Facebookda özünüzü necə qorumalısınız

1. Garvard TTJsida dunyoga kelgan

Facebook haqida 12 qiziq fakt

Facebook, so‘zsiz, eng ommabop ijtimoiy tarmoqlardan biri hisoblanadi. Tarmoq qarindoshlar va yaqinlaringiz bilan qachon va qayerda bo‘lmasin aloqada bo‘lishingizga imkon yaratadi. Hech ikkilanmasdan aytish mumkinki, XXI asrda “Facebook” degan nomni eshitmagan inson bo‘lmasa kerak. Biroq u haqidagi qiziqarli ma’lumotlarni-chi? Ularni eshitganmisiz? Yo‘qmi? Unda biz sizni Facebook haqidagi eng qiziqarli faktlar bilan tanishtiramiz. Darvoqe, maqolani Facebook’ingizda ulashishni unutmang.

1. Garvard TTJsida dunyoga kelgan

Marz Sukerberg Facebook’ni Garvard TTJsida yaratgan

Facebook’dan oldin Mark Sukerberg FaceMash’ni yaratgan. 2003-yil iyul oyida asos solingan FaceMash ikkita rasmni yonma-yon qo‘yib, foydalanuvchidan ulardan qaysi biri “chiroyliroq“ ekanligini so‘ragan. Bu Garvard o‘quvchilari uchun o‘yin sifatida yaratilgan. Internetda paydo bo‘lishining dastlabki to‘rt soatida saytga 500 nafar foydalanuvchi tashrif buyurgan. Oradan bir necha oy o‘tib, 2004-yil FaceMash TheFacebook’ka aylantirilgan.

2. Nega ko‘k?

Facebook nega boshqa rangda emas, aynan ko‘k rangda? Bu shunchaki tasodifan qilingan tanlov emas, buning ortida o‘ziga xos sabab bor. Mark Sukerberg qizil va yashil ranglarni ajrata olmaydi. Ko‘k rangni esa aniq farqlay oladi. Aynan mana shu sababdan Facebook’ni ko‘k rangda yaratgan.

3. Kunlik millionlar

Facebook’ning faol foydalanuvchilari soni 350 milliondan ortiq. Mana shundan, 35 mln dan ortig‘i o‘z statusini har kuni yangilaydi, saytga kuniga 55 mln yangi status joylanadi. Rasmlarga kelsak, saytdagi bir oylik rasmlar yuklanmasi soni 2,5 mlrd ga teng.

4. Narxi milliardlarga teng

2004 -yil 4-fevralda TheFacebook nomi bilan faoliyat boshlagan Facebook shunchalik ommalashib ketdiki, o‘z egasini 23 yoshiga qadar milliarderga aylantirdi. Kun kelib universitet talabasi milliarderga aylanib qolishini kim ham bilibdi dersiz. 2018-yilda kompaniyaning operatsion daromadi 24,913 mlrd AQSh dollariga teng bo‘lgan.

5. Facebook’dagi ilk “face“

Amerikalik taniqli aktyor Al Pachino Facebook’ning ilk “face“i (ingl. yuz; Facebook so‘zma-so‘z tarjimada “yuz kitobi“ bo‘ladi). Saytda bir erkakning yuzi ikkilik kod belgilari ortida xira tasvirlangan ilk rasm paydo bo‘lgan. Undan bu shaxs kim ekanligini bilib olish qiyin bo‘lgan. Keyinchalik ma’lum bo‘lishicha, bu aktyor Al Puchino bo‘lgan.

6. Do‘stlik kuni bilan!

2004-yil 4-fevral Facebook millionlab do‘stlarni bir-biriga bog‘lagani uchun bu sana tarmoqda Do‘stlik kuni sanaladi.

7. “Like“ning tug‘ilishi

Facebook muxandislaridan Endryu Bosvort va boshqalar “Awesome“ (ingl. zo‘r, ajoyib) tugmasini yaratmoqchi bo‘lgan, biroq Sukerberg “Awesome“ o‘rniga “Like“ni taklif qilgan. Bu bir ovozdan ma’qullangan va sevimli konentga “Like“ bosish imkoni yaratilgan.

8. Facebook bir davlat bo‘lganda.

Agar Facebook bir davlat bo‘lganda, uning aholisi soni (2,410,000,000) Xitoy, AQSh va Braziliya fuqarolarini qo‘shib hisoblangandan (1,922,500,000) ko‘proq bo‘lgan bo‘lardi.

9. Facebook qayerlarda bloklangan?

Ko‘plab davlatlar, jumladan, Xitoy (Gongkong va Makaudan tashqari), Eron va Shimoliy Koreyada Facebook o‘chirib qo‘-yilgan. Shundan Shimoliy Koreyada ko‘pchilikda internetga kirish imkoni bo‘lmaganini inobatga olib, Xitoy va Eronni ijtimoiy tarmoqni doimiy bloklagan davlatlar qatoriga kiritish mumkin. Bundan tashqari, ma’lum sabablarga ko‘ra, Facebook bir qancha muddat Avstriya, Bangladesh, Buyuk Britaniya, Misr, Fransiya, Germaniya, Hindiston, Isroil, Malayziya, Mavrikiy, Marokash, Pokiston, Falastin, Rossiya, Shri Lanka, Sudan, Suriya, Tojikiston, Tailand, Turkiya, Vetnam va O‘zbekistonda ham bloklangan.

10. Facebook’ni sotib olishga urinmay qo‘ya qoling

Google, Microsoft va Yahoo kabi kompaniyalar har doim Facebook’ga egalik qilishga qiziqishgan. Ular -yillar davomida Facebook’ni sotib olishga bir necha bor uringan. Biroq Sukerberg ularning 1 mlrd dan tortib 15 mlrd gacha bo‘lgan takliflarini rad etgan.

11. Facebook’ka bo‘lgan ogohlantirishlar

Angliya va Uels Katolik cherkovlari rahbarlari Facebook va MySpace tarmoqlariga ogohlantirish bergan. Bunga sabab ushbu platformalar o‘smirlarga vaqtinchalik munosabatlar qurish imkonini berib, haqiqiy insoniy hayotni barbod qilishi va o‘z joniga qasd qilish holatlarini ko‘paytirish borasidagi iddaolar edi.

12. Piter Til kim?

Piter Til amerikalik biznesmen va filantropdir. U 2004-yilda Facebook’ka sarmoya kiritgan ilk investor sanaladi. O‘shanda Til 500,000 dollarik sarmoyasi bilan 10,2% lik aksiya sotib olgan va kompaniya direktorlar kengashi a’zosiga aylangan.

Facebookda özünüzü necə qorumalısınız

Məşhur sosial platforma olan Facebook-da özünüzü qorumaq asan məsələ deyil, lakin hesab parametrlərinizi düzgün konfiqurasiya etməklə sizi və məlumatlarınızı təhlükəsiz saxlamaq mümkün deyil. Facebook daim dəyişdiyindən və çox vaxt istifadəçilərin xəbəri olmadığından, bəzi məxfilik parametrləriniz düşündüyünüz qədər təhlükəsiz olmaya bilər. Bu səbəbdən, Facebook parametrlərinizi hər ay və ya daha çox yoxlamaq və yeniləmək həmişə tövsiyə olunur.

addım

Hissə 1/2: Məxfilik və Təhlükəsizlik Parametrlərinin Yenilənməsi

Məqaləni yükləyin

1. Facebook hesabınıza daxil olun. Məxfilik və təhlükəsizlik parametrlərinizi redaktə etmək və yeniləmək üçün siz Facebook istifadəçi hesabınıza daxil olmalısınız.

• Səhifənin yuxarı sağ küncündə aşağı oxu klikləyin. Açılan menyu görünür. Hesabınızın parametrləri səhifəsinə baxmaq üçün “Parametrlər” üzərinə klikləyin.

• Təhlükəsizlik parametrlərinə baxmaq üçün sol paneldən “Təhlükəsizlik” sekmesine klikləyin, məs. “Giriş siqnalları”, “Giriş təsdiqləri”, “Kod generatoru”, “Tətbiq parolları”, “Etibarlı kontaktlar”, “Brauzerləriniz və proqramlarınız” və “Daxil olduğunuz yer”.
• Yuxarıdakı “Giriş Siqnalları”nın yanındakı “Düzəliş” linkinə klikləyin. İstifadəçi hesabınız üçün bu təhlükəsizlik parametrlərini seçmək və aktivləşdirmək üçün “E-poçt” və “Mətn Mesajları” sahələrinin yanındakı radio düymələrinə klikləyin. Hesabınız hər hansı yeni cihaz və ya brauzer vasitəsilə daxil olduqdan sonra siz Facebook bildirişi, e-poçt və ya mətn mesajı vasitəsilə “Daxil ol” mesajı alacaqsınız. Əgər siz deyilsinizsə, istifadəçi hesabınızı icazəsiz girişdən qorumaq üçün dərhal addımlar ata bilərsiniz.
• Yeni brauzer və ya cihazdan istifadə edərək hər dəfə daxil olanda hesabınız üçün təhlükəsizlik kodu təyin etmək üçün “Giriş Doğrulamaları”nın yanındakı “Düzəliş” linkinə klikləyin. Əgər siz və ya başqası hesabınıza daxil olmağa çalışarkən bu halla qarşılaşırsınızsa, qeydiyyatdan keçmiş telefon nömrənizə təhlükəsizlik kodu göndəriləcək. Hesabınıza daxil olmaq üçün bu kodu düzgün daxil etməlisiniz. Onu aktivləşdirmək üçün seçimin yanındakı onay qutusunu seçin və görünən dialoq qutusunda Facebook-un təklif etdiyi təhlükəsizlik kodunu təyin edin.
• “Brauzerləriniz və proqramlarınız” və “Daxil olduğunuz yer”in yanındakı “Düzəliş et” bağlantılarına klikləməklə brauzerlərinizi və giriş məlumatlarınızı diqqətlə nəzərdən keçirin. Bu menyularda siz Facebook hesabınızın daxil olduğu cihazları, nə vaxt və harada daxil olduğunu yoxlaya bilərsiniz. Bunu mütəmadi olaraq yoxlamaqla, hesabınıza icazəsiz giriş barədə xəbərdarlıq edə bilərsiniz. İstəsəniz, “Sil” düyməsini klikləməklə, buradakı tarix siyahısından bütün məlumatları silə bilərsiniz.

• “Mənim əşyalarımı kim görə bilər?”-nin yanındakı “Redaktə et” linkinə klikləyin. yuxarıda, sonra açılan menyunu açmaq üçün aşağıda “İctimai” üzərinə klikləyin.Facebook vasitəsilə paylaşdıqlarınızı kimin görə biləcəyini təyin etmək üçün üstünlük verdiyiniz auditoriya növünü seçin – “İctimai”, “Dostlar” və ya “Əlavə Seçimlər”. “Daha çox seçimlər” üzərinə klikləyin və məxfiliyi “Yalnız mən” olaraq təyin edin ki, yalnız siz öz yazılarınızı görə biləsiniz və ya paylaşdıqlarınızı görə bilən xüsusi istifadəçiləri seçmək üçün “Fərdi”. Siz həmçinin “Əvvəlki yazıları məhdudlaşdır” üzərinə klikləyərək onu aktivləşdirərək köhnə yazılarınızı məhdudlaşdıra bilərsiniz.
• “Mənimlə kim əlaqə saxlaya bilər?” altındakı Redaktə et linkinə klikləyin. dostluq sorğunuzu və məxfilik mesajınızı təyin etmək üçün. Açılan menyudan kimdən dostluq sorğusu almaq istədiyinizi göstərin. Facebook-da hər kəsdən dostluq sorğularını qəbul etmək üçün “Hamı”nı seçin, lakin dostluq sorğularının qəbulunu yalnız dostlarınızın dostları ilə məhdudlaşdırmaq istəyirsinizsə, onu parametrlərdən seçin.
• Eyni zamanda “Mənimlə kim əlaqə saxlaya bilər?” menyusunda mesaj parametrlərinizi təyin etmək üçün “Ciddi Filtrləmə”nin yanındakı qutuya klikləyin. Əgər “Əsas filtrləmə”ni seçsəniz, dostlarınız və Facebook-dakı digər insanlar sizə mesaj göndərə bilərlər. “Ciddi filtrləmə”nin seçilməsi dostlarınız olmayan digər insanları xəbərdar etmək imkanını məhdudlaşdırır. Bu funksiyanı aktiv etməklə, tanımadığınız şəxslərdən spam mesajları almaqdan qaça bilərsiniz.
• “Məni kim axtara bilər?” altındakı “Düzəliş” linkinə klikləyin. profilinizin ictimaiyyətə görünməsini təyin etmək üçün. “Məni kim döyə bilər?” altındakı bütün seçimlər üçün. seçimi, ən yaxşısı, tamaşaçıları “Dostlar” olaraq təyin etməkdir. Beləliklə, yalnız şəxsən tanıdığınız insanlar profilinizi görə və ya sizinlə əlaqə saxlaya bilərlər.
• Axtarış motorlarının axtarış nəticələrində istifadəçi profilinizi indeksləşdirməsinin qarşısını almaq üçün “Axtarış Sistemi Bağlantısı”nın yanındakı qutunun işarəsini silə bilərsiniz. Bir çox spam göndərənlər sındırma kimi qeyri-qanuni tapşırıqları yerinə yetirmək üçün axtarış sistemlərindən istifadə edərək Facebook profil siyahılarını tərtib etməyə çalışırlar. Bu seçimi aktiv etməklə axtarış motorlarının Facebook profilinizi indeksləşdirməsini asanlıqla dayandıra bilərsiniz.

• Yan panelin yuxarı sol hissəsindəki “Zaman qrafiki və Etiketləmə” sekmesine klikləyin və onun yanındakı “Düzəliş” linkinə klikləməklə hər bölmə üçün seçimlərinizi təyin edin. “Mənim qrafikimdə hər şeyi kim görə bilər?” başlıqları altında açılan menyudan “Dostlar”ı seçin. və “Mənim qrafikimə kim əlavə edə bilər?” Bu yolla siz məzmununuzu naməlum şəxslər tərəfindən görülməkdən qoruya və vaxt qrafikinizi başqaları tərəfindən spam məzmunun göndərilməsindən təmiz saxlaya bilərsiniz.
• “Dostlar”ı seçməklə, yalnız dostlarınız vaxt qrafikinizdəki məzmunu görə bilər. Hər dəfə göndərdiyiniz zaman məxfilik parametrlərini dəyişdirməsəniz, “Dostlar” standart zavod parametrləridir.

Hissə 2/2: Hesabınızı İdarə etmək

1. Şəxsi məlumatlarınızı gizli saxlayın. Məxfiliyinizi üzə çıxaran və ya başqalarına uyğun olmayan statuslar, fotolar, videolar və qeydlər dərc etməkdən çəkinməyə çalışın. Taymlaynınızda hər hansı məzmunu yerləşdirməzdən əvvəl həmişə fərdi parametrləri konfiqurasiya edin. Şəxsi məlumatlarınızı açıqlamaq real həyatda gözlənilməz problemlərə səbəb ola bilər.
2. Profilinizin məxfilik parametrlərini təyin edin. Profilinizi yeniləyərkən bütün dəqiq məlumatları daxil etməmək və hər bir məlumat növü üçün məxfilik parametrini təyin etmək daha yaxşıdır. Profilinizi redaktə etməyə başlamaq üçün xəbər lentinizin yuxarı solunda profil adınızın altındakı “Profili redaktə et” linkinə klikləyin.
   • Profil məlumatlarınızı – “İş və təhsil”, “Yaşadığınız yerlər”, “Əlaqə və əsas məlumatlar”, “Ailə və münasibətlər” və “Sizin haqqınızda təfərrüatlar” kimi redaktə etmək üçün Haqqında səhifəsinin sol yan panelindəki hər bir nişanı vurun. Hər bir məlumat növü üçün daxil etdiyiniz məlumatı kimin görə biləcəyini təyin edə bilərsiniz.
   • Məlumat növünü redaktə etmək üçün kursu məlumat başlığının üzərinə gətirin (məsələn, “İş və Təhsil”). Başlığın sağında “Redaktə et” linki görünür; həmin kateqoriya üçün məlumatı redaktə etmək üçün üzərinə klikləyin. Redaktəni tamamladıqdan sonra məlumat sahələrinin altındakı “Dəyişiklikləri Saxla” düyməsini sıxmağınızdan əmin olun.
   • Unutmayın ki, profil məlumatlarınızı qorumaq üçün auditoriya növü kimi “Dostlar” və ya bəzi hallarda “Yalnız mən” seçimi etməlisiniz. “Yaşadığınız yerlər” və “Əlaqə və əsas məlumatlar” üçün cari əlaqə məlumatınızı gizli saxlamaq üçün auditoriya növü kimi “Yalnız mən”i təyin etmək tövsiyə olunur. Mümkünsə, profil məlumatlarınıza telefon nömrənizi, poçt ünvanınızı, kredit kartı nömrənizi, doğum ilinizi və ev ünvanınızı daxil etməkdən çəkinin.
3. Facebook-da fəaliyyətləriniz və qarşılıqlı əlaqənizdə diqqətli olun. Facebook-da siz dostluq etmək, səhifələri bəyənmək, qruplara qoşulmaq və ya üçüncü tərəf proqramlarını quraşdırmaqla qarşılıqlı əlaqə yaratmaq istəyə bilərsiniz. Bunu etmək əyləncəlidir, lakin bunu edərkən həmişə diqqətli olun.
   • Şəxsən tanımadığınız insanların heç bir dostluq xahişini qəbul etməməlisiniz.
   • Heç vaxt naməlum və qeyri-adi saytlar və ya qruplarla əlaqə saxlamayın. Qeydiyyatdan əvvəl qrupun “Haqqında” bölməsini və qrupla əlaqəli dostlarınızın sayını yoxlamağa cəhd edin. Əgər siz qrupla tanış deyilsinizsə və ya dostlarınız qrup üzvü deyilsə, bu qrupdan uzaq durmalısınız.
   • İstifadəçi hesabınıza naməlum üçüncü tərəf proqramlarını quraşdırdığınızdan əmin olun, çünki bunlar giriş məlumatlarınızı oğurlaya bilər. Həmişə üçüncü tərəf proqramları üçün icazə parametrlərini diqqətlə nəzərdən keçirin. Əgər proqram quraşdırma zamanı çox məlumat və əlavə inzibati güc tələb edirsə, proqramı quraşdırmayın.
   • Kiber zorakılığın və şəxsiyyət oğurluğunun qarşısını almaq üçün bu məruz qalmalarla diqqətli olmalısınız.
4. Hesabınız üçün güclü parol təyin edin. Facebook-dakı digər onlayn hesablarınız üçün eyni paroldan istifadə etmək ağılsızlıqdır. Parolunuz mobil telefon nömrəniz, doğum tarixiniz və ya hər hansı ailə üzvünün adı kimi açıq olmamalıdır. Şifrənizi tez-tez dəyişmək və Facebook hesabınızı sistemdən çıxmadan (xüsusilə ictimai kompüterdən istifadə edərkən) heç vaxt açıq qoymamaq da yaxşı fikirdir.
   • Cari Facebook parolunuzu dəyişdirmək üçün Parametrlərə keçin və Ümumi Hesab Parametrləri səhifəsində “Parol”un yanındakı “Düzəliş” linkinə klikləyin. Birinci sahəyə cari parolunuzu və növbəti iki sahəyə yeni parolunuzu daxil edin. Bitirdikdən sonra parolunuzu dəyişdirmək üçün “Dəyişiklikləri Saxla” düyməsini basın.
5. İstifadəçilər sizə kiber zorakılıq edərlərsə onları bloklayın. Bəzən bir insan kiber zorakılıq yolu ilə həyatınızda problem yaratmağa cəhd edə bilər. Bununla qarşılaşdığınız zaman təcavüzə məhəl qoymayın və istifadəçini hesabınızdan bloklayın. Bir şəxsi bloklamaq üçün şəxsin profil səhifəsinə daxil olun və ön səhifə şəklinin sağ altındakı dişli işarəsinə klikləyin. Görünən menyuda “Blok” düyməsini basın və ekrandakı təlimatları izləyin. Bu şəxs bloklandıqdan sonra o, daha profilinizi görə bilməyəcək.
   • Əgər ən pisi ən pisdirsə, kiber zorakılığa dair sübutları yadda saxlayın və sui-istifadəni [email protected] ünvanına bildirin. Facebook komandası bildirilən məzmunu nəzərdən keçirir və tədbir görür.
6. Nəzarət xidmətləri üçün yaxşı antivirus və sosial şəbəkədən istifadə edin. Bazarda AVG, Norton, Kaspersky və ya BitDefender kimi bir çox tanınmış antivirus proqramları var ki, onlar həm kompüterinizi qoruya, həm də xüsusilə Facebook-da onlayn fəaliyyətinizə nəzarət edə bilər. Siz həmçinin özünüzü hər hansı yırtıcıdan, kiber zorakılıqdan və reputasiyadan qorumaq üçün How Sociable, Hoot Suite, Cyber ​​​​Alert, Quintly və Soft Activity kimi bəzi sosial media monitorinq xidmətlərindən və alətlərindən istifadə edə bilərsiniz.
7. Hesabınızı bağlayın. Problemli məxfilik problemləri və kiber zorakılıq bəzən nəzarətdən çıxa bilər. Əgər özünüzü belə şəraitdə görürsünüzsə, ən yaxşısı Facebook hesabınızı bağlamaq ola bilər.
   • Facebook hesabınızı bağlamaq üçün Parametrlər səhifəsinə keçin və Ümumi sekmesinin yuxarı sol küncündəki “Təhlükəsizlik” üzərinə klikləyin.
   • Aşağı sol küncdə “Hesabınızı deaktiv edin” üzərinə klikləyin və yeni hesabın deaktivasiyası səhifəsi yüklənəcək. Deaktivasiyanın səbəbini seçmək və hesabınızla əlaqəli digər mövcud idarəetmə seçimlərini redaktə etmək üçün radio düyməsini klikləyin.
   • Bitirdikdən sonra hesabınızı deaktiv etmək üçün altındakı “Təsdiq et” düyməsini klikləyin. Unutmayın ki, istəsəniz, fərqli ad və profil məlumatlarından istifadə edərək istənilən vaxt yeni hesab aça bilərsiniz.

İcma sualları və cavabları

Məsləhətlər

• Başqalarının profilinizi necə gördüyünü bilmək istəyirsinizsə, profil səhifənizə keçib üz qabığınızın altındakı “Fəaliyyət jurnalını göstər”in yanındakı menyuya klikləməklə bunu edə bilərsiniz. Menyuda “Bax” düyməsini basın. Bundan sonra profilinizin ictimaiyyətə necə göründüyünü görə bilərsiniz. Bəzi məlumatları gizlətmək və ya bəzi parametrləri dəyişdirmək lazım olduğunu görsəniz, Parametrlər menyusuna qayıdın və düzəlişlər edin.
• Uyğun olmadığını düşündüyünüz bir şeyi və ya birini silin və ya xəbər verin.
• Facebook hesabınıza bir çox üçüncü tərəf proqramları quraşdırmaqdan çəkinin. Bu, hesabınızın təhlükəsizliyini azalda bilər.
• Parollarınızı dostlarınıza ötürməyin.
• Heç vaxt mesaj qutunuzda və ya divarınızda yerləşdirdiyiniz tanımadığınız linkə klikləməyin. Naməlum keçid hesab məlumatlarınızı oğurlaya və kompüterinizə zərər verə bilər.