Azerbaycan: Tarihi, dini, nüfusu, ekonomisi, yönetimi, dili ve iklimi
Güneydoğu Azerbaycan, ülkedeki en yüksek yağışa sahip nemli bir subtropikal iklim sunar, çoğu soğuk aylarda yılda 1,200 ila 1,400 milimetre yağış düşmektedir.
Azerbaycan Ekonomisi
Azerbaycan ekonomisi, 1991 yılında bağımsızlığını kazanan Azerbaycan özellikle geçiş dönemini yaşadığı dönemlerde ekonomik anlamda gerilemiştir. Zamanla Azerbaycan ekonomik anlamda gelişim göstermiştir. Karışık iklim tiplerini bünyesinde barındırıyor olması tarımsal ürün çeşitliliğinin artmasına zemin hazırlamaktadır. Elverişli doğal topraklar sayesinde farklı farklı tarım ürünleri ile ekonomik gelişme sağlamaktadır.
Mevcut topraklar ve iklim koşulları bugünün gıda ihtiyacına büyük anlamda cevap verebildiği gibi geleceğin gıda sektöründe de ülke olarak büyük ve ciddi anlamda katkı sağlamaktadır. Azerbaycan’ın ekonomisinin temelinde tarım ve hayvancılık yatmaktadır. Doğal kaynaklar, sanayi, dış ticaret ve enerji de Azerbaycan’ın ekonomisini geliştirmede yararlanılan kaynaklar arasındadır. Azerbaycan’ın iklim koşulları tarım yapabilmeye son derece müsaittir. Yetiştirilen tarım ürünleri arasında pamuk, pirinç, tahıl, meyveler, sebzeler, tütün, üzüm yer almaktadır.
Tarım ve Hayvancılık
Tarımdan sonra hayvancılıktan da ekonomide yararlanılmaktadır. Hayvancılıkta da büyükbaş hayvancılık, domuz, keçi ve koyun yer almaktadır. Kür ve Araz nehirleri üzerinde balıkçılık yapılmaktadır. Hammadde yatakları bakımından Azerbaycan oldukça zengin bir profile sahiptir. Endüstri kolları olarak petrol, doğalgaz, petrol ürünleri, çelik demir yatakları, kimyasallar, çimento, tekstil ve petrokimyasallardan yararlanılarak da ekonominin gelişmesi sağlanmaktadır.
Coğrafi konumu son derece iyi olan Azerbaycan aynı zamanda enerji kaynağı rezervleri bakımından da oldukça zengindir. Petrol-doğalgaz sektörünün önemli olduğu Azerbaycan’ın ekonomisi 2013 yılında % 3,5 oranına çıkmıştır. Petrol sektöründeki olumlu gelişmeler Azerbaycan’ın uluslararası konumunu koruyucu rol üstlenmektedir.
Hazar Denizi’ndeki Kafkasya’daki en büyük bağımsız cumhuriyetlerden biri olan Azerbaycan, 83.000 mil karelik bir alanı kaplamaktadır. Kuzeyde Rusya, güneyde İran ve batıda Gürcistan ile komşudur. Azerbaycan’ın başkenti Bakü, en büyük şehri de Bakü’dür. Azerbaycan hem İran hem de Gürcistan ile sınır komşusu olduğu için Kafkaslar bölgesinde stratejik bir öneme sahiptir.
Azerbaycan ekonomisi, petrol ve doğal gaz dahil olmak üzere büyük ölçüde doğal kaynaklara bağımlıdır. Hükümet verilerine göre, Azerbaycan’ın GSYİH’sının yüzde 99’u petrol ve doğal gaz üretiminden geliyor. Bu, Azerbaycan’ı doğal kaynaklara dayalı GSYİH açısından dünyanın en zengin ülkelerinden biri yapıyor. Ancak bu zenginlik, yetkililer arasında yolsuzluk ve cömert yaşam nedeniyle kırgınlıklara neden oldu. Buna rağmen Azerbaycan, toplam yüzölçümü ile ölçüldüğünde Avrupa’nın en kalabalık ülkelerinden biri olmaya devam ediyor.
Azerbaycan’ın ana ihracatı, Hazar Denizi’nin altındaki Azerbaycan topraklarından çıkarılan petrol ve doğalgazdır. Bu nedenle Azerbaycan, dünyanın önde gelen enerji ihraç eden ülkelerinden biridir. Azerbaycan, enerji ihracatına ek olarak, tarım sektöründen kültürlü süt ürünleri, meyve, sebze ve lif ihraç etmektedir. Ayrıca imalat sektörlerinden koyun kılından yapılan halı ve yünlü ürünleri de ihraç etmektedirler. Azerbaycan, dünyaya mal ihraç etmenin yanı sıra, ekonomik kalkınma için gerekli olan endüstriyel ve değerli metaller, makineler ve diğer malzemeleri de ithal ediyor.
Azerbaycan hükümeti, petrol zenginliği nedeniyle gelirinin büyük bir kısmını askeri harcamalara harcıyor. Aslında, Azerbaycan’ın GSYİH’sının yaklaşık yüzde 35’i her yıl askeri harcamalara gidiyor. Bu yüksek maliyet, birçok kişinin Azerbaycan’ı ekonomisine daha fazla yatırım yapmadığı için eleştirmesine neden oldu. Bunun yerine, fazla paralarını askeri genişlemeye ve yurtiçinde ve yurtdışında muhalefeti bastırmaya harcıyorlar. Azerbaycan hükümeti, kendi ülkesindeki muhalefeti bastırmak için, parasının büyük bir kısmını AZ PREDATOR programı aracılığıyla kendi vatandaşlarının güvenliğini sağlamaya harcıyor.
Ekonomiyi iyileştirmek için Azerbaycan hükümeti son yıllarda çeşitli reform girişimleri gerçekleştirdi. Girişimlerden biri, işletmelerin Azerbaycan’da üretim fırsatları planlamasına yardımcı olmak için ülke içinde sendikalar kurmaktı. Bir başka reform girişimi, yollar ve tren ağları inşa ederek ülke içinde ulaşımın iyileştirilmesine yardımcı oldu. Azerbaycan hükümeti, ekonomisini daha da geliştirmek için, tüketim mallarının fiyatlarını birkaç yıl boyunca dondurarak yaşam maliyetlerini düşürdü. Ayrıca işletmeler için vergileri düşürdüler ve işletmeleri karlarını ülkelerindeki büyüme fırsatlarına yeniden yatırmaya teşvik ettiler.
Petrol ve doğal gaz gibi doğal kaynaklar açısından zengin olmasına rağmen, Azerbaycan ekonomisi diğer Sovyet sonrası dönemlere kıyasla nispeten fakirdir. ülkeler. Ekonomiyi büyütmek için Azerbaycan hükümeti birkaç reform girişimini hayata geçirdi – ancak son zamanlarda sonuç vermeye başladılar. Bu girişimleri hala işleyen yasalar haline getirirken, diğer Sovyet sonrası ülkeler, benzer planları uygulama açısından ekonomik olarak onlardan öndeler.
Azerbaycan: Tarihi, dini, nüfusu, ekonomisi, yönetimi, dili ve iklimi
Azerbaycan, resmi adıyla Azerbaycan Cumhuriyeti, aynı zamanda bir Doğu Transkafkasya ülkesi olarak bilinir. Kafkas Dağları’nın güney kanatlarını çevreleyen bir alanda bulunur, kuzeyde Rusya, doğuda Hazar Denizi, güneyde İran, batıda Ermenistan ve kuzeybatıda Gürcistan ile sınır komşusudur. Nahçıvan özerk bölgesi Azerbaycan’ın güneybatısında bulunuyor ve Ermenistan, İran ve Türkiye ile çevrili. Azerbaycan, 1988’den bu yana Ermenistan ile arasındaki yoğun çatışmanın sonucu olarak Dağlık Karabağ özerk bölgesini sınırları içine aldı ancak alan ağırlıklı olarak Ermenistan’da bulunuyor. Azerbaycan’ın başkenti olan Bakü, Hazar Denizi’ndeki en iyi limana sahip bir antik kenttir.
İÇİNDEKİLER göster
Temel bilgiler
- Resmi adı: Azerbaycan Cumhuriyeti
- Nüfus: 10.100.000 (2020)
- Başkent: Bakü
- Resmi dilleri: Azerice
- Ortalama yaşam süresi: 72.2 yıl (2018)
- Yoksulluk oranı: %5,4 (2019)
- Para birimi: Manat (AZN)
- Yönetim biçimi: Anayasal cumhuriyet
- İklimi: Karasal iklim
- Yüzölçümü: 86.600 kilometrekare
- En yüksek noktası: Bazardüzü Dağı (4.466 metre)
- En alçak noktası: Hazar Denizi (0 metre)
Alacalı ve genellikle güzel arazisine ek olarak, Azerbaycan geleneklerin ve modern gelişimin bir karışımını sunuyor. Daha ıssız bölgelerindeki insanlar hala birçok farklı halk geleneğini korumaktalar. Ancak sanayileşme, güç kaynaklarının gelişimi ve insanların yarısından fazlasının bulunduğu şehirlerin büyümesi ile artık onlar da hızla modernleşiyor. Sanayi ülke ekonomisine hâkimdir. Daha çeşitli arayışlar, 20. yüzyılın başında Azerbaycan’ı dünyanın önde gelen petrol üreticilerinden biri yaptı. Güzel atları ve havyarı bu cumhuriyet ülkesinin en belirgin ihracat ürünleri arasındadır.
Azerbaycan 1918’den 1920’ye kadar bağımsız bir ulustu ancak daha sonra Sovyetler Birliği’ne dahil edildi. 1936’da kurucu cumhuriyet oldu. 23 Eylül 1989’da egemenlik ve 30 Ağustos 1991’de bağımsızlık kazandı.
İklimi
Orta ve doğu Azerbaycan’ın kuru subtropikal iklimi kendini ılık bir kış ve uzun ve çok sıcak (dört ila beş ay süren) bir yaz ile gösterir, sıcaklıklar yaklaşık 27°C’dir ve maksimum sıcaklıklar 43°C’ye ulaşır.
Güneydoğu Azerbaycan, ülkedeki en yüksek yağışa sahip nemli bir subtropikal iklim sunar, çoğu soğuk aylarda yılda 1,200 ila 1,400 milimetre yağış düşmektedir.
Nahçıvan özerk cumhuriyetinde 700 – 1000 metre rakımda soğuk bir kış ve sıcak kuru bir yaz mevsimi sunan karasal iklim hüküm sürüyor. Azerbaycan’ın diğer bölgelerinde orta derecede ılık ve kuru veya nemli bir iklim görülmektedir. Dağ orman bölgesi orta derecede soğuk iklime sahipken, 3000 metre ve üzeri yükseklikte yayla tundra iklimi mevcut olur. Donmalar ve yoğun kar yağışı, bu tür yüksekliklerde yolları yılın üç veya dört ayı boyunca erişilemez hale getiriyor.
Bitki ve hayvan yaşamı
Doğal bitki örtüsü bölge rakımına göre değişiyor. Dağlık alanların ovalarında ve eteklerinde bozkır ve yarı yamaçlar hakim. Dağların yamaçları kayın, meşe ve çam ormanlarıyla kaplıdır. Yüksekte dağ çayırları görülür. Güney Azerbaycan’ın Lankeran bölgesinde, her daim yeşil bir bitki örtüsü, kalın kayın ve meşe ormanları var.
Azerbaycan’da nadiren görülen leopar.
Azerbaycan ovalarındaki hayvan yaşamı ceylan, çakal ve sırtlanların yanı sıra sürüngen ve kemirgen türlerinden oluşmakta. Dağ bölgelerinde Kafkas geyiği, karaca, yaban domuzu, boz ayı, vaşak, Avrupa bizonu, güderi ve leopar yaşar, ancak nadirdir. Ilık kışlar Hazar sahiline birçok kuş getiriyor ve doğa rezervleri flamingolar, kuğular, pelikanlar, balıkçıllar, ak balıkçıllar, çullukgiller ve keklikler için bir dinlenme alanı sağlıyor.
Azerbaycan insanları
Türk dilini konuşan Azeriler ülke nüfusunun onda birini oluşturmaktalar; geri kalan nüfus sadece küçük azınlıklardan oluşuyor — bunlar arasında Lezgiler (Kafkas dilini konuşan), Ruslar ve Ermeniler var. Etnik Azerbaycanlılar özellikle 11. yüzyılın Oğuz Selçuklu göçleri sırasında Azerbaycan’a gelen baskın Türk geni ile antik çağlardan beri Transkafkasya’da yaşayan eski sakinlerin (İranlılar ve diğerleri) geninin bir karışımını taşır. 20. yüzyılın sonunda çoğu İran’da olmak üzere yaklaşık 13 milyon Azeri Azerbaycan dışında yaşamaktaydı.
21. yüzyılın başlarında, Nahçıvan‘ın (tamamen Ermenistan’ın içinde yer alır) nüfusu neredeyse tamamen etnik Azerbaycan’lıyken, Dağlık Karabağ (tamamen Azerbaycan’ın içindedir) yerleşim bölgesi ağırlıklı olarak etnik Ermeni idi. Sovyet döneminde iki bölgenin yerleşim durumu ile ilgili çeşitli anlaşmazlıklar oluştu. Bir dizi görüşmeden sonra Sovyet hükümeti, Nahçıvan’ın Azerbaycan’la yakın bağları olan Özerk bir Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti olarak tanınmasını, Karabağ’ın da Azerbaycan SSCB içinde kalmasını sağlamıştır. fakat önemli bir özerkliğe sahip olmuştur. 1920’lerin başında bölge, Dağlık Karabağ Özerk Oblastı olarak isimlendirildi.
Azerbaycan dünya haritası
Azerbaycan’ın dili
Azerbaycan dili, Türk dillerinin güneybatı (Oğuz) şubesinin Batı Oğuz grubunun parçasıdır. Edebi gelenek 15. yüzyıla kadar uzanır. Arapça yazı 20. yüzyıla kadar kullanıldı; Kiril alfabesi 1939’da geldi. Atatürk’ten ilham alan Azerbaycan hükümeti 1992’de resmi olarak Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçti.
Azerbaycan’ın dini
Azerbaycan ağırlıklı olarak Müslüman bir ülke; nüfusun beşte üçünden fazlası Şii’dir ve yaklaşık üçte biri Sünni’dir. Rus Ortodoks veya Ermeni Ortodoks Kilisesi üyeleri nüfusun çok küçük bir yüzdesini oluşturuyor.
Azerbaycan ekonomisi
Azerbaycan ekonomisi baskıcı yönetim altında finansal krize girdi ve GSYİH’sı 2014’te 74 milyar dolardan 2015’te 35 milyar dolara geriledi. Bir yıl içerisinde kişi başına düşen milli gelir 5.360 dolardan, 2.810 dolar halini aldı.
Azerbaycan gelişmiş bir sanayi ve tarım ülkesidir. Sanayi sektörüne verilen önem en çok petrol ve doğal gaz etrafında genişledi, ancak mühendislik, hafif endüstri ve gıda üretimi de giderek önem kazanıyor.
1990’ların başında Azerbaycan piyasa ekonomisine geçiş yapmaya başladı. Malların çoğunun fiyatları serbestleştirildi ve devlete ait bazı işletmeler özelleştirildi. Ancak toprak özelleştirmesi yavaş ilerledi.
Azerbaycan’ın doğal gaz, iyodobromid sular, kurşun, çinko, demir, bakır cevherleri; alüminyum üretiminde kullanılan nefelin siyenit; marn, kireçtaşı ve mermer gibi çok çeşitli yapı malzemeleri; tuz ve diğer doğal kaynakları var.
Tahıl Azerbaycan’ın önde gelen tarımsal ürünü ve ham pamuk ise ikinci en değerli ürün. Üzüm için mevcut olan uygun koşullar bağcılık gelişimine katkıda bulundu. Azerbaycan’da yetişen üzüm çeşitlerinin neredeyse tamamı ihraç edilen şarap yapımında kullanılıyor. Diğer ihracat ürünleri arasında sebzeler (özellikle erken yetişenler), meyveler, ceviz ve fındık var. Bazı bölgeler, özellikle Şeki, Zakala ve Göyçay şehirleri geleneksel şekilde ipekböceği yetiştiriciliği ile uğraşıyor.
Azerbaycan düşük hayvancılık üretimi ile biliniyor.
Hazar Denizi mersin balığı nedeniyle Azerbaycan balıkçılığında özellikle önemli; mersin balığından uluslararası üne sahip Karaca havyarı yapılıyor. Bununla birlikte, Hazar sularının kirlenmesi sonucu mersin balığı stokları tükenmeye başladı.
Azerbaycan güç ve kimyasal üretim olmak üzere ağır sanayinin kollarıyla çeşitlendirilmiş bir endüstri tabanına sahip. Mineral gübreler, benzin, gazyağı, herbisitler, endüstriyel yağlar, sentetik kauçuk ve plastikler üreten işleme endüstrisi dalları gelişti ve Sumgayıt şehri bu endüstrinin yanı sıra demir metalurjisinin de ana merkezi olarak ortaya çıktı.
Azerbaycan kimyasallar, makineler, gıda (özellikle üzüm ve diğer meyve ve sebzeler), içecekler, petrol ve doğal gaz, demir-çelik, demir dışı metaller ve fazlasını ihraç ediyor; ithalat ürünleri demir-çelik, makine, yiyecek ve içecek, özellikle et ve sütü içeriyor. Azerbaycan’ın başlıca ticaret ortakları Rusya, Türkiye, Çin ve İtalya’dır; ülkenin Gürcistan, Belarus, İngiltere, İsrail ve Orta Asya cumhuriyetleri ile ticari bağlantıları da var. Dağlık Karabağ konusundaki çatışma nedeniyle Azerbaycan’ın Ermenistan ile ticareti yok.
Azerbaycan yönetimi
Azerbaycan’da anayasa üyeleri doğrudan beş yıl için seçilen tek meclisli bir yasama üzerinden görev yapar. Devlet başkanı, cumhurbaşkanıdır ve doğrudan evrensel oy hakkı ile yedi yıl görev yapar. 2009 yılında kabul edilen anayasa değişikliği cumhurbaşkanlığının iki dönemlik görev sınırını kaldırdı.
Siyasi partiler arasında Türkçülük yanlısı Yeni Azerbaycan Partisi (eski cumhurbaşkanı Haydar Aliyev tarafından kurulan), milliyetçi Azerbaycan Popüler Cephesi, Yeni Eşitlik Partisi (Musavat), Azerbaycan Sosyal Demokrat Partisi, Azerbaycan Ulusal Bağımsızlık Partisi ve ilki 1991’de yasaklanan Azerbaycan Birleşik Komünist Partisi var.
Azerbaycan eğitim sistemi
Azerbaycan’da eğitim 6-17 yaşları arasında zorunludur. İlköğretim 6 yaşında başlar; 10 yaşında başlayan ortaöğretim, sırasıyla beş ve iki yıllık iki dönemden oluşmaktadır. Azerice ana eğitim dilidir, ancak yüksek öğrenimde bazı teknik alanlarda Rusça kullanılmaya devam ediliyor. Sovyet döneminde okuma yazma bilmeme neredeyse tamamen ortadan kaldırıldı ve yüksek öğrenim, araştırma merkezleri ve benzer kurumsal ağlar kuruldu.
Sağlık ve yardım
Azerbaycan, bazı uzman klinikler ve tıbbi araştırma enstitüleri ile sağlam bir sağlık hizmetine sahip. Hastalara ücretsiz sağlanan sağlık hizmetleri, bireysel çalışanlar üzerindeki genel vergilendirme ve fabrikalar ile diğer firmaların gelirleri üzerinden alınan vergilerle destekleniyor.
Azerbaycan’ın tarihi
Eski ve erken ortaçağda Doğu Transkafkasya, 4. yüzyılda Hristiyanlığa geçen ve Ermenilerin kültürel etkisi altına giren İranlılar, göçebe Türk kabileleri, Kürtler ve Kafkas Arnavutları ile doluydu. 7. yüzyıldaki Arap akınları sonrasında shahanshah (İran yöneticileri, “Şahların şahı“) adı verilen yerel yöneticiler altında İslami partiler kuruldu. 11. yüzyıldaki Selçuklu akınları yerel nüfusun yapısını değiştirdi ve Oğuz Türk dillerinin dilsel baskınlığı kazanmasını sağladı. Ancak Anadolu’ya hâkim olmaya gelen Osmanlı Türklerinin aksine 16. yüzyılın başlarında Azerbaycan’ın Kafkas Müslümanları Sünni yerine Şii oldu ve Perslerin sosyal ve kültürel etkisi altında gelişmeye başladılar. Persli hanlıklar Şirvan, Bakü, Gence, Karabağ ve Erivan’ı yönetti ve Safevi İran‘ın bu kanadını kontrol etti.
Rus İmparatorluğu ve İran arasındaki bir dizi savaştan sonra Gülistan (1813) ve Türkmençay (1828) antlaşmaları imparatorluklar arasında yeni bir sınır oluşturdu. Rusya Bakü, Şirvan, Gence, Nahçıvan ve Erivan’ı ele geçirdi. Kafkas Azerbaycan Türkleri, İran’da kalan yurttaşlarından koparılmış oldu. 1918’e kadar bir “Azerbaycan” devleti yoktu. Transkafkasya Müslümanı Azerbaycanlılar, kendilerini Gürcüler ve Ermeniler gibi ulusal bir geleneğin parçası olarak görmek yerine büyük Müslüman dünyasının yani ümmetin parçası olarak görüyordu. Ruslar tarafından “Tatar” olarak adlandırıldılar; Azeri kelimesi ilk kez devrim öncesi dönemde kentli milliyetçi entelektüeller arasında kullanılmaya başlandı. Sovyet döneminde ise bu insanlar için seçilen resmi isim oldu .
Rus İmparatorluğu’na dahil olmak, bazıları dini eğitimden laik eğitime geçen Azeri gruplara yeni bir çıkış yolu sağladı. Azerbaycan dilini incelemeye başlayan ilk akademisyenler ve yayıncılar arasında öne çıkan, bölgenin tarihçilerinden şair Abbaskulu Ağa Bakıhanov ve ilk Azerbaycan tiyatro oyunlarının yazarı Mirza Fetali Ahundov bunlar arasında oldu. Bu isimler Türkçülük uyanışının ilk tohumlarını attı. Ardından gelen Azerbaycan entelektüellerinin teşvik ettiği çeşitli çelişkili dürtüler — çarlık imparatorluğuna sadakat, Pers kültürünün devam eden etkisi ve Batılı öğrenmeye özlem — bu uyanışı canlandırdı. Her ne kadar tek bir tutarlı ideoloji veya hareket Azerbaycan aydınlarını tanımlamıyor olsa da, 1905 yılına kadar giderek artan sayıda yazar ve gazeteci milliyetçi entelektüel Hüseyinzade Ali Turan‘ın programını kabul etti: “Türkleşin, İslamlaşın, Avrupalılaşın”.
1901 yılında dünyanın petrol üretiminin yarısından fazlasını karşılayan Bakü kenti, şehrin orta kesiminde Ruslar ve Ermeniler ve farklı ilçelerde kümelenmiş Müslümanlar ile karmaşık bir yapıdaydı. Toplumsal kızgınlıklar özellikle siyasi belirsizlik dönemlerinde artırılıyor, etnik ve dini farklılıklar savaşlara neden oluyordu; 1905 ve 1918’de Azerbaycanlılar ve yerel Ermeniler arasında kanlı çatışmalar yaşandı. Müslümanları en altta, Hristiyanları en üstte tutan bir yaklaşımla eğitim ve maaş hiyerarşisi oluşturuldu. Hristiyan olmayan temsiliyet kontenjanı ve mülk sahipliklerine dayalı oy hakkı sistemi sayesinde, Bakü şehri duması (yasama konseyi) zengin Ermeniler ve Rusların eline geçti. Azeriler emek hareketinin kenarlarında kaldılar ve hem sosyalist hem de milliyetçi aydınlarının düşüncelerine tepkisiz birer cahil oldular. 1905’ten sonra ortaya çıkan küçük partilerin ve siyasi grupların hiçbiri entelijansiyanın (aydınlar topluluğu) ötesine geçemedi, ancak 1911’de kurulan ve Mehmed Emin Resulzade liderliğindeki Musavat (“Eşitlik”) en kalıcı hareket oldu. Ermeni “tehdidi” ile ilgili kaygılar ve Azerbaycanlıların diğer Türklerle önemli yollarla bağlantılı olduğu hissi Azerbaycan’ın benlik duygusunun bir parçası haline geldi.
Azerbaycan’ın bağımsızlığı
Bolşeviklerin, 1917 Rus Devrimi sırasındaki galibiyeti Azerbaycanlılara bir takım özerklikler kazandırdı. Azerbaycan 28 Mayıs 1918’de bağımsız bir devlet olarak ilan edildi, ancak Bakü, komünist bir hükümetin elinde kaldı ve şehir Mart ayında Müslüman bir isyanı bastırmış olan Ermeni askerlerin yardımıyla yönetildi. İlerleyen bir Türk ordusu ile ittifak yapan Azerbaycan milliyetçileri Eylül 1918’de başkent Bakü’yü geri aldı ve kendilerini katleden Ermenilere misilleme ile karşılık verdi. I. Dünya Savaşı’nın bitimiyle Türkler bölgeden çekildi ve yerini İngilizler aldı. Osmanlı’nın Britanya İmparatorluğu’na teslim olmasıyla Bakü, Kızıl Ordu’nun eline geçti.
Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 71 yıl sürdü. Gürcistan ve Ermenistan gibi belirgin oranda ekonomik gelişme sağladı. Azerbaycanlılar yüksek rütbelere getirildi. Stalin’in ölmesiyle ülkede özgürlük düşünceleri güçlendi. Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki Dağlık Karabağ bölgesi çatışmalarının ardından, Ağustos 1991’de Moskova’da Sovyet lider Mihail Gorbaçov’a başarısız bir darbe yapıldı ve Azerbaycan bağımsızlığını ilan etti. Ayaz Mutallibov ilk cumhurbaşkanı oldu. Eski KGB ajanı Haydar Aliyev 1993’te baş geldi; basın ve muhalefet grupları üzerinde sıkı bir baskı yönetimi kurdu ve seçimlerde hileler yaptı. Dağlık Karabağ üzerindeki kontrol kaybedildi ve bölge hiçbir ülke tarafından tanınmayan bir cumhuriyet halini aldı.
21. yüzyılın başında Azerbaycan topraklarının kabaca yedide biri kontrolünün dışındaydı ve özellikle de birçoğu önemli Azeri nüfuslara sahipti. 1990’ların sonunda eski bir Dağlık Karabağ cumhurbaşkanının Ermenistan başbakanlığına atanmasıyla gerginlikler daha da arttı; Azerbaycan’da hareket büyük ölçüde kasıtlı bir provokasyon olarak görüldü ve görüşmeler çıkmaza girdi. Azerbaycan hükümetinin Çeçen isyancıların Azerbaycan topraklarından çıkmasını durdurmak için çok az şey yaptığını belirten Rusya ile ilişkiler de gerildi.
2003 yılında yaşlı Aliyev öldü ve yerine Aliyev’in yerini hazırladığı oğlu İlham geldi. Muhalefet siyasi grupları bunu hanedanlık olarak görmeye başlayarak genç Aliyev’i başkanlıktan uzak tutmak için bir dizi şiddetli protestolar düzenledi. Görev süresi boyunca Aliyev, Hazar petrol satışlarından elde edilen geliri, 2006’da kısmen Dağlık Karabağ’daki güçlere meydan okuyabilecek kapasiteye yakın olarak nitelendirilen Azerbaycan askeri kapasitesinin geliştirilmesine yöneltti.
Aliyev, Ekim 2013’te cumhurbaşkanı olarak üçüncü bir dönemi daha kazandı ve muhalefetin sahtekarlıkla gölgelendiğini söylediği oyların yaklaşık yüzde 85’ini aldı. Seçim, medya ve siyasi faaliyetler üzerindeki yoğun baskı ortamı altında gerçekleşti: Seçimden önceki ve sonraki aylarda, gazetecilerin ve eylemcilerin taciz edildiği, alıkonulduğu ve tutuklandığı yönünde çok sayıda rapor vardı.
Ermenistan’daki yeni hükümet Dağlık Karabağ konusundaki görüşmelere yeni bir başlangıç yapmayı teklif etti. 2019’un başlarında bir dizi üst düzey toplantı düzenlendi ve Aliyev ile Ermeni Başbakanı Nikol Pashinyan arasındaki görüşmeler iki ülke tarafından yapıcı kabul edildi.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.