Kür silsil su anbarlarının biologiyası.

Biotexnologiya bilan shug’ullanadigan ba’zi fanlar farmatsevtika, kimyo, tibbiyot va qishloq xo’jaligi va boshqalar.

Kür silsilə su anbarlarının zooplanktonu

Respublikamızda xüsusi əhəmiyyət kəsb edən su tutarlarının əsası Kür çayının üzərində müxtəlif illərdə tikilən və istifadəyə verilən 4 su anbarından ibarət kaskad (silsilə) su anbarlarıdır. Bu su anbarları bir tərəfdən su ehtiyatımızın əsasını təşkil edir, digər tərəfdən balıqçılığı inkişaf etdirməkdə xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Onlar həm də elmi tədqiqat obyektləridir. Su anbarlarında formalaşan faunanın tədqiqi bir sıra yüksək ixtisaslı mütəxəssislərin – hidrobioloq, ixtioloq və parazitoloqların formalaşmasında da mühüm rol oynamış və indi də mühüm rol oynamaqdadır.

Mündəricat

• 1 Ümumi məlumat
• 2 Say və biokütlə
• 3 İstinadlar
• 4 Mənbə

Ümumi məlumat

Müxtəlif illərdə aparılan hidrobioloji tədqiqatların nəticəsində su anbarlarının zooplanktonunda 86 növə qədər orqanizmlərin qeydə alındığı məlum olmuşdur. Zooplankton üzrə ən yüksək növ müxtəlifliyi Varvara (58 növ) və Şəmkir (57 növ) su anbarlarında, ən zəif biomüxtəliflik isə Mingəçevir su anbarında qeydə alınmışdır – 35 növ. Yenikənd su anbarında isə cəmi 47 növ zooplankton tapılmışdır. Mingəçevir və Varvara su anbarlarında hidrofauna, o cümlədən onun zooplanktonu tam formalaşdığı halda, Yenikənd və Şəmkir su anbarlarında bu prosesin hələ də davam etdiyini söyləyə bilərik. Çünki Şəmkir və Yenikənd su anbarlarının zooplanktonuna Kür çayı ilə gələn alloxton faunanın təsiri hələ də hiss olunmaqdadır.

Silsilə əmələ gətirən su anbarlarında biomüxtəlifliyə görə rotatorilər zooplanktonda üstünlük təşkil edirlər – 49 növ. Onlar su anbarları üzrə aşağıdakı kimi yayılmışdır. Mingəçevir su anbarında 15 növ, Varvara su anbarında 36 növ, Şəmkir su anbarında 29 növ, Yenikənd su anbarında isə 20 növ. Qeyd olunan rotatorların 9-u (Synchaeta pectinata, Polyarthra vulgaris, Asplanchna priodonta, Lecane luna, Lepadella ovalis, Brachionus calyciflorus, Keratella kochlearis, Keratella quadrata, Notholca acuminata) su anbarlarının hamısı üçün ümumidir. Biomüxtəlifliyə görə ikinci yerdə şaxəbığcıqlı xərçənglərdir – 21 növ. Onlar Mingəçevir su anbarında 11 növlə, Varvara su anbarında 14 növlə, Şəmkir su anbarında 14 növlə və Yenikənd su anbarında isə 15 növlə təmsil olunmuşlar. Sonuncu yerdə kürəkayaqlı xərçənglərdir – 16 növ. Kürəkayaqlı xərçənglər su anbarlarına müvafiq olaraq 8 növ + 10 növ + 13 növ + 11 növ yayılmışdır. Şaxəbığcıqlı xərçənglərin 8 növü (Diaphanosoma brachyurum, Daphnia longispina, Simocephalus vetulus, Moina brachiata, Ceriodaphnia reticulata, Chydorus sphaericus, Alona rectangula, Bosmina longirostris), kürəkayaqlı xərçənglərin isə 4 növü (Arctodiaptomus acutilobatus, Macrocyclops fuscus, Cyclops vicinus, Thermocyclops dybowskii) silsilə əmələ gətirən su anbarları üçün ümumidir ki, bu da su anbarlarında qeyd olunan ümumi növlərin 38,1 % (Cladocera) və 25,0 %-i (Copepoda) deməkdir.

Silsilə əmələ gətirən su anbarının zooplanktonunda qeydə alınmış 86 növün 21-nə su anbarlarının hamısında rast gəlinmişdir ki, bu da su anbarlarında qeyd olunan ümumi zooplanktonun 24,4 %-i deməkdir. Bundan başqa qeyd olunan növlərin 38-i Şəmkir və Yenikənd su anbarları üçün, 31 növü isə Varvara və Şəmkir su anbarları üçün ümumidir

. Varvara su anbarında qeyd olunan növlərin 18-i (31 %-i) və Şəmkir su anbarında qeydə alınan növlərin 8-i (12,3 %) silsilə əmələ gətirən digər su anbarlarında da qeydə alınmışdır.

Yenikənd su anbarında qeydə alınmış 47 növün cəmi 2 növü yalnız bu su anbarında tapılmışdır. Deməli, su anbarlarının faunaları arasında (Varvara su anbarından başqa) fərq o qədər də yüksək deyil. Bu da onların eyni mənbə ilə qidalanmalarından irəli gəlir. Varvara su anbarının 18 növlə fərqlənməsi isə bu su anbarının ekoloji vəziyyətinin digər 3 su anbarının ekoloji vəziyyətindən fərqli olmasından irəli gəlir. Bu cür fərq infuzorlar arasında daha qabarıq özünü göstərir. Məlumdur ki, Varvara su anbarı göl xarakterlidir, dayazdır və sıx bitki örtüyünə malikdir. Bu faktorlar orada faunanın daha yaxşı inkişafı üçün başlıca şərtlərdəndir.

Silsilə əmələ gətirən su anbarlarında 35 – 58 növ zooplanktonun yayılmasına baxmayaraq su anbarlarının hər birində cəmi 8 – 13 növ (toplam 23 – 24 növ) gur inkişaf edir (ümumi siyahıda onlar +++ ilə işarə olunmuşdur). Mingəçevir su anbarında bu, S.pectinata, A.priodonta, B.calyciflorus, D.brachyurum, D.l.hyalina, M.fuscus, S.strenuus, T.dybowski kimi növlərdən, Varvara su anbarlarında S.pectinata, P.vulgaris, A.priodonta, T.tetractis, B.calyciflorus, K.quadrata, D.brachyurum, D.longispina, S.vetulus, C.reticulata, B.longispina, A.acutilobatus, T.dybowskii, Şəmkir su anbarında S.pectinata, A.priodonta, D.brachyurum, D.longispina, Ch.sphaericus, A.acutilobatus, M.fuscus, C.strenuus, T.dybowskii, kimi növlərdən, Yenikənd su anbarlarında isə P.vulgaris, L.luna, B.leydigii, D.brachyurum, M.brachiata, B.longirostris, A.acutilobatus, M.albidus, A.gigas və M.grasilis kimi növlərdən formalaşmışdır. Göründüyü kimi, silsilə əmələ gətirən su anbarların zooplanktonunda bəzi kənarlaşmalara baxmayaraq dominant olan növlər arasında kəskin fərq o qədər də hiss olunmur.

Say və biokütlə

Silsilə əmələ gətirən su anbarlarında zooplanktonun ümumi miqdarı da biri birinə yaxındır. Zooplanktonun ümumi biokütləsi Mingəçevir su anbarında 1,8 q/m 3 (sayı 31040 fərd/m 3 ), Varvara su anbarında 0,23 q/m 3 (sayı 7230 fərd/m 3 ), Şəmkir su anbarında 1,90 q/m 3 (sayı 78032 fərd/m 3 ), Yenikənd su anbarında isə 1,60 q/m 3 (sayı 91522 fərd/m 3 ) olmuşdur. Varvara su anbarında zooplanktonun ümumi orta göstəricisinin az olması çox güman ki, su anbarında onların balıq və balıq körpələri tərəfindən intensiv mənimsənilməsi ilə əlaqədardır.

Silsilə su anbarlarında cəmi 23 növ orqanizm dominant kimi qeyd olunmuşdur. Onlar ayrı – ayrı su anbarlarında müxtəlif illərdə aşağıdakı kimi yayılmışdır. Mingəçevir su anbarında 6 – 10 növ, Varvara su anbarında 8 – 12 növ, Şəmkir su anbarında 9 – 12 növ, Yenikənd su anbarında isə 9 – 11 növ. Su anbarlarında biokütlənin formalaşmasında əsas yeri xərçəngkimilər tuturlar.

İstinadlar

• Əliyev A.R., Əhmədov İ.Ə., Əbdürrəhmanova Z.Y. Kür silsilə su anbarlarının zooplanktonu. Kür silsilə su anbarlarının biologiyası. Bakı, 2010, s. 54-58

Avqust 04, 2021
Ən son məqalələr

Əjdər Babayev (podporuçik)

Əjdər Dadaşov

Əjdər Həmidov

Əjdər Məlikov

Əjdər Ol

Əjdər Sabirli

Əjdər Sultanov

Əjdər Xanbabayev

Əjdər Xaspoladov

Əjdər Zeynalov

Ən çox oxunan

Göyqurşağı qızlarquşu

Göyrüclük

Göyrücük

Göyrüş

Göyrəngli birəcik

kür, silsilə, anbarlarının, zooplanktonu, respublikamızda, xüsusi, əhəmiyyət, kəsb, edən, tutarlarının, əsası, kür, çayının, üzərində, müxtəlif, illərdə, tikilən, istifadəyə, verilən, anbarından, ibarət, kaskad, silsilə, anbarlarıdır, anbarları, tərəfdən, ehti. Respublikamizda xususi ehemiyyet kesb eden su tutarlarinin esasi Kur cayinin uzerinde muxtelif illerde tikilen ve istifadeye verilen 4 su anbarindan ibaret kaskad silsile su anbarlaridir Bu su anbarlari bir terefden su ehtiyatimizin esasini teskil edir diger terefden baliqciligi inkisaf etdirmekde xususi ehemiyyet kesb edir Onlar hem de elmi tedqiqat obyektleridir Su anbarlarinda formalasan faunanin tedqiqi bir sira yuksek ixtisasli mutexessislerin hidrobioloq ixtioloq ve parazitoloqlarin formalasmasinda da muhum rol oynamis ve indi de muhum rol oynamaqdadir Mundericat 1 Umumi melumat 2 Say ve biokutle 3 Istinadlar 4 MenbeUmumi melumat RedakteMuxtelif illerde aparilan hidrobioloji tedqiqatlarin neticesinde su anbarlarinin zooplanktonunda 86 nove qeder orqanizmlerin qeyde alindigi melum olmusdur Zooplankton uzre en yuksek nov muxtelifliyi Varvara 58 nov ve Semkir 57 nov su anbarlarinda en zeif biomuxteliflik ise Mingecevir su anbarinda qeyde alinmisdir 35 nov Yenikend su anbarinda ise cemi 47 nov zooplankton tapilmisdir Mingecevir ve Varvara su anbarlarinda hidrofauna o cumleden onun zooplanktonu tam formalasdigi halda Yenikend ve Semkir su anbarlarinda bu prosesin hele de davam etdiyini soyleye bilerik Cunki Semkir ve Yenikend su anbarlarinin zooplanktonuna Kur cayi ile gelen alloxton faunanin tesiri hele de hiss olunmaqdadir Silsile emele getiren su anbarlarinda biomuxtelifliye gore rotatoriler zooplanktonda ustunluk teskil edirler 49 nov Onlar su anbarlari uzre asagidaki kimi yayilmisdir Mingecevir su anbarinda 15 nov Varvara su anbarinda 36 nov Semkir su anbarinda 29 nov Yenikend su anbarinda ise 20 nov Qeyd olunan rotatorlarin 9 u Synchaeta pectinata Polyarthra vulgaris Asplanchna priodonta Lecane luna Lepadella ovalis Brachionus calyciflorus Keratella kochlearis Keratella quadrata Notholca acuminata su anbarlarinin hamisi ucun umumidir Biomuxtelifliye gore ikinci yerde saxebigciqli xercenglerdir 21 nov Onlar Mingecevir su anbarinda 11 novle Varvara su anbarinda 14 novle Semkir su anbarinda 14 novle ve Yenikend su anbarinda ise 15 novle temsil olunmuslar Sonuncu yerde kurekayaqli xercenglerdir 16 nov Kurekayaqli xercengler su anbarlarina muvafiq olaraq 8 nov 10 nov 13 nov 11 nov yayilmisdir Saxebigciqli xercenglerin 8 novu Diaphanosoma brachyurum Daphnia longispina Simocephalus vetulus Moina brachiata Ceriodaphnia reticulata Chydorus sphaericus Alona rectangula Bosmina longirostris kurekayaqli xercenglerin ise 4 novu Arctodiaptomus acutilobatus Macrocyclops fuscus Cyclops vicinus Thermocyclops dybowskii silsile emele getiren su anbarlari ucun umumidir ki bu da su anbarlarinda qeyd olunan umumi novlerin 38 1 Cladocera ve 25 0 i Copepoda demekdir Silsile emele getiren su anbarinin zooplanktonunda qeyde alinmis 86 novun 21 ne su anbarlarinin hamisinda rast gelinmisdir ki bu da su anbarlarinda qeyd olunan umumi zooplanktonun 24 4 i demekdir Bundan basqa qeyd olunan novlerin 38 i Semkir ve Yenikend su anbarlari ucun 31 novu ise Varvara ve Semkir su anbarlari ucun umumidir Varvara su anbarinda qeyd olunan novlerin 18 i 31 i ve Semkir su anbarinda qeyde alinan novlerin 8 i 12 3 silsile emele getiren diger su anbarlarinda da qeyde alinmisdir Yenikend su anbarinda qeyde alinmis 47 novun cemi 2 novu yalniz bu su anbarinda tapilmisdir Demeli su anbarlarinin faunalari arasinda Varvara su anbarindan basqa ferq o qeder de yuksek deyil Bu da onlarin eyni menbe ile qidalanmalarindan ireli gelir Varvara su anbarinin 18 novle ferqlenmesi ise bu su anbarinin ekoloji veziyyetinin diger 3 su anbarinin ekoloji veziyyetinden ferqli olmasindan ireli gelir Bu cur ferq infuzorlar arasinda daha qabariq ozunu gosterir Melumdur ki Varvara su anbari gol xarakterlidir dayazdir ve six bitki ortuyune malikdir Bu faktorlar orada faunanin daha yaxsi inkisafi ucun baslica sertlerdendir Silsile emele getiren su anbarlarinda 35 58 nov zooplanktonun yayilmasina baxmayaraq su anbarlarinin her birinde cemi 8 13 nov toplam 23 24 nov gur inkisaf edir umumi siyahida onlar ile isare olunmusdur Mingecevir su anbarinda bu S pectinata A priodonta B calyciflorus D brachyurum D l hyalina M fuscus S strenuus T dybowski kimi novlerden Varvara su anbarlarinda S pectinata P vulgaris A priodonta T tetractis B calyciflorus K quadrata D brachyurum D longispina S vetulus C reticulata B longispina A acutilobatus T dybowskii Semkir su anbarinda S pectinata A priodonta D brachyurum D longispina Ch sphaericus A acutilobatus M fuscus C strenuus T dybowskii kimi novlerden Yenikend su anbarlarinda ise P vulgaris L luna B leydigii D brachyurum M brachiata B longirostris A acutilobatus M albidus A gigas ve M grasilis kimi novlerden formalasmisdir Gorunduyu kimi silsile emele getiren su anbarlarin zooplanktonunda bezi kenarlasmalara baxmayaraq dominant olan novler arasinda keskin ferq o qeder de hiss olunmur Say ve biokutle RedakteSilsile emele getiren su anbarlarinda zooplanktonun umumi miqdari da biri birine yaxindir Zooplanktonun umumi biokutlesi Mingecevir su anbarinda 1 8 q m3 sayi 31040 ferd m3 Varvara su anbarinda 0 23 q m3 sayi 7230 ferd m3 Semkir su anbarinda 1 90 q m3 sayi 78032 ferd m3 Yenikend su anbarinda ise 1 60 q m3 sayi 91522 ferd m3 olmusdur Varvara su anbarinda zooplanktonun umumi orta gostericisinin az olmasi cox guman ki su anbarinda onlarin baliq ve baliq korpeleri terefinden intensiv menimsenilmesi ile elaqedardir Silsile su anbarlarinda cemi 23 nov orqanizm dominant kimi qeyd olunmusdur Onlar ayri ayri su anbarlarinda muxtelif illerde asagidaki kimi yayilmisdir Mingecevir su anbarinda 6 10 nov Varvara su anbarinda 8 12 nov Semkir su anbarinda 9 12 nov Yenikend su anbarinda ise 9 11 nov Su anbarlarinda biokutlenin formalasmasinda esas yeri xercengkimiler tuturlar Istinadlar RedakteMenbe RedakteEliyev A R Ehmedov I E Ebdurrehmanova Z Y Kur silsile su anbarlarinin zooplanktonu Kur silsile su anbarlarinin biologiyasi Baki 2010 s 54 58Menbe https az wikipedia org w index php title Kur silsile su anbarlarinin zooplanktonu amp oldid 3905329, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.

Kür silsil su anbarlarının biologiyası.

“Salyanda suyun səviyyəsinin artması insanlarda elə fikir yaratmasın ki, iyun-avqust aylarında da belə olacaq. Təxminən iyun ayının ortalarından sonra Azərbaycanda su ilə bağlı daha ciddi çətinliklər yaranacaq”.

Bunu Qaynarinfo-ya açıqlamasında iqtisadçı ekspert Vahid Məhərrəmov bu günlərdə Kür çayının aşağı axınında suyun səviyyəsinin qalxmasına münasibət bildirərkən deyib. O, bunu son iki gündə dağ rayonlarında intensiv yağan yağışlarla əlaqələndirib:

“Türkiyənin, Gürcüstanın əksər bölgələrində də intensiv yağışlar yağıb. Yağış yağanda nə baş verir? Mən əvvəlki müsahibələrimdə demişdim ki, qarşıdan yaz gəlir, intensiv yağışlar yağacaq. Yağışlar çaylarda su bolluğu yaradacaq və müvəqqəti olaraq suya olan ehtiyac ödəniləcək. Amma iyul-avqust aylarında biz daha ciddi problemlə üzləşəcəyik”.

Vahid Məhərrəmov qeyd edib ki, intensiv yağan yağışlardan sonra suyu anbarlarda yığmaq lazımdır:

“Su anbarları lildən dolub, onlar təmizlənməlidir. Xüsusən də böyük anbarlar. Mingəçevir Su Anbarı dolub, indi əvvəlki həcmdə su saxlamır. Hazırda anbarda daha az su yığılır. Buna görə də mövcud olan su anbarları lildən təmizlənməlidir”.

Biologiya tarmoqlari va ular nimani o’rganadi

Asosiy orasida biologiya sohalari Botanika, embriologiya, biofizika, virusologiya, dengiz biologiyasi va immunologiya ajralib turadi. Biologiya bu juda keng bilim sohasidir, chunki uning asosiy ob’ekti tirik mavjudotdir.

Biologiya juda ko’p bilim sohalarini qamrab olib, sayyorada hayot yaratadigan hayvonlar, o’simliklar, odamlar va boshqa organizmlar va mikroorganizmlarning juda aniq elementlarini tushunishga imkon beradi.

Biologiyaning asosiy motivatsiyasi tirik mavjudotlarning kelib chiqishini, shuningdek, ularning tuzilish xususiyatlari va ular orasidagi bog’liqliklarni anglashdir. Biologiya tufayli umuman hayotni yaxshiroq tushunish mumkin.

Biologiyaning eng muhim tarmoqlari

Anatomiya

Anatomiya tirik mavjudotlarning suyak va mushak tuzilishini o’rganish uchun javobgardir. Elementlarning joylashishini, shaklini, qanday joylashtirilganligini va bir-birlari bilan qanday munosabatda bo’lishlarini hisobga oling.

Ushbu filial veterinariya, tavsiflovchi, pediatriya, o’simlik, sport, geratriya va radiologik anatomiya va boshqalar kabi turli xil mutaxassisliklarga bo’linadi.

Astrobiologiya

Yer sayyorasidan tashqaridagi hayotni o’rganing. Uning asosiy qiziqishi kosmosda yashash uchun qulay joylarni qidirish bilan bog’liq bo’lib, erdan tashqari hayotning turli shakllarining kelib chiqishi, rivojlanishi va evolyutsiyasini tushunishga qaratilgan.

Biokimyo

Biokimyo o’z e’tiborini hujayralar, barcha tirik mavjudotlar uchun muhim elementlarning funktsional xususiyatlari va tuzilishini tushunishga qaratadi.

Borliqlarning kimyoviy tarkibini, shuningdek ular orasidagi mavjud aloqalarni va ushbu o’zaro ta’sirlar natijasida hosil bo’lgan evolyutsiyani o’rganing.

Biokimyoviy muhandislik

Ushbu turdagi muhandislik fermentatsiya bilan bog’liq jarayonlarni tahlil qiladi. O’zining o’qishlarida u organik kimyo, molekulyar biologiya, matematika va umumiy kimyo bilan bog’liq bilimlarni qo’llaydi.

Biogeografiya

Biogeografiya tirik mavjudotlarning Yer yuzida tarqalish usulini hamda shu tarqalish sababini o’rganishga mas’uldir.

Bu shuni anglatadiki, u nafaqat tasvirlash bilan shug’ullanadi, balki o’z harakatlarini tirik mavjudotlar va ularning dunyodagi o’rni o’rtasidagi turli xil munosabatlarni talqin qilishga yo’naltiradi.

Bioinformatika

Ushbu intizom tibbiy yoki biologik ma’lumotlar bilan bog’liq jarayonda kompyuter fanlarini qo’llashni rivojlantirish uchun javobgardir.

Kompyuter printsiplari ma’lumotlarni yig’ish va tashkil etish bosqichlarida, shuningdek ularni foydali ma’lumotlarni yaratish uchun ularni tahlil qilish va manipulyatsiya qilishda qo’llaniladi.

Biolingvistika

Bu odamlarning tiliga yo’naltirilgan ko’p tarmoqli filial. Asosiy maqsad inson tili bilan bog’liq asoslarni o’rganish va tushunishdir.

Ushbu tadqiqotlarda ishtirok etadigan ba’zi bir fanlar psixologiya, an’anaviy tilshunoslik, nevrologiya va genetika va boshqalar.

Biomexanika

Biyomekanikaning asosiy yo’nalishi inson tanasi va uning harakatlariga qaratilgan. Ushbu intizom tanani u yoki bu faoliyatni amalga oshirganda mexanik sohada qanday oqibatlarga olib kelishini tushunishga intiladi.

Tinch vaziyatlarda ham, boshqalarda ham ko’proq intensivlikda tanaga ta’sir qiladigan energiya va mexanik yuklarni hisobga oladi.

Biofizika

U mavjudotlarning biologik jarayonlari bilan bevosita bog’liq bo’lgan barcha jismoniy printsiplarni o’rganish uchun javobgardir.

Biofizikaning asosiy sharti shundaki, tabiatda sodir bo’ladigan barcha hodisalar oldindan aytib berish mumkin bo’lgan ilmiy izohga ega.

Biotexnologiya

Biotexnologiya yangi jarayonlarni yaratish yoki eski protseduralarni o’zgartirish uchun biologik tizimlar bilan texnologik usullarni birlashtirishga intiladi; niyat ushbu jarayonlarni aniq maqsadga erishish uchun amalga oshirishdir.

Biotexnologiya bilan shug’ullanadigan ba’zi fanlar farmatsevtika, kimyo, tibbiyot va qishloq xo’jaligi va boshqalar.

Sintetik biologiya

Ushbu fan biotexnologiya bilan bog’liq bo’lib, genetik materialga qaratilgan. Uning vazifasi genetikasi o’zgartirilgan organizmlarni yaratishdir.

Sintetik biologiya orqali turli xil genetik tuzilmalarni birlashtirish, shuningdek yangi mavjudotlarni yaratish uchun ma’lum bir organizmga genlarni qo’shish yoki olib tashlash mumkin.

Botanika

O’simlikshunoslik faqat o’simliklarni o’rganishga qaratilgan. U sof nazariy jihatdan toza bo’lib, u amaliy usulda (masalan, farmatsevtika, molekulyar yoki qishloq xo’jaligi botanikasi) ishlatilganda qo’llaniladi.

Fikologiya

Fikologiyani o’rganish ob’ekti suv o’tlari. Ushbu fan sayyoradagi eng oddiy o’simliklar bo’lgan suv o’tlarining tuzilishini, ishlashini va umumiy xususiyatlarini o’rganadi.

Astrobotanika

U ekstremal xususiyatlarga ega bo’lgan joylarda rivojlanish va yashashga qodir bo’lgan o’simliklarning genetik tuzilishini o’rganish uchun javobgardir.

Ushbu tadqiqotlarda o’simliklar ko’pincha yuqori darajada radiatsiya, o’zgaruvchan harorat va ozgina hidratsiyaga uchraydi.

Hujayra biologiyasi

Hujayra biologiyasi Yer sayyorasidagi barcha tirik mavjudotlarning muhim va asosiy qismiga mos keladigan hujayrani o’rganish, tushunish va tahlil qilish uchun barcha kuchlarini sarflaydi.

Tadqiqotlar hujayra tuzilishini, uning tarkibiy qismlarini va hosil bo’lishi mumkin bo’lgan turli xil o’zaro ta’sirlarni tushunishga qaratilgan.

Xronobiologiya

Ushbu fan vaqtni hisobga olgan holda organizmlarning biologik o’zgarishini o’rganishga mas’uldir; Boshqacha qilib aytganda, u biologik ritmlarni o’rganadi.

Xronobiologiya mutaxassislari ushbu biologik ritmlar organizmning turli jarayonlarining ishlashini dasturlashini ta’kidlamoqdalar.

Biologik konservatsiya

Tabiatni muhofaza qilish biologiyasi deb ham ataladigan bu sayyoramizning biologik xilma-xilligini himoya qilishga qaratilgan biologiyaning bir bo’lagi.

Biologik konservatsiya so’nggi yillarda turlarning ulkan yo’qotilishi natijasida paydo bo’ldi va o’z ta’sirini eng zaif populyatsiyalarga qaratdi.

Kriyobiologiya

Kriyobiologiya tirik organizmlarning past haroratda qanday ta’sirlanishini tushunishga qaratilgan. Asosiy maqsad organik moddalarni tejash uchun past haroratlardan qanday foydalanish mumkinligini bilishdir.

Rivojlanish biologiyasi

Biologiyaning ushbu bo’limi yangi mavjudotlarni yaratish jarayonlariga qaratilgan. Ushbu jarayonlarni tushunish tufayli odatiy va tartibsizliklarni aniqlash mumkin.

Rivojlanish biologiyasida ko’rib chiqiladigan elementlar orasida molekulyar, o’sish, morfologik mexanizmlar va hujayralar va ularning o’zaro ta’siriga bog’liq elementlar ajralib turadi.

Embriologiya

Bu mavjudotlarni tug’ilishidan oldin o’rganishga qaratilgan. Asosiy maqsad tug’ruqdan oldin rivojlanish qanday sodir bo’lishini va uni qanday jarayonlar belgilashini tushunishdan iborat.

Gerontologiya

Gerontologiya o’z e’tiborini qarilikda yuz beradigan jarayonlarga qaratadi. Bu psixologiya, biologiya, sotsiologiya va hatto siyosiy va iqtisodiy sohalar bilan to’ldiriladigan juda keng intizom.

Ekologiya

Tirik mavjudotlar va ular yashaydigan muhit o’rtasida hosil bo’lgan munosabatlarni o’rganing. Shuningdek, u xulq-atvor naqshlarini, mavjudotlarning tarqalishini va yuzaga kelishi mumkin bo’lgan turli xil o’zaro ta’sirlarga ta’sir qilish usullarini ko’rib chiqadi.

Evolyutsion biologiya

U o’z e’tiborini tirik mavjudotlar vaqt o’tishi bilan yuz beradigan o’zgarishlarga va ma’lum bir davrda hosil bo’lgan munosabatlar va o’zaro ta’sirlarga qaratadi.

Genetika

Genetika genlarni avloddan avlodga o’tkazish jarayonini tushunishga bag’ishlangan. Ushbu fanni o’rganish ob’ekti biologik meros deb ataladi.

Epigenetika

U irsiy va DNK zanjiridagi o’zgarishlarga mos kelmaydigan genlarning o’zgarishini o’rganishga mas’uldir.

Immunologiya

Bu organizmning mudofaa tizimining to’g’ri ishlashiga intiladigan tibbiyot bilan bog’liq bo’lgan mutaxassislik. U o’rganadigan o’ziga xos elementlar orasida allergiya va otoimmun kasalliklar ajralib turadi.

Dengiz biologiyasi

Dengiz biologiyasi suv muhitida yashaydigan mavjudotlarning biologik jarayonlarini, shuningdek ular va ularning atroflari o’rtasidagi munosabatlarni o’rganadi.

Mikrobiologiya

Mikrobiologiya Yerdagi eng kichik mavjudotlar bo’lgan mikroorganizmlarni o’rganadi, ularni faqat mikroskop orqali kuzatish mumkin. Ayniqsa, uning e’tiborini qo’ziqorin va virus kabi patogenlarga qaratadi.

Bakteriologiya

Ushbu tadqiqot bo’limi mikrobiologiyadan kelib chiqadi va uning e’tiborini bakteriyalarga qaratadi. Uning morfologiyasi, xulq-atvori va biokimyoviy va genetik elementlari bilan bog’liq barcha narsalarni o’rganing.

Mikologiya

Mikologiya qo’ziqorinlarni va ularning tarkibiy qismlarini o’rganadi.Shuningdek, ularning reproduktiv jarayonlari va tibbiyot va oziq-ovqat sohalarida qo’llanilishini tushunishga qaratilgan.

parazitologiya

Ushbu fan parazitlarni, shuningdek ular va ular joylashgan muhit o’rtasidagi o’zaro ta’sirlarni o’rganadi.

Virusologiya

U mikrobiologiyaning bir bo’lagi hisoblanadi va viruslarni o’rganish uchun javobgardir. Bu ular haqida ko’proq ma’lumot olish uchun viruslarning tuzilishi va evolyutsion tsiklini, shuningdek yuqumli kasallik shakllarini, paydo bo’ladigan kasalliklarni va etishtirishning mumkin bo’lgan usullarini tushunishga intiladi.

Molekulyar biologiya

Bunda ular qanday ekanligi, qanday funktsiyalari borligi va makromolekulalar yoki biologik nuqtai nazardan muhim bo’lgan molekulalar o’zini qanday tutishi; DNK, gormonlar va RNK va boshqalar.

Neyrobiologiya

Ushbu intizom asab tizimining xatti-harakatlarini boshqarishda faol ishtirok etadigan biologik jarayonlarga qaratilgan.

Nevrologiya

Bu asab tizimiga yo’naltirilgan ko’p tarmoqli fan. Maqsad miyaning o’zini qanday tutishini va asabiy reaktsiyalarni boshqarishda qanday elementlar ta’sir qilishini tushunishdan iborat.

Paleontologiya

Paleontologiyani o’rganish ob’ekti – toshqotganliklar. Asosiy maqsad, avvalgi davrlarda hayot qanday bo’lganligini bilish uchun ushbu asarlarni o’rganishdir.

Patologiya

Bu kasalliklarni o’rganishga mas’ul bo’lgan ta’lim bo’limi. Ushbu ixtisos tibbiyotga emas, balki biologik sohaga qaratilgan.

Farmakologiya

Bu ma’lum bir dori tanada qanday ishlashini, shuningdek, organizmning qanday ta’sir qilishini va qisqa va uzoq muddatda qanday ta’sirlar yaratilishini o’rganadi.

Fiziologiya

Fiziologiya organizmlar bajaradigan funktsiyalarni o’rganadi. Ushbu fan tizimlarning bir-biri bilan va tananing boshqa elementlari bilan o’zaro ta’sirini optimal ishlashini yaratish usulini tahlil qilishga intiladi.

Fitopatologiya

Fitopatologiya orqali o’simliklarga ta’sir qiladigan kasalliklarni tushunish va tahlil qilish mumkin. Bu o’simliklarning fiziologiyasi bilan bog’liq infektsiyalar va kasalliklarni keltirib chiqaradigan vositalarni o’rganishga alohida e’tibor beradi va boshqa hayvonlar keltirib chiqaradigan sharoitlarni hisobga olmaydi.

Psixobiologiya

Ushbu intizom odamlarning xulq-atvori bilan bog’liq biologik asosga qaratilgan. Odamlarga atrof-muhit bilan konstruktiv ta’sir o’tkazishga imkon beradigan biologik jarayonlarni o’rganing.

Kvant biologiyasi

Yaqinda o’tkazilgan ushbu biologiya sohasi mavjudotlarda hosil bo’ladigan va kvant sohasi (energiya boshqaruvi) bilan bog’liq bo’lgan biologik jarayonlarni o’rganishga qaratilgan.

Kvant mexanikasi orqali chuqur o’rganilgan tunnel effekti kvant biologlari tahlil qiladigan jarayonlardan biridir.

Tizimlar biologiyasi

Biologiyaning ushbu sohasi bevosita matematika bilan birlashtirilgan. U biologik jarayon davomida yuzaga keladigan o’zaro ta’sirlarni matematik tizimlar orqali namoyish etishga intiladi.

Strukturaviy biologiya

Ushbu fanning asosiy yo’nalishi makromolekulalarning tuzilishini o’rganishdir, ammo uch o’lchovli ko’lamini hisobga olgan holda. Asosiy g’oya – atom va molekulyar darajalarni hisobga olgan holda biologik jarayonlar haqida tasavvurga ega bo’lishdir.

Buning yordamida sayyorada yashovchi turli xil tirik mavjudotlarning molekulyar tuzilishi to’g’risida yaxshi tasavvurga ega bo’lish mumkin.

Nazariy biologiya

Nazariy biologiya biologik hodisalarni matematikaga, informatika va fizikaga xos nazariy metodlar orqali o’rganish uchun javobgardir.

Uning o’rganish ob’ektlari eng murakkab biologik tizimlar bo’lib, ularni to’g’ri tushunish uchun ko’proq uslubiy va tizimli yondashuv zarur.

Zoologiya

U hayvonot dunyosini, shu jumladan uning atrof-muhit va boshqa tirik mavjudotlar bilan o’zaro ta’sirini, shuningdek morfologiyasini, o’zini tutishi va evolyutsion jarayonining xususiyatlarini o’rganadi.

Etiologiya

U o’z harakatlarini ma’lum bir kasallikni keltirib chiqaradigan sabablar nima ekanligini tushunishga qaratadi.

Entomologiya

Bu hasharotlarni maxsus o’rganish bilan shug’ullanadigan zoologiyaning bir bo’limi. Ularning tuzilmalarini, xatti-harakatlarini va atrof-muhit bilan o’zaro aloqalarini tahlil qiling.

Gerpetologiya

U sudralib yuruvchilar va amfibiyalarni o’rganishga bag’ishlangan. Ushbu fanga vaqt o’tishi bilan ushbu mavjudotlarning taksonomiyasi, geografik tarqalishi, genetikasi va evolyutsiyasini tahlil qilish qiziq.

Ixtiologiya

Ixtiologiya – zoologiyaning baliqlarni o’rganadigan bo’limi. U xaftaga oid baliqlarni (xondrichthyans deb ataladi) va skelet baliqlarini (osteiktianlar deb ataladi) sinab ko’radi.

Mammalogiya

Ushbu intizom sutemizuvchilarga qaratilgan. U suvda va quruqlikda yashovchilarni qamrab oladi va ularning e’tiborini ularning xulq-atvori, tashkil etilishi, evolyutsiyasi va tabiatni muhofaza qilishni targ’ib qilish usullarini o’rganishga qaratadi.

Ornitologiya

U qushlarni o’rganish bilan shug’ullanadi. Ilm-fanning ushbu sohasidan olingan tadqiqotlar evolyutsion jihatlarni, masalan, instinkt, spetsifikatsiya va saqlanish va boshqalarni tushunishda hal qiluvchi ahamiyatga ega.

Primatologiya

Primatlarni o’rganish uchun mas’ul bo’lgan fan.

Adabiyotlar

1. Infomedda “odam anatomiyasi”. Infomed: especialidades.sld.cu saytidan 2019 yil 17 oktyabrda olingan
2. “Astrobiologiya, yerdan tashqari hayotni o’rganadigan fan” (2017) Sputnik Mundo-da. 2019 yil 17 oktyabrda Sputnik Mundo-dan olindi: mundo.sputniknews.com
3. Chili Universitetining Kimyo va farmatsevtika fanlari fakultetida “Biokimyo karerasi to’g’risida ma’lumot”. 2019 yil 17 oktyabrda Chili universiteti kimyo va farmatsevtika fanlari fakultetidan olingan: chemistry.uchile.cl
4. Basklar mamlakati universitetida “Biokimyo va uni o’rganish”. 2019 yil 17 oktyabrda Bask mamlakati universitetidan olingan: ehu.eus
5. “Biokimyoviy muhandislik nima?” xalq ta’limi kotibida. Xalq ta’limi vazirligidan 2019 yil 17 oktyabrda olingan: tecnm.mx
6. “Biogeografiya. Kontseptsiya va dastlabki mulohazalar “mavzusida Kantabriya universitetida. Kantabriya Universitetidan 2019 yil 17 oktyabrda olingan: ocw.unican.es
7. Bioinformatikada “bioinformatika nima” barmoq uchida. Bioinformatics-dan 2019 yil 17-oktabrda sizning qo’lingiz bilan olingan: bioinformática.uab.cat