Həzm fermentləri– Amilaz, lipaz və pepsin kimi qida maddələrini məhv edin.
• Peptid hormonları– İnsülin və qlükaqon kimi fizioloji prosesləri idarə etmək və ya düzəltmək üçün kimyəvi siqnallar göndərirlər. Bunlar steroid (lipid) əsaslı hormonlardan fərqlənir.
• Struktur zülallar– Sitoskeleton və kollagen aktin, tubulin və keratin kimi hərəkətə və forma verməyə kömək edir.
• Daşıyıcı zülallar: qan və limfa vasitəsilə oksigen daşıyan hemoglobin kimi maddələrin yerdəyişməsi.
• Antikorlar: orqanizmi xarici patogenlərdən qoruyur.

Biyomoleküllərə də baxın.

Zülalların hzmi

Zülallar canlıların bədənində dinamik vəziyyətdə olur. Başqa sözlə, canlıların toxumasına daxil olan zülallar daim parçalanır və yenidən əmələ gəlir. Zülallar müxtəlif orqanlarda müxtəlif sürətlə parçalanır. Məsələn, insanın qaraciyərində bir gün ərzində 40-50 qram zülal sintez olunur. Onun da bir qismi qaraciyərin öz strukturuna, digər qismi isə qan zərdabına daxil olur. Eritrositlərdə olan hemoqlobin də fasiləsiz olaraq öz funksiyasını itirir, çünki eritrositlərin yaşama müddəti 120 gündür. Qan daima funksiyasını itirmiş eritrositlərdən təmizlənməlidir. Bunun üçün qan yaradıcı hüceyrələr fasiləsiz hemoqlobin sintez edir. Yuxarıda deyilənlərdən aydın olur ki, hüceyrələrdə zülalın sintezi maddələr mübadiləsinin ən mühüm və ayrılmaz hissəsidir. Canlıların toxumalarında zülal sintezi hüceyrənin müxtəlif sahələrində müəyyən ardıcıllıqla gedən kimyəvi sintez proseslərindən ibarətdir. Zülal sintezinin ən əsas xüsusiyyəti onun dəqiqliyi olub, onun molekul quruluşunun genetik proqramı orqanizm tərəfindən mühafizə olunur və nəsildən-nəsilə verilir. Məhz buna görə də orqanizmdə eyni bir zülalın molekulları dəfələrlə sintez edilməsinə baxmayaraq, onlarda aminturşularının qalıqlarının yerləşmə ardıcıllığı bir-birindən fərqlənmir.

Canlı orqanizmin funksiyasının quruluşunu və əsasını zülallar təşkil edir. F.Engelsə görə həyat zülalın yaşayış formasıdır. F.Krikə görə zülallar ona görə çox əhəmiyyətlidir ki, onlar çoxlu sayda funksiyanı qeyri-adi yüngüllüklə və gözəlliklə yerinə yetirir. Hesablamalara görə təbiətdə təxminən 1010-1012 sayda müxtəlif zülal vardır. Onlar virusdan başlamış insana qədər 106 növ canlı orqanizmin yaşamasını təmin edir. Bu qədər çoxlu miqdarda təbii zülalın yalnız 2500-ə qədərinin dəqiq quruluşu məlumdur. Hər bir orqanizm xüsusi yığılmış zülal toplantısından ibarətdir. E. coli hüceyrəsinin tərkibi 3000 müxtəlif zülaldan təşkil olunmuşdur. İnsan orqanizmində isə 50000 müxtəlif zülal vardır. Təbii zülallar 20 aminturşudan təşkil olunmuşdur. Bu aminturşular müxtəlif ardıcıllıqla düzülüb çoxlu sayda olduqca müxtəlif zülal əmələ gətirə bilər. Məsələn, iki aminturşu yalnız iki izomer əmələ gətirir. Dörd aminturşu isə nəzəri olaraq 24 izomeri, 20 aminturşu isə 2,4⋅1018 müxtəlif zülal əmələ gətirə bilər. Asanlıqla görmək olur ki, aminturşuların qalıqlarının ardıcıllığının artması əmələ gələn izomerlə- rin sayını astronomik kəmiyyətə çatdırır. Təbiətdə aminturşuların ardıcıllığı hər bir növ üçün xarakter olan xüsusi zülalların formalaşmasını təmin edir. Bu ardıcıllıq isə canlı orqanizmdə olan DNT-nin köməyilə kodlaşdırılır. Belə ki, DNT-dəki nukleotidlərin ardıcıllığı sintez olunan zülaldakı polipeptid zəncirindəki aminturşuların ardıcıllığının xəttini təyin edir.

Histonlar. Yunanca “histos” – toxuma deməkdir. Histonlar toxuma zülalı kimi çoxhüceyrəli orqanizmin DNT xromatidlərində olur. Onların molekul kütləsi 11400–24000 arasında dəyişir. Elektrokimyəvi nöqteyi-nəzərdən onlar əsasi xassəlidir. Histonlar H₁, H_2a, H_2b, H₃, H₄, H₅ tipində olur. Histonabənzər zülallar hüceyrənin ribosomlarında olur. Histonların iki əsas funksiyası var: quruluş və nizamlayıcı. Quruluş funksiyası: onlar DNT-nin fəza quruluşunun stabilləşməsində iştirak edir.

Nizamlayıcı funksiya irsi məlumatların DNT-dən RNT-yə verilməsini təmin etmək qabiliyyətilə əlaqədardır.

H₁ – lizinlə olduqca zəngindir.

H_2a – argininlə zəngindir.

H_2b – lizinin miqdarı azdır.

H₃ – argininlə zəngindir.

H₄ – arginin və lizinlə zəngindir.

H₅ – balığın, quşların eritrositlərində olur.

Protaminlər. Protaminlər histonların bioloji əvəzediciləri olub, aminturşu tərkibi və quruluşları ilə histonlardan fərqlənir. Onların molekul kütləsi azdır (4000–12000). Protaminlərin tərkibində 80 % arginin olduğuna görə, onların əsasi xassəsi hiss ediləcək dərəcədə yüksəkdir. Protaminlər alındığı mənbəyə uyğun olaraq adlandırılır. Məsələn: lasos (qızıl balıq) balığından alınan protamin salmin adlanır. Farel balığının toxum vəzindən alınan protaminə truttin deyilir.

Prolaminlər. Prolaminlər əsasən taxıl bitkilərinin dənlərində olur. Onlar suda, duz məhlulunda, turşularda həll olur və yalnız 70 % -li etil spirti ilə ekstraksiya edilir. Bu zülallar da alındığı mənbədən asılı olaraq adlandırılır. Məsələn, buğda dənindən alınana qliadin, arpadan alınana qordein, qarğıdalıdan alınana zein deyilir.

Qlutelinlər. Bu tip zülallar da bitkilərdən alınan zülallara aid olub, suda, duz məhlulunda, etil spirtində həll olmur. Bunlar zəif qələvidə həll olur. Onların tərkibində arginin və az miqdarda prolin olur.

Albuminlər və qlobulinlər. Bu qrup zülalları ayırmaq üçün onların məhlulu hazırlanır. Na₂SO₄ və ya (NH₄)₂SO₄ ilə doydurulur. Duzun qatılığı 50 % olduqda qlobulin çökür. 100 % -li duz məhlulu olduqda isə albuminlər ayrılır. Albuminlər və qlobulinlər qanın plazmasında, hüceyrələrdə, orqanizmin bioloji mayelərində olur. Onların molekul kütləsi 15000–70000 arasında dəyişir. Albuminlər turşu xassəsi daşıyır. Çünki onların tərkibində qlütamin turşusu olur. Onlar yüksək adsorbsiya qabiliyyətinə malikdir. Qlobulinlərin molekul kütləsi yüksək olub 100000-ə çatır. Onlar təmiz suda həll olmur. Zəif turşu məhlulunda həll olur. Qlobulinlər zəif turşu və neytral xassə daşıyır. Onlar elektrik sahəsində müxtəlif mütəhərrikliyə malik olduqlarına görə elektroforez prosesində onları ayırmaq olur. Albuminlər çox anionlu zülallar olduğundan qlobulinlərə nisbətən anoda daha tez hərəkət edir.

Protenoidlər. Belə zülallar tükün, qığırdagın, sümüyün, yunun və s. tərkibinə daxildir. Bunların hamısı fibrilyar zülallara aiddir. Onlar xüsusi həlledicilərdə həll olur. Fibrilyar zülalların tipik nümayəndəsi kollagendir. Bu zülal insan orqanizmində ən çox yayılmış zülal olub, orqanizmdəki zülalların 1/3 hissəsini təşkil edir. Kollagen bütün toxumalarda olur və ona möhkəmlik verir və az dartılmasına imkan verir.

Xromoproteidlər. Zülalların rəngli birləşmələrlə əmələ gətirdiyi proteidlərə hemproteidlər deyilir. Bunlara hemproteidlər, xlorofilproteidlər, kobamidproteidlər, retinalproteidlər və flavinproteidlər daxildir. «Chroma» sözü yunanca “boyaq” deməkdir.

Hemoqlobin. Hemoqlobin dördüncülü quruluşa malikdir. Onun molekul kütləsi 66000 – 68000 arasında dəyişir. Adından göründüyü kimi, hemoqlobin hem adlanan Fe +2 ilə qlobin zülalının birləşməsinin məhsuludur.

Mioqlobin. Mioqlobin üçüncülü quruluşa malikdir. Hemoqlobinin bir zəncirini təşkil edir. Mioqlobin hemoqlobulindən fərqli olaraq, oksigeni özünə beş dəfə asan birləşdirir. Mioqlobin əzələ toxumasında olur.

Metalproteidlər. Metalproteidlər həm fermentli, həm də fermentsiz olur. Məsələn, metalfermentlərə tərkibində sink metalı olan dipeptidaza və alkoqoldehidrogenazanı, ferment olmayanlara isə tərkibində dəmir metalı olan transferrini misal göstərmək olar. Bəzi metal proteidlər hemoqlobinin funksiyasını yerinə yetirir.

Nukleoproteidlər. Nukleoproteidlər hüceyrənin nüvəsində yerləşir. Hidroliz etdikdə, zülallara və nuklein turşusuna çevrilir. Nuklein turşusunu hidroliz etdikdə, fosfat turşusuna, karbohidratlara (riboza və dezoksiriboza) və tərkibində pirimidin və purin halqası olan azot heterotsikllərinə parçalanır.

Hazırda 2500-ə qədər zülalın birinci quruluşu ayrıd edilmişdir. Əgər təbiətdə olan zülalın sayının 1012-ə bərabər olduğunu yada salsaq, onda edilənlər çox azdır. Birincili quruluşu – polipeptid zəncirində aminturşu qalıqlarının ardıcıl düzülüşündən ibarətdir. Zülalın birincili quruluşunu bildikdə, onun struktur formulunu yazmaq olur. Əgər zülalın tərkibinə bir neçə polipeptid zənciri daxildirsə, onun birincili quruluşunu təyin etmək çətindir. Çünki əvvəlcə gərək həmin zəncirləri bir-birindən ayırmaq lazımdır. Zülal molekulunda aminturşu qalıqlarının ardıcıllığını müəyyənləşdirmək üçün onu hidroliz edirlər və polipeptid zəncirində sonda olan aminturşuları təyin edilir. Nəticədə sonda olan sərbəst NH₂ və COOH qrupları müəyyənləşdirilir.

Keçən əsrin (ortalarında) otuzuncu illərində U. Astbyuri və sonralar L.Polinq və R.Kori zülalın ilk rentgenoqrammasını aldıqdan sonra müəyyənləşdirdilər ki, zülallarda düz zəncirdən əlavə spiralvari hissədə vardır. Zülalın ikinci quruluşu dedikdə, polipeptid zəncirinin fəza konfiqurasiyası alması və spiralvari olması nəzərdə tutulur. Müəyyənləşdirilmişdir ki, ikinci quruluşun əmələ gəlməsində kovalent əlaqələrlə yanaşı hidrogen rabitələri də iştirak edir. Hidrogen rabitəsi peptid rabitəsində olan karbonil qrupundakı oksigen ilə amin qrupundakı azot atomu arasında əmələ gəlir. L.Polinq 1954-cü ildə bu işlərə görə Nobel mükafatı alıbdır. Ona görə qlobulyar zülalı α-spiral formasındadır. Polipeptid zənciri saat əqrəbi istiqamətində əyilir və daxili hidrogen rabitələrinin hesabına α-spiralını əmələ gətirir. Spiral formasında dəfələrlə burulmuş polipeptid zəncirini hər bir dövrəsinə orta hesabla 3-6 aminturşu qalığı düşür. Spiralın qonşu dairələri arasındakı məsafə 0,54 mm (5,4 A 0 ) bərabərdir.

Zülallarda polipeptid zəncirlərinin ümumi uzunluğunun 70%-ə qədəri α-spiral formasında olur. Qalan hissə isə spiralın əmələ gəlməsində iştirak etmir. Polipeptid zəncirin spirallaşmış və spirallaşmamış hissələrinin növbələşməsi nəticəsində zülal molekulları elastik yumaq şəkilli fəza konfiqurasiyası əldə edir. Bu zülalların üçüncülü quruluşu adlanır. Zülalların üçüncülü quluşlarının əmələ gəlməsində hidrogen, disulfid, ion rabitələri və molekullararası cazibə qüvvələri iştirak edir. Zülal molekullarının xarici forması üçüncülü quruluşdan asılıdır. Bu qlobulyar zülallar üçün xarakterikdir. Üçüncülü quruluş pozulduqda zülallar öz spesifik bioloji aktivliyini itirir.

Zülallar arasında ilk dəfə mioqlobinin üçüncülü quruluşu öyrənilmişdir. Onun tərkibində 151 aminturşu qalığı vardır. Onun molekul kütləsi 16700-dir. J.Kendryu rentgenstruktur analizi ilə müəyyən etmişdir ki, mioqlobinin polipeptid zənciri yumaq şəkilli borucuq formasındadır. Hemoqlobin, pepsin, tripsin, ximotripsin, ribonukleaza, lizosim, insan immunqlobilinin bəzi fraqmentləri, sitoxrom C, insan karbonhidrazası, aspartatamintransferaza, insulin və digər zülallarının üçüncülü quruluşu müəyyənləşdirilmişdir. Bəzi zülalların molekulları bir neçə ədəd bir-birilə ion, hidrogen və ya qeyri-polyar əlaqələrlə birləşmiş struktur vahidlərindən ibarətdir. Məsələn, hemoqlobin və laktatdehidrogenaza molekulları hər biri ayrılıqda birincili, ikincili və üçüncülü quruluşa malik olan dörd polipeptid zəncirinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Müxtəlif polipeptid zəncirlərinin bir zülal molekulu şəklində birləşməsinə zülalların dördüncülü quruluşu deyilir. Onları təşkil edən struktur vahidləri eyni və ya müxtəlif quruluşlu ola bilər. Hemoqlobin molekulundakı dörd struktur vahidindən ikisi α, ikincisi isə β- polipeptid zənciridir.

Dördüncülü quruluşa malik olan zülalları təşkil edən polipeptid zəncirləri protomerlər adlanır. Çox zaman onlar ayrılıqda bioloji fəallığa malik olmur. Belə zülallar yalnız protomerlər bir-birilə müəyyən əlaqə növləri ilə birləşib, səciyyəvi fəza quruluşu əldə etdikdən sonra öz spesifik bioloji funksiyalarını yerinə yetirir. Onların birləşməsindən əmələ gələn zülal molekulu multimer adlanır. Hazırda dördüncülü quruluşa malik çoxlu sayda zülallar aşkar edilmişdir. İki struktur vahidindən ibarət olan prokollageni, laktoqloblini, pepsini və amalizanı misal göstərmək olar. Ferment təbiətli zülallar denaturatlaşdırıcı amillərin təsiri ilə dördüncülü quruluşunu itirir.

Zülallar: Struktur və zülalların funksiyası

Zülallar üzvi maddələr var. Bu makromoleküler birləşmələr xüsusi tərkibi ilə səciyyələnir və hidroliz tərəfindən amin turşuları daxil ayrılmaq olunur. Zülal molekulları onların çoxu bir neçə polipeptid zəncirlər ibarətdir, müxtəlif formalı ola bilər. DNT-kodlanmış zülal strukturu və tərcümə adlı zülal molekulları sintez prosesi haqqında məlumat.

Zülalların kimyəvi tərkibi

Orta zülal ehtiva edir:

• 52% karbon;
• 7% hidrogen;
• 12% azot;
• 21% oksigen;
• 3% kükürd.

Zülal molekulları – polimerlər var. amin turşuları – strukturu anlamaq üçün, onların monomerlərin nədən bilmək lazımdır.

Amin turşuları

daim meydana gələn və bəzən rast Onlar iki kateqoriyaya bölmək olar. aspartic turşusu və keçmiş 18 protein monomerlərin amide və 2 təmin glutamic turşusu. Bəzən yalnız üç turşuları var.

yan zəncir xarakteri və ya onlara da qruplar, CN və COOH sayı bölmək olar radikalları ittiham: Bu turşular müxtəlif yollarla təsnif edilə bilər.

protein əsas strukturu

zülal zəncirinin amin turşuları üçün təşkilat xüsusiyyətləri və funksiyaları onun sonrakı səviyyədə müəyyən edir. əsas ünsiyyət forması monomerlər arasında peptid edir. Bu, bir aminoksloty və digər OH qrup hidrogen aradan qaldırılması təşkil edir.

bu amin turşuları bir ardıcıllıqla yalnız bir zəncir, protein molekulları strukturu müəyyən – zülal molekulunun təşkilatın ilk səviyyəsi. Bu müntəzəm strukturu olan “skelet” ibarətdir. Bu təkrar ardıcıllıqla -NH-CH-birgə. amin turşuları müəyyən yan zəncir təqdim olunur radikallar (R), onların xassələri protein strukturu tərkibi müəyyən edir.

Hətta zülal eyni molekulyar quruluşu, onlar zəncirində monomerlərin fərqli ardıcıllıqla yalnız xassələri ilə fərqlənə bilər. bir protein amin turşuları üçün gen tərəfindən müəyyən edilir və protein müəyyən bioloji funksiyaları diktə. müxtəlif növ tez-tez yaxın eyni funksiyası üçün məsuliyyət molekulların monomerlərin ardıcıllığı. Belə molekullar – eyni və ya oxşar təşkil orqanizmlərin müxtəlif növ eyni funksiyası yerinə yetirmək üçün – homoloji zülallar. Strukturu, xassələri və gələcək molekulların funksiyaları amin turşuları zəncirlər sintezi mərhələsində çəkilir.

Bəziləri ümumi xüsusiyyətləri

zülal strukturu uzun müddət tədqiq edilmişdir, onların əsas struktur təhlili bizə bəzi ümumiləşdirmələr etmək üçün icazə. bütün iştirakı ilə xarakterizə zülalların böyük sıra iyirmi amin turşuları, xüsusilə böyük glycine, alanin, aspartic turşusu, qlutamin və kiçik triptofan, arginine, metionin, histidine. İstisnalar belə histones kimi zülal yalnız bir neçə qruplar var. Onlar DNA qablaşdırma üçün lazım olan və histidine bir çox ehtiva edir.

ikinci ümumiləşdirmə: qlobal zülalların ardınca amin turşuları ilə heç bir ümumi nümunələri. Lakin hətta polypeptides uzaq bioloji fəaliyyətində eyni molekulların kiçik fraqmentləri var.

orta strukturu

polipeptid zəncirinin təşkili ikinci səviyyəsi – tərəfindən təmin edilir, onun məkan mövqeyi var hidrogen istiqrazlar. α-sarmal və β dəfə ifraz. Circuit hissəsi belə sahələrdə amorf bir sifariş quruluş deyilir edib.

təbii zülal pravozakruchennaya alfa-sarmal. sarmal amin turşularının Side qrupları həmişə outwards üzləşdiyi və öz oxu əks tərəfdə yerləşir. onlar qeyri-qütb varsa, müxtəlif vintli regionların yaxınlaşması üçün şəraitin yaradılması helix əldə qövs, bir tərəfdən onların qruplaşdırılması var.

Beta-qat – yüksək elongated helix – zülal molekulunun qalmaq meyli və qeyri-paralel β-qat-qat qat bitişik və paralel formalaşır.

Üçüncü zülal strukturu

kompakt quruluşu spiral, katlanmalarda və amorf regionlarda qatlanan – zülal molekulunun təşkilatın üçüncü səviyyəsi. Bu, monomerlər özləri yan zəncir arasında qarşılıqlı baş verir. Bu bağlantılar bir neçə növə bölünür:

• hidrogen istiqrazlar qütb radikallar arasında formalaşır;
• Hidrofob – Qeyri-qütb R-qruplar arasında;
• elektrostatik cəlbedici qüvvələri (ion istiqrazlar) – qruplar arasında əks olunur ittihamlar;
• disulfide körpülər – cysteine radikallar arasında.

əlaqədar (-S = S-) ikinci növü kovalent qarşılıqlı təmsil edir. Disulfide körpülər zülal gücləndirmək, onların strukturu daha sabit olur. Amma belə links olması mütləq deyil. Məsələn, sistein polipeptid zəncirinin çox az ola bilər, və ya radikallar yaxın və “körpü” yaratmaq bilməz.

Təşkilatın dördüncü səviyyə

Dördüncü strukturu bütün zülal meydana deyil. dördüncü səviyyədə Zülalların quruluşu polipeptid zəncirlər (protomers) sayı ilə müəyyən edilir. Onlar körpü Disulfide əlavə, təşkilatın əvvəlki səviyyədə eyni əlaqələri ilə birlikdə bağlıdır. molekul onların hər biri öz xüsusi (və ya eyni) ali quruluşa malikdir, protomers bir sıra ibarətdir.

Təşkilatın bütün səviyyələrdə zülal almaq üçün xidmət edəcək xüsusiyyətləri müəyyən edir. Təşkilatın ilk səviyyəsində zülal strukturu çox dəqiq hüceyrə və bütövlükdə orqanizmə öz sonrakı rolu müəyyən edir.

Zülalların funksiyaları

Hətta mobil fəaliyyətində zülalların rolu nə qədər əhəmiyyətli təsəvvür etmək çətindir. Yuxarıda biz onların strukturunda baxdı. zülal funksiyaları bu barədə birbaşa asılıdır.

bina (struktur) funksiyası yerinə, onlar hər hansı bir canlı hüceyrə cytoplasm əsasını təşkil edir. Bu polimer lipidlərin ilə kompleks təşkil bütün mobil membranların əsas material var. Bu hüceyrələr də compartments öz axını reaksiya ilə hər aiddir bölün. öz şərtlərini, mürəkkəb mobil proseslərin hər biri üçün orta pH oynadığı xüsusilə mühüm rol tələb ki. Zülallar qondarma compartments mobil bölmək nazik divarları qurmaq. Amma fenomen compartmentalization adlanır.

katalitik funksiyası bütün mobil reaksiyalar təşkil edir. Bütün fermentlər mənşəyi sadə və ya var mürəkkəb zülal.

(Protozoa və t. D. əzələ iş, mobil ləkə hərəkət, ciliary işıltı) orqanizmlər hərəkatının istənilən növ zülal həyata keçirilir. Zülalların quruluşu onlara forma liflər və üzüklər hərəkət etmək üçün imkan verir. nəqliyyat funksiyası çox maddələr hüceyrə membran xüsusi daşıyıcısı zülal arasında nəql olunur.

Bu polimer Hormonal rolu bir dəfə başa düşüləndir: hormonlar bir sıra quruluşu belə insulin, oksitosin kimi zülal var.

zülal yataqlarının yaratmaq üçün edə bilərlər ki, dəyişdirilməsi funksiyası müəyyən edilir. Məsələn, yumurta, süd kazein, bitki toxum storage zülal valgumin – orada saxlanılan qida bir çox.

Bütün tendons, onların funksiyaları başqa bizə gətirir birgə diksiya, skelet sümükləri, zülal əmələ hooves – dəstək.

Zülal molekulları müəyyən maddələrin seçmə tanınması daşıyan reseptorları var. Bu rolu, xüsusilə glycoproteins və lectins tanınır.

ən əhəmiyyətli toxunulmazlıq amillər – antikor və tamamlayıcı sistem mənşəli zülal var. Məsələn, qan laxtalanma prosesi fibrinogen protein dəyişikliklər əsaslanır. yemək borusu və mədə daxili divarları selikli zülal qoruyucu təbəqə ilə astarlı olunur – Litsinija. Toksinlerin də mənşəli zülal var. dəri təməl qorunan heyvan bədən kollagen var. Bütün bu funksiyaları qoruyucu zülal var.

Yaxşı, bir sıra funksiyası son – tənzimləyici. genomu işinə nəzarət zülal var. Yəni onlar transkripsiyası və tərcümə tənzimlənməsi edir.

mühüm rol hər hansı bir zülal ifa nə olursa olsun, protein strukturu uzun müddət unriddled elm idi. İndi onlar bu bilik istifadə üçün yeni yollar açırıq.