Clili mmmdquluzad haqqında tdbir

boru hansı yolla açılıb?4 ay sonra HSQ etdirin.Ovulyasion testlər–Bu testlər qanda lyüteyinləşdirici hormonun (LH) səviyyəsinin təyin edilməsinə əsaslanır. Bu hormonun səviyyəsi qanda maksimum həddə çatdıqda ovulyasiya baş verir. Ovulyasiya testləri güman edilən ovulyasiyadan 5-6 gün əvvəl istifadə etməyə başlamaq lazımdır. Test gündə 1 və ya 2 dəfə olmaqla (səhər və axşam) istifadə etmək lazımdır. Test hər gün eyni vaxtda tətbiq edilir. Sidik ifrazı testin vaxtından ən azı 4 saat əvvəl olmalıdır. Testdən əvvəl çoxlu su qəbul etmək olmaz. Əks halda sidikdə olan LH-nun səviyyəsi azalacaq. Test-zolaq üzərində olan xəttə qədər 5 saniyə ərzində sidik ilə olan qaba salınır (digər testlərdə – üzərinə pipetlə sidik damızdırılır) və sonra quru bir yerə qoyulur. Nəticə təxminən 30-40 saniyədən sonra qiymətləndirilir. Testdə yalnız 1 zolaq olanda, bu o deməkdir ki, LH-nun səviyyəsi qanda qalxmayıb. Testdə 2-ci solğun zolaq çıxdıqda bu ovulyasiya anının yaxınlaşmasından xəbər verir (testi ertəsi gün təkrar edin). Kontrol xəttinin yanında olan xəttin rəngi LH-nun miqdarını göstərir. Bu xəttin rəngi kontrol xəttinin rəngilə eyni və ya daha tünd olduqda ovulyasiya mümkündür. Məhz bu zaman qadının hamilə qalma ehtimalı ən yüksək sayılır. Qadın cinsi hüceyrəsi yumurtlamadan (ovulyasiyadan) sonra 12-24 saat müddətində mayalana bilər. Əgər mayalanma baş vermirsə qadın cinsi hüceyrəsi degenerasiyay uğrayır, yəni məhv olur. Kişi cinsi hüceyrəsi isə qadın orqanizminə daxil olduqdan sonra 3-5 gün ərzində mayalandırma qabiliyyətini saxlayır. Lakin kişi cinsi hüceyrəsinin mayalandırma qabiliyyəti qazanması üçün qadın orqanizminə düşdükdən sonra 10 saat vaxt keçməsi lazımdır. Hamilə qalmağın uyğun vaxtları- ovulyasiyadan əvvəlki 5 gün, ovulyasiya baş verdiyi andan etibarən bir gündür. Yəni cəmi 6 gün. Bu 6 gün təbabətdə fertilizasiya pəncərəsi adlanır. Ovulyasiyanın baş verdiyini necə təyin etməli? 1- Menstrual siklin neçə gün davam etdiyini təyin edin 28-35 gün (bunun üçün bir neçə ay hesablamaq lazımdır siklin davametmə müddətini, əgər həmişə eyni müddət qədər davam etmirsə sizin üçün uyğun variant deyil). Siklin davametmə müddətini təyin etdikdən sonra hımin rəqəmdən 14 gün çıxılır və neçənci gün alınarsa bu sizin ovulyasiya gününüzdür. 2- Ovulyasiya ağrısı- bu qarnın aşağı nahiyyəsində yumurtalama zamanı yaranan birtərəfli ağrıdır (qadın bunu hiss etməyə də bilər) 3- Sevikal seliyin xüsusiyyəti- ovulyasiya zamanı o maksimal dərəcə uzanmaq qabiliyyətinə malik olur, sürüşkən və daha şəffaf olur. 4- Ovulyasiya testlərindən istifadə etmək- burada əsas məqsəd bədən mayelərində ovulyasiya zamanı baş verən dəyişiklikləri təyin etməkdir (məs.- LH lüteinləşdirici hormon). 5- Bazal temeperatur- qadında bazal temperatur ovulyasiyadan sonra 0.5-1.1 dəyişir və bunu dəqiq təyin etmək üçün, bir neçə sikl təkrar etmək lazımdır. Dəqiq metod deyil, çünki bunun üçün tam stressdən kənar, rahat yuxu almaq şərtdir. 6- USM də ovulyasiyanın baş verməsini təyin etmək olar.

Celil Memmedquluzade

Görkəmli Azərbaycan yazıçısı ictimai xadim, böyük demokrat kimi şöhrət qazanmış Cəlil Məmmədquluzadə mənsub olduğu ölkənin və xalqın istiqlalı və müstəqilliyi uğrunda mübarizə aparmış qüdrətli vətəndaş sənətkarıdır.
Ədibin əsil sənətkarlıq nümunəsi sayılmağa layiq olan bədii əsərləri və publisistikası hər cür ictimai mənəvi əsarətin, fanatizmin, cəhalətin aradan qaldırılmasına və milli oyanışa həsr olunmusdur . Bütün bunlara görə Cəlil Məmmədquluzadə çoxəsrlik Azərbaycan ədəbiyyatının milli ifitxarı, dünya bədii mədəniyyətinin görkəmli nümayəndəsidir. “Molla Nəsrəddin” jurnalı ədibin şah əsəridir. Mirze Cəlilin ədəbi ictimai fəaliyyətində “Molla Nəsrəddin” jurnali xüsusi yer tutur.

Jurnal şəkilləri Avə yazıları ilə birlikdə həmin dövrün mühitində böyük marağa səbəb olmuşdur. Jurnalın səhifələrində dərc olunan yüzlərlə felyetonları və publisist məqalələri milli satirik publisistikanin yaranmasında böyük rol oynmışdır.
Yazıçının “Usta Zeynal”, “Dəllək”, “İranda hurriyyət”, “Qurbanəli bəy”,”Quzu”, “Nigarançılıq”, “Konsulun arvadı” və s. hekayələri onu kiçik janrın böyük ustadı kimi tanıtmışdır.
C.Məmmədquluzadənin dram əsərləri Azərbaycan dramaturgiyasının inkişafında yeni mərhələ təşkil edir. Ədibin “Ölülər”, “Dəli yığıncagı”, “Anamın kitabı”, “Kamança”, “Danabaş kədinin məktəbi”, “Ər” , “Yiğıncaq” kimi dram əsərləri var.

Share this:

Bunu bəyən:

Bəyən Yüklənir.

“Celil Memmedquluzade” üçün 4 cavab

Maraqli yazidi …Menim sevimli yazicilarimdan biridir
sevimli yazicilarinin davami olacaq.

menki dagdan damadan baxmaz idim su kimi her terefe axmaz idim-bu misralar Celil Memmedquluzadenindir yoxsa bawqasinin?mene bu weir lazimdir.birde muellifi.kim bilirsen xahiw edirem en ezanindan bu werin adini ve yazarini desin.

salam şerin müəllifi M.Ələkbər Sabiridi Mirzə Ələkbər Sabir-Hop hopnamə ÇATLAYIR, XANBACI, QƏMDƏN ÜRƏYİM Çatlayır, Xanbacı, qəmdən ürəyim,
Qavışıb lap acığımdan kürəyim. Nola bir evdə qoyaydız qarabaş,
Verməyəydiz məni bu əbləhə, kaş! Mən ki, damdan, bacadan baxmaz idim,
Su kimi hər tərəfə axmaz idim. Hərzə-hərzə danışıb gülməz idim,
Ər nə şey olduğunu bilməz idim; Oturub ac komasında atamın,
Biş-düşün hazır edərdim anamın; Bitləyərdim nənəmin baş, yaxasın,
Yamayardım babamın çul-çuxasın, Tez durub sübh sağardım inəyi,
Xansənəmdən diləməzdim köməyi; Neyləyirdim bəzəyi уа düzəyi?
Dama, divara yapardım təzəyi. Atam əllaf, babam dülgər idi,
Qardaşım culfa, əmim kargər idi, Xanbibim falçı, nənəm bağ toxuyan,
Bizdə, haşa, yox idi bir oxuyan! Evimizdə var idi hər nə desən:
Qatıq, ayran ilə qaymaq, nə yesən! Nə bilirdik nə zəhirmardı kitab?
Biz olan evdə haçan vardı kitab? Büsbütün gül kimi insanlarıdıq,
Nə müəllim və nə dərs anlarıdıq. Dəftərin andıra qalmış sözünü
Eşidib görməmiş idik üzünü. Boylə bir tərbiyəli evdə müdam
Bəslədiz mən kimi bir sərvi-xüram. Vay о gündən ki, məni ad elədiz,
Elə bildiz də ki, dilşad elədiz. Mən də sandım ki, dönüb bəxtəvərə, —
Gedirəm bir nəfər insana ərə. Nə bilim boylə də insan varmış,
Şəkli-insanda da heyvan varmış. Ər oxurmuş da, yazarmış da, atam!
Ər deyil, möhlik azarmış da, atam! Ər deyil, şair imiş xanəxərab!
Fikri yazmaq, oxumaq, suglu kitab…. Saldız axırda yaman hala məni,
Ərə verdiz də bu qəffala məni. Gah yazır, gah oxuyur, gah danışır,
Gündə bir hərzə kitabnan tanışır; Gah gedir fikrə, bərəldir gözünü,
Məhv olur oylə ki, bilmir özünü; Sübh olunca gecələr darğa kimi,
Yatmayır, qır-qır edir qarğa kimi; Gah da bir yatsa da vəqtində əgər,
Çəkməyir yuxladığı bir о qədər, Qəflətən bir də görürsən ki, durur,
Yandırıb lampanı çılpaq oturur; Başlayır yatdığı yerdə təzədən
Oxuyub yazmağa bir də təzədən. Belə od olmaz, atam, boylə alo!
Od deyil, yanğı deyil, lovdur, lo! Gah görürsən ki, miz üstə yıxılır,
Baxıram halına qəlbim sıxılır; Bir qarandaş, bir-iki parə kağız
О qədər çəkmir — olur qarə kağız. Xeyrini, şərrini qanmır bu kişi!
Yorulub bircə usanmır bu kişi! Bizim evdə baxasan hər tərəfə —
Taxçaya, boxçaya ya kim, irəfə — Görəcəksən bütün işqabda kağız,
Kasada, nimçədə, boşqabda kağız; Yığılıb dağ kimi hər yanda kitab,
Evdə, dəhlizdə və eyvanda kitab. Deyirəm, ay kişi, bir gəl özünə,
Bu nə işdir, a kül olsun gözünə! Bu əməl etdi səni xanəxərab,
Pulların döndü bütün oldu kitab. Oxuduqca gözünün qarəsini
Aparır, tap başının çarəsini. Pul gedir, tabü təvanın da gedir
Üstəlik bir quru canın da gedir. Kəsbkarlıqdan əlin çıxdı, usan!
Ər olan yerdə görüm yox olasan!

Clili mmmdquluzad haqqında tdbir

Salam hekim men hamileyem uzmye dusmusem 2defe 1 defe dusende 4 heftelik idi onda yazilibki sari kisecik d=4mm indi 8hefteliyem indise sari kisecik d=2mm yazilib niye azalib bele olmalodir yoxsa nese problem var.? progestronan analiz vermisem yaxsi cixib. Her sey yaxsidi yoxsa problem var

Cavab verən: Ginekoloq / Naibə Həsənova
tam normaldır.
Sual verən: Sevinc H.ova
Əlavə edilib: 01.07.2014 – 15:34

Salam həkim. Mən 15 günlük evliyəm. İki-üç gün arayla hər dəfə yoldaşımla münasibətdə olunan zaman təkrar qanama olur (münasibətdə olmaq alınmır, qanama isə eynilə ilk proses kimi təkrarlanır). Bu müvəqqəti bir haldırmı? Yoxsa necə davranmaq lazımdır?

Cavab verən: Ginekoloq / Naibə Həsənova
xeyr,müayinə məsləhətdir.əlaqə saxlayın.0506343003
Sual verən: leyla
Əlavə edilib: 01.07.2014 – 12:53

Salam hekim men size hamilelik testinde solgun 2 ci xett haqqinda yazmiwdim.soruwmaq isteyiremki o testin oz xetti ola biler?yoxsa hamilelik yenidi diye ele gorsnir.ama cox solgun xetti diqqetle baxanda gorulur.xahiw edirem cavablandirin.

Cavab verən: Ginekoloq / Naibə Həsənova
təkrar olaraq yoxlayın.
Sual verən: SEVA CAVADOVA
Əlavə edilib: 01.07.2014 – 09:37

SALAM DOKTUR. MEN TURBAMI ACDIRANDAN SONRA MENE HEKIM LONGIDAZA IYNESINI YAZDI. 5 GUNDEN BIR IDI 10 DENE VURDURMUWAM. NETICESINI NE VAXT BILDIRIR. DEYILENE GORE HAMILEDE EDIR. AMA ORTALIQDA HECNE YOXDUR. BIRDE DOKTUR FALIKULUN PARLAMASINI BILDIREN TEST VAR,ONU NECE BILMEK OLARKI PARLAYIB? VAPWE FALEKUL PARTLAYANDA INSAN OZUNU NECE HISS EDIR. NESE ELAMETI YOXDURKI. EVVELCEDEN COX SAGOLUN.

Cavab verən: Ginekoloq / Naibə Həsənova

boru hansı yolla açılıb?4 ay sonra HSQ etdirin.Ovulyasion testlər–Bu testlər qanda lyüteyinləşdirici hormonun (LH) səviyyəsinin təyin edilməsinə əsaslanır. Bu hormonun səviyyəsi qanda maksimum həddə çatdıqda ovulyasiya baş verir. Ovulyasiya testləri güman edilən ovulyasiyadan 5-6 gün əvvəl istifadə etməyə başlamaq lazımdır. Test gündə 1 və ya 2 dəfə olmaqla (səhər və axşam) istifadə etmək lazımdır. Test hər gün eyni vaxtda tətbiq edilir. Sidik ifrazı testin vaxtından ən azı 4 saat əvvəl olmalıdır. Testdən əvvəl çoxlu su qəbul etmək olmaz. Əks halda sidikdə olan LH-nun səviyyəsi azalacaq. Test-zolaq üzərində olan xəttə qədər 5 saniyə ərzində sidik ilə olan qaba salınır (digər testlərdə – üzərinə pipetlə sidik damızdırılır) və sonra quru bir yerə qoyulur. Nəticə təxminən 30-40 saniyədən sonra qiymətləndirilir. Testdə yalnız 1 zolaq olanda, bu o deməkdir ki, LH-nun səviyyəsi qanda qalxmayıb. Testdə 2-ci solğun zolaq çıxdıqda bu ovulyasiya anının yaxınlaşmasından xəbər verir (testi ertəsi gün təkrar edin). Kontrol xəttinin yanında olan xəttin rəngi LH-nun miqdarını göstərir. Bu xəttin rəngi kontrol xəttinin rəngilə eyni və ya daha tünd olduqda ovulyasiya mümkündür. Məhz bu zaman qadının hamilə qalma ehtimalı ən yüksək sayılır. Qadın cinsi hüceyrəsi yumurtlamadan (ovulyasiyadan) sonra 12-24 saat müddətində mayalana bilər. Əgər mayalanma baş vermirsə qadın cinsi hüceyrəsi degenerasiyay uğrayır, yəni məhv olur. Kişi cinsi hüceyrəsi isə qadın orqanizminə daxil olduqdan sonra 3-5 gün ərzində mayalandırma qabiliyyətini saxlayır. Lakin kişi cinsi hüceyrəsinin mayalandırma qabiliyyəti qazanması üçün qadın orqanizminə düşdükdən sonra 10 saat vaxt keçməsi lazımdır. Hamilə qalmağın uyğun vaxtları- ovulyasiyadan əvvəlki 5 gün, ovulyasiya baş verdiyi andan etibarən bir gündür. Yəni cəmi 6 gün. Bu 6 gün təbabətdə fertilizasiya pəncərəsi adlanır. Ovulyasiyanın baş verdiyini necə təyin etməli? 1- Menstrual siklin neçə gün davam etdiyini təyin edin 28-35 gün (bunun üçün bir neçə ay hesablamaq lazımdır siklin davametmə müddətini, əgər həmişə eyni müddət qədər davam etmirsə sizin üçün uyğun variant deyil). Siklin davametmə müddətini təyin etdikdən sonra hımin rəqəmdən 14 gün çıxılır və neçənci gün alınarsa bu sizin ovulyasiya gününüzdür. 2- Ovulyasiya ağrısı- bu qarnın aşağı nahiyyəsində yumurtalama zamanı yaranan birtərəfli ağrıdır (qadın bunu hiss etməyə də bilər) 3- Sevikal seliyin xüsusiyyəti- ovulyasiya zamanı o maksimal dərəcə uzanmaq qabiliyyətinə malik olur, sürüşkən və daha şəffaf olur. 4- Ovulyasiya testlərindən istifadə etmək- burada əsas məqsəd bədən mayelərində ovulyasiya zamanı baş verən dəyişiklikləri təyin etməkdir (məs.- LH lüteinləşdirici hormon). 5- Bazal temeperatur- qadında bazal temperatur ovulyasiyadan sonra 0.5-1.1 dəyişir və bunu dəqiq təyin etmək üçün, bir neçə sikl təkrar etmək lazımdır. Dəqiq metod deyil, çünki bunun üçün tam stressdən kənar, rahat yuxu almaq şərtdir. 6- USM də ovulyasiyanın baş verməsini təyin etmək olar.

Sual verən: aysu memmedova
Əlavə edilib: 30.06.2014 – 23:29

salam hekim cox xaiw edirem sualima cvb yazin narahatam.. 12hefdelik hamileyem ama cifdim awagida yerlewdiyi ucun qaricnivi leke gelir menden hekim deyir boyudukce qalxacaq.geldikce iyne vurdururam.ama ne vaxt coox narahatam fikrinizi bilmek isdiyirem

Cavab verən: Ginekoloq / Naibə Həsənova
Sual verən: turane
Əlavə edilib: 30.06.2014 – 23:20

salam hekim men derman qebul etmisem martda ondan sonra derman qebul etmemisem iynenide 1 ay bundan qabaq vurdurmusam ola biler menim doslerimin agrisi ondan ola biler.helede agri var.birde mende folikulun partlamamasinin sebebi ne olar.

Cavab verən: Ginekoloq / Naibə Həsənova
müayinə məsləhətdir.əlaqə saxlayın.0506343003
Sual verən: nuray
Əlavə edilib: 30.06.2014 – 23:00

salam hekim.men vaxtimdan kecib axirinci menstrasiyam mayin 5i olub.men iyunun 16i usme getdim mene baxib dedilerki hamileen 5 hefde 2gunluk.urekbulanma yoxdu sadece olaraq belimde gobetimin etrafinda agrilarim olur.birde bir qeder yemek yeyenden sora tez doyuram ve uzr isdeyirem geyirme tutur meni.usmde baxanda ustden baxildi men ozumde gordum bele qara kolgenin icinde yumru bir noqte idi bu bele olmalidir?xais edirem cavablandiraiz

Cavab verən: Ginekoloq / Naibə Həsənova
Hepaşok 2tablet gündə 2 dəfə yeməkdən əvvəl qəbul etməniz məsləhətdir.
Sual verən: aida surxayeva
Əlavə edilib: 30.06.2014 – 22:28

salam .hekim biliremki hamile qalanda qaynar cay icmek olmaz.men 2 ayliq hamileyem.uzr isteyirem qaynar qaynar xengal yemiwem.cox narahatam bir ziyani olmaz.yeni cay icmek olmaz yemek de yemek olmaz?coxsagolun.birde hekim meni qarnim hec boyumeyib .bu normaldi?coxsagolun.

Cavab verən: Ginekoloq / Naibə Həsənova
absurddur.ziyanı yoxdur.qarnınız 16 həftədən sonra böyüyəcək,narahat olmayın.
Sual verən: gulnar qasimova
Əlavə edilib: 30.06.2014 – 21:25

salam xanim menim vaginamdan laxta qan gelir .sebebi ne ola biler ve ne ede bilerm .bu ayin evvelinden ele olur .arasira olur . cvbklandirinda xahis.

Cavab verən: Ginekoloq / Naibə Həsənova
müayinə məsləhətdir.əlaqə saxlayın.0506343003
Sual verən: Sevinc huseyinova
Əlavə edilib: 30.06.2014 – 20:52

Salam hekim.hekim men 1hefte bunnan qabaq aile qurmusam yoldasimla men heyacenli oldugumuzdan qizliq perdesini aca bilmedik men bilmek isteyiremki qizliq perdesi acilmadan yoldasim spernani iceri bosalda bilermi hamile qala bileremmi?cox sag olun

Cavab verən: Ginekoloq / Naibə Həsənova
ancaq həkim yardımı ilə
Sual verən: Emine
Əlavə edilib: 30.06.2014 – 19:38

salam hekim.necesiz?size defelerle yazmisam.amma cox vaxt cavab gelmeyib.Bir seyi oyrenmek isteyirem.demeli men xgc analizi vermisem 9 gun gecikmeyle ,1400 cixdi,3 gun sonra ele hemin laboratoriyada 5700 oldu.sonra qanaxmam oldu.Qeyd edim ki,bu qeder yuksek xgc-le qanda, sidik testleri bir xett gosterirdi.ne ise ,men subhelendim laboratoriyanin neticelerinden .ve 4 gun sonra tezeden basqa xestexanada analiz verdim.bu defe xgc 8 cixdi.indi cox oyrenmek isteyirem sizden,4 gun erzinde xgc 5700den 8e kimi duse biler? bilirsiz men fikirlesirem ki,onlar analizi sehv apariblar.cunki qanda eger vardisa ev testi niye gostermir?bu gunlerde o qeder iyne derman etdimisikki.eger laborator sehlenkarliq olubsa istemirem cezasiz qalsin.cox xahis edirem cavab yazin

Cavab verən: Ginekoloq / Naibə Həsənova

Hörmətli Əminə xanım.bir şeyə əmin olmaq üçün dəqiq təhlil aparılmalıdır.çalışaram kömək edim.Deməli,sizdə 3 həftəlik hamiləlik olub,USM təsdiq edibsə ola bilər,hamiləlik spontan abortla nəticələnib.bu halda əlbəttəki qan testlərində XQazala bilər.iynə-dərman düşük təhlükəsi ilə bağlıysa deməli probleminiz olub.məsləhətim,növbəti hamiləliyə hazırlıq üçün müayinə olmanız düz olar.

Sual verən: Ayan ALIYEVA
Əlavə edilib: 30.06.2014 – 18:12

hekim cox tesekkur edirem size.evelki sualima cavab olaraq bildirdinizki hamilelik tesdiqlenerse medikamentoz aborta uz tuta bilerem.men usm e getsem o hamileliyi tesdiqlese siz burda medikamentoz aborta gosteris vererdiniz zehmet deyilse yeni hansi derman ve iynelerden ne cur istifade edim?

Cavab verən: Ginekoloq / Naibə Həsənova
əlaqə saxlayın.0506343003
Sual verən: Aylin Babayeva
Əlavə edilib: 30.06.2014 – 16:42

salam Həkim. mən 6 ay əvvəl coxlu axıntı gəlməsi səbəbi ilə analiz verdim trixomonoz var dedilər müalicə olundum lakin bir ay keçməmiş axıntı yenə başladı hkimə müraciət etdim dedi qinotran şamı istifadə et o da bir ay sürdü yenidən axıntılar coxalib nə edə bilərəm

Cavab verən: Ginekoloq / Naibə Həsənova
spesifikmüalicə almanız gərəkir.əlaqə saxlayın.0506343003
Sual verən: nura29
Əlavə edilib: 30.06.2014 – 16:39

Salam.doktor,men 4-5heftelik hamileyem,3-4heftede uzide oldum her sey yaxsi.rayona geldim pnevmaniya kecirdim meni gucle veziyetden cixardilar,mualice davam edir yataqdayam.halim yoxdu.mene sulbapen antibiotik 10eded deydi.hekim veziyeti bilib cox da guclu mualice yazmadi.cox xahis edirem mene aciq yazin dole ne ziyan ola biler ve ya bunu hansi yolla yoxlamaq olar,eger usaga ziyani yoxdusa saxlamaq isterdim.cox xahis edirem meslehet verin bakiya gelmeye halim yoxdu,pis veziyetdeyem.

Cavab verən: Ginekoloq / Naibə Həsənova

narahat olmayın.ilk öncə vəziyyətiniz normallaşdırın.əgər uşaqda problem varsa o özü 8 həftəsinə kimi göstərəcək.

Sual verən: ayan
Əlavə edilib: 30.06.2014 – 15:41

salam hekim mende usaqliq 2buynuzludu diye narahatam deyirler saxlamir bu cur usaqliq ya dusur ya inkisaf etmir.sualim inkisafdan qalanda nese hiss olunur insan ozu hiss edir?

Cavab verən: Ginekoloq / Naibə Həsənova
rengenaloji təsdiqini tapıbmı?əgər həsə plastik emeliyyatla düzəltmək olar.

Copyright by © TIBB.AZ 2008-2017
Saytdakı materiallar umumi tanışlıq üçündür. Unutmayın həkimin əyani baxışı olmadan özünümüalicə saglamlıgınıza ciddi zərər vura bilər. Belə hallara gorə sayt rəhbərliyi məsuliyyət daşımır!

Bakıda ilk müsəlman qız məktəbi belə yaranmışdı.

Milli.Az Anspress-ə istinadən bildirir ki, Azərbaycanın XX əsr siyasi-ictimai və mədəni həyatında ömrünün sonunadək təmənnasız olaraq xidmət göstərən, millətin inkişafı yolunda fiziki və mənəvi gücünü, var-dövlətini əsirgəməyən böyük oğullardan biri Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti parlamentinin deputatı, milli azadlıq hərəkatının üzvlərindən biri – Bakı milyonçusu Hacı Zeynalabdin Tağıyev idi. O, müstəmləkə altında yaşayan, hər cür tərəqqiyə, inkişafa səbəb olacaq vasitələrdən məhrum edilmiş millətinin irfanı üçün çalışır, vuruşur, dövrün ziyalıları ilə birgə çıxış yolları axtarırdı. Yaxşı bilirdi ki, müsəlman-tatar adlandırılan millətinin tərəqqisi, gömüldüyü zülmətdən qurtulması üçün maarif, mədəniyyət, mətbuat, qəzet, dərgi, məktəb, təhsil lazımdır, bu millətin işıqlı gələcəyi elmdədir. Bu işığı isə yalnız millətin öz övladları yandıra bilər. Beləliklə, bu işıq 112 il öncə Tağıyevin Bakıda min bir əzab-əziyyətlə açdığı Müsəlman Şərqində ilk dünyəvi qızlar məktəbindən başladı.

XX əsrin əvvəllərində bütün maneələrə baxmayaraq Hacının maddi və mənəvi dəstəyi ilə maarifi və milli mədəniyyəti təbliğ edən, yayan cəmiyyətlərin, xeyriyyəçi təşkilatların, ittifaqların fəaliyyətləri çoxalır, öz hesabına onlarla azərbaycanlı gənci Rusiya və başqa diyarlarda ali təhsil almağa göndərirdi. Onun bu sahədə gərgin fəaliyyəti çox keçmədən Azərbaycanda milli özünüdərkin dirçəldilməsinə təkan verdi. Bundan başqa o, neft maqnatı kimi ad çıxarsa da, iqtisadiyyatın başqa sahələrinə də maraq göstərirdi. Bu maraq ilk növbədə Azərbaycan sənayesini inkişaf etdirmək, həmvətənləri üçün iş yerləri açmaq idi. Bu mövqedən çıxış edərək Tağıyev böyük balıq sənayesi, dəyirman, toxuculuq fabriki, ticarət mərkəzi kimi obyektlər açır, insanları, xüsusən kasıbları işlə təmin edirdi.

Nisbətən də olsa ölkədə baş verən dirçəliş birtərəfli qaydada idi, qızlar təhsildən, tərəqqidən tamamilə kənarda qalırdı. Xaricdə oxumağa gedən gənclər öz millətinin qızı ilə deyil, əcnəbilərlə evlənir, nəticədə bunun da millət üçün faydası olmurdu. Hacının əsas hədəfi qızlar üçün məktəb açmaq, azərbaycanlı qızlarının elmə-təhsilə vaqif olmasına çalışmaq idi. Ölkə bir tərəfdən çar Rusiyasının müstəmləkəsindən əziyyət çəkirdisə, digər tərəfdən də daxildəki qaragüruhçu dindarların, cahillərin təhsilə, elmə, irfana həqarətlə baxması onun əl-qolunu bağlayırdı. Belə bir cəmiyyətdə qızlara məktəb açmağın nə demək olduğunu yaxşı bilən Hacı bu barədə müdrikcəsinə düşünürdü. “Bunu mən etməsəm, kim edəcək, bu biçarə millətin gələcəyin mən düşünməyim, o düşünməsin, kim düşünsün? Alacağım zərbə nə qədər ağır olsa da, mən bu işə başlamalıyam” – deyib məqsədinə doğru gedirdi.

Şərq dünyasının ilk mesenatı Tağıyev millətin tərəqqisində qadının rolunu düzgün qiymətləndirərək xalqa müraciət etdi: “Cəmaat, qızlarımızın zəmanə dərsi oxumaları vacibdir, gözləri açılar, külfətlə rəftarları xoş olar. İngiltərəyə, Germaniyaya, Firəngistana gedib oxuyan cavanlarımızın hərəsi oralardan qollarına bir arvad keçirib gətirirlər. Çünki öz qızlarımızla məcazları tutmur, dolana bilmirlər. Əcnəbi arvadlardan doğulan uşaqlar da, özü-özünə olurlar, mürtəd və bütün varidatımıza vərəsə çıxırlar. İş belə getsə ata-baba ocağı qalacaq Quransız, namazsız, şəriətsiz”.

Bakıda qız məktəbi açmaq istəyən Hacı Zeynalabdin Tağıyev əvvəlcə imperator III Aleksandrdan icazə istəsə də mənfi cavab alır. II Nikolay taxta çıxanda Hacı yenə cəhd edir. 1895-ci ildə Nikolayın tacqoyma mərasimində Zaqafqaziya müsəlmanlarını təmsil edən Hacı Zeynalabdin Tağıyev fürsəti fövtə vermir, çarın xanımı Aleksandra Fyodorovnaya çox bahalı hədiyyə bağışlayır və Bakıda onun adına qız məktəbinin açılmasını xahiş edir. Bu dəfə ox hədəfə dəyir. 1896-cı ildə şifahi, 2 il sonra isə rəsmi razılıq alan Tağıyev ilk növbədə məktəb binası üçün müvafiq yer seçilməsinə və inşasına diqqət yetirir. Lakin daxildəki düşmən qüvvələr yenə də bu iman və irfan insanına mane olmağa çalışırlar. Naəlac qalan Hacı qaragüruhçuların hədə-qorxularına son qoymaq üçün Məkkəyə, Mədinəyə, Kərbəlaya, Xorasana, İrana, İstanbula nümayəndələr göndərir. Onlar getdikləri şəhərlərin rəsmi din xadimlərindən imzalanmış və möhürlənmiş sənəd gətirirlər ki, Qurani-Kərimdə qız uşaqlarının təhsil almasında heç bir qadağa yoxdur. Müsəlman qızları müasir məktəblərdə təhsil ala bilərlər. Bununla da o, az da olsa cəhalətin ağzını qapaya bilir.

1897-ci ildən Hacı qollarını çırmayıb işə başlayır. Bu dəfə Rusiya imperator idarələrinin süründürməçiliyi ilə üzləşir. Məktəb açmaq asan məsələ deyildi. İcazəyə, məktəbin binasının yerinin müəyyən edilməsinə və tikilişinə 4 il vaxt sərf olunur. Müsəlman qızlar məktəbi üçün bina düz İsmailiyyə binasının yanında tikilir (Keçmiş Nikolayevski, indiki İstiqlaliyyət küçəsində). Hacı bu işi memar İ.V.Qoslavskiyə həvalə edir. O, məktəbin ərsəyə gəlməsinə 183 min 533 rubl pul xərcləyir. Məktəbin ərsəyə gəlməsində dövrün böyük ziyalıları da iştirak edir. Həsən bəy Zərdabinin ömür-gün yoldaşı Hənifə xanım bu təşəbbüsü çox bəyənir və Hacıya yardımçı olur. Yeri gəlmişkən deyək ki, Hənifə xanım məktəbin müəllimlərindən biri, sonra da müdiri olur. Hacının ikinci yoldaşı Sona xanım Tağıyeva, Əlimərdan bəy Topçubaşov və başqa ziyalılar bu işi alqışlayır, məktəbin tez açılması üçün əllərindən gələni edirlər.

Nəhayət, tarixi gün gəlir. Düz 111 il öncə – 1901-ci ilin bir payız səhərində bütün şəhər əhalisi məktəbin açılışına toplaşır. “Kaspi” qəzeti həmin hadisəni belə təsvir edərək yazır: “Nikolayevski küçəsindəki gözəl imarət bayraqlarla bəzənmişdi. İkinci mərtəbədəki böyük zal gündüz saat 12-də dəvətlilərlə və şəhərin əyan-əşrəflərilə dolmuşdu. Məktəbin yaradılması, tikilməsi barədə danışıqlardan sonra çıxışlar oldu. Məktəbdə oxuyacaq qızların xor dəstəsi bir neçə Azərbaycan mahnısı ifa etdi. Sonra məktəbin ünvanına göndərilən təbrik teleqramları oxundu. Əlimərdan bəy Topçubaşovun oxuduğu təbriki Həsən bəy imzalamışdı. Orada deyilirdi: “Çox yaşa Hacı!”.

Məktəbin şərtlərinə görə qızlar elə məktəbin özündə qalırdılar. Tədris kursu isə müsəlman ailəsinin tələbləri nəzərə alınmaqla əl işləri və evdarlıq üzrə əlavə siniflə rus ibtidai məktəblərindəki kurs əsasında qurulmuşdu. Qızlar təhsilə 7 yaşında başlamalı və 4 il oxumalı idi. Dərslər rus dilində aparılırdı. Bərabər Azərbaycan dili və din dərsləri keçirilirdi. İlk vaxtlarda 50 şagirdin qəbulu nəzərdə tutulmuşdu ki, onların 20-si Hacının ianəsi hesabına təhsil alır və onlar da pansionda qalırdılar. Lakin qəbul üçün 50 nəfər nəzərdə tutulsa da, elə birinci il ərizə verənlərin sayı 58-ə çatır. Müsəlman Şərqində yaradılan ilk qız məktəbi müsəlman ənənələrini Avropa modernizmi ilə bacarıqla birləşdirərək Azərbaycanda dünyəvi qadın təhsilinin əsasını qoydu. Keyfiyyətli tədris üçün Rusiyanın müxtəlif bölgələrindən müəllimlər dəvət olunurdu. Qızlar Avropa üslubunda olan ağ yaxalıqlı, başlıqlı yaraşıqlı uniforma geyinirdilər. Qeyd edək ki, bolşevik işğalından sonra sovet məktəblərinin geyimi də buradan götürülmüşdü. Tağıyev kasıb ailələrdən olan qızların təhsil alması üçün varlı ailələrdən olan qızların qəbulunu məhdudlaşdırır. Məktəbin nüfuzu getdikcə artır, yeddi yaşına çatar-çatmaz valideynlər qız övladlarının əlindən tutub Hacının məktəbinə gətirirdilər. Bir neçə ildən sonra Hacı böyük məbləğdə pul verib məktəbə Qızlar seminariyası statusu alır və məktəb 6 illik olur.

Maarifçilik tariximizdə, dünyəvi təhsilin inkişafında, Azərbaycan qadınının təhsil almasında Tağıyevin Qızlar gimnaziyasının böyük rolu olmuşdur. Bu məktəbi bitirən onlarla azərbaycanlı qız sonradan millətimizin tərəqqisində yaxından iştirak edir, Cümhuriyyət fəallarından olurlar. Rəhilə Hacıbababəyova, Şəhrəbanu Şabanova, Şəfiqə Əfəndizadə, Səkinə Axundzadə, Məryəm Qembitskaya, Naxçıvanda qızlar məktəbi açan Nazlı Tahirova, Bakıda “Qadın Xeyriyyə Cəmiyyəti”ni yaradan Liza Muxtarova və onlarla başqaları.

Böyük mesenat Hacı Zeynalabdin Tağıyevin milləti üçün açdığı işıqlı yolu Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökuməti davam etdirdi. Cümhuriyyət parlamenti xalq maarifinin inkişafına çox mühüm təkan verən ilk tədbirlərdən birini-1918-ci il 27 iyun tarixli qərarı qəbul etdi. Qərara əsasən Azərbaycan-türk dili dövlət dili elan edildi. Lakin ana dilini mükəmməl bilən ixtisaslı kadrların olmaması qərarın həyata keçirilməsini çətinləşdirirdi. Buna görə də inzibati idarə orqanlarında, məhkəmə işində və başqa sahələrdə Azərbaycan dilini bilən ixtisaslı kadrlar hazırlanana qədər müvəqqəti olaraq rus dilindən istifadəyə yol verilirdi. Cümhuriyyət hökuməti milli kadrların yetişdirilməsinə, bu sahədə təhsilin tamamilə yenidən qurulmasına xüsusi əhəmiyyət verirdi. Təhsil sahəsində həyata keçirilən ilk mühüm tədbir məktəblərin milliləşdirilməsi oldu. Hacı Zeynalabdin Tağıyev təhsil, maarif, mədəniyyət, mətbuatla bağlı həyata keçirilən bütün tədbirlərdə iştirak edir, son qəpiyini də əsirgəmirdi.

* Mətndə orfoqrafik səhv aşkar etdinizsə, səhv olan hissəni qeyd edib Ctrl + Enter düymələrini sıxın.