Elektrotexnika tarixi – History of electrical engineering

1873 yilda Jeyms Klerk Maksvell elektr energiyasining yagona davolashini nashr etdi va magnetizm yilda Elektr va magnetizm haqida risola bu bir necha nazariyotchilarni fikr yuritishga undagan dalalar tomonidan tasvirlangan Maksvell tenglamalari. 1878 yilda ingliz ixtirochisi Jeyms Vimsurst ikkita valga o’rnatilgan ikkita shisha diskka ega bo’lgan apparatni ishlab chiqdi. Faqat 1883 yilga qadar Wimshurst mashinasi ilmiy jamoatchilikka to’liqroq xabar berildi.

Elektrotexnikanın Əsas Anlayışları(Sual-Cavab)

1) Elektrikli alətlər nə səbəbdən torpaqlanır?
Torpaqlanmanın məqsədi cihaz üzərində elektrik sızması və qısa dövrə vəziyyətində daha aşağı müqavimətə malik olan torpaq üzərindən elektrik yükü axır. Beləliklə qəza cərəyanı insan bədəni üzərindən deyil, torpaq ərazisindən axacaqdır. Torpaqlama qəzanın aradan qaldırılmasında yardımçı olur. İnsanlar və cihazlar üçün qorunmanı təmin edir.
2) Torpaqlama növləri hansılardır?
A )Qoruma torpaqla: Alçaq gərginlik obyektlərində istifadə edilir. İnsanları metal səthlərdən keçən sızma cərəyandan qorumaq üçün qoruma torpaqlanması edilər.
B )Əməliuyyat torpaqlanması: Elektrik müəssisələrində qurğuların işləməsi üçün torpaqlama edilir. Hər bir ölkənin dəyişən torpaqlama əsasnaməsi var. Ölkəmiz üçün orta gərginlik torpaqla müqavimət üzərindən, yüksək gərginlik torpaqla isə birbaşa şəkildə aparılır.
C )Funksiyalı torpaqlanma: Bir məqsədə uyğun olan torpaqladır. İldırımdan qorunma və relsli sistemlər torpaqlanması nümunə verilə bilər.
3) İnduktivlik necə istifadə edilir?
İndutivliklər ani cərəyan dəyişikliklərinə qarşı qoyma xüsusiyyətinə malikdir. Transformatorunun birinci tərəfinə bağlandığı zaman sistemdə yaranacaq qəza cərəyanına qarşı qoruma təmin edir. Gecikməli cərəyan problemini aradan qaldırmaq üçün istifadə edilir.
4) Bir transformatora tərs əlaqə edilsə niyə daha böyük yağ açarlarına ehtiyac var?
Transformatora tərs əlaqə edildikdə ikinci sarğılar nüvəyə yaxın olduğundan ani cərəyan, tam yük cərəyanının 10-12 qatı yüksək vəziyyətə çıxır. Bu halda transformatoru çalışma vəziyyətdə saxlamaq üçün böyük yağ açarlaristifadə edilir.
5) Cərəyan transformatorunda əsas xarakteristikası nə mənaya gəlir?
Cərəyan transformatorunda əsas birinci tərəf sarğıdan nominal cərəyanı keçərkən, ikinci tərəf sarğı üstündən keçən cərəyanın yayınma miqdarıdır.
6)) Transformatorun gücü niyə KVA olaraq adlandırılır?
Transformator itkiləri cərəyan və gərginliyə bağlıdır. Cərəyan və gərginlik arasında ki faza bucağı transformatorun KVA vahidindən dərəcələndirilməsi səbəbidir. Transformatorlar bir yük olmadığından güc əmsalı üzərində təsiri yoxdur.7) Səth effekti nədir?
Dəri hadisəsi naqildən keçən elektrik cərəyanının homogen bir şəkildə dağılmadan xarici səthə doğru yaxınlaşmasıdır. Elektrik cərəyanının səthə yaxınlaşması AA sistemlərdə meydana gəlir. Tezliyin artması ilə cərəyan mərkəzdən xarici səthə doğru keçid edər.
8) Yüksək sürətli torpaqlama açarı haralarda istifadə edilir?
Sürətli açarlama böyük generatorlarda istifadə edilir. İtkilərin əngəllənməsi və istilik artımının olmaması üçün sürətli açarlama edilir.
9) Dəyişən Cərəyan ya Sabit Cərəyan daha təhlükəlidir?
Aşağı tezlikli (50-60 Hz) AA sistemlər eyni voltaj sahib DƏ sistemlərdən təhlükəlidir. Yüksək gərginlik AA və DA sistemlər eyni dərəcədə təhlükəlidir. AA və DA sistemlərdə elektrik vurmalarına qarşı tədbirlərin mütləq alınmalıdır.
10) Tək faza transformator, 3 fazalı bir sistemdə istifadə edilə bilərmi?
Tək fazalı bir transformator, mənbəyin üç fazalı 3 naqilli və ya üç fazalı 4 naqilli olmasına baxmayaraq, əsas keçiriciləri üç fazalı sistemin hər hansı bir iki naqilinə bağlanaraq üç fazalı bir mənbə üzərində istifadə edilə bilər.
11) Generator dövrə qoşucular(dq) və sadə dövrə qoşucular(dq) arasındakı fərq nədir?
D.Q-lar qəza vəziyyətində bütün sistemi kəsən bir açar avadanlıqdır. Təməldə eyni olmaları ilə sistem tutumu və iş tərzinə görə dəyişiklik göstərir. İstifadə ediləcəyi sahə üçün xüsusi olaraq hazırlanan DQ-lar istifadə edildiyi yerə görə adlandırılır.
12) Generator və alternatorarasında fərq nədir?
Generator və alternator, mexaniki enerjini elektrik enerjisinə çevirən iki cihazdır. Hər ikisində də elektromaqnit induksiya prinsipi var. Yeganə fərq istehsall şəkilinin fərqli olmasıdır. Generatorlar, sabit maqnit sahə ilə çalışarkən; Alternatorlar, sabit lövbər və dönən maqnetik sahə ilə çalışır

Elektrotexnika tarixi – History of electrical engineering

Ushbu maqola batafsil ma’lumot tarixi elektrotexnika.

Mundarija

• 1 Qadimgi rivojlanish
• 2 17-asrning rivojlanishi
• 3 18-asrning rivojlanishi
• 4 19-asrning rivojlanishi
  • 4.1 Radio va elektronikaning paydo bo’lishi
  • 5.1 Ikkinchi jahon urushi yillari
  • 5.2 Urushdan keyingi yillar
  • 5.3 Qattiq jismlarning elektronikasi

  Qadimgi rivojlanish

  Elektr toki haqida hech qanday ma’lumot paydo bo’lishidan ancha oldin, odamlar zarbalar haqida xabardor edilar elektr baliqlari. Qadimgi Misr dan boshlangan matnlar Miloddan avvalgi 2750 yil ushbu baliqlarni “momaqaldiroq Nil “va” ularni boshqa barcha baliqlarning “himoyachilari” deb ta’rifladilar. Elektr baliqlari ming yillar o’tib yana paydo bo’ldi qadimgi yunoncha, Rim va Arab tabiatshunoslari va shifokorlar. [1] Kabi bir qancha qadimiy yozuvchilar Katta Pliniy va Scribonius Largus, ning karaxt ta’siridan tasdiqlangan elektr toki urishi tomonidan etkazib berildi elektr balig’i va elektr nurlari va bunday zarbalar o’tkazuvchan narsalar bo’ylab yurishi mumkinligini bilar edi. [2] Kabi kasalliklarga chalingan bemorlar podagra yoki bosh og’rig’i kuchli baliq ularni davolashi mumkin degan umidda elektr baliqlariga tegishga yo’naltirilgan. [3] Ehtimol, kimligini aniqlashga eng erta va eng yaqin yondashuv chaqmoq va boshqa har qanday manbadan olinadigan elektr energiyasi, ga tegishli bo’lishi kerak Arablar, XV asrdan oldin kim Arabcha chaqmoq uchun so’z raad ( Rعd ) ga qo’llaniladi elektr nurlari. [4]

  Atrofida qadimiy madaniyatlar O’rta er dengizi kabi ba’zi narsalar, masalan, tayoqchalar amber, tuklar singari engil narsalarni jalb qilish uchun mushukning mo’ynasi bilan surtish mumkin. Miletning talesi, qadimgi yunon faylasufi, miloddan avvalgi 600 yillarda yozgan, bir shaklini tasvirlab bergan statik elektr, ishqalanish ekanligini ta’kidladi mo’yna kabi turli xil moddalarda amber, ikkalasi o’rtasida o’ziga xos jozibadorlikni keltirib chiqaradi. U amber tugmachalari kabi engil narsalarni jalb qilishi mumkinligini ta’kidladi Soch va agar ular kehribarni etarlicha uzoq vaqt ishqalashsa, ular hatto olishlari mumkin edi uchqun sakrash

  Miloddan avvalgi 450 yil atrofida Demokrit, keyinchalik yunon faylasufi tomonidan ishlab chiqilgan atom nazariyasi bu zamonaviy atom nazariyasiga o’xshash edi. Uning ustozi Leucippus ham xuddi shu nazariyani hisobga olgan. Leykipp va Demokrit gipotezasida hamma narsa bo’lishi kerak edi atomlar. Ammo bular atomlar, “atomos” deb nomlangan, bo’linmas va buzilmas edi. U oldindan bila turib atomlar orasida bo’sh joy yotishini va atomlar doimo harakatda bo’lishini aytdi. U faqat atomlarning har xil o’lcham va shakllarda bo’lishini va har bir narsaning o’ziga xos shaklli va kattalikdagi atomiga ega ekanligini aytganda noto’g’ri edi. [5] [6]

  Ob’ekt topildi Iroq 1938 yilda miloddan avvalgi 250 yilga to’g’ri keladi va Bag’dod batareyasi, a ga o’xshaydi galvanik element va ba’zilari tomonidan ishlatilgan deb da’vo qilmoqda elektrokaplama yilda Mesopotamiya, garchi bunga dalil bo’lmasa ham.

  17-asrning rivojlanishi

  A voltaik qoziq, birinchi batareya
  Alessandro Volta imperatorga eng qadimgi qoziqni ko’rsatmoqda Napoleon Bonapart

  Elektr ming yillar davomida intellektual qiziqishdan boshqa narsa emas edi. 1600 yilda ingliz olimi, Uilyam Gilbert elektr energiyasi va magnetizm bo’yicha Kardano tadqiqotini kengaytirdi turar joy amberni ishqalash natijasida hosil bo’lgan statik elektr energiyasidan ta’sir. [7] U o’ylab topdi Yangi lotin so’z elektr (“sarg’ish” yoki “sarg’ish kabi”, dan róν [elektron], yunoncha “kehribar” so’zi) ishqalangandan so’ng kichik narsalarni jalb qilish xususiyatiga ishora qiladi. [8] Ushbu uyushma ingliz tilida “elektr” va “elektr” so’zlarini paydo bo’lishiga olib keldi, bu ularning birinchi marta bosma ko’rinishida paydo bo’ldi Tomas Braun “s Pseudodoxia epidemiyasi 1646 dan. [9]

  Keyingi ishlar olib borildi Otto fon Gerik elektrostatik repulsiyani ko’rsatgan. Robert Boyl shuningdek nashr etilgan asar. [10]

  18-asrning rivojlanishi

  1705 yilga kelib, Frensis Xauksbi uning o’zgartirilgan versiyasining stakaniga ozgina simob qo’yganligini aniqladi Otto fon Gerik Jeneratör, undan vakuum hosil qilish uchun havoni evakuatsiya qildi va zaryad hosil qilish uchun to’pni ishqaladi, agar u qo’lini to’pning tashqi tomoniga qo’ygan bo’lsa, porlashi ko’rinardi. Ushbu yorug’lik o’qish uchun etarlicha yorqin edi. Bunga o’xshash edi Avliyo Elmo olovi. Keyinchalik bu effekt gaz chiqaradigan chiroq, bu esa olib keldi neon yoritish va simob bug ‘lampalari. 1706 yilda u ushbu effektni yaratish uchun “Ta’sir mashinasi” ni ishlab chiqardi. [11] U saylandi Qirollik jamiyatining a’zosi o’sha yili. [12]

  Benjamin Franklin

  Xauksbi elektr energiyasi bilan tajriba o’tkazishda davom etdi, ko’plab kuzatuvlarni olib bordi va turli xil elektr hodisalarini yaratish va namoyish qilish uchun mashinalarni ishlab chiqardi. 1709 yilda u nashr etdi Turli mavzular bo’yicha fizik-mexanik tajribalar uning ilmiy ishlarining ko’p qismini sarhisob qilgan.

  Stiven Grey izolyator va o’tkazgichlarning ahamiyatini kashf etdi. C. F. du Fay uning ishini ko’rib, elektr energiyasining “ikki suyuq” nazariyasini ishlab chiqdi. [10]

  18-asrda, Benjamin Franklin o’z ishini moliyalashtirish uchun mol-mulkini sotib, elektr energiyasi bo’yicha katta tadqiqotlar o’tkazdi. 1752 yil iyun oyida u namlangan uçurtma ipining pastki qismiga metall kalitni biriktirib, samolyotni bo’ron xavfi ostida osmonda uchirgani uchun tanilgan. [13] Kalitdan uning orqa tomoniga sakrab turgan uchqunlar buni ko’rsatdi chaqmoq chindan ham elektr tabiati edi. [14] U shuningdek, aftidan paradoksal xatti-harakatlarini tushuntirdi Leyden jar Ikkala elektr energiyasi nazariyasini bitta suyuqlik bilan ishlab chiqish orqali katta miqdordagi elektr zaryadini saqlash uchun moslama.

  1791 yilda, Italyancha Luidji Galvani o’zining kashfiyotini nashr etdi bioelektrik, elektr energiyasi vositasi ekanligini namoyish etdi asab hujayralari mushaklarga signallarni uzatdi. [10] [15] [16] Alessandro Volta batareyasi yoki voltaik qoziq 1800 yil, galma rux va mis qatlamlaridan yasalgan bo’lib, olimlarga elektr energiyasi manbalaridan ko’ra ishonchli elektr energiyasi manbasini taqdim etdi elektrostatik mashinalar ilgari ishlatilgan. [15] [16]

  19-asrning rivojlanishi

  Ser Frensis Ronalds

  19-asr oxirida elektrotexnika kasbga aylandi. Amaliyotchilar global yaratdilar elektr telegraf tarmoq va yangi intizomni qo’llab-quvvatlaydigan birinchi elektrotexnika institutlari Buyuk Britaniyada va AQShda tashkil etilgan. Birinchi elektr muhandisini aniq belgilab olishning iloji bo’lmasa ham, Frensis Ronalds 1816 yilda ishlaydigan elektr telegraf tizimini yaratgan va dunyoni elektr energiyasi bilan qanday o’zgartirish mumkinligi haqidagi tasavvurlarini hujjatlashtirgan maydon oldida turibdi. [17] [18] 50 yil o’tgach, u Telegraf muhandislari yangi jamiyatiga qo’shildi (tez orada nomi o’zgartirildi) Elektr muhandislari instituti ) qaerda u boshqa a’zolar tomonidan ularning kohortasining birinchisi deb hisoblangan. [19] Uning keng elektr kutubxonasining xayr-ehsoni yangi paydo bo’lgan Jamiyat uchun katta foyda bo’ldi.

  Maykl Faradey tomonidan tasvirlangan Tomas Fillips v. 1841-1842 yillar [20]

  Zamonaviy tadqiqot texnikasi vositalari bilan elektrotexnika ilmiy asoslarini ishlab chiqish 19-asrda kuchaygan. Ushbu asrning boshlarida sodir bo’lgan e’tiborga sazovor voqealar quyidagilarni o’z ichiga oladi Jorj Ohm, 1827 yilda kim o’rtasidagi munosabatlarni miqdoriy jihatdan aniqlagan elektr toki va potentsial farq dirijyorda, Maykl Faradey, kashfiyotchisi elektromagnit induksiya 1831 yilda. [21] 1830-yillarda Georg Ohm ham erta elektrostatik mashina qurdi. The homopolyar generator birinchi tomonidan ishlab chiqilgan Maykl Faradey 1831 yildagi esda qolarli tajribalari paytida. Bu zamonaviy dinamoslarning boshlanishi edi, ya’ni magnit maydon yordamida ishlaydigan elektr generatorlari. Sanoat ixtirosi generator 1866 yilda tashqi magnit kuchga muhtoj bo’lmagan Verner fon Simens iloji boricha boshqa ixtirolarning katta seriyasini yaratdi.

  1873 yilda Jeyms Klerk Maksvell elektr energiyasining yagona davolashini nashr etdi va magnetizm yilda Elektr va magnetizm haqida risola bu bir necha nazariyotchilarni fikr yuritishga undagan dalalar tomonidan tasvirlangan Maksvell tenglamalari. 1878 yilda ingliz ixtirochisi Jeyms Vimsurst ikkita valga o’rnatilgan ikkita shisha diskka ega bo’lgan apparatni ishlab chiqdi. Faqat 1883 yilga qadar Wimshurst mashinasi ilmiy jamoatchilikka to’liqroq xabar berildi.

  Tomas Edison dunyodagi birinchi yirik elektr ta’minoti tarmog’ini qurdi

  1800-yillarning ikkinchi qismida elektr energiyasini o’rganish asosan subfediya deb qaraldi fizika. 19-asrning oxirigacha emas edi universitetlar taklif qila boshladi daraja elektrotexnika sohasida. 1882 yilda, Darmshtadt Texnologiya Universiteti butun dunyo bo’ylab birinchi elektrotexnika kafedrasi va birinchi fakultetiga asos solgan. Xuddi shu yili, professor Charlz Kross ostida Massachusets texnologiya instituti fizika bo’limida Elektrotexnika birinchi variantini taklif qila boshladi. [22] 1883 yilda, Darmshtadt Texnologiya Universiteti va Kornell universiteti dunyodagi birinchi elektrotexnika kurslarini joriy qildi va 1885 yilda London universiteti kolleji da birinchi elektrotexnika kafedrasini tashkil etdi Birlashgan Qirollik. The Missuri universiteti keyinchalik 1886 yilda Qo’shma Shtatlarda birinchi elektrotexnika bo’limini tashkil etdi. [23]

  Ushbu davrda elektr energiyasidan tijorat maqsadlarida foydalanish keskin o’sdi. 1870-yillarning oxiridan boshlab shaharlarda keng ko’lamli elektr ko’cha yoritgichlari tizimlari o’rnatila boshlandi boshq lampalar. [24] Amaliy rivojlanishdan so’ng akkor chiroq ichki yoritish uchun, Tomas Edison dunyodagi birinchi umumiy elektr ta’minoti xizmatini 1882 yilda nisbatan xavfsiz 110 voltdan foydalangan holda yoqdi to’g’ridan-to’g’ri oqim mijozlarni etkazib berish tizimi. 1880-yillarda muhandislik yutuqlari, shu jumladan ixtiro transformator, elektr tarmoqlarini qabul qilishni boshlaganiga olib keldi o’zgaruvchan tok O’sha paytgacha tashqi va ichki yoritish uchun tarqatish standarti sifatida (asosan, ushbu maqsadlar uchun to’g’ridan-to’g’ri oqimni almashtirish) asosan yoy yoritish tizimlarida ishlatilgan. AQShda, birinchi navbatda, Westinghouse AC va Edison DC tizimi o’rtasida raqobat mavjud edi “oqimlar urushi “. [25]

  Jorj Vestingxaus, Amerikalik tadbirkor va muhandis, amaliy o’zgaruvchan elektr tarmog’ini rivojlantirishni moliyaviy qo’llab-quvvatladi.

  “1890-yillarning o’rtalariga kelib to’rtta” Maksvell tenglamalari “barcha fizikadagi eng kuchli va eng muvaffaqiyatli nazariyalarning asosi sifatida e’tirof etildi; ular Nyuton mexanikasi qonunlariga sherik, hatto raqib sifatida o’z o’rnini egallashdi. Keyinchalik radioaloqaning yangi texnologiyasida, shuningdek, telegraf, telefon va elektr energetikasida ham keskin qo’llanila boshlandi. ” [26] 19-asrning oxiriga kelib elektrotexnika taraqqiyotida raqamlar paydo bo’la boshladi. [27]

  Charlz Proteus Shtaynets Amerika Qo’shma Shtatlarida elektr energetikasi sanoatini kengaytirishga imkon beradigan o’zgaruvchan tokning rivojlanishiga yordam berdi va muhandislar uchun matematik nazariyalarni ishlab chiqdi.

  Radio va elektronikaning paydo bo’lishi

  Jagadish Chandra Bose 1894 yilda
  Charlz Proteus Shtaynets taxminan 1915 yil

  Davomida radioning rivojlanishi, ko’plab olimlar va ixtirochilar hissa qo’shdi radiotexnologiya va elektronika. Uning klassikasida UHF 1888 yilgi tajribalar, Geynrix Xertz elektromagnit to’lqinlarning mavjudligini namoyish etdi (radio to’lqinlari ) kabi ko’plab ixtirochilar va olimlarni ularni tijorat dasturlariga moslashtirishga harakat qilishlariga olib keladi Guglielmo Markoni (1895) va Aleksandr Popov (1896).

  Milimetr to’lqini aloqa dastlab tekshirilgan Jagadish Chandra Bose 1894–1896 yillarda, u an juda yuqori chastota 60 gacha Gigagertsli uning tajribalarida. [28] Shuningdek, u foydalanishni tanishtirdi yarimo’tkazgich radio to’lqinlarini aniqlash uchun birikmalar, [29] qachon u patentlangan The radio kristall detektor 1901 yilda. [30] [31]

  20-asrning rivojlanishi

  Jon Fleming birinchi radio naychani ixtiro qildi diyot, 1904 yilda.

  Reginald Fessenden nutqni uzatishni amalga oshirish uchun uzluksiz to’lqin paydo bo’lishi kerakligini tan oldi va 1906 yil oxiriga kelib u birinchi ovozli radioeshittirishni yubordi. Shuningdek, 1906 yilda, Robert fon Liben va Li De Forest deb nomlangan kuchaytirgich naychasini mustaqil ravishda ishlab chiqdi triod. [32] Edvin Xovard Armstrong uchun texnologiyani yoqish elektron televizor, 1931 yilda. [33]

  1920-yillarning boshlarida elektr energiyasi uchun mahalliy dasturlarni ishlab chiqishga qiziqish ortdi. [34] Jamoatchilikning qiziqishi “kelajak uylari” ko’rgazmalariga olib keldi va Buyuk Britaniyada ayollar uchun elektr assotsiatsiyasi tashkil etildi Kerolin Xaslett 1924 yilda uning direktori sifatida ayollarni elektrotexnika bilan shug’ullanishga undaydi. [35]

  Ikkinchi jahon urushi yillari

  Ikkinchi jahon urushi elektronika sohasida ulkan yutuqlarni ko’rdi; ayniqsa radar va ixtiro bilan magnetron tomonidan Rendall va Yuklash da Birmingem universiteti 1940 yilda. Radio joylashuvi, radioaloqa va radio qo’llanmasi samolyotlarning barchasi shu vaqtda ishlab chiqilgan. Dastlabki elektron hisoblash moslamasi, Kolossus tomonidan qurilgan Tommi gullari ning GPO nemisning kodlangan xabarlarini ochish uchun Lorenz shifrlash mashinasi. Shuningdek, bu vaqtda maxfiy agentlar tomonidan foydalanish uchun yashirin radioeshittirish va qabul qilish moslamalari ishlab chiqilgan.

  O’sha paytdagi Amerika ixtirosi – bu telefon qo’ng’iroqlarini chalkashtirib yuboradigan uskuna Uinston Cherchill va Franklin D. Ruzvelt. Bunga Yashil Hornet tizim va signalga shovqin kiritish orqali ishlagan. Keyin shovqin qabul qilinadigan joyda chiqarildi. Ushbu tizim nemislar tomonidan hech qachon buzilmagan.

  Qo’shma Shtatlarda urushga tayyorgarlik dasturi doirasida radio yo’nalishlarini aniqlash, impulsli chiziqli tarmoqlar, chastota modulyatsiyasi, vakuum trubkasi davrlari, elektr uzatish liniyasi nazariyasi va asoslari elektromagnit muhandislik. Ushbu tadqiqotlar urushdan ko’p o’tmay 1946 yilda McGraw-Hill tomonidan nashr etilgan “Radio Communication Series” nomi bilan mashhur bo’lgan.

  1941 yilda Konrad Zuse taqdim etdi Z3, dunyodagi birinchi to’liq ishlaydigan va dasturlashtiriladigan kompyuter. [36]

  Urushdan keyingi yillar

  Oldin Ikkinchi jahon urushi, mavzu odatda “deb tanilganradiotexnika va asosan aloqa va radiolokatsiya, tijorat radiosi va dastlabki televidenie bilan cheklangan edi. Ayni paytda universitetlarda radiotexnikani o’rganish faqat fizika darajasining bir qismi sifatida amalga oshirilishi mumkin edi.

  Keyinchalik, urushdan keyingi yillarda, iste’mol qurilmalari ishlab chiqarila boshlanganda, maydon zamonaviy televizor, audio tizimlar, Hi-Fi va keyinchalik kompyuterlar va mikroprotsessorlarni qamrab oldi. 1946 yilda ENIAC (Elektron raqamli integral va kompyuter) ning Jon Presper Ekert va Jon Mauchli ortidan, hisoblash davri boshlandi. Ushbu mashinalarning arifmetik ko’rsatkichlari muhandislarga mutlaqo yangi texnologiyalarni ishlab chiqish va yangi maqsadlarga, shu jumladan Apollon missiyalari va NASA oyiga qo’nish. [37]

  1950-yillarning o’rtalaridan oxirigacha radiotexnika atamasi asta-sekin bu nomga o’tib ketdi elektron muhandislik, keyinchalik mustaqil universitet universiteti darajasiga aylandi, odatda ba’zi o’xshashliklar tufayli u bilan bog’liq bo’lgan elektrotexnika bilan bir qatorda o’qitildi.

  Qattiq jismlarning elektronikasi

  Birinchi ishning nusxasi tranzistor, a kontaktli tranzistor.
  Metall-oksid-yarimo’tkazgichli maydon effekti tranzistor (MOSFET), zamonaviy bino elektronika.

  Birinchi ish tranzistor edi a kontaktli tranzistor tomonidan ixtiro qilingan Jon Bardin va Walter Houser Brattain ostida ishlayotganda Uilyam Shokli da Qo’ng’iroq telefon laboratoriyalari (BTL) 1947 yilda. [38] Keyin ular ixtiro qildilar bipolyar o’tish transistorlari 1948 yilda. [39] Erta bo’lsa ham birlashma tranzistorlari a-da ishlab chiqarish qiyin bo’lgan nisbatan katta hajmli qurilmalar edi ommaviy ishlab chiqarish asos, [40] ular ixchamroq qurilmalar uchun eshikni ochdilar. [41]

  The sirt passivatsiyasi elektr stabillashadigan jarayon kremniy orqali yuzalar termal oksidlanish tomonidan ishlab chiqilgan Mohamed M. Atalla 1957 yilda BTLda. Bu rivojlanishiga olib keldi monolitik integral mikrosxema chip. [42] [43] [44] Birinchi integral mikrosxemalar edi gibrid integral mikrosxema tomonidan ixtiro qilingan Jek Kilbi da Texas Instruments 1958 yilda va ixtiro qilgan monolitik integral mikrosxemalar Robert Noys da Fairchild Semiconductor 1959 yilda. [45]

  The MOSFET (metall oksidi-yarimo’tkazgichli dala effektli tranzistor yoki MOS tranzistor) Muxammed Atalla tomonidan ixtiro qilingan va Devon Kanx 1959 yilda BTLda. [46] [47] [48] Bu miniatyura va keng ko’lamdagi foydalanish uchun ommaviy ishlab chiqarilishi mumkin bo’lgan birinchi ixcham tranzistor edi. [40] Bu inqilob qildi elektron sanoat, [49] [50] dunyodagi eng ko’p ishlatiladigan elektron qurilmaga aylanish. [47] [51] [52] MOSFET eng zamonaviy elektron uskunalarning asosiy elementidir, [53] [54] va elektron inqilobning markazida bo’lgan, [55] The mikroelektronika inqilob, [56] va Raqamli inqilob. [48] [57] [58] Shunday qilib, MOSFET zamonaviy elektronikaning paydo bo’lishi deb hisoblanadi, [59] [60] va ehtimol elektronikadagi eng muhim ixtiro. [61]

  Related posts:

  1. Azrbaycan dili fnnindn vı sinif böyük summativ qiymtlndirm
  2. Menar kitabı
  3. Kitab yukle azerbaycanca
  4. Azerbaycan tarixi xanliqlar