İstanbul Konvensiyası
a) maraqlı tərəflərin n ü mayəndələrinin iştirakı ilə işə baxılmasını davam etdirir və ehtiyac olduqda, işin hallarını təhqiq edir; bunun səmərəli aparılması üçü n maraqlı d ö vlətlər b ü t ü n zəruri şəraiti yaradırlar;
Avropa insan hüquqları konvensiyası
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 3 fevral tarixli Sərəncamı əsasında, martın 8-də Azərbaycan Respublikasının Avropa Şurası yanında daimi nümayəndəsi Fəxrəddin İsmayılov tərəfindən Strasburqda, Avropa Şurasının Baş katibi Mariya Peyçinoviç Buriçin iştirakı ilə, “İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında” Konvensiyanın ölüm cəzasının bütün hallarda ləğvinə dair 13 nömrəli Protokolu imzalanıb.
Bu barədə Day.Az-a Azərbaycan Respublikasının Avropa Şurası yanında daimi nümayəndəliyindən bildirilib.
Məlum olduğu kimi, Ümummilli Lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə ilk əvvəl 1993-cü ildən etibarən Azərbaycan Respublikasında ölüm cəzasının icrasına moratorium tətbiq olunmuş və 1998-ci ildə isə milli qanunvericiliyimizdə ölüm cəzasının tətbiqi ləğv edilmişdir.
Bununla belə, Azərbaycan Respublikasının tərəf çıxdığı Mülki və siyasi hüquqlar haqqında Beynəlxalq Paktın İkinci Fakültətiv Protokolu, habelə “İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında” Konvensiyanın 6 nömrəli Protokolu müstəsna hal kimi müharibə dövründə törədilmiş müharibə cinayətlərinə görə ölüm cəzası tətbiq etmək imkanını saxlamışdır. Lakin Ulu Öndərin müəyyən etdiyi humanist siyasətə sadiq qalaraq, ölkəmiz heç vaxt ölüm cəzasının tətbiqi imkanından istifadə etmək niyyətində olmamışdır.
Beləliklə, müvafiq ölkədaxili ratifikasiya prosesi yekunlaşdıqdan sonra 13 nömrəli Protokola qoşulmaqla, Azərbaycan Respublikası ölüm cəzasını tamamilə, o cümlədən müharibə dövründə və ya qaçılmaz müharibə təhlükəsi zamanı törədilmiş cinayətlərə görə qadağan etmək və eləcə də yaşamaq hüququnu ən yüksək səviyyədə təmin etmək iradəsini rəsmi şəkildə təsdiq etmiş olacaqdır.
İstanbul Konvensiyası
İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsinə dair Konvensiyası (ETS №5, 1950) və ona əlavə protokollar, Avropa Sosial Bəyannaməsi (Xartiyası) (ETS №35, 1961, 1996-cı ildə düzəliş edilmiş, ETS №133), İnsan alverinə qarşı Avropa Avropa Şurası Konvensiyası (CETS № 197, 2005) və Uşaqların Cinsi İstismardan və cinsi İstifadədən qorunması haqqında Avropa Şurası Konvensiyasını (CETS № 201, 2007) xatırlayaraq;
Avropa Şurası Nazirlər Komitəsinin Avropa Şurasına üzv dövlətlərə verdiyi aşağıdakı tövsiyələri nəzərə alaraq: Qadınların zorakılıqdan qorunmasına dair Rec (2002) 5 saylı Tövsiyə, Gender standartları və mexanizmlərinə dair CM / Rec (2007) 17 saylı Tövsiyəsi, qadın və kişi arasındakı münaqişələrin qarşısının alınması və sülhün bərqərar edilməsində rollarına dair CM / Rec (2010) 10 saylı müvafiq tövsiyə qərarları;
Qadınlara qarşı zorakılığa dair vacib standartlar qoyan Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin getdikcə genişlənən iş qanununa baxaraq;
Mülki və Siyasi Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakt (1966), İqtisadi, Sosial və Mədəni Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakt (1966), Birləşmiş Millətlər Təşkilatının “Qadınlara qarşı zorakılığın bütün formalarının aradan qaldırılması haqqında” Konvensiyası (“CEDAW”, 1979) və Könüllü Protokolu, həmçinin CEDAW Komitəsinin qadınlara qarşı zorakılıq haqqında 19 saylı Ümumi Tövsiyəsi, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Uşaq Hüquqları Konvensiyası (1989) və Könüllü Protokolları (2000) və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Əlilləriyi olan şəxslərin Hüquqları Konvensiyasını (2006) nəzərə alaraq;
Xüsusilə Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin Roma Sazişini (2002) nəzərə alaraq;
Xüsusilə Müharibə dövründə mülki şəxslərin müdafiəsi üçün Cenevrə Konvensiyasını (IV) və Konvensiyanın I və II Əlavə Protokollarını və beynəlxalq insan hüquqlarının əsas prinsiplərini xatırlayaraq;
Qadınlara qarşı zorakılığın və ailə daxili zorakılığın bütün növünü pisləyərək;
Qadınlar və kişilər arasında de-jure və de-fakto bərabərliyə nail olmağın qadınlara qarşı zorakılığın qarşısının alınmasının əsas elementi olduğunu şüurlu şəkildə qəbul edərək;
Qadınlara qarşı zorakılığın kişi və qadın arasındakı tarixi bərabərsiz güc münasibətlərinin bir təzahürü olduğunu və bu qeyri-bərabər güc münasibətlərinin kişilərin qadınlardan üstün olmasına, qadınlara qarşı ayrıseçkiliyə və qadınların tam irəliləməsinin qarşısını almasına səbəb olduğunu qəbul edərək;
Qadınlara qarşı zorakılığın struktur xüsusiyyətinin cinsiyyətə əsaslandığını və qadınlara qarşı zorakılığın qadınların kişilərə nisbətən daha aşağı vəziyyətə düşdükləri ən vacib sosial mexanizmlərdən biri olduğunu qəbul edərək;
Qadın və qızların məişət zorakılığı, cinsi təcavüz, təcavüz, məcburi evlilik, qadın və qızların insan hüquqlarının ciddi pozuntusunu təşkil edən və qadın və kişilər arasında bərabərliyin əldə olunmasına əngəl olan “şərəf” adı verilən cinayətlər və qadın cinsiyyət orqanlarının zədələnməsi kimi ciddi şiddət hallarına tez-tez məruz qalmağını çox narahatlıqla şüurlu şəkildə qəbul edərək;
Mülki insanlara və xüsusən qadınlara təsir edən silahlı münaqişələrdə, insanlara qarşı geniş yayılmış və ya sistemli təcavüz və cinsi zorakılıq şəklində davam edən insan haqları pozuntularının mövcudluğunu və həm münaqişə zamanı, həm də sonrakı dövrdə gender əsaslı zorakılığın artması potensialının olmasını qəbul etmək;
Qadınların və gənc qızların kişilərə nisbətən gender əsaslı zorakılıq riskinə daha çox məruz qaldıqlarını və kişilərin məişət zorakılığının qurbanı ola biləcəyini qəbul edərək;
Uşaqların məişət zorakılığının, o cümlədən məişət zorakılığının şahidləri olduğunu qəbul edərək;
Qadınlara qarşı zorakılıq və məişət zorakılığından azad olunmuş bir Avropa yaratmağı qarşıya məqsəd qoyaraq,
Aşağıdakılar barədə razılığa gəlmişlər:
Mündəricat
- 1 I Fəsil — Məqsədlər, təriflər, bərabərlik və ayrıseçkiliyə yol verilməməsi, ümumi öhdəliklər
- 2 II Fəsil — Vahid siyasət və məlumat toplama
- 3 III Fəsil – Önləyici tədbirlər
- 4 IV Fəsil — Müdafiə və dəstək
- 5 V fəsil – Maddi hüquq
- 6 VI fəsil — İstintaq, təqib, prosessual hüquq və qoruyucu tədbirlər
- 7 VII Fəsil – Miqrasiya və sığınacaq
- 8 VIII Fəsil – Beynəlxalq əməkdaşlıq
- 9 IX Fəsil – Monitorinq mexanizmi
- 10 X fəsil — Digər beynəlxalq sənədlərlə əlaqələr
- 11 XI Fəsil — Konvensiyaya düzəlişlər
- 12 XII Fəsil – Yekun maddələr
- 13 Əlavə — İmtiyazlar və siyasi toxunulmazlıq (Maddə 66)
I Fəsil — Məqsədlər, təriflər, bərabərlik və ayrıseçkiliyə yol verilməməsi, ümumi öhdəliklər [ redaktə ]
Maddə 1: Müqavilənin məqsədləri
f1. Bu müqavilənin məqsədləri aşağıdakılardır: a) qadınları hər cür zorakılıqdan qorumaq və qadınlara qarşı zorakılığın və məişət zorakılığının qarşısını almaq, mühakimə etmək və aradan qaldırmaq; b) qadın və kişilər arasında ayrı-seçkiliyin bütün formalarının aradan qaldırılmasına və qadınlara səlahiyyət verilməsi daxil olmaqla, kişilər və qadınlar arasında əhəmiyyətli bərabərliyi təşviq etmək; c) qadınlara qarşı və məişət zorakılığının bütün qurbanlarını qorumaq və onlara kömək etmək üçün hərtərəfli bir çərçivə, siyasət və tədbirlər hazırlamaq; d) qadınlara qarşı zorakılığın və məişət zorakılığının aradan qaldırılması məqsədi ilə beynəlxalq əməkdaşlığı təşviq etmək; e) Qadınlara qarşı zorakılığın və məişət zorakılığının aradan qaldırılmasına vahid yanaşma qəbul etmək üçün təşkilatlara və hüquq-mühafizə orqanlarına bir-biri ilə səmərəli əməkdaşlıq etmək üçün dəstək və yardım göstərmək. f2. Tərəflərin bu Konvensiyanın müddəalarını səmərəli şəkildə həyata keçirmələrini təmin etmək üçün bu Konvensiyada xüsusi monitorinq mexanizmi yaradılmışdır.
Maddə 2: Sazişin əhatə dairəsi
f1. Bu Konvensiya qadınlara qeyri-mütənasib təsir göstərən, məişət zorakılığı da daxil olmaqla qadınlara qarşı zorakılığın bütün formalarına şamil ediləcəkdir. f2. Tərəflərə bu Konvensiyanı məişət zorakılığının bütün qurbanlarına tətbiq etmək tövsiyə olunur. Tərəflər bu Konvensiyanın müddəalarını həyata keçirərkən gender əsaslı zorakılıq qurbanı qadınlara xüsusi diqqət yetirəcəklər. f3. Bu Konvensiya sülh dövründə və silahlı münaqişə vəziyyətində tətbiq ediləcəkdir.
Maddə 3: Təriflər
f1. Bu Konvensiyanın məqsədləri üçün: a.) “qadına qarşı zorakılıq”, insan hüquqlarının pozulması və qadınlara qarşı ayrıseçkilik kimi başa düşülməlidir və bu termin qadınlara qarşı fiziki zorakılığa, o cümlədən bu cür hərəkətlərə yol vermə təhdidləri, məcburiyyət və ya ictimai və ya şəxsi həyatda baş verən azadlığa təsadüfi məhdudiyyətlər aiddir. cinsi, psixoloji və ya iqtisadi zərər və iztirabla nəticələnən bütün gender əsaslı zorakılıq hərəkətləri kimi başa düşüləcəkdir; b) “məişət zorakılığı” dedikdə, ailə və ya ailə birliyi daxilində ya da indiki və ya əvvəlki həyat yoldaşları və ya günahkarla birlikdə yaşayan şəxslər, eyni yaşayış yerini qurbanla bölüşüb-bölmədikləri və ya əvvəllər bölüşdükləri arasında baş verən fiziki, cinsi, psixoloji mənaları ifadə edilir. və ya iqtisadi zorakılıq aktları kimi başa düşüləcəkdir; c) “gender” hər hansı bir cəmiyyətin qadın və kişi üçün uyğun hesab etdiyi ictimai qurulmuş rol, davranış, fəaliyyət və xüsusiyyətlər kimi başa düşüləcəkdir; d) “qadına qarşı gender əsaslı zorakılıq” qadın olduğuna görə baş verən və ya qadınlara qeyri-mütənasib təsir edən qadına qarşı zorakılıq kimi başa düşüləcəkdir; e) “qurban” dedikdə a və b bəndlərində göstərilən davranışa məruz qalan hər hansı bir şəxs başa düşüləcəkdir; f) “qadın” termini 18 yaşdan kiçik qızları əhatə edir.
Maddə 4: Əsas hüquqlar, bərabərlik və ayrıseçkilik
f1. Tərəflər hər kəsin, xüsusən qadınların ictimai və özəl sferada zorakılıqdan azad yaşamaq hüquqlarını təşviq etmək və qorumaq üçün lazımi qanunvericilik və digər tədbirlər görülməlidir. f2. Tərəflər qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyin bütün növlərini pisləyir və ayrı-seçkiliyin qarşısını almaq üçün zəruri qanunvericilik və digər tədbirləri görür, o cümlədən: – qadın və kişi arasındakı bərabərlik prinsipini milli konstitusiyalarına və ya digər müvafiq qanunvericiliyə daxil etmək və bu prinsipin praktikada tətbiq olunmasını təmin etmək; – qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyi, o cümlədən zəruri hallarda sanksiya tətbiq etməklə qadağan etmək; – qadınlara qarşı ayrıseçkilik yaradan qanun və təcrübələri ləğv etmək. f3. Tərəflər bu Konvensiyanın müddəalarını, xüsusilə qurbanların hüquqlarını cinsinə, cinsinə, irqinə, rənginə, dilinə, dinə, siyasi və ya digər fikirlərə görə, milli və ya sosial mənşəli, milli azlıqlarla birləşməsinə, əmlakına, doğuşuna, cinsi oriyentasiyasına və s. Onlar gender şəxsiyyəti, sağlamlıq vəziyyəti, əlillik, ailə vəziyyəti, immiqrant və ya qaçqın statusu və ya hər hansı digər status kimi hər hansı bir əsasda ayrı-seçkilik olmadan tətbiq olunmasını təmin etməlidirlər. f4. Qadınları gender əsaslı zorakılıqdan qorumaq üçün zəruri olan xüsusi tədbirlər bu Konvensiyanın müddəalarına görə ayrı-seçkilik hesab edilmir.
Maddə 5: Dövlətin vəzifələri və ciddi araşdırma və araşdırma
f1. Tərəflər qadınlara qarşı hər hansı bir zorakılıq hərəkətlərindən çəkinməli və dövlət adından, vəzifəli şəxslərdən, orqanlardan, qurumlardan və dövlət adından çıxış edən digər şəxslərdən bu öhdəliyə uyğun hərəkət etmələrini təmin etməlidirlər. f2. Tərəflər qeyri-dövlət iştirakçıları tərəfindən bu Konvensiya çərçivəsində zorakılıq aktlarının qarşısının alınması, araşdırılması, cəzalandırılması və mükafatlandırılması üçün ən çox diqqət və qayğının həyata keçirilməsi üçün zəruri qanunvericilik və digər tədbirlər görülməlidir.
Maddə 6: Gender məsələlərində həssaslıq tələb edən siyasətlər
Tərəflər bu Konvensiyanın həyata keçirilməsinə və onun müddəalarının təsirinin qiymətləndirilməsinə gender perspektivi əlavə edəcək və qadınlar və kişilər arasında bərabərlik və qadınların səlahiyyətlərinin artırılması siyasətini təşviq və effektiv həyata keçirəcəklər.
II Fəsil — Vahid siyasət və məlumat toplama [ redaktə ]
Maddə 7: Hərtərəfli və əlaqələndirilmiş siyasət
f1. Tərəflər bu Konvensiyanın əhatə etdiyi bütün zorakılıqların qarşısının alınması və onlara qarşı mübarizə və qadınlara qarşı zorakılığa vahid cavab verilməsini təmin etmək üçün dövlət daxilində təsirli, hərtərəfli və əlaqələndirilmiş siyasətin qəbul edilməsi və həyata keçirilməsi üçün zəruri qanunvericilik və digər tədbirlər görüləcəkdir. f2. Tərəflər bütün müvafiq bölmələr, qurumlar və təşkilatlar arasında səmərəli əməkdaşlığı təmin etməklə və 1-ci bənddə göstərilən siyasətlər vasitəsilə zərərçəkmiş şəxsin hüquqlarının bütün tədbirlərin mərkəzində olmasını təmin ediiləcəkdir. f3. Bu müqavilə əsasında görülən tədbirlərə hökumət təşkilatları, milli, regional və yerli parlamentlər və idarələr, milli insan hüquqları instutları və qeyri-hökumət təşkilatları kimi bütün müvafiq tərəflər cəlb ediləcəkdir.
Maddə 8: Maliyyə resursları
Tərəflər bu Konvensiyada, o cümlədən qeyri-dövlət iştirakçıları və vətəndaş cəmiyyəti tərəfindən şiddətlənmənin qarşısının alınması və qarşısı alınması üçün vahid siyasət, tədbir və proqramların adekvat şəkildə həyata keçirilməsi üçün müvafiq maliyyə və insan resursları ayıracaqdır.
Maddə 9: Qeyri-hökümət təşkilatları və vətəndaş cəmiyyəti
Tərəflər bütün səviyyələrdə qadınlara qarşı zorakılıqla mübarizədə fəal rol oynayan qeyri-hökumət təşkilatlarının işlərini təqdir edəcək və həvəsləndirəcək və dəstəkləyəcək və bu təşkilatlarla səmərəli əməkdaşlıq quracaqlar.
Maddə 10: Koordinasiya orqanı
f1. Tərəflər bu Konvensiyanın əhatə etdiyi bütün zorakılıqların qarşısının alınması və onlarla mübarizə üçün siyasət və tədbirlərin əlaqələndirilməsi, həyata keçirilməsi, monitorinqi və qiymətləndirilməsi üçün cavabdeh olan bir və ya bir neçə qurum təyin edir və ya yaradırlar. Bu qurumlar 11-ci maddədə göstərildiyi kimi məlumatların toplanmasını əlaqələndirəcək, məlumatları təhlil edəcək və nəticələri paylayacaqlar. f2. Tərəflər bu paraqrafa uyğun olaraq müəyyən edilmiş və ya təsis edilmiş qurumların VIII fəslə uyğun olaraq görülən tədbirlərin ümumi mahiyyəti barədə məlumatlandırılmasını təmin edəcəklər. f3. Tərəflər bu paraqrafa uyğun olaraq müəyyən edilmiş və ya qurulan qurumların digər tərəflərin orqanı daxilində qarşı tərəf qurumları ilə birbaşa əlaqə və əlaqələr qurma imkanlarına sahib olmasını təmin edəcəklərlər.
Maddə 11: Məlumat toplama və tədqiqat
f1. Bu Konvensiyanın həyata keçirilməsi məqsədi ilə Tərəflər: a) Müntəzəm olaraq, bu Konvensiyanın əhatə etdiyi bütün zorakılıq növləri haqqında statistik məlumatlar toplamaq; b) Bu Konvensiyada əhatə olunan bütün zorakılıqların kök səbəblərini və nəticələrini, zorakılıq hadisələrini, cəza dərəcələrini, habelə bu Konvensiyanı həyata keçirmək üçün görülən tədbirlərin səmərəliliyini araşdırmaq üçün bu hadisələrə dair araşdırmalara dəstək veriləcəkdir. f2. Tərəflər bu Konvensiyanın əhatə etdiyi hər hansı bir zorakılığın yayılması və meyllərini qiymətləndirmək üçün mütəmadi olaraq ictimai sorğular keçirməyə çalışacaqlar. f3. Tərəflər beynəlxalq əməkdaşlığı aktivləşdirmək və bu sahədə beynəlxalq standartların bərqərar olmasını təmin etmək məqsədilə bu paraqrafa uyğun olaraq toplanmış məlumatları bu Konvensiyanın 66-cı maddəsində göstərilən mütəxəssislər qrupuna təqdim edəcəklər. f4. Tərəflər bu paraqrafa uyğun olaraq toplanmış məlumatların ictimaiyyətə açıq olmasını təmin edirlər.
III Fəsil – Önləyici tədbirlər [ redaktə ]
Maddə 12: Ümumi öhdəliklər
f1. Tərəflər qadınların və kişilərin qadın və kişilərin aşağı və ya sosial stereotipli rollarını inanclarına əsaslanan xurafat, adət, ənənə və digər təcrübələrin aradan qaldırılması üçün qadın və kişilərin davranışlarının sosial və mədəni formalarının dəyişdirilməsinə kömək etmək üçün tədbirlər görürlər. f2. Tərəflər hər hansı bir fiziki və ya hüquqi şəxsin bu Konvensiyaya daxil olan hər hansı bir zorakılıq hərəkətinin qarşısını almaq üçün zəruri qanunvericilik və digər tədbirlər görür. f3. Bu fəslə uyğun olaraq görülən bütün tədbirlər ilə müəyyən şərtlər səbəbindən həssas olan insanların ehtiyacları nəzərə alınacaq və təmin olunmağa çalışılacaq və qurbanların insan hüquqları bütün tədbirlərin mərkəzində olacaqdır. f4. Tərəflər cəmiyyətin bütün üzvlərini, xüsusilə gəncləri və kişiləri bu Konvensiyanın əhatə etdiyi bütün zorakılıqların qarşısının alınmasına fəal töhfə verməyə təşviq etmək üçün lazımi tədbirlər görürlər. f5. Tərəflər mədəniyyət, adət, din, adət və ya “şərəf” kimi anlayışların bu Konvensiyanın əhatə etdiyi hər hansı bir zorakılıq aktı üçün əsas kimi istifadə edilməməsini təmin edirlər. f6. Tərəflər qadınların səlahiyyətlərinin artırılması üçün proqramlar və fəaliyyətlərin genişləndirilməsi üçün lazımi tədbirlər görəcəklər.
Maddə 13: Maarifləndirmə
f1. Tərəflər lazım olduqda, milli insan hüquqları institutları və bərabərhüquqlu təşkilatlar, qeyri-hökumət təşkilatları və xüsusilə Mütəmadi olaraq və bütün səviyyələrdə, o cümlədən qadın təşkilatları ilə əməkdaşlıq çərçivəsində maarifləndirmə kampaniyaları və proqramlarını təşviq edin və ya həyata keçirin. f2. Tərəflər bu Konvensiyanın əhatə etdiyi zorakılıq aktlarının qarşısının alınması üçün mövcud tədbirlər barədə ictimaiyyət arasında geniş məlumat yayılmasını təmin edəcəkdir.
Maddə 14: Təhsil
f1. Lazım gələrsə, tərəflər təhsilin bütün səviyyələrində rəsmi tədris planını, sosial stereotiplərdən azad gender rollarını, qarşılıqlı hörməti, şəxsi münasibətlərdəki münaqişələrin zorakılıqla həll edilməməsini, qadınlara qarşı gender zorakılığının və şəxsiyyət bütövlüyünə hörmətin, Tədris qabiliyyətlərinə uyğun bir şəkildə daxil edilməsi üçün lazımi tədbirləri görəcəklər. f2. Tərəflər 1-ci bənddə göstərilən prinsiplərin qeyri-rəsmi təhsildə, həmçinin idman, mədəniyyət və əyləncə obyektlərində və mediada yayılması üçün lazımi tədbirlər görürlər.
Maddə 15: Peşəkar kadrların hazırlanması
f1. Tərəflər bu Konvensiyanın əhatə etdiyi bütün zorakılıqların qurbanları və ya törədiciləri ilə işləyən müvafiq peşəkar işçilərin bu cür zorakılığın qarşısının alınması və aşkar edilməsi, qadın və kişilərin bərabərliyi, qurbanların ehtiyacları və hüquqları, habelə ikincil qurbanların qarşısının alınması sahəsində müvafiq təlim keçmələrini təmin edirlər; bu təhsili gücləndirəcəklər. f2. Tərəflər 1-ci bənddə göstərilən təlimin müxtəlif qurumlara göndərildiyi zaman bu Konvensiyanın əhatə etdiyi zorakılıq hallarına hərtərəfli və lazımi şəkildə baxılmasını təmin etmək üçün bir çox qurum və təşkilatlar arasında əlaqələndirilmiş əməkdaşlıq daxilində təlim keçməsini təşviq edirlər. Maddə 16: Profilaktik müdaxilə və müalicə proqramları
f1. Tərəflər gələcək zorakılığın qarşısını almaq və zorakı davranış qaydalarını dəyişdirmək üçün məişət zorakılığına cəhd edənlər üçün fərdi münasibətlərdə zorakı olmayan davranışları öyrətmək üçün təlim proqramlarının qurulmasına və ya dəstəklənməsinə imkan yaratmaq üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görür. f2. Tərəflər, xüsusən də cinsi cinayətkarlar tərəfindən residivizmin qarşısının alınmasına yönəlmiş təlim proqramlarının qurulması və ya dəstəklənməsi üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görür. f3. 1-ci və 2-ci bəndlərdə göstərilən tədbirləri həyata keçirərkən Tərəflər qurbanların insan hüquqlarının təhlükəsizliyinin və təbliğinin böyük narahatlıq doğurduğunu və lazım olduqda bu proqramların qurbanlara xüsusi dəstək xidmətləri ilə sıx əlaqədə qurulduğunu və həyata keçirilməsini təmin edirlər.
Maddə 17: Özəl sektor və medianın iştirakı
f1. Tərəflər özəl sektoru, informasiya və rabitə texnologiyaları sektorunu və medianı bu sektorların ifadə azadlığına və müstəqilliyinə hörmətlə yanaşaraq qadınlara qarşı zorakılığın qarşısının alınmasına və qadın ləyaqətinə hörmətin artırılmasına yönəlmiş siyasətin hazırlanmasında və həyata keçirilməsində özünü tənzimləyicinormalar yaratmağa həvəsləndirməlidir. f2. Tərəflər, özəl sektor iştirakçıları ilə əməkdaşlıqda uşaqlar, valideynlər və tədris sahəsində çalışanlar arasında zərərli ola biləcək cinsi və ya zorakı tərkibli alçaldıcı məzmuna çıxış təmin edən məlumat və kommunikasiya mühiti ilə necə davranmaq bağlı vərdişlər yaratmalı və təşviq etməlidir.
IV Fəsil — Müdafiə və dəstək [ redaktə ]
Maddə 18: Ümumi öhdəliklər
f1. Tərəflər bütün qurbanları gələcək zorakılıq aktlarından qorumaq üçün zəruri qanunvericilik və digər tədbirlər görülməlidir. f2. Tərəflər məhkəmə, prokurorluq orqanları, hüquq-mühafizə orqanları, yerli və regional hakimiyyət orqanları, o cümlədən qeyri-hökumət təşkilatları və digər müvafiq təşkilat və qurumlar da daxil olmaqla müvafiq dövlət strukturları arasında bu Konvensiyada nəzərdə tutulmuş, o cümlədən Konvensiyanın 20 və 22-ci Maddələrində verilmiş ümumi və xüsusi yardım xidmətlərinə istinad etməklə bütün zorakılıq formalarının qurbanlarının və şahidlərinin müdafiəsi və onlara yardım göstərilməsi sahəsində səmərəli əməkdaşlıq üçün müvafiq mexanizmlərin olmasını təmin etmək məqsədilə beynəlxalq hüquqa uyğun olaraq lazımı hüquqi və ya digər tədbirlər görməlidirlər.
Maddə 18: Ümumi öhdəliklər f1. . f2. . Konvensiyanın əhatə etdiyi bütün zorakılıq aktlarından qorunmaq və dəstəkləmək; Məhkəmə orqanları, prokurorlar, hüquq-mühafizə orqanları, yerli və regional hakimiyyət orqanları, habelə qeyri-hökumət təşkilatları və digər aidiyyatı qurum və təşkilatlar da daxil olmaqla, bütün aidiyyəti dövlət qurumları ilə səmərəli əməkdaşlığın təmin edilməsi üçün lazımi qanunvericilik və digər tədbirlər görəcəklər. f3. Tərəflər bu bölməyə uyğun olaraq görülən tədbirlərdən: – qadınlara qarşı zorakılıq və məişət zorakılığı gender əsaslı bir anlayışa əsaslanmalı və insan hüquqlarına və zərər çəkmiş şəxsin təhlükəsizliyinə diqqət yetirilməlidir; – qurbanlar, qurbanlar və uşaqlar arasındakı münasibətləri və bu amillərin daha geniş sosial mühitini nəzərə alan vahid bir yanaşmaya əsaslanmaq; – ikincil zərər görməməyi hədəfləmək; – zorakılıq qurbanları olan qadınlara və iqtisadi müstəqilliklərini artırmaq məqsədi; – müxtəlif mühafizə və dəstək sistemlərinin eyni binalarda yerləşməsinə imkan vermək; – məssas insanların, o cümlədən uşaq qurbanlarının xüsusi ehtiyaclarını ödəmələrini və bu imkanların zərərçəkənlər üçün əlçatan olmasını təmin edin. f4. Bu xidmətlər, zərərçəkmiş şəxsin şikayət verməsi və ya ifadə verməməsindən asılı olmayaraq göstəriləcəkdir. f5. Tərəflər, beynəlxalq hüquq normalarına uyğun olaraq, öz vətəndaşlarına və konsulluq qorunmasına və ya digər qorunma və ya dəstəklənmə hüququna sahib olan digər insanlara bu xidmətlərin göstərilməsi üçün müvafiq tədbirlər görürlər.
Maddə 19: Məlumat
Tərəflər zərərçəkənlərin mövcud dəstək xidmətləri və hüquqi tədbirlər barədə başa düşdükləri dillə adekvat və vaxtında məlumat almasını təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görürlər.
Maddə 20: Ümumi yardım xidmətləri
f1. Tərəflər qurbanların zorakılıq aktlarından sonra onların sağalmasına kömək edəcək xidmətlərdən istifadə etmələrini təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görürlər. Bu tədbirlərə zəruri hallarda hüquqi və psixoloji məsləhət xidmətləri, maddi yardım, mənzil, təhsil, təlim və məşğulluq yardımı daxildir. f2. Tərəflər qurbanların səhiyyə və sosial xidmətlərdən istifadə imkanlarını, bu xidmətlərin kifayət qədər mənbələrə malik olmasını və xidmət göstərmək üçün peşəkar heyətin köməklik göstərmələrini və müvafiq xidmət bölmələrinə göndərilməsini təmin etmək üçün qanunvericilik və digər tədbirlər görürlər.
Maddə 21: Fərdi / kollektiv şikayətlərdə göstəriləcək yardım
Tərəflər zərərçəkənlərin müvafiq regional və beynəlxalq fərdi / kollektiv şikayət mexanizmləri barədə məlumatlandırılmasını və bu mexanizmlərdən istifadə etmələrini təmin edirlər. Tərəflər belə şikayətlər verilərkən zərərçəkənlərə cavablı və məlumatlı yardım göstərilməsini dəstəkləyir və təşviq edirlər.
Maddə 22: Ekspert dəstəyi xidmətləri
f1. Tərəflər, bu Konvensiya çərçivəsində, adekvat coğrafi bölgü çərçivəsində zorakılıq qurbanlarına təcili və uzunmüddətli ekspert dəstəyi xidmətləri göstərmək üçün lazımi qanunvericilik və digər tədbirlər görür və bununla əlaqədar lazımi tənzimləmələri həyata keçirirlər. f2. Tərəflər zorakılıq qurbanı olan bütün qadınlara və uşaqlarına ekspertiza tələb edən və bu istiqamətdə lazımi tədbirlər görən qadınlara dəstək xidmətləri göstərəcəkdir.
Maddə 23: Sığınacaqlar
Tərəflər zərərçəkənlərin və xüsusən qadınların və uşaqların təhlükəsiz qalması, uyğun, kifayət qədər asan əldə edilə bilən sığınacaq yerlərinin yaradılması və onlara fəal şəkildə kömək etmək üçün zəruri qanunvericilik və digər tədbirləri görüıməlidir.
Maddə 24: Telefon yardım xətləri
Tərəflər, bu Konvensiyanın əhatə etdiyi hər hansı bir zorakılıqla əlaqədar olaraq, zəng edənlərin şəxsiyyətinin gizlədilməsi və ya şəxsiyyətinin açıqlanmaması baxımından 24/7 işləyən pulsuz telefon xətlərinin yaradılması üçün lazımi qanunvericilik və ya digər tədbirlər görülməlidir.
Maddə 25: Cinsi zorakılıq qurbanlarına dəstək
Tərəflər zərərçəkənlər üçün tibbi və məhkəmə tibbi müayinələri, travma dəstəyi və məsləhət xidmətləri göstərmək üçün müvafiq, adekvat və asanlıqla əldə edilən təcavüzlə əlaqəli böhran mərkəzlərinin və ya cinsi zorakılıq mərkəzlərinin yaradılması üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görülməlidir.
Maddə 26: Uşaq şahidlərinin qorunması və dəstəklənməsi
f1. Qurbanlara müdafiə və dəstək xidmətləri təqdim edərkən Tərəflər bu Konvensiyanın əhatə etdiyi bütün zorakılıqların uşaq şahidlərinin hüquq və ehtiyaclarını düzgün şəkildə nəzərə almaq üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görürlər. f2. Bu maddəyə əsasən həyata keçiriləcək tədbirlərə bu Konvensiya çərçivəsində hər cür zorakılığın uşaq şahidləri üçün yaşa uyğun psixososial məsləhət xidmətləri daxil ediləcək və bu tədbirlərlə uşağın ən yaxşı maraqlarına lazımi diqqət yetiriləcəkdir.
Maddə 27: Məlumatlandırma
Tərəflər bu Konvensiyanın əhatə etdiyi zorakılıq hadisələrinin şahidi və ya törətmişlər və ya olduqla bunun edilə biləcəyinə inanmaq üçün ağlabatan əsasları olan şəxsləri həvəsləndirmək üçün lazımi tədbirləri görmək, səlahiyyətli orqanlara məlumat vermək.
Maddə 28: Mütəxəsislər tərəfindən məlumatlabndırma
Tərəflər, səlahiyyətli orqanlara və ya səlahiyyətlilərə, bəzi peşələrə dair daxili qanunla müəyyən edilmiş məxfilik prinsipinin tətbiq edildiyini və bu peşə sahibinin bu Konvensiyanın əhatə etdiyi ciddi zorakılıq aktı törətmək üçün ağlabatan səbəb olduqda sonrakı ciddi zorakılıq aktlarının törədilə biləcəyi barədə məlumat verəcəklər. Hesabatlarının verilməsinə maneə yaratmaması üçün lazımi tədbirlər görəcəklər.
V fəsil – Maddi hüquq [ redaktə ]
Maddə 29: Məhkəmə prosesləri və müdafiə vasitələri
f1. Tərəflər qurbanın təcavüzkarın əleyhinə adekvat qanuni müdafiə tədbirlərinin görülməsini təmin etmək üçün qanuni və ya digər tədbirlər görürlər. f2. Tərəflər öz səlahiyyətləri və səlahiyyətləri daxilində zəruri qabaqlayıcı və ya qoruyucu tədbirlər görməyən dövlət orqanlarına qarşı beynəlxalq hüququn ümumi prinsiplərinə uyğun olaraq zərərçəkmişlərə adekvat hüquqi müdafiə vasitələri ilə təmin edilməsi üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görürlər.
Maddə 30: Kompensasiya
f1. Tərəflər zərərçəkmişlərin bu Konvensiyada göstərilən hər hansı bir cinayətə görə günahkarlardan kompensasiya tələb etmək hüququnun təmin edilməsi üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görürlər. f2. Zərərin törədicinin, sığorta şirkətinin və ya dövlətin verdiyi sağlamlıq və sosial sığorta müddəaları ilə əhatə olunmadıqda, ciddi bədən xəsarəti alan və ya sağlamlığının pozulmasına səbəb olanlara müvafiq kompensasiya veriləcəkdir. Bu, Tərəflərin, zərər çəkmiş şəxsin təhlükəsizliyinə lazımi diqqət yetirildiyi təqdirdə, kompensasiyanın günahkar tərəfindən verilən məbləğə endirilməsini tələb etməsini maneə törətmir. f3. 2-ci paraqrafa uyğun olaraq görüləcək tədbirlər kompensasiyanın məqbul müddətdə verilməsini təmin etməlidir.
Maddə 31: Qəyyumluq, ziyarət hüquqları və təhlükəsizlik
f1. Tərəflər uşaqların qəyyumluq və ziyarət hüquqlarının müəyyənləşdirilməsində bu Konvensiyanın əhatə etdiyi zorakılıq aktlarının nəzərə alınmasını təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görürlər. f2. Tərəflər hər hansı bir ziyarət hüquqlarının və ya qəyyumluq hüquqlarının həyata keçirilməsinin qurban və ya uşaqların hüquqlarına və təhlükəsizliyinə təhlükə yaratmaması üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görür.
Maddə 32: Məcburi nikahların hüquqi nəticələri
Tərəflər zərərçəkmişə lazımsız maddi və ya inzibati yük qoymadan məcburi nigahların ləğv edilməsini və ya ləğv edilməsini təmin etmək üçün qanunvericilik və ya digər tədbirlər görüləcəkdir.
Maddə 33: Psixoloji zorakılıq
Tərəflər məcburiyyət və ya təhdid yolu ilə bir insanın psixoloji bütövlüyünə ciddi zərər vurma cəhdlərinin cəzalandırılmasını təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görür.
Maddə 34: Zorakılıq məqsədli izləmə
Tərəflər, başqa bir şəxsə qarşı dəfələrlə təhdid edilən hərəkətlərin cəzalandırılmasını təmin etmək üçün lazımi qanunvericilik və ya digər tədbirlər görür, bu da şəxsin özünü təhlükəsiz hiss etməsinə mane olacaq şəkildə qorxudacaqdır.
Maddə 35: Fiziki zorakılıq
Tərəflər digər şəxsə qarşı qəsdən fiziki zorakılıq hərəkətlərinin cəzalandırılmasını təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görülməlidir.
Maddə 36: Zorlama da daxil olmaqla cinsi zorakılıq
f1. Tərəflər aşağıdakı qəsdən hərəkətlərin cəzalandırılmasını təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görürlər: a) bədəninin hər hansı bir hissəsini və ya obyektini istifadə etmədən, onların razılığı olmadan başqa bir şəxslə cinsi, vaginal, anal və ya ağızdan bir nüfuz etmək; b) bir şəxslə onun razılığı olmadan digər cinsi xarakterli hərəkətlər etmək; c) başqasının üçüncü şəxslə razılığı olmadan cinsi əlaqəyə girməsinə səbəb olması. f2. İndiki şərtlər kontekstində qiymətləndirilmək üçün, insanın iradəsi nəticəsində könüllü olaraq razılıq verilməlidir. f3. Tərəflər, 1-ci bənddə göstərilən müddəaların, keçmiş və ya hazırkı ər-arvadlara və ya birlikdə yaşayan fərdi şəxslərə qarşı daxili qanunlarda qəbul edilmiş hərəkətlərə şamil edilməsini təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görürlər.
Maddə 37: Məcburi nikahlar
f1. Tərəflər yetkin və ya uşağın qəsdən nikaha məcbur edilməsinin cəzalandırılmasını təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görməlidirlər. f2. Tərəflər yetkinlik yaşına çatmış şəxsi və ya uşağı nikaha daxil olmağa məcbur etmək məqsədilə qəsdən aldadaraq yaşadığı ölkənin ərazisindən çıxarıb Tərəf və ya Dövlətin ərazisinə gətirmənin cinayət olduğunu təmin etmək üçün zəruri hüquqi və ya digər tədbirlər görməlidirlər. Maddə 38: Qadın sünnəti
Tərəflər aşağıdakı qəsdən törədilmiş əməllərin cəzalandırılmasını təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görməlidirlər: a) labia majora, labia minora və ya klitorisin hamısını kəsmək, labia majora kənarlarına qoşulmaq və ya başqa bir kəsməyə tabe etmək; b) qadının a yarımbəndində göstərilən əməllərdən birini etməyə məcbur edilməsi və ya qadının bu əməlləri etməsi; c) a yarımbəndində göstərilən hərəkətlərdən hər hansı birinə qız uşağını həvəsləndirmək, zorla tabe etmək və ya şəxsən onları həyata keçirmək.
Maddə 39: Məcburi abort və qısırlaşdırma
Tərəflər aşağıdakı qəsdən hərəkətlərin cəzalandırılmasını təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görürlər: a) qadına əvvəlcədən məlumatlandırılmış razılığı olmadan abort etdirmək; b) qadının əvvəlcədən məlumatlandırılmış razılığı olmadan və qadının bu prosedurun mahiyyətini başa düşmədən təbii reproduktiv qabiliyyətinə son qoymaq məqsədi ilə bir əməliyyat keçirmək.
Maddə 40: Cinsi qısnama
Tərəflər hər hansı bir şəxsin ləyaqətini alçaltmaq məqsədi və ya təsiri ilə, xüsusilə qorxuducu, düşməncə, alçaldıcı, təhqiredici və ya xoşagəlməz mühit yaradarkən istənilən cinsi xarakterli sözlü, sözsüz və ya fiziki davranış formasına cinayət və ya digər hüquqi cəzanın tətbiq edilməsini təmin etmək üçün lazımı hüquqi və ya digər tədbirlər görməlidirlər.
Maddə 41: Köməklik etmək və ya əlbir olmaq və buna cəhd etmək
f1. Tərəflər bu cinayətlərin qəsdən törədildikdə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməsi üçün bu Konvensiyanın 33,34,35,36,37,38.a və 39-cu maddələrində göstərilən cinayətlərə kömək etmək və onları aradan qaldırmaq üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görürlər. f2. Tərəflər bilərəkdən törədildikdə, bu Konvensiyanın 35,36,37,38.a və 39-cu maddələrində göstərilən cinayətlərə cəhdlərin cəzalandırılması üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görürlər.
Maddə 42: “Namus” naminə edilən cinayətlər də daxil olmaqla, törədilən cinayətlərində bəraət alınmasının rədd edilməsi
f1. Tərəflər bu Konvensiyanın əhatə dairəsinə daxil olan hər hansı zorakılıq aktının törədilməsindən sonra başladılan cinayət araşdırmasında mədəniyyət, adət, din, ənənə və ya “namus” kimi anlayışların bu cür əməllərin törədilməsi üçün bəraət təşkil etməməsini təmin edəcək zəruri hüquqi və ya digər tədbirlər görməlidirlər. Buraya, xüsusilə də qurbanın müvafiq davranışının mədəni, dini, sosial və ya ənənəvi norma və ya adətləri pozması ilə bağlı iddialar daxildir. f2. Tərəflər hər hansı bir uşağın bir şəxs tərəfindən 1-ci bənddə istinad edilmiş əməllərdən hər hansı birini törətməyə təhrik edilməsinin bu şəxsin törədilmiş əməllərə görə cinayət məsuliyyətini azaltmamasını təmin etmək üçün lazımı hüquqi və digər tədbirlər görməlidirlər.
Maddə 43: Cinayət əməllərinin həyata keçirilməsi
Bu Konvensiyaya əsasən cinayətlər zərərçəkmiş və günahkar arasındakı münasibətlərin xüsusiyyətindən asılı olmayaraq tətbiq olunmalıdır.
Maddə 44: Yurisdiksiya
f1. Tərəflər, cinayət aşağıdakı hallarda baş verərsə, bu Konvensiyada təsbit edilmiş hər hansı bir cinayətə münasibətdə yurisdiksiyanın yaradılması üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görülməlidir: a) öz ərazisində; və ya b) bayraqlarını daşıyan gəminin göyərtəsində; və ya c) onun qanunlarına əsasən qeydiyyatdan keçmiş hava gəmisində; və ya d) vətəndaşlarından biri tərəfindən; və ya e) ərazisində normal yaşayış yeri olan bir şəxs tərəfindən işlənir. f2. Tərəflər, göstərilən cinayət, ümumiyyətlə, öz ərazilərində yaşayan bir vətəndaşa və ya bir şəxsə qarşı törədildiyi təqdirdə, bu Konvensiyada göstərilən hər hansı bir cinayətə münasibətdə yurisdiksiyanın qurulması üçün lazımi qanunverici və ya digər tədbirlərin görülməsinə çalışmalıdırlar. f3. Bu Konvensiyanın 36, 37, 38 və 39-cu maddələrinə uyğun olaraq müəyyən edilmiş cinayətlərə görə mühakimə edilməsi üçün tərəflər, yurisdiksiyalarının bu cür hərəkətlərin edildiyi ərazidə cəza şəraitinə tabe olmamasını təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görməlidirlər. f4. Bu Konvensiyanın 36, 37, 38 və 39-cu maddələrinə uyğun olaraq müəyyən edilmiş cinayətlərin təqib edilməsi üçün tərəflər 1 d və e bəndlərinə əsasən məhkəmə qərarının yalnız zərərçəkmişin bu akt barədə məlumat verdikdən və ya dövlətin cinayətin baş verdiyi yer barədə məlumat verdikdən sonra başlamasını tələb edirlər. Qarşısının alınmasını təmin etmək üçün lazımi hüquqi və ya digər tədbirlər görəcəklər. f5. Tərəflər bu Konvensiyada göstərilən cinayətləri törətmiş olduğu iddia edilən şəxsin öz ərazilərində olduqları və bu şəxsin yalnız öz milliyətindən asılı olaraq üçüncü tərəfə vermədikləri cinayətlərə dair yurisdiksiyanın yaradılması üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görməlidirlər. f6. Birdən çox Tərəf bu Konvensiyaya əsasən müəyyən edilmiş və törədildiyi iddia edilən bir cinayətə dair yurisdiksiyaya dair sorğu verdikdə, maraqlı tərəflər təqib üçün ən yaxşı yurisdiksiyanı müəyyən etmək üçün bir-birləri ilə məsləhətləşməlidirlər. f7. Beynəlxalq hüququn ümumi qaydalarına xələl gətirmədən, bu Konvensiya bir Tərəfin daxili qanunvericiliyi əsasında cinayət yurisdiksiyasını həyata keçirməyi istisna etmir.
Maddə 45: Cəzalar və tədbirlər
f1. Tərəflər bu Konvensiyaya uyğun olaraq aşkar edilmiş cinayətlərin cəzalarının ciddiliyini nəzərə alaraq təsirli, mütənasib və qadağanedici cəzalarla cəzalandırılması üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görürlə bilər. f2. Tərəflər günahkarlarla əlaqədar aşağıdakı tədbirləri də həyata keçirə bilər: – məhkum edilmiş şəxslərə nəzarət və ya nəzarət etmək; – uşağın maraqları, o cümlədən uşağın təhlükəsizliyi, başqa cür təmin edilmədiyi təqdirdə qəyyumluq hüquqlarını geri götürmək.
Maddə 46: Cəzanı ağırlaşdırıcı hallar
f1. Tərəflər daxili şərtlərin müvafiq müddəalarına uyğun olaraq, bu Konvensiyada göstərilən cinayətlərə münasibətdə tətbiq ediləcək cəzanın müəyyənləşdirilməsində ağırlaşdırıcı şərtlər hesab edilə biləcəyini təmin etmək üçün lazımi qanunvericilik və ya digər tədbirlər görür, əgər bu şərtlər artıq cinayətin əsas elementlərini təşkil etmirsə: a) cinayət keçmiş və ya indiki həyat yoldaşına və ya tərəfdaşına qarşı daxili qanunla tanınıb, ailənin üzvü, zərərçəkənlə birlikdə yaşayan şəxs və ya səlahiyyətlərindən sui-istifadə edən bir şəxs tərəfindən törədildiyi; b) cinayət və ya cinayət təkrarən törədildikdə; c) cinayət müəyyən hallara görə həssas olmuş bir şəxsə qarşı törədildikdə; d) cinayət uşağa qarşı və ya onun iştirakı ilə törədildikdə; e) cinayət, birlikdə hərəkət edən iki və ya daha çox şəxs tərəfindən törədildikdə; f) cinayətdən əvvəl və ya törədildikdə həddindən artıq dərəcədə zorakılıq tətbiq edilmişdirsə; g) cinayət silahdan istifadə etməklə və ya silahla hədələməklə törədildikdə; h) zərərçəkmişə ağır fiziki və ya psixoloji zərər vuran cinayət; i) günahkar əvvəllər oxşar cinayətlərə görə məhkum olunmuşdusa.
Maddə 47: Başqa tərəfindaşların verdiyi müddəalar
Cəza təyin edilərkən, Tərəflər bu Konvensiyaya əsasən cinayətlərə görə digər Tərəfin son cəzasının verilməsi imkanını nəzərə alaraq zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görülməlidir.
Maddə 48: Mübahisəli məsələlərin həllində məcburi alternativ proseslərin həllinin və ya hökmlərin qadağan edilməsi
f1. Tərəflər bu Konvensiyanın əhatə etdiyi bütün zorakılıq formalarına dair vasitəçilik və barışıq da daxil olmaqla mübahisələrin alternativ həlli proseslərinin qadağan edilməsi üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görməlidirlər. f2. Tərəflər günahkarın zərərçəkmiş şəxsin maddi öhdəliklərini yerinə yetirmək qabiliyyətinin cərimənin ödənilməsi əmri verildiyi zaman nəzərə alınmasını təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görməlidirlər.
VI fəsil — İstintaq, təqib, prosessual hüquq və qoruyucu tədbirlər [ redaktə ]
Maddə 49: Ümumi öhdəliklər
f1. Tərəflər, bu Konvensiya çərçivəsində bütün növ zorakılıqlarla əlaqədar istintaq və məhkəmə proseslərinin cinayət prosesinin bütün mərhələlərində zərərçəkmiş şəxslərin hüquqları nəzərə alınmaqla əsassız təxirə salınmadan həyata keçirilməsini təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və digər tədbirlər görməlidirlər. f2. Tərəflər Konvensiyada təsbit edilmiş cinayətlərin əsas insan hüquqlarına uyğun olaraq və gender əsaslı zorakılıq anlayışı ilə effektiv şəkildə araşdırılmasını və cinayət məsuliyyətinə cəlb olunmasını təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görməlidirlər.
Maddə 50: Təxirəsalınmaz cavab, qarşısının alınması və qorunması
f1. Tərəflər cavabdeh hüquq mühafizə orqanlarının zərərçəkənlərə dərhal və adekvat müdafiəni təmin etməklə bu Konvensiyanın əhatə etdiyi bütün zorakılıq aktlarına təcili və müvafiq şəkildə cavab vermələrini təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görməlidirlər. f2. Tərəflər cavabdeh hüquq mühafizə orqanlarının bu Konvensiyada əhatə olunan bütün zorakılıq aktlarının, o cümlədən qabaqlayıcı əməliyyat tədbirləri və sübutların toplanması hallarının dərhal və lazımi şəkildə qarşısının alınmasını və qorunmasını təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görməlidirlər.
Maddə 51: Risklərin qiymətləndirilməsi və risklərin idarə edilməsi
f1. Tərəflər, bütün səlahiyyətli orqanların ölüm riskini, vəziyyətin ciddiliyini və zorakılıq aktının təkrarlanma riskini qiymətləndirməsini təmin etmək üçün lazımi qanunvericilik və ya digər tədbirlər görür, riskləri idarə etmək və lazım olduqda təhlükəsizlik və dəstəyi əlaqələndirilmiş şəkildə təmin etmək üçün lazımı hüquqi və digər tədbirlər görülməlidir. f2. Tərəflər 1-ci bənddə göstərilən qoruyucu tədbirlərin qiymətləndirilməsinin, araşdırılmasının və həyata keçirilməsinin bütün mərhələlərində bu Konvensiyaya əsasən zorakılıq edənlərin odlu silahlara sahib olmalarını təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görülməlidir.
Maddə 52: Təcili uzaqlaşdırma əmrləri
Tərəflər dərhal təhlükə yarandıqda, hakimiyyət orqanlarına məişət zorakılığını törədənlərin, zərərçəkənlərin və ya risk altında olan şəxslərin yaşayış yerlərini kifayət qədər müddətə tərk etmələrini əmr edir; zərər çəkmiş şəxsin və ya risk altında olan şəxsin evlərinə girməsini və ya zərərçəkən və ya risk altında olan şəxslə əlaqə qurmağı qadağan etmək hüququna malik olmasını təmin etmək üçün qanunvericilik və ya digər tədbirlər görmək.
Maddə 53: Məhdudlaşdırma və ya qorunma əmrləri
f1. Tərəflər bu Konvensiyanın əhatə etdiyi hər cür zorakılıq qurbanlarının müvafiq qadağan və ya qorunma əmrlərinə sahib olmasını təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görməlidirlər. f2. Tərəflər 1-ci bənddə göstərilən əngəlləmə əmrlərinin aşağıdakılardan olmasını təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görməlidirlər: – əmrlər zərərçəkənin dərhal qorunmasını təmin edəcək və zərərçəkmişə lazımsız maddi və ya inzibati yük daşımaz; – müəyyən bir müddətə və ya bu müddət dəyişikliyə və ya ləğv olunana qədər; – tələb olunduqda dərhal qüvvəyə minir (ex parte); – müstəqil və ya digər məhkəmə proseslərinə əlavə olaraq verilə bilər; – sonradan başlanıla biləcək məhkəmə proseslərinə daxil olmaq mümkün olacaq. f3. Tərəflər 1-ci bənddə göstərilən məhdudiyyətlərin və ya qorunma qərarlarının təsirli, mütənasib və mübahisəli cinayət və ya digər hüquqi sanksiyalara məruz qalmasını təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görməlidirlər.
Maddə 54: İstintaq və dəlillər
Tərəflər hər hansı bir mülki və ya cinayət işində zərərçəkmiş şəxsin cinsi tarixi və davranışının mövcud dəlillərinə yalnız lazımlı və zəruri hallarda icazə verilməsini təmin etmək üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görməlidirlər.
Maddə 55: Ex parte (tək tərəfli) və ex officio (şikayət olmadan) məhkəmə tədbirləri
f1. Tərəflər, bu Konvensiyanın 35, 36, 37, 38 və 39-cu maddələrində göstərilən cinayətlərin istintaqı və məhkəmə istintaqı davam etməsini təmin edir, hətta cinayət və ya şikayət ərizəsi və ya şikayətindən asılı olmayaraq cinayət qismən və ya tamamilə öz ərazilərində törədilmiş olsa belə. edəcək. f2. Tərəflər, öz daxili qanunlarında nəzərdə tutulmuş şərtlərə uyğun olaraq, bu Konvensiyada göstərilən cinayətlərlə əlaqədar istintaqa və məhkəmə icraatına dövlət qurumları və qeyri-hökumət təşkilatları və məişət zorakılığı üzrə məsləhətçilərdən yardım və / və ya dəstək almaq üçün lazımi hüquqi tədbirlər görürlər. ya da başqa tədbirlər görmək.
Maddə 56: Müdafiə tədbirləri
f1. Tərəflər istintaq və məhkəmə prosesinin bütün mərhələlərində zərərçəkmiş şəxslərin hüquq və mənafelərini, o cümlədən şahid qismində xüsusi ehtiyaclarını qorumaq üçün qanunvericilik və ya digər tədbirlər görür, xüsusən: a) qurbanların, onların ailələrinin və şahidlərin qorxutmaq, qisas almaq və yenidən zərər çəkmədən qorunmasını təmin etmək; b) zərər çəkmiş şəxsin qaçdığı və ya müvəqqəti və ya daimi olaraq sərbəst buraxıldığı təqdirdə, heç olmasa onun və ailəsinin təhlükə altında olduğu hallarda zərərçəkmişə məlumat verilməsini təmin etmək; c) zərərçəkənlərə daxili qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş şərtlər daxilində onların hüquqları və onlara göstərilən xidmətlər, şikayətlərinə baxılması, xərcləri, istintaqın və ya icraatın ümumi inkişafı, zərərçəkmişlərin bu prosesdəki rolu və işlərinin nəticəsi barədə məlumat vermək; d) zərərçəkmiş şəxsin daxili qanun normalarına uyğun olaraq dinləmələrdə iştirak etməsini, dəlil təqdim etməsini və fikirlərini, ehtiyaclarını və narahatlıqlarını birbaşa və ya vasitəçi vasitəsi ilə təqdim etmələrini və nəzərə alınmalarını təmin etmək; e) zərərçəkmişlərin hüquq və mənafelərinin lazımi şəkildə təqdim edilməsi və nəzərə alınması üçün müvafiq dəstək xidmətləri göstərmək; f) qurbanın şəxsi həyatı və görünüşünü qorumaq üçün tədbirlərin görülməsini təmin etmək; g) zərərçəkmiş və günahkarlar arasında, məhkəmədə və hüquq mühafizə orqanlarında mümkün qədər əlaqə yaratmamaq; h) məhkəmə proseslərində iştirak edən və ya sübutlar verən qurbanlara müstəqil və səlahiyyətli tərcüməçilər təmin etmək; i) zərərçəkmiş şəxsin daxili qanunvericilik qaydalarına uyğun olaraq, mövcud olduqda, məhkəmə salonuna getmədən və ya heç olmasa iddia edilən günahkarın məhkəmə salonunda olmadığı bir mühitdə bir ifadə verməsi üçün müvafiq rabitə texnologiyalarından istifadə etməsini təmin etmək. f2. Qadınlara qarşı zorakılığın və məişət zorakılığının qurbanı və şahidi olan bir uşağa, lazım olduqda, uşağın maraqları nəzərə alınmaqla xüsusi mühafizə tədbirləri veriləcəkdir.
Maddə 57: Hüquqi yardım
Tərəflər zərərçəkmişlərin daxili qanunla nəzərdə tutulmuş şərtlərdə hüquqi yardım və pulsuz hüquqi yardım almaq hüququnu təmin edəcəklər.
Maddə 58: Vaxt ötməsi
f1. Tərəflər bu Konvensiyanın 36, 37, 38 və 39-cu maddələrində göstərilən cinayətlər üzrə məhkəmə prosesinin başlanması üçün nəzərdə tutulmuş yetkinlik yaşına çatdıqdan sonra səmərəli məhkəmə prosesinin başlamasına icazə vermək üçün kifayət qədər müddət davam edəcəklər və cinayətin ağırlığına mütənasib olmasını təmin etmək üçün lazımi qanunvericilik və ya digər tədbirlər görülməlidir.
VII Fəsil – Miqrasiya və sığınacaq [ redaktə ]
Maddə 59: Yaşayış icazəsi
f1. Tərəflər, daxili qanunla tanınan qurbanların, nigah və ya əlaqələrin pozulduğu, xüsusilə çətin vəziyyətdə olduqları zaman, ər-arvaddan asılı olmayaraq, nigah və ya münasibətlərin müddəti asılı olmayaraq tətbiq edildiyi təqdirdə zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görür. Həyat yoldaşından müstəqil bir yaşayış icazəsinin verilməsi şərtləri və müddəti daxili qanunla müəyyən edilir. f2. Tərəflər, daxili qanunla tanınan qurbanların həyat yoldaşından və ya birlikdə yaşayan bir tərəfdaşdan asılı olmasının, müstəqil yaşayış icazəsi üçün müraciət edə biləcəkləri şəkildə yaşadıqlarına görə başladılan deportasiya əməliyyatlarını dayandırmalarının təmin edilməsi üçün lazımi qanunvericilik və ya digər tədbirlər görürlər. f3. Tərəflər zərərçəkənlərə aşağıdakı halların birində və ya hər ikisində bərpa olunan yaşayış icazələrini verəcəklər: a) səlahiyyətli orqanlar zərərçəkmiş şəxslərin şəxsi vəziyyətlərinin tələbi olaraq ölkədə qalmağı məqsədəuyğun hesab edirsə;
b) əgər səlahiyyətlilər istintaq və ya cinayət prosesləri zamanı səlahiyyətli orqanlarla əməkdaşlıq məqsədi ilə qurbanların ölkədə qalmalarının məqsədəuyğun olduğunu düşünürlərsə. f4. Tərəflər, evlənmək məqsədi ilə başqa bir ölkəyə gətirilən və nəticədə normal yaşadıqları ölkədə yaşayış icazəsini itirən məcburi nigah qurbanlarının icazələrini geri ala biləcəklərini təmin etmək üçün lazımi qanunvericilik və ya digər tədbirlər görməlidirlər.
Maddə 60: Gender əsaslı sığınacaq tələbləri
f1. Tərəflər, Qaçqınların Vəziyyəti ilə əlaqədar 1951-ci il Konvensiyasının 1A (2) maddəsi və qadınlara qarşı gender əsaslı zorakılığın təqib kimi qəbul edilməsini və əlavə / köməkçi müdafiəni tələb edən ciddi ziyan forması olaraq qəbul edilməsini təmin etmək üçün lazımi qanunvericilik və ya digər tədbirlər görülməlidir. f2. Tərəflər Konvensiyada müəyyən edilmiş bütün əsasların cinsiyyət baxımından həssas şəkildə şərh edilməsini təmin edir və bu və ya digər səbəblərdən ötrü təqib riski varsa, qüvvədə olan müvafiq sənədlərə uyğun olaraq müraciət edənlərə qaçqın statusu veriləcəkdir. f3. Tərəflər cinsiyyətə həssas sığınacaq vermə prosedurlarının, o cümlədən cinsi həssas qəbul prosedurları və sığınacaq axtaran şəxslərə dəstək xidmətləri, habelə gender təlimatları, qaçqın statusunun müəyyənləşdirilməsi və beynəlxalq müdafiəyə müraciəti ilə bağlı zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görülməlidir.
Maddə 61: Geri qaytarılmama
f1. Tərəflər beynəlxalq hüquqa görə öz öhdəliklərinə uyğun olaraq imtinanın verilməməsi prinsipinin tanınması üçün zəruri qanunvericilik və ya digər tədbirlər görməlidirlər. f2. Tərəflər, statusundan və yaşayış vəziyyətindən asılı olmayaraq, müdafiəyə ehtiyacı olan qadınlara qarşı zorakılıq qurbanlarının heç bir halda həyatlarının təhlükə altında qaldığı və ya işgəncə və ya qeyri-insani rəftara və ya cəzaya məruz qalacaq ölkəyə təhvil verilməməsini təmin etmək üçün lazımi qanunvericilik və ya digər tədbirlər görməlidirlər.
VIII Fəsil – Beynəlxalq əməkdaşlıq [ redaktə ]
Maddə 62: Ümumi prinsiplər
f1. Tərəflər bu Konvensiyanın müddəalarına əməl etməli, mülki və cinayət hüququ məsələlərində əməkdaşlıq haqqında beynəlxalq və regional saziş və sənədləri həyata keçirməli, qanunvericilik və daxili qanunvericilik əsasında ümumi və ya qarşılıqlı razılaşdırılmış tənzimləmələri tətbiq etməli və ən geniş şəkildə aşağıdakı məqsədlər üçün istifadə və əməkdaşlıq etməlidirlər: a) bu Konvensiya çərçivəsində olan bütün zorakılıq aktlarının qarşısının alınması, mübarizə və mühakimə olunması; b) qurbanların müdafiəsi və dəstəklənməsi; c) bu Konvensiyaya əsasən cinayət sayılmış əməllər üzrə istintaq və məhkəmə proseslərinin aparılması; d) Tərəflərin qanuni və cinayət qərarlarının, o cümlədən məhkəmə orqanları tərəfindən verilmiş müdafiə qərarlarının icrası. f2. Tərəflər, bu Konvensiyaya uyğun olaraq cinayət kimi müəyyən edilmiş bir hərəkətin qurbanlarının yaşadıqları dövlətin səlahiyyətli orqanlarına, əgər cinayət yaşadıqları ölkədən başqa bir iştirakçı dövlətin ərazisində baş vermişsə, şikayət verə biləcəklərini təmin etmək üçün lazımi qanunvericilik və digər tədbirlər görürlər. f3. Bu Konvensiyanın iştirakçısı olan digər bir dövlətlə hüquqi məsələlərdə, cinayət işlərində, cinayətkarların təhvil verilməsində və ya bu dövlətin verdiyi mülki və cinayət işlərinin icra edilməsində, belə bir razılaşma etməmiş digər tərəfdən hüquqi əməkdaşlıq tələbi gəldikdə, etdikləri razılaşma əsasında qarşılıqlı yardım edən bir tərəf bu konvensiyada müəyyən edilmiş cinayətlərlə əlaqəli cinayət işlərində, cinayətkarların verilməsi və ya bu konvensiyanın iştirakçısı olan dövlətin mülki və ya cinayət məhkəmə qərarlarının icrası zamanı qarşılıqlı hüquqi yardım üçün bu Konvensiyanı hüquqi əsas kimi götürə bilər. f4. Tərəflər zəruri hallarda qadınlara və məişət zorakılığının qarşısının alınması və onlarla mübarizə üçün səyləri üçüncü dövlətlərin faydalanacağı inkişaf proqramlarına birləşdirəcək və 18-ci maddənin 5-ci bəndinə uyğun olaraq qurbanların müdafiəsini asanlaşdırmaq üçün üçüncü dövlətlərlə ikitərəfli və çoxtərəfli sazişlər bağlamalıdırlar.
Maddə 63: Riskli altında olan şəxslər barəsində tədbirlər
Əgər hər hansı bir Tərəfin əldə etdiyi məlumatlar əsasında bir şəxsin hər hansı bir zamanda bu Konvensiyanın 36, 37 38 və 39-cu maddələrində göstərilən zorakılıq aktlarına məruz qalma riskinin olduğunu düşünmək üçün əsaslı əsaslar varsa, bu Tərəfin əlində olan məlumatlar var. Tədbirlərin görülməsini təmin etmək üçün gecikmədən digər Tərəfə ötürülməsi tövsiyə olunur. Mümkünsə, risk altında olan şəxsin maraqları baxımından mövcud qorunma qaydalarının təfərrüatları daxil edilməlidir.
Maddə 64: Məlumat
f1. Sorğu edilən Tərəf bu barədə atılan addımların nəticələri barədə sorğu edən Tərəfi dərhal məlumatlandırır. Xahiş olunan Tərəf, həmçinin nəzərdə tutulan fəaliyyətlərin icrasına mane olan və ya əhəmiyyətli dərəcədə gecikdirən hər hansı bir halın təxirə salınmadan tədbirlərin görülməsi barədə tərəfə məlumat verməlidir. f2. Tərəflərdən biri öz araşdırmaları çərçivəsində əldə olunan məlumatların digər tərəfə bu Konvensiyada göstərilən cinayətlərin qarşısını almaqda və ya bu cinayətlərlə əlaqəli istintaq və cinayət təqibini başlatmaqda və ya aparmaqda kömək edəcəyinə inanırsa və ya tərəflərdən biri qeyd olunan digər Tərəfin bu məsələdə əməkdaşlığı tələb edəcəyinə inanırsa, digər Tərəfə daxili qanunvericiliyi ilə icazə verilən həddə otürülə bilər f3. 2-ci paraqrafa uyğun olaraq hər hansı bir məlumat əldə edən Tərəf, zəruri hallarda, məhkəmə araşdırmalarına başlamaq və ya bu məlumatları mülki və cinayət işlərində nəzərdən keçirmək üçün səlahiyyətli orqanlarına ötürməlidir.
Maddə 65: Məlumatın qorunması
f1. Fərdi məlumatlar fərdi məlumatların avtomatik işlənməsində şəxslərin qorunması haqqında Sazişlə Tərəflərin üzərinə götürdüyü öhdəliklərə uyğun olaraq saxlanılır və istifadə olunur (ETS № 108)
IX Fəsil – Monitorinq mexanizmi [ redaktə ]
Maddə 66: Qadınlara qarşı zorakılığa və məişət zorakılığına qarşı mübarizə haqqında ekspertlərlər qrupu
f1. Qadınlara qarşı zorakılıq və məişət zorakılığına qarşı fəaliyyət üzrə ekspertlər qrupu (bundan sonra “GREVİO”) bu Konvensiyanın tərəf Dövlətlər tərəfindən həyata keçirilməsinə nəzarət edəcək. f2. GREVIO gender və coğrafi balans, o cümlədən çoxsahəli biliklər nəzərə alınmaqla minimum 10, maksimum isə 15 nəfərdən təşkil olunacaq. Onun üzvləri Tərəf Dövlətlərin Komitəsi tərəfindən Tərəf Dövlətlər tərəfindən namizədliyi irəli sürülmüş şəxslər arasından bir dəfə yenilənə bilən dörd illik müddətə və Tərəflərin vətəndaşları arasından seçiləcək. f3. İlkin 10 üzvün seçimi bu Konvensiyanın qüvvəyə minməsindən sonra bir il ərzində aparılmalıdır. 5 əlavə üzvün seçimi isə 25-ci ratifikasiya və ya qoşulmadan sonra keçiriləcək. f4. GREVİO üzvlərinin seçimi aşağıdakı prinsiplərə əsaslanmalıdır a) yüksək mənəvi dəyərlərə sahib bir şəxsiyyətə malikdir; insan hüquqları, gender bərabərliyi, qadınlara qarşı zorakılıq və məişət zorakılığı, qurbanlara kömək və ya qorumaq sahəsində və ya bu Konvensiyanın əhatə etdiyi sahələrdə peşəkar təcrübəsi olan şəxslərdən şəffaf prosedurlar ilə seçilməlidir; b) eyni ölkədən olan iki üzv GREVIO-da iştirak edə bilməz; c) üzvlər əsas hüquq sistemlərini təmsil etməlidirlər; d) qadınlara qarşı zorakılıq və məişət zorakılığı ilə məşğul olan şəxsləri və qurumları təmsil edir; e) üzvlər şəxsi xüsusiyyətləri ilə iştirak edəcək, vəzifələrini icra edərkən müstəqil və qərəzsiz davranacaqlar və vəzifələrini səmərəli şəkildə yerinə yetirmək üçün mövcud olacaqlar. f5. GREVIO üzvlərinin seçilməsi prosedurları, Avropa Şurasının Nazirlər Komitəsi tərəfindən bu Konvensiyanın qüvvəyə mindiyi gündən altı ay müddətində, Tərəflərin məsləhətləşməsindən və yekdil razılığından sonra müəyyən edilir. f6. GREVIO öz iş prinsiplərini təyin edəcəkdir. f7. GREVIO üzvləri və 68-ci maddənin 9 və 14-cü bəndlərində göstərilən ölkəyə səfər edəcək digər nümayəndə heyəti bu Konvensiyanın əlavəsində göstərilən imtiyazlardan və toxunulmazlıqlardan yararlanacaqlar.
Maddə 67: Tərəflər Komitəsi
f1. Tərəflər Komitəsi Konvensiyanın iştirakçısı olan ölkələrin nümayəndələrindən ibarətdir. f2. Tərəflər Komitəsi Avropa Şurasının Baş katibi tərəfindən çağırılacaqdır. GREVIO üzvlərini bu Konvensiyanın qüvvəyə mindiyi bir il ərzində seçmək üçün ilk iclasını keçirəcəkdir. Sonrakı görüşlər Tərəflərin üçdə birinin, Tərəflər Komitəsinin Sədrinin və ya Baş Katibin tələbi ilə keçiriləcəkdir. f3. Tərəflər Komitəsi öz iş prinsiplərini müəyyənləşdirəcəkdir.
Maddə 68: Prosedurlar
f1 Tərəflər GREVİO tərəfindən tərtib olunmuş sorğu anketi əsasında Avropa Şurasının Baş Katibinə GREVİO-nun nəzərdən keçirməsi üçün bu Konvensiyanın müddəalarının icrası ilə bağlı həyata keçirilən hüquqi və digər tədbirlərlə bağlı hesabat təqdim edəcək f2. GREVIO 1-ci bəndə uyğun olaraq təqdim edilmiş hesabatı əlaqədar Tərəfin nümayəndələri ilə nəzərdən keçirəcək. f3. Növbəti qiymətləndirmə prosedurları GREVİO tərəfindən təyin olunan dövrlərə bölünməlidir. Hər dövrün başlanğıcında GREVİO qiymətləndirmə proedurunun əsaslanacağı xüsusi şərtləri seçərək sorğu anketi göndərməlidir. f4. GREVIO bu monitorinq prosedurunu həyata keçirmək üçün müvafiq vasitələr müəyyən etməlidir. O, xüsusilə də hər qiymətləndirmə dövrü üçün sorğu anketi qəbul edə bilər ki, onun əsasında Tərəflər tərəfindən icra proseduru qiymətləndirilmiş olsun. Tərəflər bu anketə və GREVİO tərəfindən göndərilən istinilən məlumat sorğularına cavab verməlidirlər. f5. GREVIO Konvensiyanın icrası ilə bağlı qeyri-hökumət təşkilatları və vətəndaş cəmiyyəti, o cümlədən insan hüquqlarının müdafiəsi üzrə milli institutlardan da məlumatlar ala bilər f6. GREVIO bu Konvensiyanın əhatə dairəsinə daxil olan sahələrdə digər regional və beynəlxalq sənəd və qurumlardan əldə edilən mövcud məlumatı lazımı şəkildə nəzərə almalıdır. f7. Hər qiymətləndirmə dövrü üçün sorğu anketi qəbul edərkən GREVİO bu Konvensiyanın 11-ci Maddəsində istinad edildiyi kimi, tərəfdaş Dövlətlərdəki mövcud məlumat toplanmalarını və araşdırmaları nəzərə almalıdır. f8. GREVIO Konvensiyanın həyata keçirilməsi ilə əlaqədar Avropa Şurasının İnsan Hüquqları üzrə Komissarı, Parlament Assambleyası və müvafiq ixtisaslaşmış, o cümlədən beynəlxalq sənədlər çərçivəsində əsası qoyulmuş qurumlardan məlumat ala bilər. Bu qurumlara təqdim edilən şikayətlər və onların nəticələri GREVİO üçün əlçatan edilməlidir. f9. Əldə edilən məlumatlar kifayət etmədikdə və ya 14-cü bənddə verilmiş hallarda GREVIO milli strukturlarla birgə və müstəqil milli ekspertlərin köməyi ilə ölkə səfərləri təşkil edə bilər. Bu səfərlər zamanı müxtəlif sahələr üzrə mütəxəssislər GREVİO-ya yardım edə bilər. f10. GREVIO qiymətləndirmənin əsaslandığı müddəaların həyata keçirilməsi ilə bağlı təhlili, o cümlədən əlaqədar Tərəfin müəyyən edilmiş problemləri necə həll etməsi ilə əlaqədar təklifləri əks etdirən hesabat layihəsi hazırlayacaq. Hesabat layihəsi rəy verilməsi üçün qiymətləndirmənin aparıldığı Tərəfə təqdim ediləcək. Onun rəyləri hesabatı qəbul edərkən GREVİO tərəfindən nəzərə alınacaq. f11. Əldə edilən bütün məlumatlar və Tərəflərin şərhləri əsasında GREVİO bu Konvensiyanın müddəalarının həyata keçirilməsi ilə bağlı əlaqədar Dövlət tərəfindən görülən tədbirlərlə bağlı hesabat və yekunları qəbul edəcək. Bu hesabat və yekunlar əlaqədar Tərəfə və Tərəf Komitəsinə göndəriləcək. GREVİO-nun hesabat və yekunları qəbul edildikdən sonra əlaqədar Tərəfin son rəyləri ilə birlikdə ictimaiyyətin diqqətinə çatdırılacaq. f12. 1-8-ci bəndlərdə nəzərdə tutulmuş qaydalara xələl yetirmədən Tərəf Komitəsi GREVİO-nun hesabat və yekunları əsasında bu Tərəfə ünvanlanmış a) GREVİO-nun yekunlarını həyata keçirmək üçün görülən tədbirlər, tələb olunarsa onların həyata keçirilməsi ilə bağlı məlumat təqdim etmək üçün tarixin müəyyən edilməsi ilə bağlı və b) bu Konvensiyanın düzgün şəkildə icrası üçün həmin Tərəflə əməkdaşlığın genişləndirilməsinə yönəlmiş tövsiyələr qəbul edə bilər. f13. tərəflərin qarşısının alınması üçün həyata keçirdiyi tədbirlər barədə xüsusi hesabatın təcili təqdim edilməsini tələb edin . f14. GREVIO, Sözügedən Tərəfin verdiyi məlumatları və alınan digər etibarlı məlumatları nəzərə alaraq, bir və ya bir neçə üzvünü araşdırma aparmaq və dərhal GREVIO-ya hesabat vermək üçün təyin edə bilər. Lazım olduqda və bu Tərəfin razılığı ilə, bu araşdırma çərçivəsində bu ölkəyə səfər də edilə bilər. f15. 14-cü bənddə göstərilən istintaqın nəticələrini araşdırdıqdan sonra GREVIO bu tapıntıları şərh və tövsiyələrini əlavə edərək, Tərəflərə və Tərəflər Komitəsinə və Avropa Şurası Nazirlər Komitəsinə təqdim etməlidir.
Maddə 69: Ümumi tövsiyələr
GREVIO lazım olduqda bu Konvensiyanın icrası ilə bağlı ümumi tövsiyələr hazırlaya bilər.
Maddə 70: Monitorinqə parlamentin cəlb edilməsi
f1. Milli Parlamentlər bu Konvensiyanın həyata keçirilməsi üçün həyata keçirilən monitorinq tədbirlərində iştirak etməyə dəvət olunacaqlar. f2. Tərəflər GREVIO hesabatlarını milli parlamentlərinə təqdim edəcəklər. f3. Avropa Şurası Parlament Assambleyası bu Konvensiyanın yerinə yetirilməsini vaxtaşırı qiymətləndirməyə dəvət olunacaq.
X fəsil — Digər beynəlxalq sənədlərlə əlaqələr [ redaktə ]
Maddə 71: Digər beynəlxalq sənədlərlə əlaqələr
f1. Bu Konvensiya, Konvensiyanın iştirakçısı olan dövlətlərin iştirak etdiyi və ya olacağı və bu Konvensiya ilə əlaqəli məsələlərə dair müddəaları əhatə edən digər beynəlxalq sənədlərdən irəli gələn öhdəliklərə təsir göstərmir. f2. Bu Konvensiyanın Tərəfləri bu Konvensiyanın müddəalarını əlavə və ya gücləndirmək və ya bu müddəalarda ifadə olunan prinsiplərin tətbiqini asanlaşdırmaq məqsədi ilə bir-biri ilə bu Konvensiyanın həll etdiyi məsələlərə dair ikitərəfli və ya çoxtərəfli sazişlər bağlaya bilərlər.
XI Fəsil — Konvensiyaya düzəlişlər [ redaktə ]
Maddə 72: Düzəlişlər Hər hansı bir Tərəfin bu Konvensiyaya düzəliş edilməsi barədə hər hansı bir təklifi Avropa Şurasının Baş katibinə göndərilir və Baş Katib tərəfindən Avropa Şurasının üzvü olan dövlətlərə, bütün imzalayanlara, bütün Tərəflərə, Avropa Birliyinə, 75-ci maddənin müddəalarına uyğun olaraq bu Konvensiyanı imzalamağa dəvət olunmuş dövlətlərə çatdırılır və Bu Konvensiyanı qəbul etməyə dəvət olunan istənilən dövlətə ötürməlidirlər. f2. Avropa Şurasının Nazirlər Komitəsi düzəliş təklifini qiymətləndirəcək və Avropa Şurasının üzvü olmayan Tərəflərin rəyini aldıqdan sonra Avropa Şurası Vəqf Sənədinin 20-ci maddəsində göstərildiyi kimi çoxluğu təmin etməklə düzəlişi qəbul edə biləcək. f3. Nazirlər Komitəsinin 2-ci paraqrafa uyğun olaraq qəbul etdiyi düzəlişin mətni təsdiq üçün Tərəflərə göndəriləcəkdir. f4. 2-ci paraqrafa uyğun olaraq qəbul edilmiş hər hansı bir düzəliş, bütün Tərəflərin Baş katibə təsdiq etdiklərini bildirdikləri tarixdən bir ay keçdikdən sonrakı ayın birinci günü qüvvəyə minəcək.
XII Fəsil – Yekun maddələr [ redaktə ]
Maddə 73: Bu Konvensiyanın təsirləri Bu Konvensiyanın müddəaları qadınlara qarşı zorakılığın və məişət zorakılığının qarşısını almağa və onlarla mübarizə aparmağa çalışanlara daha əlverişli hüquqlar verən və ya qüvvədə olan qüvvədə olan və ya qüvvəyə minən daxili qanunvericiliyin müddəalarının və məcburi beynəlxalq sənədlərin tətbiq olunmasına mane olmur.
Maddə 74: Mübahisələrin həlli
f1. Tərəflər bu Konvensiyanın müddəalarının tətbiqi və ya təfsiri zamanı yarana biləcək hər hansı bir mübahisəni qarşılıqlı danışıqlar, güzəştə getmək, arbitraj orqanına müraciət etmək və ya qarşılıqlı razılaşma ilə müəyyən edilmiş hər hansı dinc vasitə ilə həll etməyə çalışacaqlar. f2. Avropa Şurasının Nazirlər Komitəsi, tərəflər razılığa gəldikdə, mübahisə tərəflərinin müraciət edə biləcəyi həll üsullarını təyin edə bilər.
Maddə 75: İmzalanma və qüvvəyə minmə
f1. Bu Konvensiya Avropa Şurasına üzv dövlətlər, onun hazırlanması prosesində iştirak etməyən dövlətlər və Avropa Birliyi tərəfindən imzalanmaq üçün açıqdır. f2. Bu Saziş ratifikasiya və ya qəbul edilməlidir. Təsdiqləmə və ya qəbul sənədləri Avropa Şurasının Baş Katibliyinə təqdim ediləcəkdir. f3. 10 dövlətin, o cümlədən Avropa Şurasının ən azı səkkiz üzv dövlətinin 2-ci bəndin müddəalarına uyğun olaraq Konvensiyanın məcburi qüvvəsinə dair razılığını bildirdikləri andan üç aylıq dövrün bitməsindən sonrakı ayın ilk günü qüvvəyə minir. f4. Konvensiya 1-ci bənddə göstərilən dövlətlər üçün ratifikasiya və ya qəbul sənədini aldıqdan və sonradan Konvensiyanın və ya Avropa İttifaqının bağlanmasına razılıqlarını elan etdikdən sonra üç aylıq dövrün bitməsindən sonrakı ayın ilk günü qüvvəyə minəcək.
Maddə 76: Konvensiyaya qoşulma
f1. Bu Konvensiya qüvvəyə mindikdən sonra Avropa Şurasının Nazirlər Komitəsi Konvensiyanın Tərəfləri ilə məsləhətləşdikdən və onların yekdil razılığını aldıqdan sonra Konvensiyanın işlənib hazırlanmasında iştirak etməmiş Avropa Şurasına üzv olmayan Dövlətləri Avropa Şurasının Nizamnaməsinin 20.d Maddəsində nəzərdə tutulan çoxluğun qəbul etdiyi qərar və Tərələrin Nazirlər Komitəsində təmsil olunmaq səlahiyyəti verilmiş nümayəndələrinin yekdil razılığı ilə bu Konvensiyaya qoşulmağa dəvət edə bilər. f2. Yeni qoşulmuş dövlət üçün Konvensiya Avropa Şurasının Baş katibinə qoşulma sənədinin təqdim edildiyi tarixdən üç aylıq müddət bitdikdən sonrakı ayın birinci günü qüvvəyə minəcəkdir.
Maddə 77: Tətbiq olunan ərazi
f1. Müqaviləni imzaladıqda və ya ratifikasiya, qəbul və ya qoşulma sənədi təqdim edərkən bir dövlət və ya Avropa Birliyi bu Konvensiyanın tətbiq ediləcəyi ərazini və ya əraziləri müəyyənləşdirə bilər. f2. Bir Tərəf daha sonra Avropa Şurasının Baş katibinə xəbərdarlıq edə və bu Konvensiyanın bu bəyannamədə göstərilən və beynəlxalq əlaqələri üçün cavabdeh olan və ya onun adından öhdəlik götürmək səlahiyyətinə malik digər ərazilərə tətbiq oluna bilər. Belə bir bölgə üçün Konvensiya Baş katib tərəfindən bildirişin alındığı tarixdən üç aylıq müddət başa çatdıqdan sonrakı ayın birinci günü qüvvəyə minəcək. f3. Son iki bəndə uyğun olaraq edilən hər hansı bir bildiriş, bu bildirişdə göstərilən bölgələr baxımından Avropa Şurasının Baş katibinə bildiriş göndərməklə geri götürülə bilər. Çağırış baş katib tərəfindən bu bildiriş alındığı gündən üç aylıq dövrün bitməsindən sonrakı ayın ilk günü qüvvəyə minəcəkdir.
Maddə 78: Qeyd və şərtlər
f1. Bu Konvensiyanın hər hansı müddəası ilə bağlı 2 və 3-cü bəndlərdə nəzərdə tutulan hallar istisna olmaqla heç bir qeyd-şərt irəli sürülə bilməz. f2. Hər hansı Dövlət və ya Avropa Birliyi Konvensiyanın imzalandığı və ya ratifikasiya, qəbul, təsdiq, yaxud qoşulma sənədlərinin qəbul edildiyi vaxt Avropa Şurası Baş Katibinə ünvanlanmış bəyanatla aşağıda verilmiş müddəaları ancaq xüsusi hallarda və ya vəziyyətlərdə tətbiq etməmək və ya etmək hüququnu özündə saxladığını bəyan edə bilər: Maddə 30, 2-ci bənd; Maddə 44, 1.e, 3 və 4-cü bəndlər; Xırda cinayət əməlləri ilə bağlı 35-ci Maddə baxımından 55-ci Maddənin 1- ci bəndi ; 37, 38 və 39-cu Maddələr baxımından Maddə 58; Maddə 59. f3. Hər hansı Dövlət və ya Avropa Birliyi Konvensiyanın imzalandığı və ya ratifikasiya, qəbul, təsdiq, yaxud qoşulma sənədlərinin qəbul edildiyi vaxt Avropa Şurası Baş Katibliyinə ünvanlanmış bəyanatla 33 və 34-cü maddələrdə nəzərdə tutulmuş davranışlara görə cinayət sanksiyalarının əvəzinə qeyri-cinayət sanksiyaları təmin etmək hüququnu özündə saxladığını bəyan edə bilər f4. Hər hansı bir Tərəf, Avropa Şurasının Baş katibinə xəbərdarlıq edərək, qeydiyyatı tamamilə və ya qismən geri ala bilər. Bu bildiriş Baş katibin aldığı gündən qüvvəyə minəcəkdir.
Maddə 79: Qeydlərin etibarlılığl və nəzərdən keçirilməsi
f1. 78-ci maddələrin 2-ci və 3-cü bəndlərində göstərilən qeydlər bu Konvensiyanın müvafiq Tərəf üçün qüvvəyə mindiyi gündən beş il müddətində qüvvədədir. Bununla birlikdə, bu rezervasiyalar eyni dövrlər üçün təzələnə bilər. f2. Qeydin bitməsindən on səkkiz ay əvvəl, Avropa Şurasının Baş Katibliyi, bu müddətin bitəcəyini narahat edən tərəfə xatırlatdı. Müvafiq Tərəf Baş Katibə bildiriş verir ki, qeyd müddəti bitməmişdən üç ay əvvəl gecikdirmədən qoruyacaq, dəyişdirəcək və ya geri götürəcəkdir. Müvafiq Tərəf bildiriş vermirsə, Baş Katiblik bu Tərəfə bildiriş verir ki, onun qeydiyyatı avtomatik olaraq növbəti altı ay ərzində etibarlı sayılacaqdır. Bu müddətin bitməsindən əvvəl, müvafiq Tərəf bronu qorumaq və ya dəyişdirmək niyyətini bildirmədiyi təqdirdə, qeyd qüvvədən düşəcəkdir. f3. Tərəflərdən biri 78-ci maddənin 2-ci və 3-cü bəndlərinə uyğun olaraq şərt qoyursa, bu qeyd yenilənmədən və ya tələb olunmadan əvvəl, GREVIO-ya qeydin davam etməsinin səbəbləri barədə izahat verəcəkdir.
Maddə 80: Konvensiyanın etibarsız elan edilməsi
f1. İstənilən tərəf istənilən vaxt Avropa Şurasının Baş katibinə bildiriş göndərərək bu Konvensiyanı ləğv edə bilər. f2. Müqavilənin ləğvi, baş katibə məsələ ilə bağlı bildiriş göndərildiyi gündən üç aylıq müddətbitdikdən sonrakı ayın birinci günü qüvvəyə minir.
Maddə 81: Bildirişlər
Avropa Şurasının Baş katibi Avropa Şurasının üzvü olan dövlətlərə, Konvensiyanın hazırlanmasında iştirak etməyən üzv dövlətlərə, bütün imzalayanlara, bütün Tərəflərə, Avropa Birliyinə və bu Konvensiyaya qoşulmağa dəvət olunan bütün dövlətlərə məlumat verməlidir: a) hər hansı bir imza; b) təqdim edilmiş hər hansı bir sertifikat, qəbul, təsdiq və ya iştirak sənədi; c) 75 və 76-cı maddələrə uyğun olaraq bu Konvensiyanın qüvvəyə mindiyi tarix; d) 72-ci maddəyə uyğun olaraq qəbul edilmiş hər dəyişiklik və bu dəyişikliklərin qüvvəyə minmə tarixi; e) 78-ci maddəyə əsasən edilən hər hansı bir qeyd və geri alınan şərt; f) 80-ci maddəyə uyğun olaraq edilən hər hansı bir ləğv; g) Bu Sazişlə əlaqəli hər hansı digər əməliyyatlar, bildirişlər və ya bildirişlər.
Bu Konvensiya bu iş üçün səlahiyyət verilmiş şəxslər tərəfindən təsdiq edilərək imzalanıb. 2011-ci il mayın 11-də İstanbulda hazırlanan bu sənəd ingilis və fransız dillərində, hər iki dildə mətni bərabər qüvvəyə malik olan sənəd Avropa Şurasının arxivində saxlanılacaqdır. Avropa Şurasının Baş katibi bu sənədin təsdiq edilmiş surətlərini Avropa Şurasının hər bir üzv dövlətinə, bu Konvensiyanın hazırlanmasında iştirak etməyən üzv dövlətlərə, Avropa Birliyinə və bu Konvensiyaya qoşulmağa dəvət olunan bütün dövlətlərə göndərilməlidir.
Əlavə — İmtiyazlar və siyasi toxunulmazlıq (Maddə 66) [ redaktə ]
1. Bu əlavə Konvensiyanın 66-cı Maddəsində nəzərdə tutulan GREVİO-nun üzvlərinə, o cümlədən ölkələrə səfər edən nümayəndə heyətlərinin digər üzvlərinə şamil edilir. Bu əlavə çərçivəsində “ölkələrə səfər edən nümayəndə heyətlərinin digər üzvləri” ifadəsinə Konvensiyanın 68-ci Maddəsinin 9-cu bəndində qeyd olunan müstəqil milli ekspert və mütəxəssislər və ölkə səfərləri zamanı GREVİO-nu müşayiət etmək üçün Avropa Şurası tərəfindən işə götürülmüş tərcüməçilər daxildir. 2. GREVİO-nun üzvləri və ölkələrə səfər edən nümayəndə heyətlərinin digər üzvləri ölkə səfərlərinin hazırlanması və həyata keçirilməsi ilə bağlı vəzifələrini yerinə yetirərkən və bu vəzifə öhdəlikləri çərçivəsində səyahət edərkən aşağıdakı imtiyazlardan istifadə edirlər: a) şəxsi həbs və ya saxlanma, şəxsi yükün müsadirəsi və vəzifə səlahiyyətləri çərçivəsində deyilən və ya yazılan sözlər və edilən hərəkətlər baxımından bütün növ hüquqi proseslərdə toxunulmazlıq; b) yaşadıqları və vəzifə səlahiyyətlərini icra etdikləri ölkəni şəkildə tərk etmək və qayıtmaq azadlığına qoyulan məhdudiyyətlərdən, vəzifə səlahiyyətlərinin icrası üçün səfər etdikləri və ya tranzit olaraq keçdikləri ölkədə əcnəbi kimi qeydiyyata alınmaqdan azad edilmə. 3 Vəzifə səlahiyyətlərinin icrası məqsədilə edilən səfərlər zamanı GREVİO-nun və ölkələr səfər edən nümayəndə heyətlərinin digər üzvlərinə gömrük və mübadilə yoxlamalarında müvəqqəti rəsmi səfərdə olan xarici dövlət nümayəndələri üçün yaradılan eyni imkanlar yaradılacaq. 4 GREVİO və ölkələrə səfər edən nümayəndə heyətlərinin digər üzvləri tərəfindən həyata keçirilən Konvensiyanın icrasının qiymətləndirilməsi ilə əlaqədar sənədlər GREVİO-nun fəaliyyəti ilə əlaqədar olduğu üçün toxunulmaz qalacaq. GREVİO-nun rəsmi yazışmalarına və ya GREVİO üzvlərinin və ölkələrə səfər edən nümayəndə heyətlərinin digər üzvlərinin rəsmi kommunikasiyaları dayandırılmayacaq və onlara senzura tətbiq edilməyəcək. 5 GREVİO üzvləri və ölkələrə səfər edən nümayəndə heyətlərinin digər üzvləri üçün öhdəliklərinin icrası zamanı söz azadlığı və tam müstəqillik təmin etmək üçün əlaqədar şəxslərin artıq bu cür vəzifə öhdəliklərinin icrasında iştirak etməməsinə baxmayaraq, söylənən və yazılan sözlərə və edilən hərəkətlərə görə hüquqi proseslərdə toxunulmazlıq saxlanacaq. 6 Üstünlüklər və siyasi toxunulmazlıq şəxsi mənafe üçün deyil, GREVİO-nun maraqları çərçivəsində vəzifələrinin müstəqil şəkildə icrasını təmin etmək məqsədilə bu əlavənin 1-ci bəndində qeyd edilən şəxslərə verilir. Bu əlavənin 1-ci bəndində nəzərdə tutulan şəxslərin toxunulmazlıqları onların ədalətin bərqərar olmasına mane olduğu düşünülərsə və GREVİO-nun maraqlarına xələl yetirilməzsə Avropa Şurası Baş Katibi tərəfindən ləğv ediləcək.
Avropa insan hüquqları konvensiyası
“İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında” Konvensiyanın və onun 1, 4, 6 və 7 saylı Protokollarının təsdiq edilməsi barədə
RƏSMİ DƏRC EDİLDİYİ MƏNBƏ
Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu (Dərc olunma tarixi: 31-03-2002, Nəşr nömrəsi: 03, Maddə nömrəsi: 113)
QÜVVƏYƏ MİNMƏ TARİXİ
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI VAHİD HÜQUQi TƏSNİFATI ÜZRƏ İNDEKS KODU
010.000.000
430.000.000
HÜQUQİ AKTLARIN DÖVLƏT REYESTRİNİN QEYDİYYAT NÖMRƏSİ
HÜQUQİ AKTIN HÜQUQİ AKTLARIN DÖVLƏT REYESTRİNƏ DAXİL EDİLDİYİ TARİX
“İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında” Konvensiyanın və onun 1, 4, 6 və 7 saylı Protokollarının təsdiq edilməsi barədə
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU
Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi qərara alır:
I. 1950-ci il noyabrın 4-də Roma şəhərində imzalanmış “İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında” Konvensiya və onun 1, 4, 6 və 7 saylı Protokolları müvafiq bəyanatlar və qeyd-şərtlər ilə (bəyanatların və qeyd-şərtlərin mətnləri əlavə olunur) təsdiq edilsin.
II. Bu Qanun dərc edildiyi gündən qüvvəyə minir.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər ƏLİYEV
Bakı şəhəri, 25 dekabr 2001-ci il
№ 236-IIQ
İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında
KONVENSİYA
Roma, 4.XI.1950
3 sentyabr 1953-cü ildə qüvvəyə minmişdir
1970-ci il sentyabrın 21-də qüvvəyə minmiş 3 saylı Protokolla,
1971-ci il dekabrın 20-də qüvvəyə minmiş 5 saylı Protokolla,
1990-cı il yanvarın 1-də qüvvəyə minmiş 8 saylı Protokolla,
1998-ci il noyabrın 1-də qüvvəyə minmiş 11 saylı Protokolla dəyişikliklər və əlavələr edilmişdir.
Avropa Şurasının üzvü olub, bu Konvensiyanı imzalayan hökumətlər,
1948-ci il 10 dekabrın-da BMT Baş Məclisi tərəfindən bəyan edilmiş İnsan hüquqları haqqında Ümumi Bəyannaməni nəzərə alaraq;
bu Bəyannamənin məqsədinin, bəyan etdiyi hüquqların hamılıqla və səmərəli tanınmasının və həyata keçirilməsinin təmin edilməsi olduğunu nəzərə alaraq;
Avropa Şurasının məqsədinin onun üzvləri arasında böyük birliyə nail olmaqdan ibarət olduğunu və bu məqsədlərə nail olmağın əsas vasitələrindən birinin insan h ü quqlarının və əsas azadlıqların dəstəklənməsi və gələcək reallaşdırılması olduğunu hesab edərək;
d ü nyada ədalətin və s ü lh ü n əsası olan və riayət edilməsi başlıca olaraq, bir tərəfdən həqiqi demokratik siyasi rejimlə və digər tərəfdən onların sadiq qaldığı insan h ü quqlarını hamının anlaması və riayət etməsi ilə təmin olunan əsas azadlıqlara ö z dərin sədaqətlərini təsdiq edərək;
vahid səylərlə hərəkət edən və siyasi ənənələrin, idealların, azadlığın və h ü ququn aliliyinin ü mumi irsinə malik olan Avropa ö lkələrinin h ö kumətləri kimi Ü mumi Bəyannamədə təsbit olunmuş bəzi h ü quqların kollektiv həyata ke ç irilməsinin təmin edilməsi yolunda ilk addımlar atmaq əzmində olaraq,
aşağıdakılar barədə razılığa gəldilər:
İnsan hüquqlarına hörmət olunması öhdəliyi
Razılığa gələn Y ü ksək Tərəflər onların yurisdiksiyasında olan hər kəs üçü n bu Konvensiyanın I b ö lməsində m ü əyyən olunmuş h ü quq və azadlıqları təmin edirlər.
HÜQUQLAR VƏ AZADLIQLAR
Yaşamaq hüququ
1. Hər kəsin yaşamaq h ü ququ qanunla qorunur. He ç kəs qanunla ö l ü m cəzası nəzərdə tutulmuş cinayət t ö rətməyə g ö rə, məhkəmə tərəfindən ç ıxarılmış belə h ö km ü n icrasından başqa, həyatından məhrum edilə bilməz.
2. Həyatdan məhrumetmə, aşağıdakı məqsədlər üçü n g ü c tətbiqində m ü tləq zərurətin nəticəsi olduqda, bu maddənin pozulması hesab edilmir:
a) istənilən şəxsin h ü quqa zidd zorakılıqdan qorunması üçü n;
b) qanuni həbsi həyata ke ç irmək və ya qanuni əsaslarla həbsdə olan şəxsin qa ç masının qarşısını almaq üçü n;
c) qanuna m ü vafiq olaraq iğtişaş və ya qiyamın yatırılması üçü n.
İşgəncələrin qadağan olunması
He ç kəs işgəncəyə, qeyri-insani və ya ləyaqəti al ç aldan rəftara və ya cəzaya məruz qalmamalıdır.
Köləliyin və məcburi əməyin qadağan olunması
1. He ç kəs k ö ləlikdə və ya əsarət altında saxlanılmamalıdır.
2. He ç kəs məcburi və ya icbari əməyə cəlb olunmamalıdır.
3. Bu maddənin məqsədləri üçü n “məcburi və ya icbari əmək” termini aşağıdakıları ehtiva etmir:
a) bu Konvensiyanın 5-ci maddəsinin m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq həbsdəolan və ya belə həbsdən şərti azad edilmiş şəxsin adətən yerinə yetirməli olduğu hər hansı iş;
b) hərbi xarakterli hər hansı xidmət və ya hərbi xidmətdən əqidəyə g ö rə imtina etmənin qanuni hesab edildiyi ö lkələrdə məcburi hərbi xidmətin əvəzinə m ü əyyən edilmiş xidmət;
c) f ö vqəladə vəziyyət və ya əhalinin həyatı və rifahı üçü n təhl ü kə yaradan fəlakət hallarında hər hansı məcburi xidmət;
d) adi vətəndaşlıq vəzifələrinin bir hissəsi olan hər hansı iş və ya xidmət.
Azadlıq və toxunulmazlıq hüququ
1 . Hər kəsin azadlıq və şəxsi toxunulmazlıq h ü ququ vardır. He ç kəs qanunla m ü əyyən olunmuş aşağıdakı hallardan və qaydadan başqa, azadlıqdan məhrum edilə bilməz:
a) səlahiyyətli məhkəmə tərəfindən məhkum olunduqdan sonra şəxsin qanuni həbsə alınması;
b) məhkəmənin qanuni ç ıxardığı qərarı icra etməməyə g ö rə və ya qanunla nəzərdə tutulmuş hər hansı ö hdəliyin icra olunmasını təmin etmək məqsədi ilə şəxsin qanuni tutulması və ya həbsə alınması;
c) h ü quq pozuntusunun t ö rədilməsində əsaslı ş ü bhə ilə bağlı şəxsin səlahiyyətli məhkəmə orqanı qarşısında durmasından irəli gələn və ya onun tərəfindən t ö rədilən h ü quq pozuntusunun yaxud t ö rətdikdən sonra onun gizlənməsinin qarşısını almaq üçü n kifayət qədər zəruri əsaslar olduğunun hesab edildiyi hallarda şəxsin qanuni tutulması və ya həbsə alınması;
d) yetkinlik yaşına ç atmamış şəxsin tərbiyə nəzarəti üçü n qanuni qərar əsasında həbsə alınması və ya onun səlahiyyətli orqana verilməsi üçü n qanuni həbsə alınması;
e) yoluxucu xəstəliklərin yayılmasının qarşısını almaq üçü n şəxslərin, habelə ruhi xəstələrin, alkoqolizmə və narkomaniyaya m ü btəla olanların və ya səfillərin qanuni həbsə alınması;
f) şəxsin ö lkəyə qanunsuz gəlməsinin qarşısını almaq məqsədi ilə və ya barəsində deportasiya yaxud ekstradisiya tədbirləri tətbiq olunan şəxsin qanuni tutulması və ya həbsə alınması.
2. Tutulmuş hər bir kəsə ona aydın olan dildə onun tutulmasının səbəbləri və ona qarşı irəli s ü r ü lən istənilən ittiham barədə dərhal məlumat verilir.
3. Bu maddənin I bəndinin “c” yarımbəndinə m ü vafiq olaraq tutulmuş və ya həbsə alınmış hər kəs dərhal hakimin və ya qanunla məhkəmə hakimiyyətini həyata ke ç irmək səlahiyyəti verilmiş digər vəzifəli şəxsin yanına gətirilir və ağlabatan m ü ddət ərzində məhkəmə araşdırması və ya məhkəməyə qədər azad edilmək h ü ququna malikdir. Azad edilmək məhkəməyə gəlmə təminatlarının təqdim edilməsi ilə şərtləndirilə bilər.
4. Tutulma və ya həbsə alınma nəticəsində azadlıqdan məhrum edilmiş hər kəs onun həbsə alınmasının qanuniliyinə məhkəmə tərəfindən təxirə salınmadan baxılması h ü ququna və əgər onun həbsi məhkəmə tərəfindən qanunsuz hesab edilibsə, azad edilmək h ü ququna malikdir.
5. Bu maddənin m ü ddəalarının pozulması ilə tutulmağa və ya həbsə alınmağa məruz qalan hər kəsin iddia ilə təmin olunan kompensasiya h ü ququ var.
Ədalətli məhkəmə araşdırması hüququ
1. Hər kəs, onun m ü lki h ü quq və vəzifələri m ü əyyən edilərkən və ya ona qarşı hər hansı cinayət ittihamı irəli s ü r ü lərkən, qanun əsasında yaradılmış m ü stəqil və qərəzsiz məhkəmə vasitəsi ilə, ağlabatan m ü ddətdə işinin ədalətli və a ç ıq araşdırılması h ü ququna malikdir. Məhkəmə qərarı a ç ıq elan edilir, lakin demokratik cəmiyyətdə əxlaq, ictimai qayda və ya milli təhl ü kəsizlik m ü lahizələrinə g ö rə, həm ç inin yetkinlik yaşına ç atmayanların maraqları və ya tərəflərin şəxsi həyatının m ü dafiəsi bunu tələb etdikdə yaxud məhkəmənin fikrincə, aşkarlığın ədalət m ü hakiməsinin maraqlarını poza biləcəyi x ü susi hallar zaman ı ciddi zərurət olduqda mətbuat və ictimaiyyət b ü t ü n proses boyu və ya onun bir hissəsində məhkəmə iclasına buraxılmaya bilər.
2. Cinayət t ö rətməkdə ittiham olunan hər kəs onun təqsiri qanun əsasında sübut edilənədək təqsirsiz hesab edilir.
3. Cinayət t ö rətməkdə ittiham olunan hər kəs ən azı aşağıdakı h ü quqlara malikdir:
a) ona qarşı irəli s ü r ü lm ü ş ittihamın xarakteri və əsasları haqqında onun başa d ü şd ü y ü dildə dərhal və ətraflı məlumatlandırılmaq;
b) ö z m ü dafiəsini hazırlamaq üçü n kifayət qədər vaxta və imkana malik olmaq;
c) şəxsən və ya ö z ü n ü n se ç diyi m ü dafiə ç i vasitəsi ilə ö z ü n ü m ü dafiə etmək ya m ü dafiə ç inin xidmətini ö dəmək üçü n vəsaiti kifayət etmədiyi zaman, ədalət m ü hakiməsinin maraqları tələb etdikdə, belə m ü dafiədən pulsuz istifadə etmək;
d) onun əleyhinə ifadə vermiş şahidləri dindirmək və ya bu şahidlərin dindirilməsi h ü ququna malik olmaq və onun əleyhinə ifadə vermiş şahidlər üçü n eyni olan şərtlərlə onun lehinə olan şahidlərin ç ağırılması və dindirilməsi h ü ququna malik olmaq;
e) məhkəmədə istifadə olunan dili başa d ü şm ü rsə və ya bu dildə danışa bilmirsə, tərc ü mə ç inin pulsuz k ö məyindən istifadə etmək.
Qanunsuz cəzalandırılmamaq
1. He ç kəs t ö rədildiyi zaman milli və ya beynəlxalq h ü quqa g ö rə cinayət sayılmayan hər hansı hərəkət və ya hərəkətsizliyə g ö rə cinayət t ö rətməkdə təqsirli hesab edilə bilməz. Habelə cinayət əməlinin t ö rədildiyi zaman tətbiq edilməli olan cəzadan daha ağır cəza verilə bilməz.
2. Bu maddə sivil ö lkələrin tanıdığı ü mumi h ü quq prinsiplərinə m ü vafiq olara q, t ö rədildiyi zaman cinayət hesab edilən hər hansı hərəkət və ya hərəkətsizə g ö rə istənilən şəxsin m ü hakimə edilməsinə və ya cəzalandırılmasına mane olmur.
Şəxsi həyata və ailə həyatına hörmət hüququ
1. Hər kəs ö z şəxsi və ailə həyatına, mənzilinə və yazışma sirrinə h ö rmət h ü ququna malikdir.
2. Milli təhl ü kəsizlik və ictimai asayiş, ö lkənin iqtisadi rifah maraqları naminə, iğtişaş və ya cinayətlərin qarşısını almaq üçü n, sağlamlığı yaxud mənəviyyatı qorumaq üçü n və ya digər şəxslərin h ü quq və azadlıqlarını m ü dafiə etmək üçü n qanunla nəzərdə tutulmuş və demokratik cəmiyyətdə zəruri olan hallar istisna olmaqla, bu h ü ququn həyata ke ç irilməsinə d ö vlət hakimiyyəti orqanları tərəfindən m ü daxiləyə yol verilmir.
Fikir, vicdan və din azadlığı
1. Hər kəsin fikir, vicdan və din azadlığı h ü ququ vardır; bu h ü quqa ö z dinini və ya əqidəsini dəyişmək azadlığı, ö z dininə və ya əqidəsinə həm təkbaşına, həm də başqaları ilə birlikdə etiqad etmək və a ç ıq yaxud şəxsi qaydada ibadəti, təlimləri, dini və mərasim ayinlərini yerinə yetirmək azadlığı daxildir.
2. Ö z dininə və baxışlarına etiqad etmək azadlığı yalnız ictimai asayiş maraqları naminə, ictimai qaydanı, sağlamlığı yaxud mənəviyyatı qorumaq üçü n və yadigər şəxslərin h ü quq və azadlıqlarını m ü dafiə etmək üçü n qanunla nəzərdə tutulmuş və demokratik cəmiyyətdə zəruri olan məhdudiyyətlərə məruz qala bilər.
Fikri ifadə etmək azadlığı
1. Hər kəs ö z fikrini ifadə etmək azadlığı h ü ququna malikdir. Bu h ü quqa ö z rəyində qalmaq azadlığı, d ö vlət hakimiyyəti orqanları tərəfindən hər hansı maneə olmadan və d ö vlət sərhədlərindən asılı olmayaraq, məlumat və ideyaları almaq və yaymaq azadlığı daxildir. Bu maddə d ö vlətlərin radioyayım, televiziya və kinematoqrafiya m ü əssisələrinə lisenziya tələbi qoymasına mane olmur.
2. Bu azadlıqların həyata ke ç irilməsi milli təhl ü kəsizlik, ərazi b ü t ö vl ü y ü və ya ictimai asayiş maraqları naminə, iğtişaşın və ya cinayətin qarşısını almaq üçü n, sağlamlığın və mənəviyyatın qorunması üçü n, digər şəxslərin n ü fuzu və ya h ü quqlarının m ü dafiəsi üçü n, gizli əldə edilmiş məlumatların a ç ıqlanmasının qarşısını almaq üçü n və ya ədalət m ü hakiməsinin n ü fuz və qərəzsizliyini təmin etmək üçü n qanunla nəzərdə tutulmuş və demokratik cəmiyyətdə zəruri olan m ü əyyən rəsmiyyətə, şərtlərə, məhdudiyyətlərə və ya sanksiyalara məruz qala bilər.
Yığıncaqlar və birləşmək azadlığı
1. Hər kəsin dinc toplaşmaq azadlığı və ö z maraqlarını m ü dafiə etmək üçü n həmkarlar ittifaqları yaratmaq və onlara qoşulmaq h ü ququ da daxil olmaqla, başqaları ilə birləşmək azadlığı h ü ququ vardır.
2. Bu h ü quqların həyata ke ç irilməsinə milli təhl ü kəsizlik və ictimai asayiş maraqları naminə, iğtişaşın və cinayətin qarşısını almaq üçü n, sağlamlığın və mənəviyyatın qorunması üçü n və ya digər şəxslərin h ü quq və azadlıqlarının m ü dafiəsi üçü n qanunla nəzərdə tutulmuş və demokratik cəmiyyətdə zəruri olanlardan başqa, he ç bir məhdudiyyət qoyula bilməz. Bu maddə silahlı q ü vvələr, polis və ya inzibati d ö vlət orqanları ü zvlərinin belə h ü quqlarının həyata ke ç irilməsinə qanuni məhdudiyyətlər qoyulmasına mane olmur.
Nikah hüququ
Nikah yaşına ç atmış kişilər və qadınlar bu h ü ququn həyata ke ç irilməsini tənzimləyən milli qanunvericiliyə m ü vafiq olaraq, nikaha daxil olmaq və ailə qurmaq h ü ququna malikdirlər.
Səmərəli hüquqi müdafiə vasitələri hüququ
Bu Konvensiyada təsbit olunmuş h ü quq və azadlıqları pozulan hər kəs, hətta bu pozulma rəsmi fəaliyyət g ö stərən şəxslər tərəfindən t ö rədildikdə belə, d ö vlət orqanları qarşısında səmərəli h ü quqi m ü dafiə vasitələrinə malikdir.
Ayrı-seçkiliyin qadağan olunması
Bu Konvensiyada təsbit olunmuş h ü quq və azadlıqlardan istifadə cins, irq, dərinin rəngi, dil, din, siyasi və ya digər baxışlar, milli və ya sosial mənşə, milli azlıqlara mənsubiyyət, əmlak vəziyyəti, doğum və ya digər hər hansı əlamətlərinə g ö rə ayrı-se ç kilik olmadan təmin olunmalıdır.
Fövqəladə hallar zamanı məhdudlaşdırma
1. M ü haribə və ya millətin həyatını təhdid edən digər f ö vqəladə hallar zamanı Razılığa gələn Y ü ksək Tərəflərdən hər hansı biri onun beynəlxalq h ü quqa m ü vafiq digər ö hdəliklərinə zidd olmamaq şərti ilə, yalnız vəziyyətin f ö vqəladəliyinin şərtləndirə biləcəyi səviyyədə bu Konvensiya ü zrə ö hdəliklərindən geri ç əkilən tədbirlər g ö rə bilər.
2. Bu m ü ddəa, qanuni m ü haribə əməliyyatları nəticəsində ö lüm halları istisna olmaqla, 2-ci maddənin və ya 3-c ü maddənin m ü ddəalarından, 4-c ü maddənin 1-ci bəndinin və 7-ci maddənin m ü ddəalarından geri ç əkilməyə əsas vermir.
3. Bu geri ç əkilmə h ü ququndan istifadə edən Razılığa gələn hər hansı Y ü ksək Tərəf g ö rd ü y ü tədbirlər və onların səbəbləri haqqında Avropa Şurasının Baş katibini tam məlumatlandırır. O, həm ç inin belə tədbirlərin dayandırılması və Konvensiyanın m ü ddəalarının yenidən tam həyata ke ç irilməyə başlanması haqqında Avropa Şurasının Baş katibinə məlumat verir.
Əcnəbilərin siyasi fəaliyyətinin məhdudlaşdırılması
10, 11 və 14-c ü maddələrdə he ç nə Razılığa gələn Y ü ksək Tərəflər üçü n əcnəbilərin siyasi fəaliyyətinə məhdudiyyətlər qoyulmasına maneə hesab edilə bilməz.
Hüquqlardan sui-istifadənin qadağan olunması
Bu Konvensiyada he ç nə hər hansı d ö vlətin, qrupun və ya şəxsin burada təsbit olunan h ü quq və azadlıqlarının ləğvinə y ö nəlmiş hər hansı fəaliyyətlə məşğul olmaq və ya hər hansı əməl t ö rətmək və ya onları Konvensiyada nəzərdə tutulandan daha artıq məhdudlaşdırmaq h ü ququna malik olması kimi şərh oluna bilməz.
Hüquqlarla bağlı məhdudiyyətlərdən istifadənin hədləri
Qeyd olunan h ü quq və azadlıqlarla bağlı bu Konvensiyada yol verilən məhdudiyyətlər, nəzərdə tutulduğundan başqa, hər hansı digər məqsəd üçü n tətbiq olunmamalıdır.
AVROPA İNSAN HÜQUQLARI MƏHKƏMƏSİ
Məhkəmənin təsis olunması
Razılığa gələn Y ü ksək Tərəflər bu Konvensiya və ona dair Protokollar ilə ö z ü zərlərinə g ö t ü rd ü kləri ö hdəliklərə riayət olunmasını təmin etmək məqsədi ilə Avropa İnsan H ü quqları Məhkəməsini (bundan sonra “Məhkəmə” adlanacaq) təsis edirlər. O, daimi əsaslarla fəaliyyət g ö stərir.
Hakimlərin sayı
Məhkəmə Razılığa gələn Y ü ksək Tərəflərə bərabər sayda hakimlərdən ibarətdir.
Hakimliyə dair tələblər
1. Hakimlər y ü ksək mənəvi keyfiyyətlərə malik olmalı və y ü ksək məhkəmə vəzifələrinə təyin olunarkən qoyulan tələblərə cavab verməli və ya tanınmış n ü fuzlu h ü quqş ü naslar olmalıdırlar.
2. Hakimlər Məhkəmənin işində şəxsən iştirak edirlər.
3. Vəzifədə olduqları b ü t ü n m ü ddət ərzində hakimlər onların m ü stəqilliyi, qərəzsizliyi ilə və ya tam iş g ü n ü n ü n xarakterindən irəli gələn tələblərlə bir araya sığmayan he ç bir fəaliyyətlə məşğul olmamalıdırlar. Bu bəndin m ü ddəalarının tətbiqi ilə bağlı yaranan b ü t ü n məsələləri Məhkəmə həll edir.
Hakimlərin seçilməsi
1 . Razılığa gələn hər bir Y ü ksək Tərəf ü zrə hakim Razılığa gələn Y ü ksək Tərəfin təqdim etdiyi üç namizəd siyahısından, Parlament Assambleyasının səs ç oxluğu ilə se ç ilir.
2. Konvensiyaya Razılığa gələn yeni Y ü ksək Tərəflər qoşulduqda, həm ç inin yaranan boş yerlər doldurularkən Məhkəmənin tərkibinə əlavə se ç kilər üçü n analoji prosedur tətbiq olunur.
Səlahiyyət müddəti
1. Hakimlər 6 il m ü ddətinə se ç ilirlər. Onlar yenidən se ç ilə bilərlər. Lakin birinci se ç kidə se ç ilmiş hakimlərin yarısının səlahiyyət m ü ddəti se ç ildikləri vaxtdan üç il sonra bitir.
2. Birinci üç ildən sonra səlahiyyət m ü ddəti bitən hakimlər se ç ildikdən dərhal sonra Avropa Şurasının Baş katibi tərəfindən p ü şkatma yolu ilə m ü əyyənləşdirilir.
3. Məhkəmənin yarı tərkibinin hər üç ildən bir, m ü mk ü n olduqca, yeniləşməsini təmin etmək məqsədi ilə Parlament Assambleyası hər hansı n ö vbəti se ç kilərin ke ç irilməsinə qədər qərar qəbul edə bilər ki, se ç ilmiş bir və ya bir ne ç ə hakimin səlahiyyət m ü ddəti və ya m ü ddətləri b ü t ü n hallarda üç ildən az və doqquz ildən ç ox olmamaqla, altı il yox, başqa m ü ddət olacaqdır.
4. Birdən ç ox səlahiyyət m ü ddətindən s ö hbət getdiyi və Parlament Assambleyasının bundan əvvəlki bəndin m ü ddəalarını tətbiq etdiyi hallarda səlahiyyət m ü ddətləri Avropa Şurasının Baş katibi tərəfindən se ç kilərdən dərhal sonra p ü şkatma yolu ilə m ü əyyənləşdirilir.
5. Səlahiyyət m ü ddəti hələ bitməmiş hakimi əvəz etmək üçü n se ç ilmiş hakim bu vəzifəni ö z sələfinin səlahiyyət m ü ddətinin qalan hissəsi qədər tutur.
6. Hakimlər 70 yaşa ç atdıqda onların səlahiyyət m ü ddəti bitir.
6. Hakimlər ö z vəzifələrini onlar dəyişdirilənə qədər tuturlar. Bununla yanaşı, onlar artıq icraatlarında olan işlərə dəyişdirildikdən sonra da baxmaqda davam edirlər.
Vəzifədən azad etmə
Digər hakimlərin üç də iki səs ç oxluğu ilə hər hansı hakimin qoyulan tələblərə daha cavab vermədiyi haqqında qərarı olmadan hakim ö z vəzifəsindən azad edilə bilməz.
Dəftərxana və referentlər
Məhkəmənin, vəzifələri və təşkili Məhkəmə Reqlamenti ilə m ü əyyənləşdirilən dəftərxanası vardır. Referentlər Məhkəməyə xidmət edirlər.
Məhkəmənin Plenumu
a) ö z Sədrini və Sədrin bir yaxud iki m ü avinini üç il m ü ddətinə se ç ir;
onlar yenidən se ç ilə bilərlər;
b) m ü əyyən m ü ddət üçü n nəzərdə tutulan Palatalar yaradır;
c) Məhkəmə Palatasının Sədrlərini se ç ir; onlar yenidən se ç ilə bilərlər;
d) Məhkəmə Reqlamentini təsdiq edir;
e) dəftərxana rəhbərini və onun bir yaxud bir ne ç ə m ü avinini se ç ir.
Komitələr, Palatalar və Böyük Palata
1. Məhkəmə, ona verilmiş işlərə baxmaq üçü n üç hakimdən ibarət komitələr, yeddi hakimdən ibarət palatalar yaradır və on yeddi hakimdən ibarət B ö y ü k Palata yaradır. Məhkəmə palataları m ü əyyən m ü ddət üçü n nəzərdə tutulan komitələr yaradır.
2. İşdə tərəf olan d ö vlətdən se ç ilmiş hakim Palatanın və B ö y ü k Palatanın ex officio ü zv ü olur; belə hakim olmadığı hallarda və ya o, iclasda iştirak edə bilmədikdə, həmin ü zv d ö vlətin təyin etdiyi şəxs hakim qismində iştirak edir.
3. B ö y ü k Palatanın tərkibinə həm ç inin Məhkəmənin Sədri, Məhkəmə Sədrinin m ü avinləri, Palata Sədrləri və Məhkəmə Reqlamentinə m ü vafiq olaraq təyin edilmiş Məhkəmənin digər ü zvləri də daxil olur. 43-c ü maddənin m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq işin B ö y ü k Palataya verildiyi hallarda onun iclaslarında, bu Palatanın Sədri və işdə tərəf olan d ö vlətin hakimi istisna olmaqla, qərar ç ıxaran Palatanın hakimlərindən he ç biri iştirak etməməlidir.
Komitələrin şikayəti qəbul olunmayan elan etməsi
Komitə 34-c ü maddənin m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq verilmiş fərdi şikayəti yekdil qərarla qəbul olunmayan elan edə bilər və ya əgər belə qərar şikayət əlavə ö yrənilmədən qəbul edilibsə, onu icraatda olan işlərin siyahısından ç ıxara bilər. Bu qərar qətidir.
Şikayətin qəbul olunması və mahiyyəti barədə Palatanın qərarları
1. Əgər 28-ci maddədə nəzərdə tutulmuş he ç bir qərar qəbul edilməyibsə, Palata 34-c ü maddənin m ü ddəalarına m ü vafiq verilmiş fərdi şikayətin qəbul olunması və işin mahiyyəti ü zrə qərar ç ıxarır.
2. Palata 33-c ü maddənin m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq d ö vlətin verdiyi şikayətin qəbul olunması və mahiyyəti ü zrə qərar ç ıxarır.
3. Əgər məhkəmə istisna qaydasında digər qərar qəbul etməzsə, şikayətin qəbul olunması haqqında qərar ayrılıqda ç ıxarılır.
Böyük Palatanın xeyrinə yurisdiksiyadan imtina
Əgər Palatanın icraatında olan iş Konvensiyanın və ya ona dair protokolların şərhi barədə ciddi məsələyə toxunursa yaxud məsələnin həlli Məhkəmənin əvvəllər ç ıxardığı qərara zidd ola bilərsə, tərəflərdən he ç biri buna etiraz etmədikdə Palata ö z qərarını ç ıxarana qədər istənilən vaxt B ö y ü k Palatanın xeyrinə yurisdiksiyadan imtina edə bilər.
Böyük Palatanın səlahiyyətləri
B ö y ü k Palata:
a) Palata 30-cu maddənin m ü ddəalarına əsasən yurisdiksiyasından imtina etdikdə və ya 43 -c ü maddənin m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq iş ona g ö ndərildikdə 33-c ü və ya 34-c ü maddələrin m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq verilmiş şikayətlər ü zrə qərar ç ıxarır; və
b) 47-ci maddənin m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq təqdim edilmiş məsləhət rəyləri ç ıxarmaq üçü n verilmiş xahişlərə baxır.
Məhkəmənin səlahiyyəti
1. Konvensiyanın və ona dair Protokolların m ü ddəalarının şərhi və tətbiqinə dair ona verilə bilən, 33,34 və 47-ci maddələrdə nəzərdə tutulmuş b ü t ü n məsələlər Məhkəmənin səlahiyyətindədir.
2. Konkret iş ü zrə Məhkəmənin səlahiyyəti ilə bağlı m ü bahisəni Məhkəmənin ö z ü həll edir.
Dövlətlərarası işlər
Razılığa gələn hər hansı Y ü ksək Tərəf Razılığa gələn digər Y ü ksək Tərəfin Konvensiyanın və ona dair Protokolların m ü ddəalarını hər hansı şəkildə pozması ehtimalı ilə bağlı Məhkəməyə m ü raciət edə bilər.
Fərdi şikayətlər
Məhkəmə istənilən fiziki şəxsdən, qeyri-h ö kumət təşkilatından və ya ayrı-ayrı şəxslər qrupundan, Razılığa gələn Y ü ksək Tərəflərdən birinin onun bu Konvensiyanın və ya ona dair Protokolların m ü ddəaları ilə nəzərdə tutulmuş h ü quqlarını pozmasının qurbanı olduğunu iddia edən şikayətlər qəbul edə bilər. Razılığa gələn Y ü ksək Tərəflər bu h ü ququn səmərəli həyata ke ç irilməsinə he ç bir yolla mane olmamağı ö hdələrinə g ö t ü r ü rlər.
Qəbul edilmə şərtləri
1. Məhkəmə yalnız beynəlxalq h ü ququn hamılıqla qəbul edilmiş normalarına m ü vafiq olaraq b ü t ü n daxili h ü quq m ü dafiə vasitələri t ü kəndikdən sonra işi baxılmağa qəbul edə bilər və iş ü zrə son qərarın ç ıxarıldığı tarixdən altı ay ke ç ənədək işə baxa bilər.
2. Məhkəmə 34-c ü maddənin m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq verilmiş aşağıdakı fərdi şikayətlərə baxmır:
a) anonim olan; və ya
b) mahiyyətcə Məhkəmənin artıq baxdığı məsələ ilə eyni olan yaxud beynəlxalq araşdırmanın və ya tənzimləmənin digər prosedurunun predmeti olan və işə aid yeni faktları əks etdirməyən.
3. Məhkəmə 34-c ü maddənin m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq verilmiş istənilən fərdi şikayəti, bu Konvensiya və ya ona dair Protokolların m ü ddəaları ilə bir araya sığmayan, a ç ıq-aydın əsassız və ya şikayət vermə h ü ququndan sui-istifadə hesab edərsə, qəbul olunmayan elan edə bilər.
4. Məhkəmə bu maddəyə m ü vafiq olaraq qəbul olunmayan hesab etdiyi istənilən şikayəti rədd edir. O bunu icraatın istənilən mərhələsində edə bilər.
Üçüncü tərəfin iştirakı
1. Palataların birində və ya B ö y ü k Palatada olan b ü t ü n işlərdə vətəndaşı şikayət ç i olan Razılığa gələn hər bir Y ü ksək Tərəfin yazılı qeydlər təqdim etmək və dinləmələrdə iştirak etmək h ü ququ vardır.
2. Ədalət m ü hakiməsinin lazımi qaydada həyata ke ç irilməsi naminə Məhkəmənin Sədri işdə tərəf olmayan istənilən Razılığa gələn Tərəfi və ya şikayət ç i olmayan istənilən maraqlı şəxsi yazılı qeydlər təqdim etmək və ya dinləmələrdə iştirak etmək üçü n dəvət edə bilər.
Şikayətlərin siyahıdan çıxarılması
1. Əgər vəziyyət aşağıdakı nəticələrə gəlməyə əsas verirsə , icraatın istənilən mərhələsində Məhkəmə şikayəti işlərin siyahısından ç ıxarmaq barədə qərar qəbul edə bilər:
a) şikayət ç i daha ö z ərizəsinə baxılmasına nail olmaq üçü n səy g ö stərmirsə; və ya
b) məsələ ö z həllini tapıbsa; və ya
c) Məhkəmənin m ü əyyənləşdirdiyi istənilən digər səbəbə g ö rə, şikayətəbaxışı davam etdirməyə l ü zum yoxdursa.
Bununla belə, əgər bu Konvensiyanın və ona dair Protokolların m ü ddəalarında m ü əyyən edilən insan h ü quqlarına riayət olunması bunu tələb edirsə, Məhkəmə şikayətə baxmaqda davam edir.
2. Əgər Məhkəmə işin gedişinin buna bəraət qazandırdığını hesab edirsə, şikayətin baxılmalı işlər siyahısına bərpa edilməsi haqqında qərar qəbul edə bilər.
Maraqlı tərəflərin iştirakı ilə işə baxılma və dostcasına həll proseduru
1. Əgər Məhkəmə şikayəti qəbul edilən elan edirsə, o:
a) maraqlı tərəflərin n ü mayəndələrinin iştirakı ilə işə baxılmasını davam etdirir və ehtiyac olduqda, işin hallarını təhqiq edir; bunun səmərəli aparılması üçü n maraqlı d ö vlətlər b ü t ü n zəruri şəraiti yaradırlar;
b) bu Konvensiyada və ona dair Protokollarda m ü əyyən edilmiş insan h ü quqlarına h ö rmət əsasında işin dostcasına həllini təmin etmək məqsədi ilə maraqlı tərəflərə ö z xidmətlərini təqdim edir.
2. 1-ci bəndin “b” yarımbəndində nəzərdə tutulan prosedur məxfi xarakter daşıyır.
Dostcasına həllin tapılması
Dostcasına həll səmərə verdikdə, Məhkəmə faktların qısa x ü lasəsini və əldə olunan razılığı əks etdirən qərar ç ıxarmaqla işi ö z siyahısından ç ıxarır.
Açıq məhkəmə iclasları və sənədlərdən istifadə
1. Məhkəmə istisna hal kimi digər qərar qəbul etməzsə, onun iclasları a ç ıq ke ç irilir.
2. Məhkəmə Sədri digər qərar qəbul etməzsə, saxlanılmaq üçü n dəftərxanaya verilmiş sənədlər ictimaiyyət üçü n a ç ıqdır.
Əvəzin ədalətli ödənilməsi
Əgər Məhkəmə Konvensiyanın və ona dair Protokolların m ü ddəalarının pozulduğunu, lakin Razılığa gələn Y ü ksək Tərəfin daxili h ü ququnun yalnız bu pozuntunun nəticələrinin qismən aradan qaldırılmasına imkan verdiyini m ü əyyən edirsə, Məhkəmə zəruri halda, zərər ç əkən tərəfə əvəzin ədalətli ö dənilməsini təyin edir.
Palataların qərarları
44-c ü maddənin 2-ci bəndinin m ü ddəalarına uyğun olaraq Palataların qərarları qətidir.
İşin Böyük Palataya verilməsi
1. Palatanın qərar ç ıxarmasından sonrakı üç ay ərzində, iş ü zrə istənilən tərəf, m ü stəsna hallarda, işin baxılmaq üçü n B ö y ü k Palataya verilməsi barədə ərizə verə bilər.
2. Əgər iş bu Konvensiyanın və ona dair Protokolların m ü ddəalarının şəhri və ya tətbiqinə dair ciddi məsələ və ya ü mumi xarakterli digər ciddi məsələ qaldırsa, B ö y ü k Palatanın beş hakimdən ibarət Komitəsi ərizəni qəbul edir.
Komitə ərizəni qəbul edirsə, onda B ö y ü k Palata ö z qərarını ç ıxarmaqla işi həll edir.
Qəti qərarlar
1. B ö y ü k Palatanın qərarı qətidir.
2. Palatanın qərarı aşağıdakı hallarda qəti olur:
a) tərəflər işin B ö y ü k Palataya verilməsi barədə m ü raciət etməyəcəklərini bəyan etdikdə; və ya
b) əgər işin B ö y ü k Palataya verilməsi barədə m ü raciət edilməyibsə, qərar ç ıxarılan tarixdən üç ay sonra; və ya
c) B ö y ü k Palatanın Komitəsi 43 -c ü maddənin m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq işin verilməsi haqqında m ü raciəti rədd etdikdə.
3. Qəti qərar dərc olunmalıdır.
Qərar və qətnamələrin əsaslandırılması
1. Qərarlar, həm ç inin şikayətləri qəbul edilən və ya qəbul olunmayan élan edən qətnamələr əsaslandırılmalıdır.
2. Əgər qərar b ü t ö vl ü kdə və ya qismən hakimlərin yekdil rəyini ifadə etmirsə, onda hər hansı hakim ö z ü n ü n x ü susi rəyini verə bilər.
Qərarların məcburi qüvvəsi və icrası
1. Razılığa gələn Y ü ksək Tərəflər, Məhkəmənin onların tərəf olduqları işlər ü zrə qəti qərarını icra etməyi ö hdələrinə g ö t ü r ü rlər.
2. Məhkəmənin qəti qərarı onun icrasına nəzarəti həyata ke ç irən Nazirlər Komitəsinə g ö ndərilir.
Məsləhət rəyləri
1. Məhkəmə Nazirlər Komitəsinin sorğusu ilə Konvensiyanın və ona dair Protokolların m ü ddəalarının şərhinə dair h ü quqi məsələlər ü zrə məsləhət rəyləri verə bilər.
2. Belə rəylər nə Konvensiyanın I B ö lməsi və ona dair Protokollarda m ü əyyən edilən h ü quq və azadlıqların məzmun və həcminə dair hər hansı məsələyə, nə də Məhkəmənin və ya Nazirlər Komitəsinin Konvensiyada nəzərdə tutulan hər hansı m ü raciətə baxarkən toxunmalı olduğu digər məsələlərə aid olmalıdır.
3. Məhkəmənin məsləhət rəyini almaq barədə Nazirlər Komitəsinin qərarı Komitənin iştirak etmək h ü ququ olan n ü mayəndələrinin səs ç oxluğu ilə qəbul edilir.
Məsləhət rəyləri barədə Məhkəmənin səlahiyyəti
Məsləhət rəyi vermək haqqında Nazirlər Komitəsi tərəfindən edilən sorğunun Məhkəmənin səlahiyyətinə aid olub-olmamasını, 47-ci maddədə m ü əyyən edildiyi kimi, Məhkəmə ö z ü həll edir.
Məsləhət rəylərinin əsaslandırılması
1. Məhkəmənin məsləhət rəyləri əsaslandırılmalıdır.
2. Əgər məsləhət rəyi ü mumilikdə və ya qismən hakimlərin yekdil rəyini əks etdirmirsə, onda hər hansı hakim ö z ü n ü n x ü susi rəyini vermək h ü ququna malikdir.
3. Məhkəmənin məsləhət rəyləri Nazirlər Komitəsinə g ö ndərilir.
Məhkəmənin saxlanılması xərcləri
Məhkəmənin saxlanılması xərclərini Avropa Şurası ö dəyir.
Hakimlərin imtiyaz və immunitetləri
Hakimlər ö z vəzifələrini yerinə yetirərkən Avropa Şurası Nizamnaməsinin 40-cı maddəsində və onun əsasında bağlanmış sazişlərin m ü ddəalarında nəzər də tutulan imtiyaz və immunitetlərə malikdirlər.
SAİR MÜDDƏALAR
Baş katibin sorğuları
Avropa Şurası Baş katibinin sorğusu əsasında Razılığa gələn hər bir Y ü ksək Tərəf ö z daxili h ü ququnun bu Konvensiyanın hər hansı m ü ddəasının səmərəli tətbiqini necə təmin edəcəyi ilə bağlı izahat təqdim edir.
Təsbit olunmuş insan hüquqları ilə bağlı təminatlar
Bu Konvensiyada he ç nə Razılığa gələn hər hansı Y ü ksək Tərəfin qanunvericiliyi və ya onun iştirak etdiyi hər hansı digər sazişlə təmin edilə bilən insan h ü quqlarından və əsas azadlıqlardan hər hansını məhdudlaşdırmaq və ya ondan kənara ç ıxmaq kimi şərh oluna bilməz.
Nazirlər Komitəsinin səlahiyyətləri
Bu Konvensiyada he ç nə Avropa Şurası Nizamnaməsinin Nazirlər Komitəsinə verdiyi səlahiyyətlərə xələl gətirmir.
Mübahisələrin digər vasitələrlə tənzimlənməsindən imtina
Razılığa gələn Y ü ksək Tərəflər, bu barədə x ü susi saziş imzalanması halları istisna olmaqla, bu Konvensiyanın m ü ddəalarının şərhi və ya tətbiqi ilə bağlı m ü bahisələri petisiya yolu ilə baxılmağa verərkən, onlar arasında q ü vvədə olan m ü qavilələrə, konvensiyalara və ya bəyannamələrə m ü raciət etməyəcəklərinə və m ü bahisələrin tənzimlənməsinin bu Konvensiyada nəzərdə tutulan vasitələrindən başqa, digər vasitələrdən istifadə etməməyə razılıq verirlər.
Ərazilərə tətbiq
1. Hər hansı dövlət imzalama yaxud ratifikasiya zamanı və ya sonra istənilən vaxt Avropa Şurasının Baş katibinə ünvanlanmış bildiriş vasitəsi ilə bu maddənin 4-cü bəndi nəzərə alınmaqla, beynəlxalq əlaqələrinə g ö rə həmin d ö vlətin məsuliyyət daşıdığı b ü t ü n ərazilərə yaxud onlardan hər hansı birinə şamil ediləcəyini bəyan edə bilər.
2. Konvensiya bildirişdə adı ç əkilən əraziyə və ya ərazilərə Avropa Şurası Baş katibinin bildirişi almasının otuzuncu g ü n ü ndən şamil edilir.
3. Bu Konvensiyanın m ü ddəaları belə ərazilərdə yerli şəraitin lazımi qaydada nəzərə alınması ilə tətbiq edilir.
4. Bu maddənin 1-ci bəndinə m ü vafiq olaraq bəyanat vermiş hər hansı d ö vlət sonradan istənilən vaxt həmin bəyanatda g ö stərilmiş bir və ya bir ne ç ə ərazinin adından Konvensiyanın 34-c ü maddəsinə m ü vafiq olaraq, Məhkəmənin fiziki şəxslərdən, qeyri-h ö kumət təşkilatlarından və ya fərdlər qrupundan şikayətlər qəbul etmək səlahiyyətini tanıdığını bəyan edə bilər.
Qeyd-şərtlər
1. İstənilən d ö vlət bu Konvensiyanı imzalayarkən və ya təsdiqnaməni saxlanmağa verərkən Konvensiyanın hər hansı konkret m ü ddəası ilə bağlı, o d ö vrdə, onun ərazisində q ü vvədə olan bu və ya digər qanunun həmin m ü ddəaya uyğun olmaması ilə əlaqədar qeyd-şərt verə bilər. Bu maddəyə m ü vafiq olaraq, ü mumi xarakterli qeyd-şərtlərə yol verilmir.
2. Bu maddəyə uyğun olaraq edilmiş istənilən qeyd-şərtdə m ü vafiq qanunun qısa şərhi verilməlidir.
Denonsasiya
1. Razılığa gələn Y ü ksək Tərəf, yalnız bu Konvensiyanın tərəfi olduğu tarixdən beş il ke ç dikdən sonra və bu barədə Avropa Şurasının Baş katibinə bildiriş g ö ndərdikdən altı ay sonra bu Konvensiyanı denonsasiya edə bilər; Baş katib Razılığa gələn digər Y ü ksək Tərəfləri bu barədə məlumatlandıracaq.
2. Denonsasiya Razılığa gələn m ü vafiq Y ü ksək Tərəfi denonsasiyanın q ü vvəyə minəcəyi tarixədək t ö rədə biləcəyi və bu Konvensiya ü zrə onun ö hdəliklərini poza biləcək hər hansı əməlinə m ü nasibətdə belə ö hdəliklərindən azad etmir.
3. Avropa Şurasının ü zvl ü y ü ndən ç ıxan Razılığa gələn hər hansı Y ü ksək Tərəf eyni şərtlərlə bu Konvensiyanın da Tərəfi olmur.
4. Konvensiya 56-cı maddənin m ü ddəalarına əsasən, onun şamil olunmasının bəyan edildiyi istənilən əraziyə m ü nasibətdə əvvəlki bəndlərin m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq denonsasiya edilə bilər.
İmzalama və ratifikasiya
1 . Bu Konvensiya Avropa Şurasının ü zv ü olan d ö vlətlər tərəfindən imzalanmaq üçü n a ç ıqdır. O, ratifikasiya olunmalıdır. Təsdiqnamələr saxlanılmaq üçü n Avropa Şurasının Baş katibinə verilir.
2. Bu Konvensiya on təsdiqnamə saxlanılmağa verildikdən sonra q ü vvəyə minir.
3. Konvensiya onu sonradan ratifikasiya edən d ö vlətlər üçü n onların ö z təsdiqnamələrini saxlanılmağa verdikləri tarixdən q ü vvəyə minir.
4. Avropa Şurasının Baş katibi Konvensiyasının q ü vvəyə minməsi, onu ratifikasiya etmiş Razılığa gələn Y ü ksək Tərəflərin adları və sonralar alına biləcək təsdiqnamələrin saxlanılmağa verilməsi haqqında Avropa Şurasının ü zv ü olan b ü t ü n d ö vlətləri xəbərdar edir.
1950-ci il noyabrın 4-də Romada hər iki mətni eyni q ü vvəyə malik olmaqla, ingilis və fransız dillərində, bir n ü sxədə imzalanmışdır və Avropa Şurasının arxivində saxlanılır. Avropa Şurasının Baş katibi təsdiq olunmuş surətləri Konvensiyanı imzalamış b ü t ü n d ö vlətlərə g ö ndərəcəkdir.
İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların
müdafiəsi haqqında Konvensiyaya dair
Paris, 20 mart 1952-ci il
(Protokol (qeyri rəsmi olaraq) 1 saylı Protokol da adlandırılır)
Protokolun mətni 1998 il noyabrın 1-də qüvvəyə minmiş 11 saylı Protokolun müddəalarına müvafiq olaraq dəyişdirilib.
Avropa Şurasının üzvü olub, bu Protokolu imzalayan hökumətlər, 1950-ci il noyabrın 4-də Romada imzalanmış İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında Konvensiyanın (bundan sonra “Konvensiya” adlanacaq) I bölməsinə artıq daxil edilənlərdən başqa, bəzi hüquq və azadlıqların kollektiv həyata keçirilməsinin təmin edilməsi yolunda tədbirlər görmək əzmində olaraq,
aşağıdakılar barədə razılığa gəldilər:
Mülkiyyətin müdafiəsi
Hər bir fiziki və hüquqi şəxs öz mülkiyyətindən maneəsiz istifadə hüququna malikdir. Heç kəs, cəmiyyətin maraqları naminə qanunla və beynəlxalq hüququn ümumi prinsipləri ilə nəzərdə tutulmuş şərtlər istisna olmaqla, öz mülkiyyətindən məhrum edilə bilməz.
Yuxarıdakı müddəalar dövlətin ümumi maraqlara müvafiq olaraq, mülkiyyətdən istifadəyə nəzarəti həyata keçirmək üçün yaxud vergilərin və ya digər rüsum və ya cərimələrin ödənilməsini təmin etmək üçün zəruri hesab etdiyi qanunları yerinə yetirmək hüququnu məhdudlaşdırmır.
Təhsil hüququ
Heç bir şəxsin təhsil hüququndan imtina edilə bilməz. Dövlət təhsil və tədris sahəsində öz üzərinə götürdüyü funksiyaları yerinə yetirərkən, valideynlərin öz dini və fəlsəfi baxışlarına müvafiq olan təhsil və tədrisi təmin etmək hüququna hörmət edir.
Azad seçki hüququ
Razılığa gələn Yüksək Tərəflər qanunverici hakimiyyət orqanını seçərkən xalqın öz iradəsini sərbəst ifadə edə biləcək şəraitdə, ağlabatan dövriliklə gizli səsvermə yolu ilə azad seçkilər keçirməyi öhdələrinə götürürlər.
Ərazilərə tətbiq
Razılığa gələn hər hansı Yüksək Tərəf imzalanma yaxud ratifikasiya zamanı və ya sonradan istənilən vaxt Avropa Şurasının Baş katibinə, beynəlxalq əlaqələrinə görə məsuliyyət daşıdığı, bəyanatda adı çəkilən ərazilərə bu Protokolun müddəalarının şamil ediləcəyi ilə bağlı öhdəliklərinin çərçivəsini təsdiq edən bəyanat göndərə bilər.
Əvvəlki maddənin müddəalarına müvafiq olaraq bəyanat göndərmiş Razılığa gələn hər hansı Yüksək Tərəf zaman keçdikcə istənilən əvvəlki bəyanatın şərtlərinin dəyişilməsi və ya hər hansı əraziyə münasibətdə bu Protokolun müddəalarının tətbiqinin dayandırılması haqqında yeni bəyanat göndərə bilər.
Bu maddənin müddəalarına müvafiq olaraq verilmiş bəyanat Konvensiyanın 56-cı maddənin 1-ci bəndinə müvafiq olaraq verilmiş bəyanat hesab edilir.
Konvensiyaya bağlılıq
Razılığa gələn Yüksək Tərəflər bu Protokolun 1, 2, 3 və 4-cü maddələrinin müddəalarını Konvensiyanın əlavə maddələri hesab edirlər və Konvensiyanın bütün müddəaları müvafiq surətdə tətbiq olunur.
İmzalanma və ratifikasiya
Bu Protokol Konvensiyanı imzalamış Avropa Şurasının üzvləri tərəfindən imzalanmaq üçün açıqdır; o, Konvensiyanın ratifikasiyası ilə eyni zamanda və ya bundan sonra ratifikasiya olunmalıdır. Protokol on təstignamə saxlanılmağa verildikdən sonra qüvvəyə minir. Sonradan ratifikasiya edən hər bir dövlət üçün Protokol onların öz təstignamələrini saxlanılmağa verdikləri tarixdən qüvvəyə minir.
Təstignamələr saxlanılmaq üçün Avropa Şurasının Baş katibinə verilir, o, Protokolu ratifikasiya etmiş dövlətlər haqqında Avropa Şurasının üzvü olan bütün dövlətləri xəbərdar edir.
1952-ci il martın 20-də Parisdə, hər iki mətni eyni qüvvəyə malik olmaqla, ingilis və fransız dillərində, bir nüsxədə imzalanmışdır; həmin nüsxə Avropa Şurasının arxivində saxlanılır. Baş katib təsdiq olunmuş surətləri bu Protokolu imzalamış hər bir hökumətə göndərəcəkdir.
İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların
müdafiəsi haqqında Konvensiyaya dair
4 saylı PROTOKOL
Konvensiyaya və ona dair Birinci Protokola artıq daxil edilənlərdən başqa, bəzi hüquq və azadlıqların təmin olunması haqqında
Strasburq, 16 sentyabr 1963-cü il
Avropa Şurasının üzvü olub, bu Protokolu imzalayan hökumətlər,
1950-ci il noyabrın 4-də Romada imzalanmış İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında Konvensiyanın (bundan sonra “Konvensiya” adlanacaq) I bölməsinə və 1952-ci il martın 20-də Parisdə imzalanmış Konvensiyaya dair Birinci Protokolun 1,2 və 3-cü maddələrinə artıq daxil edilənlərdən başqa, bəzi hüquq və azadlıqların kollektiv həyata keçirilməsinin təmin edilməsi yolunda tədbirlər görmək əzmində olaraq,
aşağıdakılar barədə razılığa gəldilər:
Borca görə azadlıqdan məhrum etmənin qadağan olunması
Heç kəs yalnız hər hansı bir müqavilə öhdəliyini ödəmək iqtidarında olmadığına görə azadlıqdan məhrum edilə bilməz.
Hərəkət etmək azadlığı
1. Qanuni əsaslarla hər hansı dövlətin ərazisində olan hər kəsin həmin ərazidə sərbəst hərəkət etmək və özünə yaşayış yeri seçmək hüququ vardır.
2. Hər kəs öz ölkəsi də daxil olmaqla hər hansı ölkəni tərk etməkdə azaddır.
3. Bu hüquqların həyata keçirilməsinə milli təhlükəsizlik və ictimai asayiş maraqları naminə, ictimai qaydanı qorumaq üçün, cinayətlərin qarşısını almaq üçün, sağlamlığın və mənəviyyatın qorunması üçün və ya digər şəxslərin hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi üçün qanunla nəzərdə tutulmuş və demokratik cəmiyyətdə zəruri olanlardan başqa heç bir məhdudiyyət qoyula bilməz.
4. Birinci bənddə təsbit edilmiş hüquqlar müəyyən ərazilərdə qanuna müvafiq olaraq tətbiq edilən və demokratik cəmiyyətdə ictimai maraqlara əsaslandırılan məhdudiyyətlərə məruz qala bilər.
Vətəndaşların məcburi çıxarılmasının qadağan olunması
1. Heç kəs vətəndaşı olduğu dövlətin ərazisindən fərdi və ya kollektiv tədbirlər yolu ilə çıxarıla bilməz.
2. Heç kəs vətəndaşı olduğu dövlətin ərazisinə daxil olmaq hüququndan məhrum edilə bilməz.
Əcnəbilərin kollektiv çıxarılmasının qarşısının alınması
Əcnəbilərin kollektiv çıxarılması qadağandır.
Ərazilərə tətbiq
1. Razılığa gələn hər hansı Yüksək Tərəf bu Protokolun imzalanması yaxud ratifikasiyası zamanı və ya sonradan istənilən vaxt Avropa Şurasının Baş katibinə bu Protokolun müddəalarının, beynəlxalq əlaqələrinə görə məsuliyyət daşıdığı, orada adı çəkilən ərazilərə şamil ediləcəyi ilə bağlı öhdəliklərinin çərçivəsini təsdiq edən bəyanat göndərə bilər.
2. Əvvəlki bəndin müddəalarına müvafiq olaraq bəyanat göndərmiş Razılığa gələn hər hansı Yüksək Tərəf zaman keçdikdə istənilən əvvəlki bəyanatın şərtlərinin dəyişilməsi və ya hər hansı əraziyə münasibətdə bu Protokolun müddəalarının tətbiqinin dayandırılması haqqında yeni bəyanat göndərə bilər.
3. Bu maddənin müddəalarına müvafiq olaraq verilmiş bəyanat Konvensiyanın 56-cı maddənin 1-ci bəndinə müvafiq olaraq verilmiş bəyanat hesab edilir.
4. Bu Protokolun ratifikasiyası və ya hər hansı dövlətin onu qəbul etməsi əsasında onun tətbiq olunduğu hər hansı dövlətin ərazisi və bu maddənin müddəalarına müvafiq olaraq, həmin dövlətin bəyanatı əsasında bu Protokolun tətbiq olunduğu hər bir ərazi 2-ci və 3-cü maddələrdə dövlətin ərazisinə istinad məqsədi ilə, ayrı-ayrı ərazilər hesab edilir.
5. Bu maddənin 1-ci və 2-ci bəndlərinə müvafiq olaraq bəyanat vermiş hər hansı dövlət sonradan istənilən vaxt həmin bəyanatda göstərilmiş bir və ya bir neçə əraziyə münasibətdə Konvensiyanın 34-cü maddəsində nəzərdə tutulduğu kimi, bu Protokolun 1-ci, 2-ci, 3-cü və 4-cü maddələrinin və ya hər hansı birinə riayət olunması ilə bağlı Məhkəmənin fiziki şəxslərdən, qeyri-hökumət təşkilatlarından və ya fərdlər qrupundan şikayətlər qəbul etmək səlahiyyətini tanıdığını bəyan edə bilər.
Konvensiya ilə müqayisə
Razılığa gələn Yüksək Tərəflər bu Protokolun 1-ci, 2-ci, 3-cü, 4-cü və 5-ci maddələrinin müddəalarını Konvensiyanın əlavə maddələri hesab edirlər və Konvensiyanın bütün müddəaları müvafiq olaraq tətbiq olunur.
İmzalanma və ratifikasiya
1. Bu Protokol Konvensiyanı imzalamış Avropa Şurası üzvləri tərəfindən imzalanmaq üçün açıqdır; o, Konvensiyanın ratifikasiyası ilə eyni zamanda və ya bundan sonra ratifikasiya olunmalıdır. Protokol beş təsdiqnamə saxlanılmağa verildikdən sonra qüvvəyə minir. Sonradan ratifikasiya edən hər bir dövlət üçün Protokol onun öz təsdiqnaməsini saxlanılmağa verdiyi tarixdən qüvvəyə minir.
2. Təsdiqnamələr saxlanılmaq üçün Avropa Şurasının Baş katibinə verilir, o, Protokolu ratifikasiya etmiş dövlətlər haqqında Avropa Şurasının üzvü olan bütün dövlətləri xəbərdar edir.
Bunun təsdiqi olaraq, lazımi qaydada vəkil edilmiş aşağıda imza edənlər bu Protokolu imzaladılar.
1963-cü il sentyabrın 16-da Strasburqda, hər iki mətni eyni qüvvəyə malik olmaqla, ingilis və fransız dillərində, bir nüsxədə imzalanmışdır. Həmin nüsxə Avropa Şurasının arxivində saxlanılır. Avropa Şurasının Baş katibi təsdiq olunmuş surətləri hər bir imzalayan dövlətə göndərəcəkdir.
İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında Konvensiyaya dair
6 saylı PROTOKOL
Ölüm cəzasının ləğvinə dair
Strasburq, 28 aprel 1983-cü il
Avropa Şurasının ü zv ü olub, 1950-ci il noyabrın 4-də Romada imzalanmış İnsan h ü quqlarının və əsas azadlıqların m ü dafiəsi haqqında Konvensiyanın (bundan sonra “Konvensiya” adlanacaq) bu Protokolunu imzalayan d ö vlətlər,
Avropa Şurasının ayrı-ayrı ü zv d ö vlətlərində baş vermiş təkam ü l ü n ö l ü m cəzasının ləğv olunması xeyrinə ü mumi tendensiyanı ifadə etdiyini nəzərə alaraq,
aşağıdakılar barədə razılığa gəldilər:
Ölüm cəzasının ləğvi
Ö l ü m cəzası ləğv olunur. He ç kəs ö l ü m cəzasına məhkum edilə və ya edam oluna bilməz.
Müharibə zamanı ölüm cəzası
D ö vlət m ü haribə d ö vr ü ndə və ya qa ç ılmaz m ü haribə təhdidi zamanı t ö rədilmiş əməllərə g ö rə ö z qanunvericiliyində ö l ü m cəzasını nəzərdə tuta bilər; bu c ü r cəza yalnız qanunla m ü əyyən olunmuş hallarda və qanunun m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq tətbiq edilə bilər. D ö vlət həmin qanunun m ü vafiq m ü ddəaları haqqında Avropa Şurasının Baş katibinə məlumat verir.
Öhdəliklərin yerinə yetirilməsindən geri çəkilmənin qadağan olunması
Konvensiyanın 15-ci maddəsinə əsasən, bu Protokolun m ü ddəalarından geri ç əkilmək olmaz.
Qeyd-şərtlərin qadağan olunması
Konvensiyanın 57-ci maddəsinə əsasən, bu Protokolun m ü ddəaları ilə bağlı qeyd-şərt edilə bilməz.
Ərazilərə tətbiq
1. Hər bir d ö vlət imzalama zamanı və ya ö z təsdiqnaməsini yaxud qəbuletmə və ya bəyənmə haqqında sənədini saxlanılmağa verərkən bu Protokolun tətbiq ediləcəyi ərazini yaxud əraziləri g ö stərə bilər.
2. Hər bir d ö vlət sonradan istənilən vaxt Avropa Şurası Baş katibinin adına ü nvanlanmış bəyanatla, bu Protokolu bəyanatda g ö stərilən hər hansı digər əraziyə şamil edə bilər. Bu əraziyə m ü nasibətdə Protokol Baş katibin belə bəyanatı aldığı tarixdən sonrakı ayın birinci g ü n ü q ü vvəyə minir.
3. Əvvəlki iki bənd əsasında verilmiş və belə bəyanatda g ö stərilmiş hər hansı əraziyə dair istənilən bəyanat Baş katibin adına ü nvanlanmış bildiriş vasitəsi ilə geri g ö t ü r ü lə bilər. Geri g ö t ü r ü lmə Baş katib tərəfindən belə bildirişin alındığı tarixdən sonrakı ayın birinci g ü n ü q ü vvəyə minir.
Konvensiyaya bağlılıq
İştirak ç ı d ö vlətlər bu Protokolun 1-5-ci maddələrinin m ü ddəalarını Konvensiyanın əlavə maddələri hesab edirlər və Konvensiyanın b ü t ü n m ü ddəaları m ü vafiq olaraq tətbiq edilir.
İmzalanma və ratifikasiya
Bu Protokol Avropa Şurasının ü zv ü olub, Konvensiyanı imzalamış d ö vlətlərin imzalaması üçü n a ç ıqdır. O, ratifikasiya olunmalı, qəbul edilməli və ya bəyənilməlidir. Avropa Şurasının ü zv ü olan d ö vlət Konvensiyanı eyni zamanda və ya əvvəlcədən ratifikasiya etmədən bu Protokolu ratifikasiya edə, qəbul edə və ya bəyənə bilməz. Təsdiqnamələr yaxud qəbul və ya bəyənmə haqqında sənədlər saxlanılmaq üçü n Avropa Şurasının Baş katibinə verilir.
Qüvvəyə minmə
1. Bu Protokol Avropa Şurasının ü zv ü olan beş d ö vlətin 7-ci maddənin m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq, Protokol ü zrə ö hdəlikləri ö z ü zərlərinə g ö t ü rməyə razılıqlarını bildirdikləri tarixdən sonrakı ayın birinci g ü n ü q ü vvəyə minir.
2. Protokol ü zrə ö hdəlikləri sonradan ö z ü zərinə g ö t ür məyə razılığını bildirmiş hər hansı ü zv d ö vlət üçü n bu Protokol onun ö z təsdiqnaməsini yaxud qəbuletmə və ya bəyənmə haqqında sənədlərini saxlanılmağa verdiyi tarixdən sonrakı ayın birinci g ü n ü q ü vvəyə minir.
Depozitarinin funksiyaları
Avropa Şurasının Baş katibi Avropa Şurasının ü zv d ö vlətlərini aşağıdakılar barədə xəbərdar edir:
a) hər hansı imzalanma;
b) təsdiqnamənin yaxud qəbul və ya bəyənmə haqqında sənədin saxlanılmağa verilməsi;
c) 5-ci və 8-ci maddələrə m ü vafiq olaraq, bu Protokolun q ü vvəyə minmə tarixi;
d) bu Protokola dair digər hərəkət, bildiriş və ya xəbərdarlıq.
Bunun təsdiqi olaraq, lazımi qaydada vəkil edilmiş aşağıda imza edənlər bu Protokolu imzaladılar.
1983-c ü il aprelin 28-də Strasburqda, hər iki mətni eyni q ü vvəyə malik olmaqla, ingilis və fransız dillərində, bir n ü sxədə imzalanmışdır; həmin n ü sxə Avropa Şurasının arxivində saxlanılır. Avropa Şurasının Baş katibi təsdiq olunmuş surətləri Avropa Şurasının ü zv ü olan hər bir d ö vlətə g ö ndərəcəkdir.
İnsan hüquqlarının və əsas azadlıqların
müdafiəsi haqqında Konvensiyaya dair
7 saylı PROTOKOL
Strasburq, 22 noyabr 1984-cü il
Avropa Şurasının ü zv ü olub, bu Protokolu imzalayan d ö vlətlər,
1950-ci il noyabrın 4-də Romada imzalanmış İnsan h ü quqlarının və əsas azadlıqların m ü dafiəsi haqqında Konvensiyanın (bundan sonra “Konvensiya” adlanacaq) tətbiqi vasitəsi ilə bəzi h ü quq və azadlıqların kollektiv həyata ke ç irilməsinin təmin edilməsi yolunda gələcək addımlar atmaq əzmində olaraq,
aşağıdakılar barədə razılığa gəldilər:
Əcnəbilərin çıxarılmasına dair prosedur təminatları
1. 1. Qanuni əsaslarla d ö vlətin ərazisində yaşayan əcnəbi, qanuna m ü vafiq qəbul edilmiş qərarların icrası istisna olmaqla, oradan ç ıxarıla bilməz və onun aşağıdakı imkanları olmalıdır:
a) ö z ü n ü n ç ıxarılmasına qarşı arqumentlər təqdim etmək;
b) ö z işinə yenidən baxılmasını tələb etmək və;
c) bu məqsədlərə g ö rə səlahiyyətli orqan qarşısında və ya belə orqanın təyin etdiyi şəxs yaxud şəxslər qarşısında təmsil olunmaq.
2. 2. Ç ıxarılma ictimai qaydanın maraqları üçü n zəruri olduqda və ya milli təhl ü kəsizlik m ü lahizələri ilə şərtləndirildikdə, əcnəbi bu maddənin 1-ci bəndinin a, b və c yarımbəndlərində sadalanan h ü quqlarına əməl edilməmişdən əvvəl ç ıxarıla bilər.
Cinayət işlərinə dair hökmlərdən ikinci instansiyaya şikayət vermə hüququ
1. Cinayət t ö rətməyə g ö rə məhkəmə tərəfindən məhkum edilmiş hər kəsin, barəsində ç ıxarılmış h ö kmə və ya təyin olunmuş cəzaya yuxarı məhkəmə instansiyasında yenidən baxılması h ü ququ vardır. Bu h ü ququn həyata ke ç irilməsi və onun həyata ke ç irilə biləcəyi əsaslar qanunla tənzimlənir.
2. Qanunla xırda xətalar hesab olunan h ü quqpozmalarla bağlı və ya m ü vafiq şəxs artıq birinci instansiyada yuxarı məhkəmə tərəfindən məhkum edilibsə və ya onun bəraəti məsələsinə yenidən baxılma nəticəsində təqsirli hesab edilib və məhkum edilibsə, bu h ü quqdan istisnaya yol verilir.
Məhkəmə səhvinə görə kompensasiya
Şəxs cinayət əməli t ö rətməyə g ö rə qəti h ö kmlə məhkum edildikdə və sonradan onun haqqında ç ıxarılmış h ö km ləğv edildikdə yaxud o, yeni və ya təzədən ortaya ç ıxmış halların inandırıcı surətdə məhkəmə səhvinə yol verildiyini s ü buta yetirməsi əsasında əfv edildikdə, belə məhkum etmə nəticəsində cəzaya məruz qalmış şəxs, əvvəllər məlum olmayan faktın vaxtında a ç ılmaması onun tam və ya qismən g ü nahı ü z ü ndən baş verməyibsə, m ü vafiq d ö vlətin qanununa və ya m ö vcud təcr ü bəsinə uyğun olaraq kompensasiya alır.
İki dəfə məhkum edilməmək və ya cəzalandırılmamaq hüququ
1. He ç kəs hər hansı d ö vlətin qanunlarına və ya cinayət-prosessual normalarına m ü vafiq olaraq, artıq bəraət aldığı və ya məhkum edildiyi cinayətlərə g ö rə həmin d ö vlətin yurisdiksiyası ç ər ç ivəsində cinayət qaydasında təkrar məhkum edilə və ya cəzalandırıla bilməz.
2. Bundan əvvəlki bəndin m ü ddəaları, əgər yeni və ya təzədən ortaya ç ıxmış hallar barəsində məlumatlar varsa və ya əgər əvvəlki araşdırma zamanı işin nəticəsinə təsir g ö stərən əsaslı pozuntulara yol verilibsə, m ü vafiq d ö vlətin qanunlarına və cinayət-prosessual normalarına uyğun olaraq, işə təkrar baxılmasına mane olmur.
3. Konvensiyanın 15-ci maddəsinin m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq, bu maddənin m ü ddəalarından kənara ç ıxmağa yol verilmir.
Ər-arvadın hüquq bərabərliyi
Ər-arvad nikaha daxil olmaq, nikahda olmaq və boşanma ilə bağlı məsələlərdə ö z aralarında və uşaqları ilə m ü nasibətlərdə bərabər h ü quqlara malikdirlər və bərabər m ü lki h ü quqi cavabdehlik daşıyırlar. Bu maddə uşaqların maraqlarına riayət olunması üçü n zəruri tədbirlər g ö rməkdə d ö vlətlərə mane olmur.
Ərazilərə tətbiq
1. Hər hansı d ö vlət imzalama zamanı və ya ö z ü n ü n təsdiqnaməsini yaxud qəbul və ya bəyənmə haqqında sənədini saxlanılmağa verərkən bu Protokolun tətbiq ediləcəyi ərazini və yaxud əraziləri və bu Protokolun m ü ddəalarının şamil ediləcəyi belə ərazi və ya ərazilərlə bağlı ö hdəliklərinin ç ər ç ivəsini g ö stərə bilər.
2. Hər bir d ö vlət sonradan istənilən vaxt Avropa Şurası Baş katibinin adına ü nvanlanmış bəyanatla, bu Protokolu bəyanatda g ö stərilən hər hansı digər əraziyə şamil edə bilər. Bu əraziyə m ü nasibətdə Protokol Baş katibin belə bəyanatı aldığı tarixdən iki ay ke ç dikdən sonra gələn ayrı birinci g ü n ü q ü vvəyə minir.
3. Əvvəlki iki bənd əsasında verilmiş və orada g ö stərilən hər hansı əraziyə aid olan istənilən bəyanat Avropa Şurasının Baş katibinə ü nvanlanmış bildiriş vasitəsi ilə geri g ö t ü r ü lə yaxud dəyişdirilə bilər. Geri g ö t ü r ü lmə və ya dəyişiklik Baş katib tərəfindən belə bildirişin alındığı tarixdən iki ay ke ç dikdən sonra gələn ayrı birinci g ü n ü q ü vvəyə minir.
4. Bu maddənin m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq verilmiş bəyanat Konvensiyanın 56-cı maddəsinin 1-ci bəndinə m ü vafiq olaraq verilmiş bəyanat hesab edilir.
5. Bu Protokolun hər hansı d ö vlətin onu ratifikasiya etməsi, qəbul etməsi və ya bəyənməsi əsasında tətbiq olunduğu həmin d ö vlətin ərazisi və bu maddənin m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq, həmin d ö vlətin bəyanatı əsasında bu Protokolun tətbiq olunduğu hər bir ərazi 1 -ci maddədə d ö vlətin ərazisinə istinad məqsədi ilə, ayrı-ayrı ərazilər hesab edilə bilər.
6. Bu maddənin 1-ci və 2-ci bəndlərinə m ü vafiq olaraq bəyanat vermiş hər hansı d ö vlət sonradan istənilən vaxt həmin bəyanatda g ö stərilmiş bir və ya bir ne ç ə əraziyə m ü nasibətdə Konvensiyanın 34-c ü maddəsində nəzərdə tutulduğu kimi, bu Protokolun 1, 2, 3, 4 və 5-ci maddələri ilə bağlı Məhkəmənin fiziki şəxslərdən, qeyri-h ö kumət təşkilatlarından və ya fərdlər qrupundan şikayətlər qəbul etmək səlahiyyətini tanıdığını bəyan edə bilər.
Konvensiyaya bağlılıq
İştirak ç ı d ö vlətlər bu Protokolun 1-6-cı maddələrinin m ü ddəalarını Konvensiyanın əlavə maddələri hesab edirlər və Konvensiyanın b ü t ü n m ü ddəaları m ü vafiq olaraq tətbiq olunur.
İmzalanma və ratifikasiya
Bu Protokol Avropa Şurasının ü zv ü olub, Konvensiyanı imzalamış d ö vlətlərin imzalaması üçü n a ç ıqdır. O, ratifikasiya olunmalı, qəbul edilməli və ya bəyənilməlidir. Avropa Şurasının ü zv ü olan d ö vlət Konvensiyanı əvvəlcədən və ya eyni zamanda ratifikasiya etmədən bu Protokolu ratifikasiya edə, qəbul edə və ya bəyənə bilməz. Təsdiqnamələr, qəbul etmə və ya bəyənmə haqqında sənədlər saxlanılmaq üçü n Avropa Şurasının Baş katibinə verilir.
Qüvvəyə minmə
1. Bu Protokol Avropa Şurasının ü zv ü olan yeddi d ö vlətin 8-ci maddənin m ü ddəalarına m ü vafiq olaraq, Protokolun onlar üçü n məcburiliyinə ö z razılıqlarını bildirdikləri tarixdən iki ay ke ç dikdən sonra gələn ayrı birinci g ü n ü q ü vvəyə minir.
2. Protokolun, onun üçü n məcburiliyinə sonradan ö z razılığını bildirmiş hər hansı ü zv d ö vlət üçü n o, həmin d ö vlətin təsdiqnaməsinin yaxud qəbul etmə və ya bəyənmə haqqında sənədlərinin saxlanılmağa verildiyi tarixdən iki ay ke ç dikdən sonra gələn ayın birinci g ü n ü q ü vvəyə minir.
Depozitarinin funksiyaları
Avropa Şurasının Baş katibi Avropa Şurasının ü zv ü olan hər bir d ö vləti:
a) hər bir imzalanma;
b) hər bir təsdiqnamənin yaxud qəbul etmə və ya bəyənmə haqqında sənədin saxlanılmağa verilməsi;
c) 6-cı və 9-cu maddələrə m ü vafiq olaraq, bu Protokolun q ü vvəyə minmə tarixi;
d) bu Protokola aidiyyəti olan hər bir digər akt, bildiriş və ya bəyanat barədə xəbərdar edir.
Bunun təsdiqi olaraq, lazımi qaydada vəkil edilmiş aşağıda imza edənlər bu Protokolu imzaladılar.
1984-c ü il noyabrın 22-də Strasburqda, hər iki mətni eyni q ü vvəyə malik olmaqla, ingilis və fransız dillərində, bir n ü sxədə imzalanmışdır; həmin n ü sxə Avropa Şurasının arxivində saxlanılır. Avropa Şurasının Baş katibi təsdiq olunmuş surətləri Avropa Şurasının ü zv ü olan hər bir d ö vlətə g ö ndərəcəkdir.
“İnsan hüquqları və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında”
Konvensiyaya dair Azərbaycan Respublikasının bəyanatı
Azərbaycan Respublikası bəyan edir ki, o, Ermənistan Respublikası tərəfindən işğal olunmuş ərazilərində Konvensiyanın m ü ddəalarının yerinə yetirilməsinə işğal olunmuş ərazilər azad olunana qədər təminat vermək iqtidarında deyildir (işğal olunmuş ərazilərin sxematik xəritəsi əlavə olunur). *
“İnsan hüquqları və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında”
Konvensiyanın 5-ci və 6-cı maddələrinə dair
Azərbaycan Respublikasının qeyd-şərti
Konvensiyanın 57-ci maddəsinə uyğun olaraq, Azərbaycan Respublikası Konvensiyanın 5-ci və 6-cı maddələrinə dair belə bir qeyd-şərt irəli s ü r ü r ki, həmin maddələrin m ü ddəaları Azərbaycan Respublikasının 23 sentyabr 1994-c ü il tarixli, 885 saylı Qanunu ilə təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikası Silahlı Q ü vvələrinin İntizam Nizamnaməsinin 48, 49, 50, 56-60-cı maddələrində nəzərdə tutulmuş azadlıqdan məhrum etmə ilə bağlı məhkəmədənkənar intizam cəzalarının tətbiqinə mane olmur.
Qeyd-şərtə əlavə:
Azərbaycan Respublikasının 23 sentyabr 1994-cü il tarixli,
885 saylı Qanunu ilə təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikası
Silahlı Qüvvələrinin İntizam Nizamnaməsi (“Azərbaycan Respublikası
Ali Sovetinin məlumatı”, 1995-ci il, № 5-6, maddə 93)
“48. Əsgərlərə və matroslara:
. d) hauptvaxtda saxlanılmaqla 10 sutkayadək həbs. verilə bilər.
49. M ü ddətli xidmət ç avuşlarına:
. ğ) hauptvaxtda saxlanılmaqla 10 sutkayadək həbs. verilə bilər.
50. M ü ddətindən artıq xidmət ç avuşlarına:
. q) hauptvaxtda saxlanılmaqla 10 sutkayadək həbs. verilə bilər.
56. B ö l ü k (4-c ü dərəcəli gəmi) komandirinin:
. q) əsgərləri, matrosları və ç avuşları 3 sutkayadək həbs etmək h ü ququ vardır.
57. Tabor (3-c ü dərəcəli gəmi) komandirinin:
. q) əsgərləri, matrosları və ç avuşları 5 sutkayadək həbs etmək h ü ququ vardır.
58. Alay (briqada) komandirinin:
. q) əsgərləri, matrosları və ç avuşları 7 sutkayadək həbs etmək h ü ququ vardır.
59. Diviziya, əlahiddə briqada (gəmilər briqadası) komandirlərinin alay (briqada) komandirlərinə verilmiş h ü quqlardan əlavə:
a) əsgərləri, matrosları və ç avuşları 10 sutkayadək həbs etmək h ü ququ vardır.
60. Korpus komandirləri, qoşun n ö v ü , silahlı q ü vvələr n ö vlərinin komandanları, eləcə də m ü dafiə nazirinin m ü avinləri onların tabeliklərində olan əsgərlər, matroslar və ç avuşlar barədə bu Nizamnamənin m ü əyyən etdiyi intizam cəzaları tədbirlərindən tam həcmdə istifadə etmək h ü ququna malikdirlər”.
“İnsan hüquqları və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında”
Konvensiyanın 10-cu maddəsinin 1-ci bəndinə dair
Azərbaycan Respublikasının qeyd-şərti
Konvensiyanın 57-ci maddəsinə uyğun olaraq, Azərbaycan Respublikası Konvensiyanın 10-cu maddəsinin 1-ci bəndinə dair belə bir qeyd-şərt irəli s ü r ü r ki, həmin bəndin m ü ddəaları “K ü tləvi informasiya vasitələri haqqında” 1999-cu il 7 dekabr tarixli Azərbaycan Respublikası Qanununun 14-c ü maddəsinə uyğun təfsir və tətbiq olunacaqdır.
Qeyd-şərtə əlavə:
“Kütləvi informasiya vasitələri haqqında”
Azərbaycan Respublikasının Qanunu (Azərbaycan
Respublikasının qanunvericilik toplusu, 2000-ci il, № 2, maddə 82)
. Xarici d ö vlətlərin h ü quqi və fiziki şəxslərinin Azərbaycan Respublikası ərazisində k ü tləvi informasiya vasitəsi təsis etməsi Azərbaycan Respublikasının bağladığı d ö vlətlərarası m ü qavilə ilə tənzimlənir (xarici d ö vlətin h ü quqi şəxsi dedikdə, h ü quqi şəxsin nizamnamə kapitalının və ya səhmlərinin 30 faizindən ç oxunun xarici d ö vlətlərin h ü quqi şəxslərinə və ya vətəndaşlarına məxsus olduqda və ya təsis ç ilərinin 1/3 hissəsindən ç oxunun xarici d ö vlətin h ü quqi şəxsi və ya vətəndaşı olan h ü quqi şəxslər başa d ü ş ü l ü r)”.
“İnsan hüquqları və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında” Konvensiyanın 1 saylı Protokoluna dair Azərbaycan Respublikasının bəyanatı
Azərbaycan Respublikası bəyan edir ki, o, Ermənistan Respublikası tərəfindən işğal olunmuş ərazilərində Protokolun m ü ddəalarının yerinə yetirilməsinə işğal olunmuş ərazilər azad olunana qədər təminat vermək iqtidarında deyildir.
“İnsan hüquqları və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında”
Konvensiyanın 1 saylı Protokolunun 2-ci maddəsinə dair
Azərbaycan Respublikasının bəyanatı
Azərbaycan Respublikası Protokolun 2-ci maddəsinin ikinci c ü mləsini belə təfsir edir ki, bu m ü ddəa dini təhsilin maliyyələşdirilməsi ilə bağlı d ö vlətin ü zərinə hər hansı ö hdəlik qoymur.
“İnsan hüquqları və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında”
Konvensiyanın 4 saylı Protokoluna dair
Azərbaycan Respublikasının bəyanatı
Azərbaycan Respublikası bəyan edir ki, o, Ermənistan Respublikası tərəfindən işğal olunmuş ərazilərində Protokolun m ü ddəalarının yerinə yetirilməsinə işğal olunmuş ərazilər azad olunana qədər təminat vermək iqtidarında deyildir.
“İnsan hüquqları və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında”
Konvensiyanın 6 saylı Protokoluna dair
Azərbaycan Respublikasının bəyanatı
Azərbaycan Respublikası bəyan edir ki, o, Ermənistan Respublikası tərəfindən işğal olunmuş ərazilərində Protokolun m ü ddəalarının yerinə yetirilməsinə işğal olunmuş ərazilər azad olunana qədər təminat vermək iqtidarında deyildir.
“İnsan hüquqları və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında”
Konvensiyanın 7 saylı Protokoluna dair
Azərbaycan Respublikasının bəyanatı
Azərbaycan Respublikası bəyan edir ki, o, Ermənistan Respublikası tərəfindən işğal olunmuş ərazilərində Protokolun m ü ddəalarının yerinə yetirilməsinə işğal olunmuş ərazilər azad olunana qədər təminat vermək iqtidarında deyildir.
* Bax: “Azərbaycan Respublikasının qanunvericilik toplusu”, 2002-ci il, № 1, səh. 40.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.