Gələn il Hadrut və Tuğa da köç baş tutacaq – Emin Hüseynov

Məmmədəli Hüseynov 1968 ildə Azıx mağara düşərgəsinin orta aşel təbəqəsindən daş alətlər və daşlaşmış heyvan sümükləri ilə bir yerdə 350-400 min il yaşı olan ibtidai insanın alt çənə sümüyünün bir hissəsini də tapmaqla dünyaya səs saldı. Sonrakı illərdə tədqiqatların davam etdirilməsi nəticəsində Azıxda və ümumiyyətlə, Quruçay vadisində erkən insanın hələ 2 milyon il bundan öncə məskunlaşdığı arxeoloq Məmmədəli Hüseynov tərəfindən tutarlı elmi dəlillərlə sübuta yetirildi. [3]

Azərbaycan arxeologiya elminin patriarxı

Məmmədəli Hüseynov 1922-ci il aprelin 3-də Qazax rayonunun Mollacəfərli kəndində anadan olmuşdur. Orta məktəbi bitirən kimi hərbi xidmətə çağırılmışdır. 1941-1945-ci illərin qanlı döyüşlərindən keçən M.Hüseynov sağ-salamat doğma Vətənə qayıtmışdır. Məmmədəli Hüseynov 1946-cı ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin tarix fakültəsinə qəbul olunmuşdur. 1951-ci ildə universiteti bitirərək Azərbaycan Tarixi Muzeyində əmək fəaliyyətinə başlamışdır. Hələ universitetdə oxuyarkən Məmmədəli Hüseynovun əsas arzusu Azərbaycan ərazisini qarış-qarış gəzib daş dövrü abidələrini müəyyən etməkdən ibarət olmuşdur. Məhz bu məqsədlə o, 1953-cü ilin noyabr ayında görkəmli paleolitşünas alim, professor S.N.Zamyatin ilə birlikdə Azərbaycanın Şamaxı, Mərəzə və Qazax rayonları ərazisində daş dövrü abidələrini öyrənmək məqsədi ilə arxeoloji kəşfiyyat işləri aparmışdır. Kəşfiyyat işləri zamanı ən yaxşı elmi nəticə Qazax rayonunun Damcılı düşərgəsindən əldə olunmuşdur. Düşərgədə aparılan arxeoloji kəşfiyyat qazıntısı zamanı daş dövrünün mustye, mezolit və neolit mədəniyyətlərinə aid arxeoloji və paleontoloji məmulatlar aşkar olunmuşdur. Bunun nəticəsində 1881-ci ildə Tiflisdə V arxeoloji qurultayda qəbul olunmuş Azərbaycanda daş dövrü abidələrinin olmadığı haqqında qərarın əsassız olduğu elmi faktlarla sübuta yetirilmişdir. Azərbaycan ərazisində qədim insan məskənlərinin geniş şəkildə öyrənilməsi üçün 1956-cı ildə Elmlər Akademiyasının Azərbaycan Tarixi Muzeyində M.Hüseynovun rəhbərliyi altında paleolit arxeoloji ekspedisiyası təşkil olunmuşdur. Onun rəhbərliyi altında 1956-1958-ci illərdə Qazax rayonu ərazisində olan Damcılı mağara düşərgəsində arxeoloji qazıntı işləri aparılmış və paleolit mədəniyyətinə aid zəngin maddi-mədəniyyət nümunələri tapılmışdır. 1958-ci ildə M.Hüseynov Qazax rayonu ərazisində kəşfiyyat işləri aparmış və Daşsalahlı mustye düşərgəsini aşkar etmişdir. Daşsalahlı düşərgəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı mustye mədəniyyətinə aid zəngin elmi materiallar tapılmışdır. Məmmədəli müəllim 1960-cı ildə Tbilisidəki Arxeologiya, Etnoqrafiya və Tarix institutunun Elmi Şurasında “Aveydağ paleolit düşərgələri”adlı namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək tarix elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almışdır. M.Hüseynovun ən böyük arzusu Qarabağ ərazisində paleolit düşərgəsi aşkar etməkdən ibarət idi. Elə bu məramla da 1960-cı ildə o, Qarabağın Quruçay və Köndələnçay sahillərində arxeoloji kəşfiyyat işləri aparmış və çoxtəbəqəli Azıx və Tağlar paleolit düşərgələrini aşkar etmişdir. Quruçay və Köndələnçay vadilərində, həmçinin Qarabağın dağlıq hissəsində karst mağaraları olduqca zəngindir. Lakin hələlik bu diyarda ən zəngin maddi-mədəniyyət nümunələrinə malik paleolit məskənləri Azıx və Tağlar mağaralarında qeydə alınıb, arxeoloji cəhətdən ən müasir elmi biliklər səviyyəsində tədqiq olunmuşdur. Çoxtəbəqəli Azıx və Tağlar paleolit düşərgələri Quruçayın sol sahilində olub, Füzuli şəhərindən 16 kilometr aralıda,Tuğ çökəkliyində yerləşir. 1960-1986-cı illərdə Azıx qədim insan düşərgəsində aparılan kompleks arxeoloji tədqiqatlar zamanı burada 10 arxeoloji təbəqə qeydə alınaraq tədqiq olunmuşdur. Elmi araşdirmalar zamanı Azıx düşərgəsinin III,V-X təbəqələrindən 7 mindən artıq daş məmulatı və ovlanmış heyvanların 900 mindən artıq sümük qalıqları tapılmışdır. Qarabağ diyarında aparılan elmi tədqiqatlar zamanı sübuta yetirilmişdir ki, hələ çox qədim zamanlardan bu ərazidə canlı həyatın inkişafı üçün əlverişli təbii coğrafi şərait olmuşdur. Ərazidə aparılan kompleks elmi tədqiqatlar göstərmişdir ki, hələ 2,5 milyon il bundan əvvəl Quruçay vadisi müxtəlif heyvanlarla zəngin olmuşdur. Eyni zamanda Quruçay vadisi, Azıx və Tağlar düşərgələri yerləşən ərazidən qədim insanlar əmək alətləri hazırlamaq üçün xammal mənbəyi kimi istifadə etmişlər. Məmmədəli müəllim 1968-ci ildə Azıx düşərgəsinin V təbəqəsində apardığı arxeoloji qazıntılar zamanı əmək alətləri ilə birlikdə qədim insan çənəsi tapmışdır. Professor D.Hacıyev çənə üzərində apardığı elmi tədqiqatlar zamanı müəyyən etmişdir ki, həmin çənə 350 min il bundan əvvəl burada yaşamış 18-22 yaşlı qadına məxsusdur. M.Hüseynov Azıx düşərgəsinin ən aşağı təbəqələrində apardığı arxeoloji qazıntılar zamanı mühüm elmi əhəmiyyətə malik maddi-mədəniyyət nümunələri aşkar etmişdir. Aşağı təbəqələrin daş məmulatı arasında 4-5 kiloluq nəhəng kobud çapma alətlər diqqəti cəlb edir. Hələlik ölkəmizin ərazisində olan paleolit düşərgələrindən belə alətlər qeydə alınmamışdır. Həmin əmək alətlərini Azıx tipli kobud çapma alətlər adlandırmaq olar. M.Hüseynov Azıx düşərgəsinin daş məmulatını bu sətirlərin müəllifi ilə birlikdə tədqiq etmiş, düşərgənin VII-X təbəqələrinin maddi-mədəniyyət nümunələrinin özünəməxsus cəhətlərini müəyyən etmişdir. Dünyanın heç bir paleolit düşərgəsindən belə əmək alətləri tapılmadığına görə, aşağı təbəqələrin arxeoloji tapıntılarına Quruçay mədəniyyəti adı vermişlər. Hazırda Quruçay mədəniyyəti Yaxın Şərq və Qafqaz ərazisində ən qədim arxeoloji mədəniyyət hesab olunur. Azıx düşərgəsinin VII-X təbəqələrindən aşkar olunmuş Quruçay mədəniyyəti mağarada qədim insanların ilkin məskunlaşmasından xəbər verir. İbtidai insanların həyatında mağaranın yaxınlığından axan Quruçayın mühüm rolu olmuşdur. Qədim insanlar əmək alətləri hazırlamaq üçün çay daşlarını məhz Quruçaydan toplayıb Azıx düşərgəsinə gətirmişlər. Eyni zamanda Azıx düşərgəsinin sakinləri Quruçay dərəsində ovçuluq və yığıcılıqla da məşğul olmuşlar. Hələ ən qədim zamanlardan Quruçay dərəsində ibtidai insanların yaşaması üçün zəruri bütün nemətlər olmuşdur. VII-X təbəqələrdə aparılan tədiqatlar zamanı tapılmış maddi-mədəniyyət nümunələri yeni bir arxeoloji mədəniyyətdən xəbər verirdi. Aparılan elmi tədqiqatlar zamanı Quruçay mədəniyyətinin bir neçə inkişaf mərhələsi keçməsi müəyyən olunmuşdur. Mədəniyyətin ilkin mərhələsində əmək alətləri kobud və bəsit hazırlandığı halda, sonrakı inkişaf mərhələlərində onların hazırlanma texnikası təkminləşmiş və yeni-yeni əmək alətləri düzəldilmişdir. Kompleks elmi tədqiqatlar zamanı müəyyən olunmuşdur ki, Azıx qədim insan düşərgəsində Quruçay mədəniyyəti dövrü uzunmüddətli inkişafdan sonra qədim aşel mədəniyyəti ilə əvəz olunmuşdur. Məmmədəli Hüseynovun rəhbərliyi altında aparılan tədqiqatlar zamanı respublika ərazisində zəngin paleolit düşərgələri aşkar olunmuş və nəticədə Azərbaycan paleolit məktəbi yaradılmışdır. M.Hüseynov 1985-ci ilin oktyabr ayında Kiyev şəhərində “Azərbaycanın qədim paleoliti” adlı doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək tarix elmləri doktoru alimlik dərəcəsini almışdır. 1987-ci ildə ona professor adı verilmişdir. 1971-1994-cü illərdə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu Daş dövrü arxeologiyası şöbəsinə rəhbərlik etmişdir. Eyni zamanda, Məmmədəli müəllim Bakı Dövlət Universitetində dərs demiş və 1976-1993-cü illərdə tarix fakültəsində təşkil olunmuş arxeologiya və etnoqrafiya kafedrasının müdiri olmuşdur. Professor M.Hüseynov 6 kitab və 100-dən artıq elmi əsərin müəllifidir. Məmmədəli müəllim yaradıcılığının ən məhsuldar bir vaxtında – 1994-cü il iyulun 5-də vəfat etmişdir. Lakin onun yaratdığı Azərbaycan paleolit məktəbinin məzunları bu gün də professor M.Hüseynovun xatirəsini əziz tutur, arzularını həyata keçirmək yolunda uğurlu tədqiqat işləri aparırlar. Təsadüfi deyildir ki, həmin məktəbin nailiyyətlərini Avropada və dünyanın digər ölkələrində yüksək qiymətləndirirlər. Elə bu sətirlərin müəllifinin 2001-2005-ci illərdə Beynəlxalq İNTAS-2000 proqramı üzrə Avropa alimləri ilə birgə apardığı elmi tədqiqat işləri nəticəsində əldə olunmuş elmi nailiyyətlər də dediklərimizə əyani sübutdur.

Məqalənin müəllifi: Əsədulla CƏFƏROV, AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun şöbə müdiri, tarix elmləri doktoru, professor

Gələn il Hadrut və Tuğa da köç baş tutacaq – Emin Hüseynov

Talış kəndindən sonra bu il Ağdam rayonundakı üç kənddə, eyni zamanda, Hadrut qəsəbəsi və Tuğ kəndində də işlərə başlanılacaq və hesab edirəm ki, gələn il o ərazilərə də köç baş tutacaq.

Day.Az Trend-a istinadən xəbər verir ki, bunu Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Qarabağ iqtisadi rayonunun tərkibinə daxil olan işğaldan azad edilmiş ərazilərindəki (Şuşa rayonu istisna olmaqla) xüsusi nümayəndəsi Emin Hüseynov deyib.

“Bu ilin sonuna Füzuli şəhərinin ilk yaşayış məhəlləsi yekunlaşmalıdır. Orada işlər sürətlə davam edir. Paralel olaraq, Füzuli rayonunun Pirəhmədli, Dədəli və Dövlətyarlı kəndlərinin bərpa prosesinə bu il start veriləcək. Eyni zamanda, bu il ərzində Ağdam rayonunda birinci və ikinci yaşayış məhəllələri, o cümlədən, Xıdırlı, Sarcalı və Kəngərli kəndlərində bərpa və quruculuq işlərinə başlanılacaq. Bu layihələr qrafikə uyğun olaraq vaxtı-vaxtında təhvil veriləcək”, – deyə o qeyd edib.

Xatırladaq ki, bu gün Tərtər rayonunun Talış kəndinə 90 nəfərdən ibarət 20 ailə köçürülüb.

Məmmədəli Hüseynov

Məmmədəli Hüseynov — Azərbaycanlı alim, paleontoloq, Azərbaycan paleontologiyası məktəbinin banisi, arxeoloq. Tarix elmlər doktoru (1985), professor (1987), Azərbaycan arxeologiya elminin patriarxlarından, Azıx paleolit düşərgəsinin ilk tədqiqatçısı, 1971-1994 illərdə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu Daş dövrü arxeologiyası şöbəsinə rəhbərlik etmişdir. O, eyni zamanda 1976-1993-cü illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsində təşkil olunmuş Arxeologiya və Etnoqrafiya kafedrasının müdiri olmuşdur.

Mündəricat

_{Azix magarasi}

Məmmədəli Murad oğlu Hüseynov 3 aprel 1922-ci ildə Qazax rayonunun Mollacəfərli kəndində anadan olmuşdur

Məmmədəli Hüseynov 1946-1951-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) tarix fakültəsində ali təhsil almışdır. O, ali təhsilini başa vurduqdan sonra Azərbaycan Tarixi Muzeyində (indiki Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi) əmək fəaliyyətinə başlamışdır.

Məmmədəli Hüseynov 1971-1994 illərdə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu Daş dövrü arxeologiyası şöbəsinə rəhbərlik etmişdir. O, eyni zamanda 1976-1993-cü illərdə Bakı Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsində təşkil olunmuş Arxeologiya və Etnoqrafiya kafedrasının müdiri olmuşdur. [1]

Məmmədəli Hüseynov 1960-cı ildə Tbilisidəki Arxeologiya, Etnoqrafiya və Tarix institutunun Elmi Şurasında “Aveydağ paleolit düşərgələri”adlı namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək tarix elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almışdır. O, 1985-ci ilin oktyabr ayında Kiyev şəhərində “Azərbaycanın qədim paleoliti” adlı doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək tarix elmləri doktoru alimlik dərəcəsini almışdır. Ona 1987-ci ildə professor adı verilmişdir. [2]

Məmmədəli Hüseynov 5 iyul 1994-cü ildə vəfat etmişdir.

Elmi fəaliyyəti

Məmmədəli Hüseynovun rəhbərliyi altında 1956-cı ildə Elmlər Akademiyasının Azərbaycan Tarixi muzeyində paleolit arxeoloji ekspedisiyası təşkil olunmuşdur.Onun rəhbərliyi altında 1956-1958-ci illərdə Qazax rayonu ərazisində olan Damcılı mağara düşərgəsində arxeoloji qazıntı işləri aparılmış və paleolit mədəniyyətinə aid zəngin maddi-mədəniyyət nümunələri tapılmışdır. Məmmədəli Hüseynov 1958 ildə Qazax rayonu ərazisində kəşfiyyat işləri aparmış və Daşsalahlı mustye düşərgəsini aşkar etmişdir. Daşsalahlı düşərgəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı mustye mədəniyyətinə aid zəngin elmi materiallar tapılmışdır. [2]

Məmmədəli Hüseynov 1960 ildə o, Qarabağın Quruçay və Köndələnçay sahillərində arxeoloji kəşfiyyat işləri aparmış və çoxtəbəqəli Azıx və Tağlar paleolit düşərgələrini aşkar etmişdir. [2]

Quruçay və Köndələnçay vadilərində, həmçinin Qarabağın dağlıq hissəsində karst mağaraları olduqca zəngindir. Lakin hələlik bu diyarda ən zəngin maddi-mədəniyyət nümunələrinə malik paleolit məskənləri Azıx və Tağlar mağaralarında qeydə alınıb, arxeoloji cəhətdən ən müasir elmi biliklər səviyyəsində tədqiq olunmuşdur. Çoxtəbəqəli Azıx və Tağlar paleolit düşərgələri Quruçayın sol sahilində olub, Füzuli şəhərindən 16 kilometr aralıda,Tuğ çökəkliyində yerləşir. 1960-1986-cı illərdə Azıx qədim insan düşərgəsində aparılan kompleks arxeoloji tədqiqatlar zamanı burada 10 arxeoloji təbəqə qeydə alınaraq tədqiq olunmuşdur. Elmi araşdirmalar zamanı Azıx düşərgəsinin III,V-X təbəqələrindən 7 mindən artıq daş məmulatı və ovlanmış heyvanların 900 mindən artıq sümük qalıqları tapılmışdır. Qarabağ diyarında aparılan elmi tədqiqatlar zamanı sübuta yetirilmişdir ki, hələ çox qədim zamanlardan bu ərazidə canlı həyatın inkişafı üçün əlverişli təbii coğrafi şərait olmuşdur. Ərazidə aparılan kompleks elmi tədqiqatlar göstərmişdir ki, hələ 2,5 milyon il bundan əvvəl Quruçay vadisi müxtəlif heyvanlarla zəngin olmuşdur. Eyni zamanda Quruçay vadisi, Azıx və Tağlar düşərgələri yerləşən ərazidən qədim insanlar əmək alətləri hazırlamaq üçün xammal mənbəyi kimi istifadə etmişlər. [2]

Məmmədəli Hüseynov 1968 ildə Azıx mağara düşərgəsinin orta aşel təbəqəsindən daş alətlər və daşlaşmış heyvan sümükləri ilə bir yerdə 350-400 min il yaşı olan ibtidai insanın alt çənə sümüyünün bir hissəsini də tapmaqla dünyaya səs saldı. Sonrakı illərdə tədqiqatların davam etdirilməsi nəticəsində Azıxda və ümumiyyətlə, Quruçay vadisində erkən insanın hələ 2 milyon il bundan öncə məskunlaşdığı arxeoloq Məmmədəli Hüseynov tərəfindən tutarlı elmi dəlillərlə sübuta yetirildi. [3]

Məmmədəli Hüseynov Azıx düşərgəsinin daş məmulatını Əsədulla Cəfərov ilə birlikdə tədqiq etmiş, düşərgənin VII-X təbəqələrinin maddi-mədəniyyət nümunələrinin özünəməxsus cəhətlərini müəyyən etmişdir. Dünyanın heç bir paleolit düşərgəsindən belə əmək alətləri tapılmadığına görə, aşağı təbəqələrin arxeoloji tapıntılarına Quruçay mədəniyyəti adı vermişlər. Hazırda Quruçay mədəniyyəti Yaxın Şərq və Qafqaz ərazisində ən qədim arxeoloji mədəniyyət hesab olunur. Azıx düşərgəsinin VII-X təbəqələrindən aşkar olunmuş Quruçay mədəniyyəti mağarada qədim insanların ilkin məskunlaşmasından xəbər verir .İbtidai insanların həyatında mağaranın yaxınlığından axan Quruçayın mühüm rolu olmuşdur. [2]

Qədim insanlar əmək alətləri hazırlamaq üçün çay daşlarını məhz Quruçaydan toplayıb Azıx düşərgəsinə gətirmişlər. Eyni zamanda Azıx düşərgəsinin sakinləri Quruçay dərəsində ovçuluq və yığıcılıqla da məşğul olmuşlar. Hələ ən qədim zamanlardan Quruçay dərəsində ibtidai insanların yaşaması üçün zəruri bütün nemətlər olmuşdur. VII-X təbəqələrdə aparılan tədiqatlar zamanı tapılmış maddi-mədəniyyət nümunələri yeni bir arxeoloji mədəniyyətdən xəbər verirdi. [2]

Aparılan elmi tədqiqatlar zamanı Quruçay mədəniyyətinin bir neçə inkişaf mərhələsi keçməsi müəyyən olunmuşdur. Mədəniyyətin ilkin mərhələsində əmək alətləri kobud və bəsit hazırlandığı halda, sonrakı inkişaf mərhələlərində onların hazırlanma texnikası təkmilləşmiş və yeni-yeni əmək alətləri düzəldilmişdir. [2]

Kompleks elmi tədqiqatlar zamanı müəyyən olunmuşdur ki, Azıx qədim insan düşərgəsində Quruçay mədəniyyəti dövrü uzunmüddətli inkişafdan sonra qədim aşel mədəniyyəti ilə əvəz olunmuşdur. [2]

Məmmədəli Hüseynovun rəhbərliyi altında aparılan tədqiqatlar zamanı respublika ərazisində zəngin paleolit düşərgələri aşkar olunmuş və nəticədə Azərbaycan paleolit məktəbi yaradılmışdır. [2]

Məmmədəli Hüseynov 6 kitab və 100-dən çox elmi əsərin müəllifidir.

Azərbaycan arxeologiyası. (Altı cilddə, I cild, Bakı, 2008) kitabı Azərbaycan paleolit məktəbinin banisi, professor Məmmədəli Murad oğlu Hüseynovun əziz xatirəsinə həsr olunmuşdur.

23 İyun 2014 ildə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində arxeoloq, paleontologiya elminin inkişafında böyük xidmətləri olan Məmmədəli Hüseynovun xatirəsinə həsr olunmuş fotosərgi açılmışdır.

• Yeraltı aləmə səyahət. Bakı, 1966
• Azərbaycan arxeologiyası (Daş dövrü). Bakı, 1975
• Следы первых жилищ в Ашельском слое Азыхской пещеры. Археологические открытия 1973 года. Москва, 1974
• Очаги азыхантропов Баку-хазарского (миндельрисс) возраста. “Учение записки” АГУ. 1974, №1
• Azərbaycanın qədim paleoliti. Bakı, 2010

• Qarabağ daş dövründə. Beynəlxalq elmi konfransının materialları. Bakı,2010 (rus və ingilis dillərində)
• Əsədulla Cəfərov. Azərbaycan arxeologiya elminin patriarxı. “Xalq qəzeti” 01 aprel 2012-ci il
• Qafar Cəbiyev.Azərbaycanda qədim daş dövrü tarixinin dünya şöhrətli tədqiqatçısı.”Xalq qəzeti” 03 aprel 2012-ci il
• Bəxtiyar Qaraca.Damcılı bulaq, sirli Azıx və patriarxın arzuları. “Azərbaycan” qəzeti, 09 yanvar 2014-cü il

İstinadlar

1. ↑ Azərbaycan arxeologiya elminin patriarxı
2. ↑ 123456789 Əsədulla Cəfərov. Azərbaycan arxeologiya elminin patriarxı. “Xalq qəzeti” 01 aprel 2012-ci il
3. ↑ Qafar Cəbiyev.Azərbaycanda qədim daş dövrü tarixinin dünya şöhrətli tədqiqatçısı.”Xalq qəzeti” 03 aprel 2012-ci il

Avqust 01, 2021
Ən son məqalələr

Buzlu çay

Buzluq

Buzluq bələdiyyəsi

Buzqov travertin yatağı

Buzqıran

Buzuluk

Buzxana məhəlləsi

Buzüstü xokkey

BuBi

Bu cütlüyü Tanrı yaradıb (film, 2008)

Ən çox oxunan

NGC 6357

NGC 6361

NGC 6363

NGC 6364

NGC 6369

məmmədəli, hüseynov, azərbaycanlı, alim, paleontoloq, azərbaycan, paleontologiyası, məktəbinin, banisi, arxeoloq, tarix, elmlər, doktoru, 1985, professor, 1987, azərbaycan, arxeologiya, elminin, patriarxlarından, azıx, paleolit, düşərgəsinin, tədqiqatçısı, 197. Memmedeli Huseynov Azerbaycanli alim paleontoloq Azerbaycan paleontologiyasi mektebinin banisi arxeoloq Tarix elmler doktoru 1985 professor 1987 Azerbaycan arxeologiya elminin patriarxlarindan Azix paleolit dusergesinin ilk tedqiqatcisi 1971 1994 illerde Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Arxeologiya ve Etnoqrafiya Institutu Das dovru arxeologiyasi sobesine rehberlik etmisdir O eyni zamanda 1976 1993 cu illerde Baki Dovlet Universitetinin Tarix fakultesinde teskil olunmus Arxeologiya ve Etnoqrafiya kafedrasinin mudiri olmusdur Memmedeli HuseynovMemmedeli Murad oglu HuseynovDogum tarixi 3 aprel 1922Dogum yeri Molla Ceferli kendi Qazax rayonu Azerbaycan SSRVefat tarixi 5 iyul 1994 72 yasinda Vetendasligi AzerbaycanElm sahesi arxeologiyaElmi derecesi tarix elmleri doktoruElmi adi professorIs yeri Azerbaycan Milli Elmler AkademiyasiBaki Dovlet UniversitetiAlma mater Azerbaycan Dovlet UniversitetiTehsili ali Mundericat 1 Heyati 2 Elmi fealiyyeti 3 Eserleri 4 Menbe 5 IstinadlarHeyati Redakte Azix magarasi Memmedeli Murad oglu Huseynov 3 aprel 1922 ci ilde Qazax rayonunun Mollaceferli kendinde anadan olmusdurMemmedeli Huseynov 1946 1951 ci illerde Azerbaycan Dovlet Universitetinin indiki Baki Dovlet Universiteti tarix fakultesinde ali tehsil almisdir O ali tehsilini basa vurduqdan sonra Azerbaycan Tarixi Muzeyinde indiki Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyi emek fealiyyetine baslamisdir Memmedeli Huseynov 1971 1994 illerde Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Arxeologiya ve Etnoqrafiya Institutu Das dovru arxeologiyasi sobesine rehberlik etmisdir O eyni zamanda 1976 1993 cu illerde Baki Dovlet Universitetinin Tarix fakultesinde teskil olunmus Arxeologiya ve Etnoqrafiya kafedrasinin mudiri olmusdur 1 Memmedeli Huseynov 1960 ci ilde Tbilisideki Arxeologiya Etnoqrafiya ve Tarix institutunun Elmi Surasinda Aveydag paleolit dusergeleri adli namizedlik dissertasiyasini mudafie ederek tarix elmleri namizedi alimlik derecesi almisdir O 1985 ci ilin oktyabr ayinda Kiyev seherinde Azerbaycanin qedim paleoliti adli doktorluq dissertasiyasini mudafie ederek tarix elmleri doktoru alimlik derecesini almisdir Ona 1987 ci ilde professor adi verilmisdir 2 Memmedeli Huseynov 5 iyul 1994 cu ilde vefat etmisdir Elmi fealiyyeti RedakteMemmedeli Huseynovun rehberliyi altinda 1956 ci ilde Elmler Akademiyasinin Azerbaycan Tarixi muzeyinde paleolit arxeoloji ekspedisiyasi teskil olunmusdur Onun rehberliyi altinda 1956 1958 ci illerde Qazax rayonu erazisinde olan Damcili magara dusergesinde arxeoloji qazinti isleri aparilmis ve paleolit medeniyyetine aid zengin maddi medeniyyet numuneleri tapilmisdir Memmedeli Huseynov 1958 ilde Qazax rayonu erazisinde kesfiyyat isleri aparmis ve Dassalahli mustye dusergesini askar etmisdir Dassalahli dusergesinde aparilan arxeoloji qazintilar zamani mustye medeniyyetine aid zengin elmi materiallar tapilmisdir 2 Memmedeli Huseynov 1960 ilde o Qarabagin Qurucay ve Kondelencay sahillerinde arxeoloji kesfiyyat isleri aparmis ve coxtebeqeli Azix ve Taglar paleolit dusergelerini askar etmisdir 2 Qurucay ve Kondelencay vadilerinde hemcinin Qarabagin dagliq hissesinde karst magaralari olduqca zengindir Lakin helelik bu diyarda en zengin maddi medeniyyet numunelerine malik paleolit meskenleri Azix ve Taglar magaralarinda qeyde alinib arxeoloji cehetden en muasir elmi bilikler seviyyesinde tedqiq olunmusdur Coxtebeqeli Azix ve Taglar paleolit dusergeleri Qurucayin sol sahilinde olub Fuzuli seherinden 16 kilometr aralida Tug cokekliyinde yerlesir 1960 1986 ci illerde Azix qedim insan dusergesinde aparilan kompleks arxeoloji tedqiqatlar zamani burada 10 arxeoloji tebeqe qeyde alinaraq tedqiq olunmusdur Elmi arasdirmalar zamani Azix dusergesinin III V X tebeqelerinden 7 minden artiq das memulati ve ovlanmis heyvanlarin 900 minden artiq sumuk qaliqlari tapilmisdir Qarabag diyarinda aparilan elmi tedqiqatlar zamani subuta yetirilmisdir ki hele cox qedim zamanlardan bu erazide canli heyatin inkisafi ucun elverisli tebii cografi serait olmusdur Erazide aparilan kompleks elmi tedqiqatlar gostermisdir ki hele 2 5 milyon il bundan evvel Qurucay vadisi muxtelif heyvanlarla zengin olmusdur Eyni zamanda Qurucay vadisi Azix ve Taglar dusergeleri yerlesen eraziden qedim insanlar emek aletleri hazirlamaq ucun xammal menbeyi kimi istifade etmisler 2 Memmedeli Huseynov 1968 ilde Azix magara dusergesinin orta asel tebeqesinden das aletler ve daslasmis heyvan sumukleri ile bir yerde 350 400 min il yasi olan ibtidai insanin alt cene sumuyunun bir hissesini de tapmaqla dunyaya ses saldi Sonraki illerde tedqiqatlarin davam etdirilmesi neticesinde Azixda ve umumiyyetle Qurucay vadisinde erken insanin hele 2 milyon il bundan once meskunlasdigi arxeoloq Memmedeli Huseynov terefinden tutarli elmi delillerle subuta yetirildi 3 Memmedeli Huseynov Azix dusergesinin das memulatini Esedulla Ceferov ile birlikde tedqiq etmis dusergenin VII X tebeqelerinin maddi medeniyyet numunelerinin ozunemexsus cehetlerini mueyyen etmisdir Dunyanin hec bir paleolit dusergesinden bele emek aletleri tapilmadigina gore asagi tebeqelerin arxeoloji tapintilarina Qurucay medeniyyeti adi vermisler Hazirda Qurucay medeniyyeti Yaxin Serq ve Qafqaz erazisinde en qedim arxeoloji medeniyyet hesab olunur Azix dusergesinin VII X tebeqelerinden askar olunmus Qurucay medeniyyeti magarada qedim insanlarin ilkin meskunlasmasindan xeber verir Ibtidai insanlarin heyatinda magaranin yaxinligindan axan Qurucayin muhum rolu olmusdur 2 Qedim insanlar emek aletleri hazirlamaq ucun cay daslarini mehz Qurucaydan toplayib Azix dusergesine getirmisler Eyni zamanda Azix dusergesinin sakinleri Qurucay deresinde ovculuq ve yigiciliqla da mesgul olmuslar Hele en qedim zamanlardan Qurucay deresinde ibtidai insanlarin yasamasi ucun zeruri butun nemetler olmusdur VII X tebeqelerde aparilan tediqatlar zamani tapilmis maddi medeniyyet numuneleri yeni bir arxeoloji medeniyyetden xeber verirdi 2 Aparilan elmi tedqiqatlar zamani Qurucay medeniyyetinin bir nece inkisaf merhelesi kecmesi mueyyen olunmusdur Medeniyyetin ilkin merhelesinde emek aletleri kobud ve besit hazirlandigi halda sonraki inkisaf merhelelerinde onlarin hazirlanma texnikasi tekmillesmis ve yeni yeni emek aletleri duzeldilmisdir 2 Kompleks elmi tedqiqatlar zamani mueyyen olunmusdur ki Azix qedim insan dusergesinde Qurucay medeniyyeti dovru uzunmuddetli inkisafdan sonra qedim asel medeniyyeti ile evez olunmusdur 2 Memmedeli Huseynovun rehberliyi altinda aparilan tedqiqatlar zamani respublika erazisinde zengin paleolit dusergeleri askar olunmus ve neticede Azerbaycan paleolit mektebi yaradilmisdir 2 Memmedeli Huseynov 6 kitab ve 100 den cox elmi eserin muellifidir Azerbaycan arxeologiyasi Alti cildde I cild Baki 2008 kitabi Azerbaycan paleolit mektebinin banisi professor Memmedeli Murad oglu Huseynovun eziz xatiresine hesr olunmusdur 23 Iyun 2014 ilde Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Milli Azerbaycan Tarixi Muzeyinde arxeoloq paleontologiya elminin inkisafinda boyuk xidmetleri olan Memmedeli Huseynovun xatiresine hesr olunmus fotosergi acilmisdir Eserleri RedakteYeralti aleme seyahet Baki 1966 Azerbaycan arxeologiyasi Das dovru Baki 1975 Sledy pervyh zhilish v Ashelskom sloe Azyhskoj peshery Arheologicheskie otkrytiya 1973 goda Moskva 1974 Ochagi azyhantropov Baku hazarskogo mindelriss vozrasta Uchenie zapiski AGU 1974 1 Azerbaycanin qedim paleoliti Baki 2010Menbe RedakteQarabag das dovrunde Beynelxalq elmi konfransinin materiallari Baki 2010 rus ve ingilis dillerinde Esedulla Ceferov Azerbaycan arxeologiya elminin patriarxi Xalq qezeti 01 aprel 2012 ci il Qafar Cebiyev Azerbaycanda qedim das dovru tarixinin dunya sohretli tedqiqatcisi Xalq qezeti 03 aprel 2012 ci il Bextiyar Qaraca Damcili bulaq sirli Azix ve patriarxin arzulari Azerbaycan qezeti 09 yanvar 2014 cu ilIstinadlar Redakte Azerbaycan arxeologiya elminin patriarxi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Esedulla Ceferov Azerbaycan arxeologiya elminin patriarxi Xalq qezeti 01 aprel 2012 ci il Qafar Cebiyev Azerbaycanda qedim das dovru tarixinin dunya sohretli tedqiqatcisi Xalq qezeti 03 aprel 2012 ci ilMenbe https az wikipedia org w index php title Memmedeli Huseynov amp oldid 6074544, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.