Təhsildə olan problemlər və alternativ METODOLOGİYA

Əgər BBK TV wifi şəbəkəsinə qoşulmursa, onda siz WPS metodunu sınaya bilərsiniz. İstifadəçinin marşrutlaşdırıcıda avtorizasiya girişi və şifrəsi varsa uyğundur (bütün modellər bu texnologiyanı dəstəkləmir). Sonra bir sıra hərəkətləri yerinə yetirməli olacaqsınız: WPS düyməsini basıb saxlayın (10 saniyəyə qədər). Nəticədə müvafiq göstərici yanmalıdır. Bundan sonra texnologiyanı birbaşa televizorda aktivləşdirə bilərsiniz. Başlamaq üçün cihazların sinxronizasiyasını gözləmək lazımdır. Bəzən əlavə WPS-PIN tələb olunur. Onu istifadə etdiyiniz marşrutlaşdırıcının interfeysində görmək olar.

Müxtəlif istehsalçıların televizorları Wi-Fi-a qoşulmur: səbəblər, həllər

Müasir televizor cihazlarının bir çox sahibləri televizor Wi-Fi şəbəkəsinə qoşulmadıqda problemlərlə üzləşirlər. Bu funksiyanın dəstəyi olmadan müasir Smart TV-nin üstünlükləri itirilir. Tam performansa qayıtmaq üçün hansı tədbirlərin görüləcəyini bilməlisiniz.

1. Niyə televizor Wi-Fi vasitəsilə şəbəkəni görməyə bilər – ilk növbədə nə edilməlidir
2. Android TV WiFi-yə qoşulmur – səbəblər və həll
3. Tizen OS WiFi-yə qoşulmayacaq – səbəblər və həll
4. Apple TV-nin WiFi-yə qoşulmaması – səbəbləri və həlli
5. Müxtəlif istehsalçıların televizorlarında problemlər
6. LG TV Wi-Fi şəbəkəsinə qoşulmayacaq
7. Dexp TV simsiz şəbəkəni görmür
8. bbk tv wifiya qoşulmur
9. Sony TV simsiz əlaqə görmür
10. Samsung televizoru wifi şəbəkəsinə qoşulmur
11. Xiaomi TV şəbəkəni görmür

Niyə televizor Wi-Fi vasitəsilə şəbəkəni görməyə bilər – ilk növbədə nə edilməlidir

Ağıllı televizorun wi-fi-yə qoşulmaması problemi olduqca yaygındır. Belə bir vəziyyət yaranarsa, o zaman istifadəçi İnternetə qoşula bilməz, smart funksionallığın bütün xüsusiyyətlərindən yararlana bilməz. Daxili wi-fi modulundan istifadə edərək simsiz əlaqənin qeyri-mümkün olmasının bir neçə əsas səbəbi var. Yeni televizor modellərində istehsalçılar bu interfeysin mövcudluğunu təmin etdilər. Bununla belə, televizorun simsiz şəbəkə vasitəsilə İnternetə qoşulmaması baş verə bilər. Funksiyaları geri qaytarmaq və televizorun əyləncə və əyləncə xüsusiyyətlərindən tam istifadə etmək üçün problemi mümkün qədər tez həll etmək vacibdir. Televiziya simsiz İnternetə qoşulmursa, əvvəlcə problemi bir neçə yolla həll edə bilərsiniz:

1. Televizoru söndürün və sonra yenidən yandırın .
2. Routeri yenidən başladın .
3. Əl ilə qoşun . Bunu etmək üçün menyudakı əlaqə parametrlərində əl ilə konfiqurasiya rejimini seçin. Sonra yerli diapazona uyğun gələn istənilən IP ünvanını daxil edin. Ən ümumi nümunə 255.255.255.0-dır. Bundan sonra, “Gateway” xəttində, parametrləri daxil etmək üçün birbaşa istifadə olunan marşrutlaşdırıcının IP ünvanını göstərməlisiniz.

Menyu belə görünür:
Siz kompüterdən istifadə edərək alt şəbəkə maskasını və şluzunu yoxlaya bilərsiniz. Problemi həll etməyin başqa bir yolu DNS serverlərində problemlərin aradan qaldırılmasıdır. Samsung brendi altında istehsal olunan televizorlar üçün istifadə olunur. Müvafiq ünvanlar seçilir və sonra müvafiq sahəyə daxil edilir. Bəzən bağlanmanın səbəbi simsiz modulun uğursuzluğudur. Siz fərqli simsiz əlaqə metodundan istifadə etməklə problemi həll edə bilərsiniz. WPS istifadə edərək qoşulmağa cəhd edə bilərsiniz. Bu texnologiya sürətli əlaqə rejimini aktivləşdirməyə imkan verir. Bunu TV parametrlərində axtarmaq lazımdır. Növbəti addım seçilmiş əlaqə rejimini birbaşa marşrutlaşdırıcının özündə aktivləşdirməkdir. Problemi həll etməyin ən asan üsullarından biri bütün quraşdırılmış parametrləri yenidən qurmaqdır (zavod parametrlərinə qayıt). Bu hərəkəti həyata keçirmək üçün parametrlər menyusuna getmək, orada parametrlər və ya diaqnostika ilə əlaqəli elementi seçmək lazımdır (istehsalçıdan asılı olaraq). Nəzərə almaq lazımdır ki, zavod parametrlərinə sıfırlama seçimini seçərkən, televizor yalnız standart (ən əsas) şəbəkə parametrlərini deyil, həm də şəkil, səs və enerji qənaət parametrlərini qaytaracaq. Smart TV sahibləri tərəfindən edilən şəxsi dəyişikliklər yadda saxlanmayacaq.

Vacibdir! Parametrləri sıfırlamadan əvvəl, İnternetə aid olmayan əsas parametrlərin dəyərlərini yenidən yazmaq tövsiyə olunur.

Televiziya ekranındakı menyu səhifəsinin nümunəsi:
Cihazın simsiz əlaqəyə qoşulmasını dayandırmasının bir sıra texniki səbəbləri də var. Bu, marşrutlaşdırıcının nasazlığı ilə əlaqədar ola bilər. Başqa bir seçim də var – marşrutlaşdırıcıdan zəif bir siqnal. Bu halda, cihazların hər birinin televizora daha yaxın yerləşdirilməsi tövsiyə olunur. Mümkünsə, marşrutlaşdırıcını və marşrutlaşdırıcını yollarında başqa obyektlər və ya divarlar olmaması üçün yerləşdirməlisiniz. Sonra siqnalın və qəbulun keyfiyyəti artacaq. 90% hallarda problem sonradan yox olur.

Vacibdir! Mümkünsə, giriş nöqtəsini bir təpədə quraşdırmaq daha yaxşıdır. Sonra siqnal susmayacaq.

Simsiz şəbəkəyə qoşulduqda və ya sonradan onu ayırarkən çətinliklərin səbəbi səhv marşrutlaşdırıcı parametrləri ola bilər. Dəyişmək üçün bu cihazın idarəetmə panelinə daxil olmalısınız. Sonra orada “DHCP” adlı bir sekme tapın. Bundan sonra, eyni adlı serverin aktiv olub olmadığını yoxlamaq lazımdır (qarşısında bir işarə olmalıdır). Heç bir əlaqə yoxdursa, daxil edilməni göstərməlisiniz və sonra düzgün işləməsini yoxlayın. Bundan sonra saxlanılır. Sonrakı gücləndirmələr marşrutlaşdırıcını avtomatik olaraq televizora qoşacaqdır. İstifadəçi Smart TV-dən istifadə etməklə bütün funksiyalardan istifadə edə və internetə daxil ola biləcək. Tövsiyə nömrəsi 2: cihaz (router) menyusunda “Təhlükəsizlik” sekmesini yoxlamaq lazımdır. Xüsusiyyət: MAC ünvanı ilə müştəri filtrləməsi aktivdirsə, deaktiv edilməlidir. Bu istehsalçıların cihazları üçün, ASUS, TP-Link, D-Link, Huawei kimi xüsusiyyətlər ağ siyahıya MAC ünvanını əlavə etmək qabiliyyətidir. Üstünlük ondan ibarətdir ki, bu siyahıya daxil olan bütün qurğular növbəti dəfə işə salındıqda marşrutlaşdırıcı tərəfindən bloklanmayacaq. Bu o deməkdir ki, televizor artıq wifi ilə əlaqəni kəsməyəcək. TP-Link marşrutlaşdırıcısının nümunəsində bu belə görünür:
Problemi həll etməyin başqa bir yolu televizorun proqram təminatını yeniləməkdir (burada cihazın modelini nəzərə almaq vacibdir). Müasir Smart TV üçün quraşdırılmış proqram təminatının müntəzəm və vaxtında yeniləmələrə ehtiyacı var. Bu edilmədikdə, müxtəlif növ səhvlər görünə bilər, bunlardan biri televizorun özünü simsiz əlaqədən ayırmaqdır.

Televiziya wi-fi marşrutlaşdırıcısına qoşulmursa, ilk növbədə İnternet bağlantısını yoxlamaq, sonra proqram təminatına baxmaq və yalnız bundan sonra problemin digər mümkün variantlarını axtarmaq tövsiyə olunur.

Başqa bir vacib xüsusiyyəti nəzərə almaq lazımdır – proqram təminatının işində səhvlər tədricən toplana bilər. Nəticədə, Smart TV istifadəçiləri texnologiyadan istifadə edərkən, o cümlədən simsiz rabitədən ayrılmada çətinliklərlə üzləşirlər. Mövcud televizor markasını nəzərə almaq lazımdır. Bu, proshivka yeniləmələrinin və digər texniki dəyişikliklərin onlara müxtəlif yollarla edilməsi ilə bağlıdır. Metodlar aşağıdakı kimi ola bilər:

• Fərqli simsiz şəbəkədən istifadə.
• İnternet kabeli vasitəsilə.
• Xarici disklərdən istifadə (sabit disk və ya flash sürücü).

WiFi Smart TV-də işləmirsə, cihazların yenidən başlaması kömək etmirsə, yuxarıdakı seçimlərin qalan hissəsi proqram təminatının yeni versiyasını yükləmək üçün istifadə olunur. Əməliyyatın təfərrüatlarını TV menyusunda tapa bilərsiniz (bunlar “Yardım”, “Dəstək” və ya “Yardım Mərkəzi” bölmələri ola bilər). Fərqlər televizorun marka və modelindən asılıdır. Proqramın cari və yeni versiyaları da müvafiq menyu bölməsində ekranda göstərilir.

Yeniləmələr üzərində işləyərkən cihazları söndürə bilməyəcəyinizi xatırlamalısınız. Bağlantı uğursuz olarsa, yeniləmə tamamlanmayacaq. Əlavə səhvlər də ola bilər ki, bu da televizorun işinə mənfi təsir göstərəcək. Üçüncü tərəfin proqram təminatından istifadə etmək də tövsiyə edilmir. Onları quraşdırsanız, Smart TV üçün zəmanət xidmətini itirə bilərsiniz.

Problemdən qurtulmağın başqa bir yolu simsiz adapteri xarici ilə əvəz etməkdir. Bu üsulu seçərkən, radio modulu uğursuz olarsa, işləməyəcəyini unutmayın. Xarici cihazı birləşdirməyə cəhd edə bilərsiniz, çünki bu halda səhvlər yox ola bilər. Televizora qoşulduqdan dərhal sonra işə başlayır. Bunun üçün USB portundan istifadə edilməlidir. Əksər hallarda, aşağıdakı üsullardan birini istifadə edərək əlaqə problemini həll edə bilərsiniz. Bağlantı görünmürsə, atelye ilə əlaqə saxlamalısınız.

Android TV WiFi-yə qoşulmur – səbəblər və həll

Cihaz Android-də işə salındıqda istifadəçinin İnternet bağlantısının olmadığı bir yazı gördüyü vəziyyət olduqca tez-tez baş verir. Buna görə çoxları səbəbləri və həll yollarını artıq bilirlər. Buna görə də, çox vaxt bu problem provayderin tərəfində işlə bağlı ola bilər. İnternet provayderində problem olmadığı təqdirdə həll yolları:

1. Routerin yenidən işə salınması.
2. Routerin yenidən işə salınması.
3. Bütün mövcud əlaqələr yoxlanılır.
4. Bütün naqillərin və kabellərin çıxışa qoşulması və strukturun bütövlüyünün yoxlanılması.

Siz həmçinin İnternet bağlantınızı kəsib yenidən qoşmalısınız.

Tizen OS WiFi-yə qoşulmayacaq – səbəblər və həll

Əsas səbəb proqramın nasazlığı ola bilər. Düzəltmək üçün siz həmçinin bütün cihazları yenidən başlatmalısınız. Bu kömək etmirsə, yeniləmə tələb olunur. Bunu TV menyusunda edə bilərsiniz.

Apple TV-nin WiFi-yə qoşulmaması – səbəbləri və həlli

Apple TV evinizdəki Wi-Fi şəbəkəsinə qoşulmazsa, problemin səbəbi aşağıdakılar ola bilər:

1. Əsas menyuda parol daxil edilərkən xəta baş verdi.
2. Hər bir əlaqə üçün identifikasiya prosesi tələb olunur (tələblər birbaşa İnternet provayderləri tərəfindən irəli sürülür).
3. Settop qutusu ictimai şəbəkəyə qoşulub və Apple TV tərəfindən təmin edilən serverlərə daxil ola bilmir.

Bütün bu problemləri aradan qaldırmaq çətin deyil. Bunu etmək üçün əlaqəyə tam olaraq nəyin mane olduğunu öyrənməlisiniz. Problem paroldadırsa, təsdiqləmə düyməsini basmazdan əvvəl onu yenidən daxil etmək və simvolları yoxlamaq kifayətdir.

Vacibdir! Bu istehsalçının digər cihazları simsiz əlaqəyə qoşulduqda və İnternetdə sabit işləyirsə, smartfon və ya planşetinizdə göstərilən parametrlərdən istifadə edərək pristavkanı konfiqurasiya etməlisiniz. Məsələn, noutbuk Wi-Fi vasitəsilə televizora qoşulmursa, əvvəlcə sistemdəki elementlərin hər birinin işini ardıcıl olaraq yoxlamaq lazımdır.

Müxtəlif istehsalçıların televizorlarında problemlər

LG TV Wi-Fi şəbəkəsinə qoşulmayacaq

LG TV WiFi-yə qoşulmursa, onda siz aşağıdakıları etməlisiniz: əsas menyuya keçin, ondan parametrlər bölməsinə keçin. Sonra cihaz dəstəyi ilə nişana keçin və tələb olunan məhsul məlumatını tapın. Orada Smart TV-nin MAC ünvanı ilə bağlı məlumatın düzgün göstərilib-göstərilmədiyini yoxlamalı olacaqsınız. Çox vaxt bu səbəbdən LG TV İnternetə və ya marşrutlaşdırıcıya qoşulmur. LG TV WiFi-yə qoşulmur – şəbəkəni görməyən Smart TV LV-ni təmir edin: https://youtu.be/TT0fQoJwzV0

Dexp TV simsiz şəbəkəni görmür

Dexp TV Wi-Fi-a qoşulmursa, lakin naqillərin və marşrutlaşdırıcının vəziyyəti normaldırsa, Smart TV-nin əsas menyusunda aşağıdakı hərəkətləri yerinə yetirməlisiniz:

1. Simsiz şəbəkə elementini seçin.
2. Açılan pəncərədə parolu daxil edin (onu yoxlayın və cihazda yadda saxlayın).
3. Parametrlərə keçin (Smart TV menyusu).
4. Şəbəkə və ya İnternet və Wi-Fi bölməsinə klikləyin.
5. Wi-Fi-ı aktivləşdirin (əgər o artıq aktivdirsə, onu söndürün və yenidən aktivləşdirin).
6. “Şəbəkə əlavə et” alt menyusuna keçin.
7. Aktiv şəbəkələri gözləyin (mövcud seçimlərin siyahısı avtomatik olaraq görünəcək).

Sonra siyahıdan simsiz şəbəkənizin adını seçməlisiniz. Bundan sonra parolu standart şəkildə daxil etməli və yadda saxlamalısınız. Təsdiq etməzdən əvvəl heç bir səhv olmadığından əmin olmalısınız, çünki növbəti dəfə cihaza qoşulduğunuz zaman menyuda təqdim olunan və saxlanılan məlumatlar rəhbər tutulacaq. Nəzərə almaq lazımdır ki, televizor marşrutlaşdırıcıdan uzaqda yerləşə bilər. Bu səbəbdən də əlaqə problemləri yarana bilər. Tez-tez fasilələr tez-tez simsiz mənbənin, məsələn, növbəti otaqda yerləşməsi ilə dəqiq əlaqələndirilir. Nəticədə, Smart TV istifadəçisi şəkil donması və görüntünün kəkələməsi ilə qarşılaşa bilər.

Bir televizor quraşdırarkən, marşrutlaşdırıcıdan məsafə və otaqdakı divarların qalınlığı kimi parametrləri nəzərə almaq tövsiyə olunur.

bbk tv wifiya qoşulmur

Əgər BBK TV wifi şəbəkəsinə qoşulmursa, onda siz WPS metodunu sınaya bilərsiniz. İstifadəçinin marşrutlaşdırıcıda avtorizasiya girişi və şifrəsi varsa uyğundur (bütün modellər bu texnologiyanı dəstəkləmir). Sonra bir sıra hərəkətləri yerinə yetirməli olacaqsınız: WPS düyməsini basıb saxlayın (10 saniyəyə qədər). Nəticədə müvafiq göstərici yanmalıdır. Bundan sonra texnologiyanı birbaşa televizorda aktivləşdirə bilərsiniz. Başlamaq üçün cihazların sinxronizasiyasını gözləmək lazımdır. Bəzən əlavə WPS-PIN tələb olunur. Onu istifadə etdiyiniz marşrutlaşdırıcının interfeysində görmək olar.

Sony TV simsiz əlaqə görmür

Sony TV-nin Wi-Fi şəbəkəsinə qoşulmaması halında siz vaxt və tarix parametrlərinin aktual olub-olmadığını yoxlamalı olacaqsınız. Sonra (hər şey düzgündürsə), avtomatik yeniləmələri söndürmək tövsiyə olunur. Sonra əsas menyuya qayıtmalı və pultdan istifadə edərək televizoru söndürməlisiniz. Sonra 2-3 dəqiqədən sonra yenidən yandırın.

Samsung televizoru wifi şəbəkəsinə qoşulmur

Samsung Smart TV simsiz şəbəkəyə qoşula bilmədikdə, əsas menyuda “Dəstək” bölməsinə keçməlisiniz.
Orada “Samsung ilə əlaqə saxlayın” maddəsini seçin, “Aşağı ox” və “Simsiz MAC” düyməsini basın. Sonra məlumatları daxil edin, yoxlayın və yadda saxlayın.

Təhsildə olan problemlər və alternativ METODOLOGİYA

Ailə,Təhsil,Elm və Dövlət.Bunlar birlikdə həzin yağış,sərin meh,parıltılı gůnəş qədər ədalətli,səxavətli və eyni zamanda bůtůn můmkůnsůzləri můmkůn edən,gůclů,můdrik,möcůzəvi bir fenomendir. Ayrılıqda isə qurumuş göl,səmum yeli vurmuş tarla,meyvəsi olmayan və yarpağı tökůlmůş ağac kimidirlər.

“Təhsil, təlim-tərbiyə hər bir dövlətin strateji əhəmiyyətli fəaliyyət sahəsi olmaqla həmin dövlətin siyasi-iqtisadi, sosial və mədəni inkişafını müəyyən edir, yeni qurulmuş cəmiyyətin mənəvi dəyərlərini formalaşdırır. Ona görə də, hər bir suveren dövlət təhsilin inkişafına xüsusi diqqət yetirir.”

“Müstəqillik qazandıqdan sonra yeni cəmiyyət quruculuğunun sivilizasiyalı, demokratik modellərin axtarışı prosesində, təhsil sisteminin yeniləşməsində dünya təcrübəsinə inteqrasiya geniş miqyas almışdır. İqtisadi sferadan tutmuş sosiumun bütün sahələrində müşahidə olunan inkişaf tendensiyası dövlətimizin gələcəyi ilə bağlı nikbin tərzli fikirlərin yaranmasına səbəb olur. Qısa bir müddət ərzində müstəqil ölkəmizin yüksək nailiyyətlər əldə etməsi, beynəlxalq miqyasda əhəmiyyətli təşəbbüslərlə çıxış edən demokratik dövlət kimi tanınması, gündən-günə əhalinin maddi rifahının yüksəlməsi və sair qarşıya qoyulan zəruri məsələlər Azərbaycan Respublikasının tərəqqi indikatorları qismində çıxış edir.” “Əlbəttə ki, ümumi inkişaf prosesi ölkənin ali və ümumtəhsil sistemində də özünü göstərir. Bu sahədə həyata keçirilən zəruri təd- birlər, atılan uğurlu addımlar, ölkə Prezidenti tərəfindən imzalanan Sərəncam və fərmanlar müasir təhsilin də keyfiyyətinin yüksəlməsinə səbəb olmuşdur.” “Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 19 iyun 2009-cu il tarixdə təsdiq etdiyi “Təhsil haqqında” Qanunun ilk müddəasına nəzər yetirmək kifayətdir: “Bu Qanun vətəndaşların Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasında təsbit olunmuş təhsil hüququnun təmin edilməsi sahəsində dövlət siyasətinin əsas prinsiplərini və təhsil fəaliyyətinin tənzimlənməsinin ümumi şərtlərini müəyyən edir, təhsilin ayrı-ayrı pillələri üzrə müvafiq qanunların və digər normativ hüquqi aktların qəbul edilməsində baza rolunu oynayır”. “Çünki təhsil faktoru hər bir fərdə təsir etmək gücünə malikdir və bunun müsbət nəticəsini sivil cəmiyyətin bütün inkişaf mərhələlərində görmək mümkündür” “Əlbəttə, müasir təhsil sisteminin səviyyəsini daha da yüksəltmək üçün bundan öncə infrastruktur işləri tamamilə tənzimləməli və yekunlaşdırmalı, müasir texniki vasitələrlə təmin olunmuş təhsil ocaqları yaradılmalı, nəhayət, güclü elmi-pedaqoji kadrlar formalaşdırılmalıdır. Prezident İlham Əliyev M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin Bakı filialının yeni tədris kompleksinin açılış mərasimindəki çıxışında demişdir: “. Təhsil prosesi lazımi səviyyədə təşkil edilməmişdirsə, tədrisin səviyyəsi axsayırsa, tələbələr bilik qazanmağa nə qədər can atsalar da, nəticə əldə etmək çətin olacaqdır. MDU-nun Azərbaycandakı filialı çərçivəsində biz tədrisin səviyyəsinin yüksək olduğunu, habelə gənclərin biliklərə can atdığını görürük”. “Çünki təhsil elə bir mürəkkəb struktura malik olan bir sahədir ki, bura yatırılan investisiya bir neçə mərhələdən sonra öz müsbət nəticəsini verməyə başlayır. Bu səbəbdən, müasir təhsilin dünyəvi elmi-pedaqoji çərçivədə inkişaf etdirilməsinin müəyyən qədər zamana ehtiyacı var.” “Müstəqilliyimizin ilk illərində Azərbaycanın təhsil sisteminə yetərincə ciddi zərbələr dəymiş və demək olar ki, bu sahədə özfəaliyyətə geniş yer verildiyinə görə arzuolunmaz böhranlı məqamlar hökm sürmüşdür.” “Lakin ölkənin bütün sahələrində olduğu kimi, təhsil sferasında da inkişaf prosesi Ulu öndər Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişindən sonra müşahidə olunmağa başladı.

Ümummilli liderin: “Təhsil sahəsi həyatımızın ən gərəkli, ən mühüm sahəsidir. O, milli məqsədlər, mənafelər əsasında qurulmalıdır” məntiqi fikri bu sferanın əsaslı inkişaf etdirilməsi üçün baza rolunu oynadı. Təhsilin strateji sahə kimi tərəqqisi üçün hər il büdcədən artımlı maliyyə ayırmalarının verilməsi və müvafiq addımların atılması təhsilin keyfiyyətini günü-gündən yüksəldirdi.” “Azərbaycanın gələcəyi baxımından daha çox əhəmiyyət kəsb edən faktorlardan birini də məhz ölkə gənclərinin dünyanın müxtəlif mütərəqqi demokratik dövlətlərindəki nüfuzlu təhsil ocaqlarında təhsil almalarını təmin edən, daha çox ictimaiyyətin diqqətini cəlb edən mövcud dövlət proqramı təşkil edir. Bu proqram çərçivəsində artıq yüzlərlə azərbaycanlı gənc müxtəlif tanınmış dünya universitetlərində təhsil almağa göndərilmişdir. Təhsil sisteminin inkişafının İlham Əliyev dövrünü daha geniş xarakterizə etsək deyə bilərik ki, müasir Azərbaycanın təhsil sisteminin inkişafı üçün birinci mərhələ – infrastruktur quruculuğu dövrü artıq başa çatmaq üzrədir.” “Prezidenti İlham Əliyev Bakıda keçirilən İkinci Beynəlxalq Humanitar Forumdakı çıxışında təhsilin zəruriliyini xüsusi vurğulayaraq demişdir: “Cəmiyyətlərdə, xüsusilə inkişaf etməmiş ölkələrdə təhsilin səviyyəsi mühüm rol oynayır. Biz Azərbaycanda bu sahəyə böyük diqqət göstəririk. Azərbaycanda savadsızlıq yoxdur, intellektual elita formalaşır, elmin, təhsilin inkişafı sürətlə gedir. Təhsil hər bir cəmiyyəti irəliyə aparan amildir. İntellektual potensial bu gün və xüsusilə gələcəkdə hər bir ölkənin inkişafını müəyyən edəcəkdir”. Prezidentin köklü məntiqə əsaslanan bu müddəaları təhsilin cəmiyyətdəki zəruriliyini və durmadan inkişafını bir daha təsdiq edir. Bütün bunlarla yanaşı, müasir təhsil sistemində təkzibolunmaz inkişafla bərabər, həlli mümkün olan problemlər də mövcuddur.” “Lakin müasir təhsil gündən-günə inkişafa doğru istiqamət aldıqca yeniləşmə tələb edən bu sahədə problemlərin olması labüddür və bundan sonra da olacağı şübhə doğurmur.

Çünki dünya çərçivəsində elmi-texniki tərəqqi inkişaf etdikcə, müasir təhsil sisteminin də bu sahə ilə ayaqlaşmasına ehtiyac duyulur. Bu səbəbdən, sivilizasiya arzusunda olan cəmiyyət dövlətlə birgə təhsil sahəsindəki problemlərin aradan qaldırılması üçün birgə işləməli, qarşıya qoyulan problemləri həll etməyə səy göstərməlidr. Etiraf etmək lazımdır ki, bu gün Azərbaycanın təhsil sektorunda da inkişaf tendensiyası ilə yanaşı, müəyyən problemlərin olması da müşahidə olunmaqdadır.” “Təhsil işçilərinin maaşlarının, hüquqi statusunun yetərincə olmaması, təhsil müəssisələrində müəllim-tələbə (şagird) münasibətlərinin formal xarakter daşıması, kütləvi şəkildə, bir çox hallarda qanunsuz fəaliyyətdə olan repetitorların şagirdləri məktəb mühitindən uzaqlaşdırması, əsassız olaraq açılmış xüsusi hazırlıq kurslarının valideynləri xərcə salması və sair məsələlər təəssüflər olsun ki, hələ də qalmaqdadır. Ən xoşagəlməz hal da ondan ibarətdir ki, söylənilən problemlər üzrə vəziyyət daha da kəskinləşməyə doğru gedir ki, bu da ortaya fərqli nüansların çıxmasını şərtləndirir.” “Gələcəyimiz olan şagirdlərin (tələbələrin) əsaslı şəkildə təhsil almaları üçün vətənpərvər və peşəsini həqiqətən sevən, xalqına xidmət göstərəcək elmi-pedaqoji kadrlar hazırlanmalıdır. Şagirdlərə dərsliklərin pulsuz verilməsi məsələsi isə tamamilə şəffaflaşdırılmalıdır ki, insanlar arasında fərq qoyulmasın və vətəndaşlarda narazılıq hissləri formalaşdırmasın. Həmçinin, o da vurğulanmalıdır ki, cəmiyyətdə 12 illik ümumtəhsil sisteminə keçidlə bağlı müəyyən rəylər formalaşmaqdadır” “Ən azından cəmiyyət bilməlidir ki, lüzumsuz repetitorluğu aradan qaldıracaq, şagirdləri hazırlıq kurslarından məktəbə qaytaracaq bu sistem bütünlükdə elektron təhsilalmanı aktuallaşdıracaq. İstifadə olunacaq bütün fənlər üzrə dərsliklər və dərs vəsaitləri elektron qaydada olmalıdır ki, imkansız ailələrin də övladları ümumi tədris prosesindən kənarda qalmasınlar.” “Milli səviyyədə təhsilin inkişaf etdirilməsi üçün konkret hədəflər müəyyənləşdirilməlidir ki, tərəqqi prosesi kortəbii olmasın.” “Ümumtəhsil məktəbləri, bitirmiş məzunların 40 faizinin ali məktəblərə qəbul olunması göstəricisi yetərincə yüksəldilməlidir. Hazırda bu rəqəm Azərbaycanda 30 faiz təşkil etdiyindən çox ciddi narahatlıq doğurur və bu gün ən zəruri problem kimi aktuallıq kəsb edir.” “Xaricdə təhsil alan gənclərimizin sayını dəfələrlə artırmalıyıq. Bununla, onların elmi-pedaqoji potensialından ölkəmizin təhsil sahəsindəki problemlərinin həllində istifadə etmək mümkündür.

Bununla biz ölkəmizdə təhsilin köklü inkişafına nail ola bilərik.” “Müasir təhsil sisteminə yeni baxışlı, fəal/interaktiv təlimi tətbiq edə biləcək elmi-pedaqoji kadrların hazırlığına xüsusi diqqət yetirilməlidir. Xüsusilə, dəqiq elmlər (riyaziyyat, kimya, biologiya və sair) üzrə təcrübəli mütəxəssislərin (professor, dosent) yetərli sayda olmaması (getdikcə sayca tükənməsi) sonrakı təhsil illəri üçün ciddi problemlər yarada bilər.” “Qeyd etmək lazımdır ki, ali təhsilin ikinci pilləsini təşkil edən magistratura, onun məzmunu, forması, elmə xidmət edib etməməsi hələ də açıq qalır. Bu sahəyə daha çox magistr diplomu həvəskarları meyil edirlər ki, bu da sonrakı təhsil pilləsində doktorant dərəcəli elmi-pedaqoji kadrların hazırlanmasına imkan yaratmır. Ali məktəblər həm də elmi mərkəz statusuna malik olduğuna görə kafedraların tədqiqat mənbəyi kimi əhəmiyyəti böyükdür və bugün müasir təhsil metodları, fəal/interaktiv təlim üsulları onun funksiyasını bir qədər də artırır.” “Lakin mövcud olan problemlər vaxtında həll edilməlidir ki, ali təhsil sferasında keyfiyyət göstəricilərinin sayı artsın, elmi sahədə ciddi nailiyyətlər əldə olunsun. Bununla da, ölkədə insan kapitalının formalaşdırılması prosesi davamlı xarakter alsın. Respublika Prezidenti İlham Əliyev bu məsələyə böyük önəm verərək qeyd edir: “Əlbəttə, qarşımızda duran bütün vəzifələri gerçəkləşdirməyə nail olmaq üçün bizə ilk növbədə, peşəkarlar lazımdır. Bütün sahələrdə peşəkarlar lazımdır. Hansısa mühüm bir istiqamətə peşəkar kadr gələn kimi biz o saat müsbət dinamika görürük. Müasir dünyada ölkənin uğurunu biliklər, elm, texnologiyalar və təhsil müəyyən edir.” Ulu öndər Heydər Əliyev gənc nəslin təlim-tərbiyyəsinin vacibliyini, onun həmişə diqqət mərkəzində saxlanılmasını, bu istiqamətdə fasiləsiz, məqsədyönlü fəaliyyətin aparılmasını vurğulayarkən deyirdi ki, “dünyanın gələcəyi elmli insanların çiyinləri üstündə qurulacaqdır”. Ulu Öndərin gənc nəslin təlim-tərbiyəsinə bu cür yanaşması Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İ.Əliyevin fəaliyyətində ön plana çəkilmiş, nəticə etibarı ilə “Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası”sənədi meydana gəlmişdir. Bu sənəd müəllim-valideyin, müəllim-şagird münasibətlərinə yeni yanaşmanı zərurətə çevirdi. Təhsil müəssisələrində demokratikləşdirmə, inteqrasiya, humanistləşdirmə, fərdləşmə prinsiplərini əks etdirən yeni təhsil sistemi yaranmış və inkişaf etməkdədir. Bu prinsiplərin reallaşdırılması prosesi öz-özülüyündə cəmiyyətin inkişaf atmosferasında yeni şəraitdə problemlərlə üzləşməsi qanunauyğundur.

Problemlərin çevik, nəticəyönümlü həllində humanizm prinsiplərinə söykənən müəllim-şagird münasibətlərində dioloji mədəniyyət xüsusi yer tutur. Lakin təhsil qanunvericiliyində, təhsil sahəsində dövlət siyasətinin mahiyyətinə əsaslanan planlaşdırma və icra sistemində hər bir fərdin məsuliyyətlə yanaşması, rastlaşdığımız aktual problemlərin tam həllində ləngidici cəhətlər var. “Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası”nda hazırki dövrdə təhsillə bağlı hədəflərdən biri də şəxsiyyətlərin formalaşmasına yönəlmiş milli-mənəvi, bəşəri dəyərlər ruhunda gənc nəslin tərbiyyəsi öz aktuallığını saxlayır. Belə ki, məktəb-valideyin, valideyin-müəllim əlaqələrini yeni müstəviyə gətirməklə pedaqoji, psixoloji əməkdaşlıq məktəbin fəaliyyət proqramlarında öz əksini tapmışdır. “Ümumtəhsil məktəbinin Nümunəvi Nizamnaməsi”nin bütün tələbləri çərçivəsində yeni pedaqoji texnologiyaya görə təlimin məqsədi şagirdin fikirlərini, davranışını dəyişməkdir.” “Təhsilin inkişafı üzrə “Dövlət Strategiyası”nın bütün kriteriyaları üzrə dinamiklik müəllim-valideyin, valideyin-şagird, şagird-müəllim zəncirindəki həssas həlqədə zəifləyir, şəxsiyyətin inkişafına əngəl yaradır. Daha çox bu zəncirin valideyin-şagird həlqəsində-ailədə özünü göstərir. Bunun üzərinə mühit amillərini də əlavə etsək (televiziya, internet) problemlər ciddiləşir. ” “Müəllim bu problemləri nə qədər dərindən başa düşsə də, fəaliyyətində ən yaxşı metodika işləyib tətbiq etsə də, müəllim-valideyin, müəllim-şagird münasibətlərində humanizmm prinsiplərindən yanaşsa da, qarşıya qoyulmuş məqsədə çatmaqda gərginlik yaranır. Ailənin ab-havası uşağın psixologiyasını formalaşdırır.” “Məhz əksər məktəblərdə psixoloq kadrlarının olmaması səbəbindən təhsildə çətinliklə qarşılaşan, davranışında çatışmazlığı olan uşaqların üzə çıxarılması, onlarla xarakterinə uyğun işin qurulması, siniflərdə sosial-psixoloji mühitin yaradılması, təhsil alanlarla və təhsil verənlər üçün psixoloji inkişaf atmosferinin təmin olunması ləngiyir və yaxud heç olmur.” “Qeyd etmək yerinə düşər ki, qloballaşan dünyada gənc nəsil üçün milli-mənəvi dəyərlər xüsusi rol oynayır. Ölkəmizdə buna böyük əhəmiyyət verilir, təhsilin inkişafı üzrə “Dövlət Strategiyası”nda bu məsələ geniş və aydın şəkildə öz əksini tapmışdır. Cənab Prezident İlham Əliyevin milli-mənəvi dəyərlərimizlə bağlı gözəl fikirləri var. Vətənə bağlı olmayan, vətənpərvərlik hissindən kənar adamlar bu fikirləri heç zaman əxz edə bilməzlər.” “Müasir dövrdə ümumitəhsilin aktual problemlərindən danışarkən xüsusi qeyd etmək lazımdır ki, tədris olunan fənləri əhatə edən elektron resurslar məhduddur, əksər kənd məktəblərində isə heç yoxdur.

Şagirdlərin vətənpərvər ruhda tərbiyə olunmasında əsas yük Azərbaycan tarixi və coğrafiya, GHÇ və dil-ədəbiyyat fənlərinin üzərinə düşür. Bu fənlər üzrə hətta sadə elektron resursların (səs, şəkil, video, qrafik) hazırlanması üçün şərait yoxdur. ” “Bu da tədrisin keyfiyyətinə ciddi təsir göstərir. İndi hamının internetdən istifadə etmək imkanı var. Onun faydalı tərəfləri çoxdur, lakin müasir gənc, yeniyetmə uşaqların internetdən istifadəsi nəinki onlara xeyir verir, onların mənəvi-tərbiyəvi, psixoloji durumlarına çox mənfi təsir göstərir. Xüsusən aqressiv döyüş səhnələri olan internet oyunları şagirdlərin psixologiyasına ciddi təsir göstərir. Belə gənclər cəmiyyətdə düzgün mövqe tutmaqda çətinlik çəkirlər. ” “Son dövrlər məktəblilər üçün zərərli olan və asılılıq yaradan vərdişlərin ən geniş yayılanları onların sağlamlığına, mənəviyyatına, psixologiyasına ən çox təsir edənləri – faydasız televiziya verilişləri, mobil telefonlar, siqaret çəkmək, həddindən artıq yemək, yüksək şəkər istehlakı, az hərəkətlilik və s. göstərmək olar. Məktəbin müvafiq iş planlarında şagirdlərin bu pis vərdişlərə “yoluxmağının” qarşısını almaq üçün bütün vasitələrdən istifadə etməsinə baxmayaraq onu yaradan ailə ilə bağlı və sosial səbəblər görülmüş tədbirlərin faydalı iş əmsalını aşağı salır. ” “Bu işdə müəllim-valideyin münasibətlərinin düzgün qurulmasına əks təsir edən uşağa valideyin dəstəyinin kifayət qədər olmaması, uşaqlara həddindən artıq sərbəstlik verməsi, valideyinlərlə uşaq arasındakı ünsiyyətin normal olmaması, lazımsız ailə intizamı və s. amilləri göstərmək olar. Valideyin ilk növbədə uşağın zərərli vərdişlərlə məşğul olan insanların əhatəsində olmamasına nəzarəti artırmalı, uşaq üçün ciddi faydalı məşğuliyət yaratmalıdır. Təlim prosesinə mənfi təsir göstərən bu kimi vərdişlərin qarşısını almaqda təkcə müəllimlərin fəaliyyəti yetərli deyil.” “Müasir mərhələdə təhsilin irəli aparılması istiqamətində əsaslı islahatlar həyata keçirilsə də, bütövlükdə tam inkişafa nail olmaq hələ ki, mümkün olmamışdır. Bu baxımdan, ölkəmizdə mövcud şəraitdə təhsil sahəsində də problemlər var və onların həlli labüddür. Ümumi olaraq Azərbaycanın təhsil sistemində olan problemləri aşağıdakı kimi şərh etmək olar: İlk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrini bitirən şəxslərin sayı iqtisadiyyatın tələbatı ilə üst-üstə düşmür. Son illər ümumi təhsil müəssisələrini bitirən məzunların yalnız 11 faizinin ilk peşə-ixtisas təhsili müəssisələrini seçməsi, ümumilikdə həmin pillədə təhsilalanların cəmi 25–27 min nəfər təşkil etməsi əhalidə ilk peşə-ixtisas təhsilinə marağın aşağı olduğunu göstərir” “Ölkəmizdə məktəbəqədər təhsilə cəlb olunma səviyyəsi aşağıdır. Belə ki, məktəbəqədər təhsillə əhatə səviyyəsi şəhərlərdə 23,4, kəndlərdə 8,7, ölkə üzrə isə 16,5 faiz təşkil edir” “Səriştəyə əsaslanmayan, əmək bazarında yetərincə rəqabətli olmayan əmək haqqı sistemi və maddi stimullaşdırma mexanizmlərinin adekvat olmaması təhsildə müəllim amilinin inkişafına mənfi təsir göstərmişdir” “Məktəblərdə və ali təhsil müəssisələrində xarici dillərin tədrisinin aşağı səviyyəsi ölkədə təhsil alan tələbələri dil biliyini inkişaf etdirməsi üçün əlavə kurslara üz tutmağa məcbur edir; Əmək bazarının tələblərinə uyğun olmayan, səmərəsiz kadr hazırlığı ölkədə bəzi sahələrdə kadr çatışmazlığı ilə, bəzi sahələrdə isə işsizlik probleminin yaranması ilə nəticələnmişdir; Xüsusən ali təhsil müəssisələrini bitirənlərə təyinat sisteminin tətbiq olunmaması təhsil sisteminin ən böyük problemlərindən biri hesab oluna bilər” “Beləliklə, ölkəmizdə təhsil sisteminin inkişaf etdirilməsi istiqamətində davamlı addımlar atılsa da, bu və ya digər problemlər hələ də öz həllini tapmamışdır.

Lakin bu problemlərin həll olunması ölkənin davamlı inkişafı üçün vacibdir. Buna görə də ölkə rəhbərliyi bu istiqamətdə ardıcıl tədbirlər həyata keçirir.” “Ali təhsil müəssisələrinə ixtisas seçimi prosesinə daha ciddi nəzarət olunması, xüsusən əmək bazarının tələbi ilə üst-üstə düşməyən ixtisasların başqaları ilə əvəz olunması, eləcə də abituriyentlərə ixtisas seçimi öncəsi ixtisaslarla bağlı ətraflı məlumatların verilməsi (ixtisasların gələcəkdə abituriyentlərə nə qazandıra biləcəkləri, iş prosesində hansı işləri görəcəkləri haqqında ətraflı məlumatları əks etdirən broşuraların yayımlanması ixtisas seçimi səhvlərinin aradan qaldırılmasına yardımçı ola bilər” “Müəllimlərin peşəkarlıq səviyyəsinin yüksəldilməsi və daha gənc kadrların tədris prosesinə cəlb olunması; Ucqar kəndlərdə yeni məktəblərin inşası və burada təhsilə cəlb olunma səviyyəsinin yüksəldilməsi (xüsusən qızların təhsilə cəlb olunması istiqamətində ardıcıl fəaliyyətin həyata keçirilməsi); Orta və ali təhsil müəssisələrində xarici dillərin tədrisinə yerli müəllimlərlə yanaşı xaricdə təhsil almış, eləcə də xarici müəllimlərin cəlb edilməsi və ya xarici dil müəllimlərinin peşəkarlıq səviyyəsini artırmaq üçün onların müvafiq ölkələrdə kurs keçmələrinə imkanlar yaradılması” “Müəllimlərin əlavə qazanc mənbəyi axtarması” probleminin həlli üçün əməkhaqlarının yüksəldilməsi, eləcə də, stimullaşdırıcı mexanizmlər və səmərəli monitorinq sistemi vasitəsilə müəllim fəaliyyətinin keyfiyyətinin artırılması; Təhsildə maliyyələşdirmə sisteminin tədrisin keyfiyyətinə görə müəyyən edilməsi; Qeyd edək ki, orta və ali təhsil müəssisələri üçün nəzərdə tutulan bu təkliflərin həyata keçirilməsi dövlət orqanlarının üzərinə düşsə də, bu işdə məktəb müəllimləri və tələbələrin də fəallığı və onların proseslərdə yaxından iştirakı həmin problemlərin həllinin sürətlənməsinə imkan yarada bilər.” “Dərslərin distant formada keçirilməsi müəyyən problemlərin yaranmasına səbəb olsa da, pandemiya ilə əlaqədar tədrisin bu şəkildə təşkili hazırkı dövr üçün təhsilin davamlılığının təmini baxımından ən münasib yol sayılır.” “Qabaqcıl universitetlər artıq bir neçə ildir ki, məsafədən bəzi proqramlar təqdim edirlər və onların bu metodla verdikləri təhsil heç də ənənəvi təhsildən geri qalmır. Əksinə, həm iştirakçıların zaman və məkan məhdudiyyətlərinin ortadan qalxması, həm də universitetdəki təhsil verənlərin fiziki olaraq imkanlarının və istifadə olunan adutoriya məkanının məhdudluğu problemi bu tədris metodunda aradan qalxmış olur.”

“Lakin bu metodla tədrisin bütün ixtisaslarda, xüsusilə tətbiqi sahələrdə çox da uğurlu olmaması bir faktdır. Universitetlərin də onlayn təhsili əvvəllər müəyyən ixtisaslarda, xüsusi ilə humanitar və ictimai elmlərdə təqdim etməsinin səbəbi də bu məsələ idi. Keçən ilin əvvəllərindən dünyanı cənginə alan COVİD-19 pandemiyası təhsil sahəsinin distant olmasını zəruri etdi. Yəni hazırda distant təhsil bir seçim yox, zərurətdir. İnsan həyatının və sağlamlığının daha önəmli olduğunu nəzərə alaraq, ölkələrin bu addımı atması düzgündür. Sadəcə ölkələrin distant təhsil infrastrukturu bu dönəmin ən az itki ilə bitməsində əhəmiyyətli rol oynayır”. “Hətta ən inkişaf etmiş ölkələrdə belə təhsilalanların 15-20 fazi bu prosesə qoşula bilmədi və müəyyən qədər təhsildən uzaq qaldı. Azərbaycan pandemiyadan dolayı distant təhsilə ən erkən qoşulan ölkələrdən biri kimi bu prosesi kifayət qədər yaxşı idarə edə bildi” “Qeyd etdiyim kimi, hazırda təhsil verənlərin xüsusi ilə son illərdə müəllimlik peşəsinə qəbul olunanların texnolohiyadan istifadə bacarıqları xeyli yüksəkdir. Amma etiraf etmək lazımdır ki, xüsusilə yaşlı müəllimlərin online tədris texnologiyalarından istifadə bacarıqları zəifdir və bu prosesdə onlara müəyyən təlimlərin verilməsi zəruri idi. Eyni zamanda Teams proqramının Təhsil Nazirliyinin dəstəyi ilə məktəblərdə tətbiqi müsbət addım olsa da, internetin sürəti və proses iştirakçılarının bu proqramdan istifadə bacarıqlarının zəifliyi müəyyən problemlərə gətirib çıxardı. Texnoloji problemlər olaraq sabit telefon xətti ilə internetin sürətinin zəif olması, mobil şəbəkələrdən istifadə edilincə isə sürətin yaxşı olmasına rəğmən internetiqn qiymətinin baha olması göstərilə bilər” “Eyni zamanda, şagirdlərin ev şəraiti və evdə təhsil alan sayının şox olması prosesə mənfi təsir göstərən faktorlardandır”. “digər bir problem valideynlərin şagirdlərin tədris proqramına tam nəzarət etməməsi və ya edə bilməməsidir. Bəzi valideynlərin işləməsi və ya bu dönəmin sanki şagirdin tətildə olması kimi qəbul etməsi buna əsas verir. Eyni zamanda müəllimlə göz təmasının olmaması və şagirdin öz komfort zonasından çıxmaması distant təhsilin effektivliyini azaldır”. “Bütün neqativ aspektlərinə rəğmən distant təhsilin bir illik tətbiqi şagird və tələbələrdə texnologiyadan istifadə bacarıqlarını xeyli artırdı.” “Ənənəvi təhsilə keçən zaman da bu texnoloji imkanlarından istifadəyə davam edilməlidir.

Bu imkanlardan daha effektiv istifadə üçün məktəblərdə infrastruktur qurulmalı və həm təhsilverənlərə, həm də təhsil alanlara təlimlər verilməlidir.” “Bəzi uşaqlar sağlamlıq imkanlarının məhdudluğu səbəbindən orta məktəbə getmək həyəcanını yaşamaqdan məhrumdurlar. Yəni, bu uşaqlar orta təhsillərini adi məktəblərdə deyil, ev şəraitində, ya da onlar üçün ayrılmış xüsusi məktəbdə davam etdirmək məcburiyyətindədirlər. ” “Təsil Nazirliyi 9 min 144 sağlamlıq imkanları məhdud olan şagirdin evdə təhsil aldığını açıqlayıb. Amma açıqlanan rəqəmdən başqa, bu imkandan yararlanmayan sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqların kifayət qədər olduğunu da nəzərə alsaq, o zaman evdə təhsil məktəbinin sayının az olduğu və xüsusən rayonlarda olmaması problemlərdən biridir.” “Sağlamlıq imkanları məhdud olan şagirdlər üçün bütün dünyada evdə təhsil proqramı var. Həm də xarici ölkələrin bu proqramı ölkəmizdəkindən fərqli olaraq, təkcə orta məktəblərə deyil, eyni zamanda kollec və ali məktəblərə də aiddir. Rusiya Təhsil Nazirliyi bununla 2013-cü ilin sentyabrın 20-də qərar qəbul edib. Məktəbə gəlmək imkanı olmayan (sağlamlıq baxımından) şagirdlərə xüsusi müəllimələr cəlb olunub. ” yu-Yorkun Nyubörn şəhərində isə şagirdlərlə yanaşı, tələbələr də bu xidmətdən istifadə edirlər. Məsələn, “Mount Saint Mary College” məhz belə tələbələr üçün nəzərdə tutulan təhsil ocağıdır. Azərbaycanda evdə təhsil SSRİ dövründə də olub. Hazırda evdə təhsil Nazirlər Kabinetinin 10 may 2002-ci il tarixli 77 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmiş “Evdə təhsil almaq hüququ verən xəstəliklərin siyahısı və evdə təhsilin təşkili Qaydaları”na uyğun həyata keçirilir. Həmin qaydalara görə, evdə fərdi qaydada təhsil alan şagird evdə məktəbə və ya ərazidəki yaxın məktəbə cəlbedilir və onun təlim-tərbiyəsinin təşkili həmin məktəbə həvalə olunur. Onu da qeyd edək ki, ümumtəhsil məktəblərində evdə fərdi təhsilə cəlb olunmuş şagirdlərə dərs deyən müəllimlərin əməkhaqqı ilə ümumtəhsil məktəblərində adi siniflərdə dərs deyən müəllimlərin əməkhaqqı eynidir. Belə ki, müəllimənin bir saat əmək haqqı isə 22.78 AZN-dır. “Aparılan araşdırmalara əsaslanaraq deyə bilərik ki, təhsilə cəlb olunan əlil uşaqların böyük əksəriyyəti evlərində təhsil alırlar. Bunu yuxarıda qeyd olunan evdə təhsil məktəbinə gedən şagirdlərin sayından da aydın görmək mümükündür. Amma evdə təhsil almaq üsulu müasir dövrdə səmərəli deyil. Çünki əsas məsələ həmin şagirdlərin cəmiyyətə inteqrasiya olunmasıdır, bunun üçün də əlil uşaqlar öz həmyaşıdları ilə birlikdə təhsil almalı və ünsiyyətə girməlidirlər. Bunun üçün isə sağlamlığı məhdud uşaqlar üçün iki məktəb deyil, daha çox məktəb açılmalı, bundan başqa, onların infrastruktur problemləri aradan qaldırılmalıdır. Onların hərəkəti üçün lazımi şərait yaradılmalıdır.

Məsələn, həmin şagirdlər üçün xüsusi nəqliyyat ayrıla bilər. Bir sözlə, təkcə məktəb yaratmaqla və ya həmin uşaqları məktəbə cəlb etməklə iş bitmir, onlar üçün kompleks təminetmə olmalıdır. Onların cəmiyyətə inteqrasiyası üçün əsas məsələlərdən biri isə valideynlərin maarifləndirilməsidir.” “sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqların sağlam uşaqlarla birgə təhsil almaları problemli məsələdir. Belə bir imkanı yalnız inklüziv təhsil yarada bilər. İnklüziv təhsil xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqların ümumi təhsil müəssisələrində sağlam uşaqlarla birgə təhsil almasıdır.” Bu təhsil sistemi xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqlarda özünə inamı artırır və digər normal uşaqlarla bərabərhüquqlu olmasını təmin edir. İnklüziv təhsil xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqların yalnız təhsil hüquqlarını dəstəkləməklə bitmir. Bu tip təhsil fiziki cəhətdən qüsurlu uşaqların cəmiyyətə inteqrasiyasını, müstəqil şəkildə qərar vermə imkanlarını, hüquqlarını öyrətmək məqsədi daşıyır. Belə olan halda, sağlamlığı məhdud uşaqların yaşamaq istəyi və həvəsi daha da artır, onlarda gələcəyə ümid yaranır. inklüziv təhsilin inkişafı dünyanın bir çox ölkələrində təhsil siyasətinin prioritetlərindəndir. Aparılan islahatlar təhsilin beynəlxalq prinsip və standartları ilə uyğunlaşması məqsədi daşıyır. Artıq təhsilin məqsədlərindən biri də əlilliyi olan insanların cəmiyyətə inteqrasiyasını stimullaşdırmaq və onu reallığa çevirməkdir. “Dünyanın müxtəlif ölkələrində mövcud olan müasir təhsil sistemləri təhsil və onun strukturunun variativliyi, konkret problemlərin çeşidli həlli yolları baxımından fərqlənirlər. Bir də ümumi tendensiyalar var ki, onlara yanaşma adətən eyni fəlsəfəyə malikdir. Müasir təhsilin ümumi tendensiyalarından danışarkən toxunulan ilk problemlərdən biri inklüziv təhsildir. İnsan haqlarının inkişafı, təhsil prosesinin müasirləşməsi, qloballaşma kimi kütləvi proseslər hər bir dövlətin inklüziv təhsil anlayışına daha həssas yanaşmasını tələb edir. Hazırda bu məsələ ilə ilgilənməyən az ölkənin adını çəkmək olar ki, bu da əsas etibarilə onların ağır sosial-iqtisadi durumu, qeyri-sabit siyasi quruluşu və s. səbəblərlə izah oluna bilər. İnklüziv təhsil kimi qayəsində humanizm elementləri duran problemlərin həllinə sosial rifahı yüksək olan ölkələrdə xüsusi diqqətlə yanaşılır.” Bütün bunların ümumi olaraq cavabında deyə bilərik ki,,Zəfərlə bitirdiyimiz müharibə nəticəsində azad etdiyimiz torpaqlarımızda qurulacaq yeni düzəndə yeni tipli təhsil müəssələrinin tikilməsi xüsusi önəm kəsb edən məsələlərdən ən vacibidir.Burda fəaliyyət göstərəcək təhsil müəssələrində yuxarıda sadaladığımız bütün problemlər öz həllini tapmış formada daha səmərəli və faydalı fəaliyyət göstərəcəkdir.

Kərim Novruzov,
Ağdam rayon 95 saylı köçkün tam orta məktəbinin direktoru