Azrbaycanın milli tarix muzeyi
Muzeyda 2000 dan ortiq eksponatlar mavjud va ular tarkibiga quyidagi bo’limlar kiradi: [4]
Ozarbayjon Milliy tarixi muzeyi – National Museum of History of Azerbaijan
The Ozarbayjon Milliy tarixi muzeyi (Ozarbayjon: Milliy Azərbaycan Tarixi Muzeyi) eng katta muzeydir Ozarbayjon, joylashgan Boku, Ozarbayjon neft magnatining va xayriyachining sobiq qasrida Hoji Zeynalabdin Tog’iyev. U 1920 yilda tashkil etilgan va 1921 yilda tashrif buyuruvchilar uchun ochilgan. [1]
Mundarija
- 1 Tarix
- 2 Arxitektura
- 3 Bo’limlar
- 3.1 Manzil
Tarix
Muzey binosi 1893–1902 yillarda qurilgan. The Italiya Uyg’onish davri – uslubdagi saroy ulkan va butun shahar blokini egallaydi. Binoning ayrim qismlarida to’rt qavat bor. Polshalik me’mor tomonidan loyihalashtirilgan Yozef Goslavskiy.
Misdan qilingan bezaklar
Qachon Qizil Armiya 1920 yil aprelida Bokuga kirdi, Tog’iyevning qarorgohi – boshqa boy neft baronlari singari – darhol musodara qilindi. Qarori bilan SSSR Xalq Komissarligi, turar joy muzey sifatida 1920 yil iyun oyida, bolsheviklar Bokuni egallab olganidan ikki oy o’tgach tashkil etilgan.
1934 yil may oyida maktablarda tarix va geografiyani o’qitishni takomillashtirish yoki aniqrog’i o’sib kelayotgan avlodni totalitar mafkurada tarbiyalash maqsadida sotsialistik jamiyatning “afzalliklari” ni o’z a’zolariga singdirish to’g’risida maxsus buyruq qabul qilindi. tartib. [2] Tarixni marksistik tushunchasi tarixiy tadqiqotlar muassasalari va boshqa institutlar orqali amalga oshirildi. Bundan tashqari, tarixni o’qitish va targ’ib qilishni ilhomlantiradigan yangi turdagi tarixiy va mintaqaviy muzeylar yaratildi.
Tarixiy profilga ega muzeylar tarmog’i yangi tizimga nisbatan kengaytirildi. Bundan tashqari, ushbu davrda Sovet advokati mexanizmlari ancha mustahkamlanib, og’zaki nutqqa aylandi. Bundan tashqari, bizning ona zaminimiz tarixini bilish muzeyning tadqiqotlarda erishgan yutuqlari orqali rivojlandi. Ushbu uslubda, “birinchi” va “birinchi marta” kabi iboralar ko’pincha suhbat to’qson yillik ishiga aylanganda ishlatiladi. 1925 yildan 1960 yilgacha, Fanlar akademiyasining Tarix instituti arxeologik ishlar uchun mas’ul bo’lgunga qadar, arxeologlar Dovud Sharifov rahbarligida Ozarbayjon hududidagi qadimiy moddiy va madaniy yodgorliklarni ilmiy tadqiq etish uchun asoslar yaratildi, Yevgeniy Paxomov, Ishoq Jafar-Zadeh, Movsum Salamov, Saleh G’oziyev, Mamadali Guseynov. [2] Qozuv ishlari Xo’jali, Qabala, Ganja, Xaraba Gilan, Orangala, Mingechevir va boshqa joylarda amalga oshirildi. Muzey kollektsiyasi ushbu qazishmalar paytida va etnografik ekspeditsiyalarda topilgan materiallardan iborat. Shubhasiz, muzey kollektsiyasi ko’plab kitoblar va tezislar uchun ma’lumotlarni boyitishga imkon beradi.
Arxitektura
Muzey ekspozitsiyasi
Tog’iyev qarorgohining ikkinchi qavatida yonma-yon ikkita katta zal mavjud. Ulardan biriga asoslangan Sharqiy dizaynlar (Mavritaniya ) uslubi va boshqalari, bo’yicha G’aroyib dizayn. Sharq xonasida ulkan plastinka oynalar oynalari, zarhal kamar, yuqori darajada bezatilgan devorlar, shiftlar va qandillar mavjud. Occidental Xonadagi chiziqlar bir-biriga ko’proq perpendikulyar – to’rtburchaklar.
Taxminan 90 yoshga to’lgan fotosuratlarga ko’ra, eng murakkab xonalardan biri Tog’iyevning rafiqasi bo’lgan budoir (xususiy o’tirish xonasi). Ushbu xonadagi barcha harakatlanuvchi mebellar va rasmlar g’oyib bo’ldi. Bugungi kunda bezakli oynali oynadan boshqa hech narsa qolmaydi mozaika ship. Davomida Sovet davri, to’rtta oq bo’yoqli bo’yoqlar devorlarga yuqori darajada bezatilgan gul naqshlari ustiga surtilgan. Hali ham qarorgohning asosiy zallarida asl bo’yoq vaqt o’tishiga nihoyatda yaxshi qarshilik ko’rsatgan. Bo’yoq rassomlarning amaliyoti singari mayda maydalangan tuxum qobig’idan qilingan Vizantiya piktogramma. Taxminan 100 yil o’tgach, nozik ranglar va nafislik bilan asl ranglar na so’ngan va na parchalangan. [3]
Bo’limlar
Muzeyda 2000 dan ortiq eksponatlar mavjud va ular tarkibiga quyidagi bo’limlar kiradi: [4]
- Zamonaviy tarix kafedrasi
- Etnografiya bo’limi
- Ozarbayjonning qadimgi va o’rta asrlar tarixi bo’limi
- Ilmiy ekskursiya bo’limi
- Muzey eksponatlarini tiklash laboratoriyasi
- Numizmatika jamg’armasi: shu jumladan to’plam Yevgeni Paxomov
- Badiiy dizayn guruhi
- Kutubxona
Manzil
Boku, Hoji Zeynalabdin Tog’iyev ko’chasi, 4-uy, 1005 (“yaqinida”Sahil ”Metro bekati).
Mədəniyyət
Azərbaycanın böyük muzeylərindən biri — 1920-ci ildə əsası qoyulmuş Dövlət Tarix Muzeyi şəhərin ən gözəl yerlərindən birində, məşhur neft maqnatı və xeyriyyəçi Hacı Zeynalabdin Tağıyevin 1895-96-cı illərdə tikilmiş malikanəsində yerləşir. 1921-ci ilin mayından fəaliyyətə başlayan muzeyin 1936-cı ilə qədər adı Azərbaycan SSR-in Dövlət Muzeyi olub və elmi-tədqiqat sahəsində əvəzedilməz rol oynayıb. Bədii-tarixi dəyərlərə əsaslanaraq 1920-30-cu illərdə təbiət, tarix, teatr, ədəbiyyat, din və ateizm muzeyləri, Şirvanşahlar sarayı muzey qoruğu, əlyazmalar fondu (sonralar Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Əlyazmalar İnstitutu oldu) yaradıldı. Ərsəyə gəldiyi ilk gündən mədəni-maarif sahəsində fəaliyyətini gücləndirərək Milli Elmlər Akademiyası strukturunda elmi-tədqiqat müəssisəsinə çevrildi. Bu dövrlər ərzində muzeyin elmi-tədqiqat planına Azərbaycan tarixinin bütün dövrlərinin öyrəniləsi və ekspozisiyada göstərilməsi ən ümdə məsələ kimi daxil olub.
Bu muzey Azərbaycan ərazisində olan bütün qədim maddi-mədəniyyət abidələrinin elmi tədqiqatı ilə məşğuldur. 60-70-ci illərdə arxeoloqlar tərəfindən görülən səmərəli işlər sayəsində muzey ölkənin qabaqcıl arxeoloji tədqiqat mərkəzinə çevrilir. Muzeydə 300 mindən çox maddi-mənəvi mədəniyyət nümunəsi var ki, bunlar 6 bölmədə qorunur. 93 mindən çox eksponat arxeologiya şöbəsinin fondunda qorunur ki, bunlar Azərbaycan tarixinin paleolit dövründən başlayaraq orta əsrlərədək olan dövrü əhatə edir. Burada daşdan düzəldilmiş əmək alətləri, misdən, dəmirdən hazırlanmış əmək və məişət əşyaları, gil və çini qablar, zərgərlik nümunələri qorunub saxlanılır. Müxtəlif dövrlərə aid Azərbaycan tarixinin və dövlətçiliyinin öyrənilməsində çox böyük əhəmiyyətə malik olan 150 mindən çox sikkə və əskinaslar numizmatika fondunu bəzəyir. Azərbaycan ərazilərindən aşkar edilmiş qızıl, gümüş, mis pullar həm dövlətçilik tariximizin, həm də digər dövlətlərin varlığını sübut edən dəlillərdən biridir. Numizmatika fondunda şərq pullarının sayının çoxluğuna görə o dövrkü SSRİ ərazisində Azərbaycan yüksək yerlərdən birini tutur. Numizmatika fondunda pullarla bərabər nişanlar, möhürlər, poçt markaları, kağız pulların nişanları mövcuddur ki, bütün bunlar xalqımızın tarixinin öyrənilməsində əhəmiyyətli rol oynayır.
Muzeyin yarandığı vaxtdan burada etnoqrafiya fondu fəaliyyət göstərir ki, bu da xalqımızın təsərrüfat və məişət həyatına aid 9 min eksponatı əhatə edir. Nəfis bəzədilmiş mis qablar, Azərbaycanın müxtəlif bölgələrinə aid gözəl naxışlarla bəzədilmiş əl işi sayılan kişi və qadın geyimi nümunələri də xüsusi tarixi-bədii əhəmiyyət kəsb edir. Muzeydə həm də müxtəlif xalça və xalça məmulatları – cecim, keçə, toxunma çanta, məişət torbaları və bir çox işlər əsil sənət nümunələri olmaq etibarilə öz milli dəyərini və yüksək keyfiyyətini saxlamağa nail olmuşdur.
Muzeyin fondu daim zənginləşməkdə davam edir. Burada 4 min yaşı olan arxeoloji tapıntılar, qızıl əşyalar da var.
Muzeyin birinci mərtəbəsinin ekspozisiyasında daş dövrünün primitiv icmaları (2 milyon il əvvəl), tunc və dəmir dövrləri (6 yüz min il əvvəl), qədim və yaxın orta əsrlər dövrü (e.ə. IX əsrdən XII əsrə qədər), XII-XV əsr Azərbaycan mədəniyyəti, XVI-XVII əsr Azərbaycan elmi və xalq təsərrüfatı ilə bağlı məlumatlar sərgilənir.
II mərtəbənin sərgisində XVII əsrin sonu XIX əsrin əvvəlləri, Rusiyanın Azərbaycanı işğalının əvvəli – 1801-1813-cü illər və sonu — 1826-1828-ci illər haqqında, Şimali Azərbaycan (1830-1870), XIX əsr ağac emalı, xalça işi və ipək istehsalı, ticarət, iqtisadiyyatın, elmin, təhsilin və mədəni həyatın inkişafı, eyni zamanda yayılmış inanclar, adətlər, I Dünya müharibəsində ölkənin vəziyyəti, 1918-ci il soyqırımı və müasir dövrdə ölkənin siyasi-hərbi vəziyyəti öz əksini tapıb.
2007-ci ildə Muzeyin binasında məşhur mesenat və filantrop Hacı Zeynalabdin Tağıyev və onun ailəsinə həsr edilmiş memorial muzey otağı təsis edilib. Muzey yenidən bərpa edilmiş 9 otaqdan ibarətdir: Hacı Zeynalabdin Tağıyevin otağı, şərq üslublu qonaq otağı, kitabxana, bilyard otağı, yemək otağı, buduar, yataq otağı və geyim otağı. Burada orijinal mebel və Tağıyevin şəxsi əşyalarını görə bilərsiniz.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.