Hərbi terminologiya

Back-Stop : Bir işin düzgün bir şəkildə hərəkət etməsi üçün bir işçi heyətinin çatışmamasını təmin etmək üçün istifadə olunan bir müddət. Həm də, “ümid” in düşməni məğlub etmək üçün istifadə etdiyi bir metoddur. “Düşmən nişan alanından keçərsə, burada Delta Şirketi var – Taburun müdafiəsini dəstəkləmək üçün.

Hərbi-tibbi terminologiyaya dəyərli töhfə

Azərbaycan dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra bütün sahələrdə inteqrasiya və qloballaşma yoluna qədəm qoyub. Bu baxımdan ölkəmizdə tibb sahəsində dünyanın müxtəlif dillərində istifadə olunan termin və ifadələrin işlənmə dairəsi genişlənib. Digər tərəfdən, Azərbaycanın qarşılaşdığı Dağlıq Qarabağ münaqişəsində ciddi insan tələfatı, hərbçilərin aldıqları travmalar kimi acı təcrübə hərbi tibb sahəsinin səviyyəsinin təkmilləşdirilməsi zərurətini yaradıb və bununla da hərbi-tibbi terminlərin gündəlik həyatda geniş istifadəsinə gətirib çıxarıb.

AZƏRTAC xəbər verir ki, tibb elmləri doktoru Kənan Yusif-zadənin müəllifi və tərtibçisi olduğu “Hərbi-tibbi terminlərin izahlı lüğəti” bu zərurətdən yaranıb.

Alim bu barədə yazıb: “Tərcümə və xüsusi ədəbiyyatların redaktə edilməsi sahəsində uzun illərin təcrübəsi, həmçinin hərbi tibbi problemlər və məsələlərə həsr olunmuş beynəlxalq konqreslərdə, simpoziumlarda, konfranslarda iştirak etmək müəllifi sözügedən lüğətin tərtib edilməsinə təşviq etdi. Eləcə də tibb sahəsində geniş istifadə olunan çoxlu sayda ümumi və xüsusi sözlərin sistemləşdirilərək lüğətə salınmasının labüdlüyünü göstərdi”.

“Hərbi-tibbi terminlərin izahlı lüğəti” Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanında Terminologiya Komissiyasının qərarı ilə nəşr olunub və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illik yubileyinə həsr edilib.

Lüğət 25 minə yaxın termin və söz birləşməsindən ibarətdir. Burada sözlərin düzgün yazılışının və izahlarının, mümkün olan yerlərdə isə latın dilində tərcüməsinin verilməsinə riayət olunub. Terminlər ingilis, fransız, Çin, ispan, ərəb, türk, fars və digər dillərdən Azərbaycan dilinə tərcümə edilib. Lüğətin tərtib olunmasının aktuallığı və yeniliyi ondan ibarətdir ki, burada yalnız elmi-tibbi terminologiyanın deyil, həmçinin praktik həkimin təcrübəsində istifadə olunan terminlərin açıqlaması verilib. Lüğətdə müasir hərbi-tibbi terminologiyaya da xüsusi diqqət ayrılıb.

Qeyd edək ki, müəllif Azərbaycanda ilk dəfə olaraq 2007-ci ildən etibarən tibbi, hərbi-tibbi və hərbi terminləri izahları ilə bərabər toplayıb və bütün bunları lüğətə daxil edib. Bütün terminlərin istifadə qaydasına görə mənaları və latın dilində mövcud transkripsiyaları verilib. Hərbi sahədə alınan zədə və xəstəliklər, hərbi döyüş zədələri, istifadə olunan silahlar və xidmət şəraiti nəticəsində baş verməkdə olan xəsarətlərlə bağlı tibbi anlayışlar da kitabda yer alıb. Lüğətdə hərbi həkimin praktik işində rast gəlinə biləcək simptom və sindromlara geniş yer verilib. Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidmətinin Sərhəd Qoşunlarının başqa ordu növündə təsvir olunmayan “sərhədçi yuxusuzluğu”, “sərhədçi sindromu” kimi yeni terminləri də lüğətə daxil edilib.

Lüğətdə baş sözlər əlifba sırasında iri və qara şriftlə verilib. Çoxmənalı və omonim terminlərin mənalarının izahları bir lüğət məqaləsində sıralamaqla göstərilib (1, 2, 3 və s.). Lüğətin sözlüyündə əsas lüğət məqaləsindən sonra söz birləşmələri və baş sözlər də əksini tapıb. Ehtiyac olduqda “bax” məqalələri verilib. Lüğətdə terminlərin orfoqrafiyası müasir ədəbi dilimizin orfoqrafiya normalarına tam uyğundur. Həmçinin lüğətdə elmi-tədqiqat və tədris prosesində tez-tez rast gəlinən terminlərin şərhinə geniş yer ayrılıb.

Nəşrin redaktoru Əməkdar elm xadimi, akademik Əhliman Əmiraslanovdur. Kitaba Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanında Terminologiya Komissiyasının sədr müavini, AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun terminologiya şöbəsinin müdiri, professor Sayalı Sadıqova “Ön söz” yazıb. O qeyd edir ki, hərbi sahənin həkimlərinin xəstəliklərlə və müalicə ilə bağlı təcrübə mübadiləsi, elmi müşavirələr yeni sözlərdən, alınma terminlərdən istifadə edilməsini sürətlə artırıb. Bütün bunlar həm danışıq, həm də yazılı dildə tibbi terminləri sistemə salmaq, mənalarına aydınlıq gətirmək, düzgün izahlarını və tərifini vermək zərurətini yaradıb. Tibb elminin sürətli inkişafı, yeni sahələrin yaranması bu sahədə yaranan yeni terminlərin toplanmasını, onların sistemləşdirilməsini və izahlı tibb terminləri lüğətinin tərtibini zəruri edir.

“Hərbi-tibbi terminlərin izahlı lüğəti” həkimlər, tibb sahəsində çalışan işçilər, tələbələr, müəllimlər, ümumiyyətlə, geniş oxucu kütləsi üçün dəyərli mənbədir.

HƏRBİ

прил.
1. военный:
1) относящийся к войне, связанный с ней. Hərbi vəziyyət военное положение, hərbi əməliyyatlar военные действия, военные операции, hərbi sirr военная тайна, hərbi qənimətlər военные трофеи, hərbi blokada военная блокада; hərbi ittifaq военный союз, hərbi blok военный блок, münaqişəni hərbi yolla həll etmək решить конфликт военным путем
2) предназначенный для нужд войны. Hərbi sənaye военная промышленность, hərbi potensial военный потенциал, hərbi sursat военное снаряжение, hərbi zavod военный завод, hərbi xərclər военные расходы; hərbi arsenal военный арсенал, hərbi təyyarə военный самолет
3) состоящий на службе в армии, проходящий в ней службу. Hərbi həkim военный врач, hərbi müxbir военный корреспондент,
4) относящийся к военнослужащим. Hərbi xidmət военная служба, hərbi diktatura военная диктатура, hərbi komissariat военный комиссариат (военкомат), hərbi bilet военный билет, hərbi məktəb военная школа
2. воинский:
1) относящийся к военному делу, воинской службе. Hərbi and воинская клятва (присяга), hərbi rütbə воинское звание, hərbi hissə воинская часть, hərbi geyim (форма) воинская форма; hərbi eşelon воинский эшелон
2) свойственный, подобающий воину. Hərbi fədakarlıq (rəşadət) воинская доблесть; hərbi borc воинский долг; hərbi əsir военнопленный, hərbi rəhbər военрук, hərbi qulluqçu военнослужащий, hərbi mükəlləfiyyətli военнообязанный

Значение слова в других словарях

hərbi

hərbi Полностью »

HƏRBİ

[ər.] прил. 1. дяведиз талукь тир, дяведихъ галаз алакъалу тир; дяведин (мес. везият); // дяведин игьтияжар патал тир (мес Полностью »

hərbi

sif. militaire ; de guerre ; ~ elm art m militaire, art m de la guerre ; ~ əməliyyat opérations f pl militaires ; ~ nazirlik ministère m de la Défense Полностью »

HƏRBİ

HƏRBİ(YYƏ) ə. 1) hərbi işlərə baxan dövlət idarəsi; 2) hərbi məktəb Полностью »

HƏRBİ

s. military; ~ elm military science, science of war; ~ kommunizm war communism tar.; ~ əməliyyat military operations pl Полностью »

HƏRBİ

əsgəri Полностью »

HƏRBİ

hərbə, müharibəyə aid olan, müharibə ilə əlaqədar olan Полностью »

HƏRBİ

sif. [ər.] 1. Hərbə, müharibəyə aid olan, müharibə ilə əlaqədar olan. Hərbi vəziyyət. – Öz əlinlə öz yurduna ölüm dartmaq! Bu “yeni” bir hərbi məntiq! Полностью »

Hərbi şakalar və mizah

Ən son hərbi blokbaş filmi baxın, amma istifadə etdiyiniz bəzi hərbi şərtlər kimi zərər görürsən? Burada əsas bir primer var:

Funny hərbi şərtlər

Befarkled : Səhv bir xarakterizə edilən, əsl, dərin yanaşma vəziyyətində; bütün Kimya vahidlərinin daimi vəziyyəti.

Birincil Çekiç və ya Çekiç : Tərtib gücünü və ya ana səyi izah edərkən üstün bir üstünlük vermək üçün sərin bir əməliyyat müddəti.

Fan-Out : Yer üzündə əsgərləri əhatə edən və səpələnə bilən ərazi miqdarını maksimum dərəcədə artıran bir sökülmüş əməliyyat.

Şəkil çəkmək : Məlumat toplamaq və vəziyyəti qiymətləndirmək üçün istifadə olunan müddət. Adətən üst səviyyə liderlər kiçik liderlərə soruşurlar. Baş qərargah rəhbəri yuxu qazandıqdan sonra və döyüş taktikası bütün gecə boyunca qaldıqda taktiki vəziyyətlə bağlı tamamilə heç bir şey bilmir.

Tənqidi Terrain : Yerə qapalı, tutulmamış, götürülən və ya düşərgəyə salınmayan ərazi – vidalanmış vəziyyətdədir. FM 34-130 (Əhəmiyyətli – Qərar – Açar) ərazisində arazi təsvir etmək üçün yeni bir kateqoriya.

Kick-Out : Zirehin keçməsinə imkan vermək üçün ağır dayanıqlı ərazi təmizləmək üçün yüngül piyadaların istifadəsi üçün istifadə edilən bir zireh texnika.

Faza : Piyada dövrü üçüncü paraqrafın necə yazılacağını bilmirik.

Hey, Diddle – Diddle : Bir analitik düşüncəyə imkan verməyən və ən azı 75% itkisi dərəcəsini təmin edən mümkün COA təsvir etmək üçün istifadə olunan söz qrupu.

Həm də USMC- də High, Diddle-Diddle kimi tanınır.

Polis-Up : Zirehli qüvvələr by-pass keçirməsindən və qarşıdurmadan qaçmağa çalışdıqdan sonra qalan bir düşməni məğlub etmək üçün bir piyada əməliyyatı.

Flex : Bir ünsiyyəti bir yerdən başqa birinə manevr etmək üçün istifadə edilən həqiqətən gözəl səslənən qeyri-doktrinalı müddət. Əsasən, siz harada olduğunuzda və ya yeni yerə getmək üçün cəhənnəmdə bir ipucu olmadığınızda istifadə olunur.

Technique : Sözdə istifadə olunan bir isim: “Bu bir texnika”. Translated – Bu əməliyyatın həyata keçirilməsi üçün həqiqətən bir vintlələnmiş bir yol və ehtimal ki, bütün vahidinizi öldürəcəksən. Amma bu şəkildə bunu etmək istəyirsən – get. “

Gözlə

Hang Out : Ümumi təhlükəsizlik təhlükəsi ilə xarakterizə bir mövqe yaratmaq üçün, hamaklarda yuxuda əsgərlər və çoban çıxarılan böyük Barbekü çuxuru. Hava Müdafiəçiləri tərəfindən yerinə yetirilən bir vəzifə.

Bells & Whistles : Digər fərdi və ya fərdlər qrupuna lazımi informasiyanı almaq üçün lazım olmayan pendir miqdarı. Tez-tez Canine və Atçılıq Tiyatrosu ilə əlaqəli.

Blah, Blah, Blah : Qısa “Siz nə demək istədiyimi bilirsiniz, buna görə əslində demək üçün vaxtımı sərf etməyəcəyəm.” Həmçinin baxın Yada Yada Yada ya Homina Homina ya da hümmə fokusu.

Rok Bebek edək : Radio rabitə pro-word üçün “Guidons, bu 2. Panther 6 FRAGO izləyir, etiraf edir.”

“Jiggy With It” əldə : Bir vaxtlar ən azı üç manevr elementdən istifadə edən dostluq yönümlü, təhqiramiz manevr formasıdır.

Sürücüə keç: Diqqətlə yanaşarkən düşmənlə qarşılaşın. Həm pozuntuya , həm də OPORDda göstərilən meyarlara cavab verir .

Zipping Around : Helikopterlərin həddindən artıq sürətli sürətlə hədəfsiz bir şəkildə uçmaq üçün göründüyü bir aviasiya hərəkəti texnikası.

Bəzən “Jiggy With It” almaq və əhatə edir və adətən bir zona kəşfiyyatında istifadə olunur.

Back-Stop : Bir işin düzgün bir şəkildə hərəkət etməsi üçün bir işçi heyətinin çatışmamasını təmin etmək üçün istifadə olunan bir müddət. Həm də, “ümid” in düşməni məğlub etmək üçün istifadə etdiyi bir metoddur. “Düşmən nişan alanından keçərsə, burada Delta Şirketi var – Taburun müdafiəsini dəstəkləmək üçün.

Coocy (Gucci) Move : Komandirin niyyətini dəyişdirmək, komandirin rəhbərliyi və ya kəşfiyyat və təhlükəsizlik əməliyyatlarının əsaslarını pozur. USMC yazımı: Goosey.

Get Up və Haul Butt : Təşkilat daxilində bütün elementləri dünən LD-dən keçirməyi tələb edən bir hərəkət üsulu.

Flail-Ex : Həm də planlaşdırma prosesi olaraq bilinir.

SelfCon : Bir kiçik komandir (adətən bir kapitan) onun ali tamamilə clueless (bəlkə də hirsli) ki, həyata keçirilməsi gəlir ki, o, sadəcə özünü və onun əmri başqa bir vahid verir.

Cheetah-Flips : Təsəvvürlü bir böhran mühitində Hərbi qərarların qəbul edilməsi prosesinin fəaliyyət dövrünün gedişi (tez-tez gündəlik əməliyyatlar zamanı qərargah tərəfindən təkrarlanan).

Pound The Crap Out : Somewhere arasında pozmaq və məhv və bir az təsirsizləşdirmək arasında.

Squirrel-Ex : Bütün Çetah-Flips sonra MDMP müharibə mərhələsi başa çatdırılır, məlumat və dəqiqləşdirilir. Sincap Ex mərhələsi, adətən, yaxşı yazılmış bir paraqrafda (əvvəlki Komandanın niyyəti və / və ya əməliyyat anlayışı kimi tanınır) bu mərhələdə Pendir-Ex adlanır deyə aydın ola biləcək bir şəkildə açıqlayan 102 rəngli slayd brifinqi ilə nəticələnir. Bu, “Müharibənin dumanı” nın XXI əsrin səbəbidir.

Take-Down : Əvvəlcədən agressif bir güləş dövrü, məqsədlərinizin düşmən bacarıqlarına qarşı əsassız olmamasını təsvir etmək üçün istifadə olunurdu.

Süpürmək : Bir maye, battlespace hakimiyyətinin qeyri-daimi forması, adətən, ətrafında zippinlə birlikdə və ya ‘jiggy’ almaq.

Mop-Up : Əgər aşkar etdiyinizdən sonra baş verən hərəkətlər üçün bir müddət, əslində, düşmənin yanğın çuvası içindədir, bu da ölümcül yanğınlara məruz qalmağın hazır olduğunu nəzərdə tutur.

Hit : Düşmənə qarşı kütlə təsirlərini tətbiq etmək müddəti. “Əvvəlcə bu adamları vuracağıq, sonra bu adamları vuracağıq, sonra isə burada olan uşaqlar EAC-in aktivlərindən asimmetrik üstünlüklə vurulacaqlar.

Boned : Yüksək komandirdən verilən əmrlərə cavab olaraq istifadə olunan bir müddət. “Mən də əks-kəşfiyyat şirkətim və batalyon ehtiyatını eyni anda edirəm – mən də həkk olunmuşam!”

Triple-Hull Down : Qüvvətin qorunması, fratricide və özünü mühafizə ilə bağlı bir müddət. Dostları tərəfindən həqiqətən axmaq bir şey söyləyərkən atəş etməməyi maneə törətmək üçün başdan gizlədilən bir vəzifə olan və ya hər kəs tərəfindən çəkilən qoxunu örtən bir vəzifə sahib.