Məhəmməd peyğəmbər kimdir

Səhabələrin hamısı bir anda dedilər: Biz şəhadət veririk ki, sən

HƏZRƏT MÜHƏMMƏD (S)-İN HƏYATI HAQQINDA QISA MƏLUMAT

Peyğəmbərlərin sonuncusu Həzrət Mühəmməd (s) şəriət və kitab sahibidir və müsəlmanlar da ona iman gətiriblər.

Həzrət Mühəmməd (s) hicrətdən 53 il əvvəl (m. 571-ci il) Hicazın Məkkə şəhərində, ərəblərin böyük soykökə malik və dəyərli Qüreyş qəbiləsindən olan Bəni-Haşim ailəsində dünyaya göz açmışdır.

Atasının adı Abdullah, anasının adı isə Aminə olmuşdur. O, kiçik yaşlarında ikən ata və anasını itirmiş, babası Əbdülmüttəlibin himayəsində böyümüşdür. Lakin bir müddət keçəndən sonra babası da vəfat etmiş və beləcə əmisi Əbutalib ona baxmağı öz öhdəsinə götürmüşdür. O Həzrət əmisinin evində boya-başa çatmışdır. Hələ yetkinlik yaşına çatmamışdan əvvəl əmisi ilə birlikdə Şama getmişdir.

Peyğəmbər təhsil almadığı üçün oxuyub-yazmağı bilmirdi, lakin yetkinlik yaşına çatdıqdan sonra ağıllı, tərbiyəli və yüksək əxlaqlı bir gənc kimi tanındı. Qüreyşin varlı qadınlarından olan Hz. Xədicə bütün malını o Həzrətə həvalə edərək ticarət işinə rəhbərliyi ona tapşırdı.

O Həzrət başqa səfərlərindən birində Şama apardığı malı orada sataraq böyük bir mənfəət ilə geri qayıtdı. Uzun bir müddət keçmədən bu qadın Həzrətə evlənmə təklifi etdi. Peyğəmbər bu təklifi qəbul edərkən iyirmi beş yaşında idi. Qırx yaşına qədər cəmiyyətdə sözünə əməl edən bir insan kimi tanındı, bütə ibadət etmədi. Hətta bəzən gözdən uzaq yerlərə çəkilərək öz Məbuduna ibadət edərdi. Qırx yaşında Təhamə dağının Hira mağarasında ibadət edərkən peyğəmbərliyə seçildi və cəmiyyəti tövhidə dəvət etməklə vəzifələndirildi. Burada Quranın “Ələq” surəsinin ilk beş ayəsi o Həzrətə nazil oldu. Həzrət həmin gün evə qayıdarkən əmisi oğlu Əli ilə qarşılaşdı. Əli onu diqqətlə dinlədi və iman gətirdiyini bildirdi. Evə gələndən sonra vəziyyətdən agah olan həyat yoldaşı da İslamı qəbul etdi.

O Həzrət dəvətini açıq şəkildə elan edincə çox üzücü və iztirablı bir münasibətlə qarşılaşdı. Buna görə də gizli formada fəaliyyət göstərməyə məcbur oldu, lakin yenə Allah tərəfindən ən yaxın qohumlarını dəvət etməklə vəzifələndirildi. Peyğəmbər bütün qohumlarını İslama dəvət etdi, ancaq Əlidən başqa heç kim iman gətirmədi. Əhli-Beytdən əldə edilən rəvayətlərə və Əbutalibdən nəql olunan şeirlərə görə on iki imamçı şiə məzhəbi buna etiqad etmişdir ki, Peyğəmbərin əmisi Əbutalib bu dəvəti qəbul etmişdir. Lakin Qüreyş qəbiləsi arasında tutduğu mövqeyə əsaslanaraq Peyğəmbəri qorusun deyə imanını gizlədirdi. Bundan sonra Peyğəmbər Allahdan aldığı vəzifəyə görə açıq dəvətə başladı, lakin bu başlanğıc Qüreyşin müsəlmanlara əzab-əziyyət verməsi ilə nəticələndi. Çətinliklər o qədər çoxaldı ki, müsəlmanlardan bir qismi Peyğəmbərin əmri ilə evlərini tərk edib Həbəşistana hicrət etdilər. Peyğəmbər öz əmisi və Bəni-Haşimdən olan qohumları ilə birlikdə üç il Əbutalib dərəsində (şibi-Əbutalib) müəyyən qadağalar altında yaşadılar. Heç kimin onlara yardım etməyə və onlarla görüşməyə ixtiyarı yox idi. Həmin dərədən kənara çıxa bilməzdilər.

Məkkə bütpərəstləri istehza etmək, döymək və hər cür işgəncələrdən başqa, bəzən də ona dəvətindən əl çəkməsi üçün yumşaqlıq göstərirdilər. Ona çox sərvət, rəyasət və səltənət təklif edirdilər, lakin onların təhdidləri və hörmətlə yanaşmaları da Peyğəmbəri görüşündə daha da sabitləşdirirdi. Bir gün həmin təklif ona veriləndə Peyğəmbər: “Günəşi sağ əlimə, ayı isə sol əlimə qoysanız da, mən öz dəvətimdən əl çəkməz və Allahın əmrlərini pozmaram”, – cavabını verdi.

Besətdən on il keçdi və iqtisadi təzyiqin götürülməsindən sonra özünün böyük qoruyucusu olan Əbutalib və vəfalı həyat yoldaşı Xədicəni itirdi. Artıq Həzrətin sığınacağı bir kimsə yox idi, çünki Məkkə bütpərəstləri planlı və gizli bir sui-qəsd hazırlayaraq gecə vaxtı o Həzrəti öldürmək istəyirdilər.

Lakin Allah bu planı Öz Elçisinə bildirərək onun Yəsribə hicrət etməsinə əmr verdi. Peyğəmbər Əlini öz yatağında yatmaqla vəzifələndirdi. Allahın qeybi yardımı ilə Peyğəmbər düşmənlərin onun üçün qurduğu plandan sağ-salamat çıxdı. Məkkənin yaxınlığında olan bir mağarada üç gün qaldı. Məkkə bütpərəstlərinin hər tərəfi axtarıb onu tapmadıqda məyus olub geri qayıtdıqlarını anlayınca mağaradan çıxıb Yəsribə doğru hərəkət etdi.

Yəsrib şəhərinin sayılıb-seçilən şəxslərindən bir qismi əvvəlcədən Peyğəmbərlə görüşüb iman gətirmişdilər. Buna görə də Yəsrib şəhərinin camaatı Peyğəmbərin oraya gəlməsini yaxşı qarşıladı. Öz mallarını və canlarını o Həzrətin əmrinə verdilər.

Peyğəmbər Yəsribdə ilk olaraq kiçik bir cəmiyyət yaratdı. Ətrafda olan yəhudi və qüvvətli ərəb qəbilələri ilə müqavilə imzalayaraq geniş bir şəkildə dəvətə başladı. Bundan sonra Yəsrib şəhərinə “Peyğəmbər şəhəri” (Mədinətur-Rəsul) deyildi.

İslam gündən-günə inkişaf edir və geniş əraziləri əhatə edirdi. Məkkədə işgəncə altında yaşayan müsəlmanlar bunu eşidincə evlərini və mallarını tərk edərək Mədinəyə hicrət etməyə başladılar. Bunlar mühacir adı ilə tanınırdılar. Mədinəlilər də Peyğəmbərə yardım etdikləri üçün ənsar adı ilə tanındılar.

İslam dini sürətlə yayılırdı, lakin Hicazda olan yəhudi tayfaları və Məkkə kafirləri əllərindən gələn bütün səyləri müsəlmanların içərisində tanınmadan yaşayan münafiqlərin yardımı ilə müsəlmanlara qarşı əsirgəmədilər. Hər gün yeni bir hadisə meydana gəlirdi. Nəticədə bu hərəkətlər böyük və kiçik döyüşlərə yol açdı və bu döyüşlərin çoxunda İslam ordusu yəhudi və ərəb bütpərəstlərinə qarşı müzəffər oldu. Belə döyüşlərin sayı səksəndən artıqdır. Bədr, Ühüd, Xəndək və Xeybər kimi böyük döyüşlərin əksəriyyətində Peyğəmbər şəxsən özü döyüşdə iştirak etmişdir. Bu döyüşlərin çoxunda Əli zəfər bayrağını əlində tutaraq irəliləyirdi. O, heç bir döyüşdən geri çəkilməyən bir şəxs idi. Hicrətdən sonrakı döyüşlərdə iki yüzə yaxın müsəlman şəhid edildi və minə yaxın kafir öldürüldü.

Peyğəmbərin ciddi fəaliyyəti, ənsar və mühacirlərin göstərdiyi fədakarlıqlar nəticəsində İslam dini on il müddətində Ərəbistan yarımadasında geniş şəkildə yayıldı. Buna görə də Peyğəmbər xaricdəki böyük dövlətləri və güclü qüvvələri İslama dəvət etdi. Rum, İran, Həbəşistan və Misir bu dəvət məktublarını alan ilk ölkələr oldu.

Peyğəmbər kasıb şəraitdə yaşayar və bununla da fəxr edərdi. Vaxtını əsla boş keçirməzdi. O, vaxtını üç yerə bölmüşdü. Bir hissəsini ibadət etməyə, ikinci hissəsini ailə işləri ilə məşğul olmağa, üçüncü hissəsini isə cəmiyyətdə İslamı yaymağa və İslam hökumətinin xarici və daxili işlərini nizama salmağa ayırmışdı.

Peyğəmbər hicrətdən on il sonra Mədinədə bir yəhudi qadının yeməyinə zəhər qatması nəticəsində xəstələndi və bir neçə gündən sonra vəfat etdi. Ömrünün son anlarında o, qadınlara və kölələrə yaxşı baxmağı insanlara tövsiyə etdi.

“Milli Görüş” jurnalı №1(2) 2014

Məhəmməd peyğəmbər kimdir?

Muhəmməd peyğəmbər – ona və ailəsinə Allahın salavatı və salamı olsun – Allahın ən sevimli dostu, Onun sonuncu peyğəmbəri və bütün bəşəriyyətə göndərdiyi elçisi, habelə ən abid, ən əxlaqlı, ən həlim, Allahı ən yaxşı tanıyan və Ondan ən çox qorxan bir insan olmuşdur. Allah onu ən gözəl əxlaq sahibi etmişdir. Peyğəmbərə iman gətirmək imanın altı əsasından biri sayılır. Ona iman gətirmək üçün isə onu tanımaq gərəkdir. Onu tanımadan ona iman gətirmək qeyri-mümkündür.
Milli.Az zikr.az-a istinadən bildirir ki, Peyğəmbərimiz Muhəmməd miladi tarix ilə 571-ci ildə Məkkə şəhərində anadan olmuşdur. O, Muhəmməd ibn Abdullah ibn Abdulmuttalib ibn Haşimdir. Onun atasının adı Abdullah, anasının adı isə Əminədir. O hələ dünyaya göz açmamışdan əvvəl atası vəfat edir. Bir neçə ildən sonra isə anası dünyasını dəyişir. Bundan sonra o, babası Abdulmuttalibin himayəsində qalır. Babası vəfat etdikdən sonra əmisi Əbu Talib ona qəyyumluq edir. O, Məkkə şəhərində Allahın himayəsi altında təmiz bir həyat sürərək dürüst şəxsiyyət kimi böyüyür. O, həyatı boyu bir yalan belə söyləməmiş və heç kəsə pislik etməmişdir. Hətta, öz həmyerliləri onu “Muhəmməd Əmin”, “Etibarlı Muhəmməd” deyə çağırırdılar. İyirmi beş yaşına qədəm qoyduqda o, Məkkənin ən təmiz və ən zəngin qadınlarından olan Xədicə bint Xuveylid ilə evlənir və ondan altı övladı dünyaya gəlir. Qırx yaşına çatdıqda Uca Allah ona peyğəmbərlik bəxş edərək onu bütün bəşəriyyətə elçi olaraq göndərir və onun vasitəsilə Öz nurunu bütün dünyaya yayır. Peyğəmbərimiz Məkkədə İslam dinini üç il gizli, on il də açıq şəkildə təbliğ edir. O, insanları özlərinin və ata-babalarının ibadət etdiyi daşlardan və bütlərdən çəkindirərək yalnız Allaha ibadət etməyə, Ona heç bir şeyi şərik qoşmamağa çağırır. O, insanlara namaz qılmağı, zəkat verməyi, oruc tutmağı, doğru söz söyləməyi, əmanətə xəyanət etməməyi, qohumluq əlaqələrini qoruyub saxlamağı, qonşularla yaxşı münasibətdə olmağı əmr edir. Habelə, haram işlərdən, haqsız yerə qan tökməkdən, yalan və pis sözlər danışmaqdan, yetimin malını yeməkdən, namuslu qadınlara böhtan atmaqdan çəkindirir. Buna baxmayaraq Məkkə müşrikləri bu dini qəbul etmək və batil inanclarından əl çəkmək istəmirdilər. Həmin dövrdə Məkkədə və bütün Ərəbistan yarımadasında bütpərəstlik son həddə çatmışdır. Belə ki, Kəbənin içində 360-dan çox büt var idi. Hər qəbilə ibadət etdiyi bütü Kəbənin içinə yerləşdirir və vaxtaşırı onları ziyarət etməyə gəlirdilər. Məkkədə yaşayan və Kəbəyə baxan Qureyş qəbiləsi əsasən həmin ziyarətlərin hesabına gəlir əldə edirdi. Ona gərə də Peyğəmbəri qəbul etməməyin səbəblərindən biri iqtisadi maraqlar idi. Allahın dininə qarşı çıxan Məkkə müşrikləri Peyğəmbərin dəvətinin qarşısını almaq üçün hər cür vasitəyə əl atırdılar. Onlar Peyğəmbəri ələ salır, onu sehrbaz, kahin, dəli adlandırır, iman gətirən müsəlmanlara hər cür işgəncə və əzab-əziyyət verməkdən çəkinmirdilər. Hətta iş o yerə gəlib çatmışdır ki, Peyğəmbərin həyatına qəsd etməyə cəhd etdilər. Peyğəmbər və onunla bərabər müsəlmanlar on üç il Məkkədə müşriklərin əzab-əziyyətlərinə səbir edib dözdülər. Bundan sonra Allahın əmri ilə Peyğəmbər iman gətirənlərlə Mədinəyə hicrət etdi. Mədinədə olanların əksəriyyəti onu qəbul etdilər və mühacir müsəlmanlara sığınacaq verdilər. O, Mədinədə İslamı təbliğ etməyə davam etdi və nəticədə insanlar İslam dininə dəstə-dəstə daxil olmağa başladılar. Nəhayət, bütün Ərəbistan yarımadası İslamı qəbul etdi. Muhəmməd peyğəmbər on il Mədinədə yaşadıqdan sonra altmış üç yaşında vəfat etdi və Allahın rəhmətinə qovuşdu. İnsanları dünya və axirətdə səadətə, əmin-amanlığa qovuşduracaq İslam dini Qiyamətə qədər davam edəcəkdir. Uca Allah bizə Peyğəmbərin yolunu tutub getməyə və onun layiqli ardıcıllarından olmağa müvəffəq etsin!

Milli.Az

Mehemmed Peygember haqqinda melumat

Mehemmed Peygember haqqinda melumat ilə maraqlananlar Tehsil.com.az-da tanış ola bilər. İslam dünyasının gözəllikləri hər bir kəsə məlumdur. İslamın gözəllikləri isə dünyaya Məhəmməd Peyğəmbər ilə çatdırılmışdır. Bu mükəmməl insanı daha yaxından tanımaq üçün, Mehemmed Peygember haqqinda melumat sahibi olmaq lazımdır.

Peyğəmbərimiz Məhəmməd (s.ə.v) 571-ci ildə Məkkədə anadan olmuşdur. O, Məkkə və Ərəbistanın ən sıx məskunlaşdığı tayfa olan Qureyşin Bənihaşim (Haşimoğulları) qəbiləsindəndir. Onun atası Qureyş qəbiləsinin başçısı və Məkkə hakimi Əbdülmüttəlibin oğlu Abdullah, anası isə həmin qəbilənin Zuhre qəbiləsindən olan Vehb bin Abd Manafın qızı Əminə idi . Süveyş anasının adı Həlimədir. Doğulmamışdan əvvəl atası Abdullahı, 6 yaşında anası Əminəni itirib. Sonra babası Əbdülmüttəlibin himayəsinə keçsə də, babasının ölümündən sonra əmisi Əbu Talibin yanında böyümüşdür. 10-12 yaşında çoban işləməli olub. Bu ağır şərtlərə baxmayaraq, cənab. Məhəmməd (s.ə.v) mübarək bir həyat sürmüş, dürüstlüyü və düzgünlüyü ilə məşhur olmuşdur. Bu səbəbdən o, gəncliyində hər kəsin təqdir və hörmətini qazanmış və “Məhəmmədül-Əmin” adlandırılmağa başlamışdır.

40 yaşında Hira mağarasında ilk vəhy ilə peyğəmbərliyini elan etdi. Birincisi həyat yoldaşı Xədicə, daha sonra Hz. Əli İslamı qəbul edən ilk müsəlmanlardan olmuşdur.

O, Nur dağındakı Hira mağarasında tənhalığa gedir, hərdən yeməyini özü ilə aparırdı. 610-cu ilin ramazan ayının 17-də vəhy mələyi Cəbrail (ə) gəlib ona ilk vəhyi “oxumağı” əmr edir. Beləliklə, Həzrət Məhəmmədə (s.ə.v) 40 yaşında peyğəmbərlik verilmişdir.

Hz. Məhəmməd (s.ə.v) gəncliyində ticarətlə məşğul olan əmisi ilə birlikdə Suriyaya səfər edir. Bu səfər əsnasında Xədicə bint Huveylit adlı varlı bir dul qadının biznesini idarə etmək təklifini alır və qəbul edir. Hz. 595-ci ildə Məhəmməd peyğəmbər (s.ə.v.) 25. Xədicə ilə evləndiyi zaman Hz. O zaman Haticenin 40 yaşı var idi. Hz. Bu evlilikdən sonra Hz.Məhəmməd (s.ə.v) bir müddət ticarətlə məşğul olur. Hz. Xədicədən 6 övladı olub: Kasım, Abdullah, Zeynep, Rukiyə, Ümmü Gülsüm və Fatimə. Qasım və Abdullah gənc yaşlarında öldülər.

Hz. Muhəmməd (s.ə.v) gizlincə güvəndiyi insanlara peyğəmbər olduğunu deyirdi. Peyğəmbər təbliğinə ona ən yaxın olanlardan başladı. İlk həyat yoldaşı Hz. Xədicə sonradan qızlarına inandı. Sonra Hz. Əli daha sonra Zeyd bin Harise və Hz. Əbu Bəkr iman gətirdi. İnsanlar arasında bərabərsizliyi aradan qaldıran, ədalətə riayət edən İslam dini daha çox kasıblar və qullar arasında qəbul edilirdi. Müsəlmanların sayı günü-gündən artırdı. Lakin sonradan Hz. Muhəmməd (s.ə.v) Allahın əmri ilə məsələni gizli saxlayaraq peyğəmbər olduğunu açıq şəkildə bəyan etmiş və Məkkə əhlindən onun peyğəmbərliyinə iman gətirmələrini xahiş etmişdir.

Qureyş qəbiləsinin başçıları Hz. Məhəmmədin (s.ə.v) bu davranışlarını əvvəlcədən ciddiyə almasalar da, İslam xüsusilə yoxsullar və qullar arasında yayılır və güclənirdi. Artıq bundan narahat olan Qureyş rəhbərləri Hz. Məhəmməd (s.ə.v) və ona iman gətirənlərə təzyiq göstərməyə başladılar. İslamın yayılması ilə onların bütlərinə qarşı olan inanclar da azalırdı. Hz. Məhəmməd (s.ə.v) isə özünə və dostlarına edilən bütün təzyiqlərə baxmayaraq İslamı yaymağa davam edirdi. Təzyiq və işgəncələrə dözə bilməyən müsəlmanlardan bəziləri Hz. Məhəmməd Peyğəmbərin (s.ə.v) icazəsi ilə Həbəşistana hicrət etməli oldular.

İslamın Məkkədə yayılmasının az qala qeyri-mümkün olduğunu görən Hz. Məhəmməd (s.ə.v) İslamı daha asan yayacağı yerə getməyə qərar verdi. Bu məqsədlə Taifə getdiyi zaman Taif əhli, Qüreyşin təsiri ilə Hz. Muhəmmədi (s.ə.v.) təhqir və uşaqları onu daşqalaq etdilər.

Hz. Məhəmməd (s) Həcc məqsədi ilə Mədinədən Məkkəyə gələn bəzi qəbilə başçıları ilə gizli söhbət edib müqavilə bağlayır. Bundan sonra Məkkədən Mədinəyə hicrət etmək qərarına gəlir. Bütün müsəlmanların Məkkəni tərk etdiyini öyrənən Qureyş rəhbərləri Məhəmməd peyğəmbəri (s.ə.v) öldürmək qərarına gəlirlər. Belə qərara gəlirlər ki, hər qəbilədən bir nəfər seçiləcək və onlar birlikdə gedib Hz. Məhəmmədi (s.ə.v) öldürəcəkdilər. Məhəmməd (s.ə.v) bu hadisədən əvvəl xəbər tutmuş və Hz. O, Əbu Bəkrlə Mədinəyə gedirdi. Hz. Məhəmməd (s) və Hz. Əbu Bəkr (r.a), Məkkə yaxınlığındakı Sevr mağarasında üç gün gizlənir. Daha sonra Mədinə yaxınlığındakı Kubaya gəlib çatırlar. Burada onları mədinəlilər qarşılayır. Məhəmməd Peyğəmbər ilk məscidi məhz Kubada tikir. O, indi həm peyğəmbər, həm də dövlət başçısı idi. İslama dəvət etdiyi qəbilələrə elçilər göndərir.

Məkkəlilər isə hicrətin ikinci ilində düşmənçiliklərini davam etdirdilər. Məkkə ilə Mədinə arasında yerləşən Bədr döyüşündə (624) müsəlmanlar qalib gəldilər.

Bədr döyüşü 13 mart 624-cü ildə (17 Ramazan 2-də) müsəlmanların Məkkə müşriklərinə qarşı ilk döyüşü idi. Müşriklərin sayı 950 və ya min nəfər idi. Yüz-iki yüz atlı, yeddi yüz dəvə idi ilə döyüşə girmişdilər. Əksəriyyəti zirehli olan bu qoşunlar Qureyşin bütün böyüklərini toplananaraq qatıldığı döyüş idi. Hicrətin ikinci ili Ramazan ayının on ikinci ili idi. Allah Rəsulu 313 nəfərlik ordusu ilə şəhəri tərk edərək, Abdullah ibn Ümmü Məktumu Mədinədə namaz qılmaq üçün naib olaraq qoyub döyüşə qatıldı. Onların 64-ü Mühacirdən, qalanları isə Ənsardan idi. Onlardan üçü atlı, yetmişi dəvə, qalanları isə piyada idi. Nəhayət, iki qüvvə arasında baş verən Bədr döyüşü möminlərin qələbəsi ilə nəticələndi.

Bu müharibədən sonra Məkkəlilər Uhud dağının ətəyində yeni qüvvələrlə yenidən İslam ordusuna hücum etdilər . (625) Müsəlmanların xeyrinə davam edən müharibədə arxa qoşunlar yerlərini tərk edərək döyüşə qoşuldular və müharibəni Məkkəlilərin xeyrinə çevirdilər.

Uhud döyüşü hicrətin üçüncü ilində 625-ci il martın 23-ü (7 Şəvval ayının 3-ü) şənbə günü baş verdi. Bu müharibə Məkkə müşrikləri tərəfindən Bədr döyüşündə verdikləri itkilərin intiqamını almaq və müsəlmanların artan gücünü qırmaq üçün aparılmışdır. 70 səhabənin şəhid olduğu Uhud döyüşündə Peyğəmbərə ağır itki üz verdi, əmisi Hz. Həmzə də şəhid oldu.

Bu qələbədən sonra Məkkəlilər 627-ci ildə Xeybər yəhudilərini də götürərək Mədinəyə doğru yürüş etdilər. 27 gün ərzində Məkkə müşrikləri və Bəni Qureyza yəhudiləri tərəfindən mühasirəyə alındı. Xəndək döyüşü müsəlmanlarla Məkkəli müşriklər arasında üçüncü və sonuncu döyüşdür.Hz. Məhəmməd (s.ə.v) Məkkəlilərin hücumlarından qorunmaq üçün Mədinə şəhərinin ətrafında xəndəklər qazaraq müdafiəyə getdi.Elə buna görə də bu savaş Xəndək döyüşü adlanır. İyirmi gün davam edən mühasirədən heç bir nəticə əldə edə bilməyən düşmənlər dağıldılar. Xəndək döyüşündən sonra İslamın aradan qaldırıla bilməyəcəyi inancı geniş yayıldı. Bir çox qəbilələr İslamı qəbul etdilər.

Bundan sonra hər iki tərəf arasında sülh yaratmaq qərarına gəlindi. Hudeybiyyə müqaviləsi sülhü 628-ci ilin martında (hicri 6-cı il) Mədinə müsəlmanları ilə Məkkə müşrikləri arasında bağlanmış sülh müqaviləsidir. Hudeybiyyə Sülh Müqaviləsi ilə Məkkəli müşriklər müsəlmanların siyasi varlığını rəsmən qəbul etdilər.

Növbəti il yəhudilərin əlində olan Xeybər qalası və ətrafı alındı. Hz. Məhəmməd (s.ə.v) 630-cu ildə 10.000 nəfərlik ordu ilə Məkkəyə yürüş etdi və müqavimətin heç bir nəticə verməyəcəyini düşünən Məkkəlilər şəhəri təslim edərək əksəriyyəti İslamı qəbul etdi.

Müsəlmanlar və Məkkə müşrikləri arasında bağlanmış Hüdeybiyyə müqaviləsinə açıq-aşkar vəziyyəti ilə İslam cəbhəsinin zəifliyinə qarşı hücuma keçən münafiqlərin bu münasibətinə Xeybər yəhudiləri də qoşuldu .Yəhudilərin əlində olan Xeybər qalası və ətrafı alındı. Hz. Məhəmməd (s.ə.v) 630-cu ildə 10.000 nəfərlik ordu ilə Məkkəyə yürüş etdi və müqavimətin heç bir nəticə verməyəcəyini düşünən Məkkəlilər şəhəri təslim etdilər. Məkkə əhalisinin əksəriyyəti İslamı qəbul etdi. Müsəlmanlar Hind okeanından Suriya sərhədlərinə, Qırmızı dənizdən Fars körfəzinə qədər uzanan geniş bir əraziyə yayıldılar. Hz. Əlinin böyük qəhrəmanlıq göstərdiyi Xeybərin fəthi 628-ci ildə (hicrətin 7-ci ili Məhərrəm ayının sonunda) baş verdi.

Peyğəmbərimiz 1 yanvar 630-cu ildə (10 Ramazan 8 H.) 10 minlik ordu ilə Mədinəni tərk etdi. Dörd tərəfdən Məkkəyə daxil olan İslam ordusu heç bir ciddi müqavimətlə qarşılaşmadan 630-cu il yanvarın 11-də (hicri 20-ci Ramazan ayının 8-i) bu mübarək yeri fəth etməyi bacardı. Beləliklə İslam bütün dünyaya yayılmağa başladı.

Məkkənin fəthindən on altı gün sonra, Huneyn döyüşü bütpərəst Hevazin və Sakif qəbilələri ilə 630-cu il yanvarın 27-də (hicri 8 şəvval ayının 8-i) Huneyn vadisində baş verdi.

Peyğəmbərin əmri ilə 630-cu ildə (hicri 9-cu ildə) Şamda toplanan 40 minlik Bizans ordusuna qarşı vuruşmaq üçün Mədinədən Təbuka 30 min nəfərlik İslam ordusu göndərildi və asan şəkildə qələbə qazanıldı. Çünki Bizans ordusu geri çəkildiyi üçün döyüş aparılmadı. Təbuk səfəri İslam dövlətinə siyasi və hərbi cəhətdən əvəzolunmaz bir qələbə gətirdi.

Hz. Məhəmməd (s.ə.v) 632-ci ildə müsəlmanlarla birlikdə sonuncu həcc ziyarətinə getmişdir. Həmin həcc ziyarəti “Vida ziyarəti” adlanır. Vida Həccində 100 min müsəlmana vida olaraq danışan Hz. Məhəmməd (s.ə.v) 632-ci ildə Vida həccindən sonra Mədinəyə dönən zaman qəfil xəstələnir. 8 iyun 632-ci ildə həyat yoldaşı Ayşənin (r.a) qucağında vəfat edir. Hz. O, Ayşənin (r.a) otağında torpağa tapşırılıb, sonradan həmin yer qəbirə çevrilib. Qəbri Mədinədə Rəvzə-i Mütəhhərədə yerləşir.

Əlvida Xütbəsi

Ey İnsanlar! Sözümü diqqətlə dinləyin! Bilmirəm, bəlkə bu ildən sonra sizinlə burada bir daha görüşə bilməyəcəm,

Camaat! Necə ki, bu gün müqəddəs gündür, bu aylar haram olduğu kimi, bu şəhər (Məkkə) də müqəddəs şəhər olduğu kimi sizin canınız, malınız və namusunuz da müqəddəsdir, hər cür qəsddən qorunur.

Mənim yoldaşlarım! Sən mütləq Rəbbinə qovuşacaqsan. O, həm də etdiklərinə görə səni sorğu-sual edəcək. Məndən sonra köhnə azğınlıqlara qayıtmayın və bir-birinizin boynunu vurmayın! Burada olanlar mənim vəsiyyətimi olmayanlara çatdırsınlar. Ola bilsin ki, burada kim varsa, onları daha yaxşı başa düşən birinə çatdırsın.

Mənim yoldaşlarım! Kimin yanında əmanət varsa, onu dərhal sahibinə versin. Bilin ki, bütün faiz növləri ləğv edilib. Allah belə buyurmuşdur. İlk çıxardığım faiz Əbdülmüttəlibin oğlu (əmim) Abbasın marağıdır. Amma əsas pulunuz sizə məxsusdur. Sən nə zülm görmüsən, nə də zülmə məruz qalacaqsan.

Mənim yoldaşlarım! Diqqət et, cəhalətdən gələn bütün adətlər silinib, ayaqlarımın altındadır. Cahiliyyət dövründə aparılan qan davaları da tamamilə aradan qaldırıldı. Ləğv etdiyim ilk qan davası Əbdülmüttəlibin nəvəsi İyas bin Rebia ilə bağlıdır.

Ey insanlar! Şübhəsiz ki, şeytan sizin ölkənizdə ona ibadət etməkdən ümidini kəsmişdir. Amma kiçik işlərinizdə onun arxasınca getsəniz, bu da onun xoşuna gələcək. Dininizi qorumaq üçün onlardan da çəkinin.

Ey insanlar! Sizə qadınların haqqına riayət etməyi və bu mövzuda Allahdan qorxmağı tövsiyə edirəm. Siz qadınları Allahdan əmanət olaraq aldınız və onların izzətini Allahın əmri ilə özünüzə halal etdiniz. Sizin qadınlar üzərində, qadınların da sizin üzərinizdə haqqı var. Qadınların üzərindəki haqqın budur ki, heç kimin yatağınızı tapdalamasına icazə verməsinlər, bəyənmədiyiniz insanları icazəniz olmadan evinizə buraxmasınlar. Evinizə girməyə icazə vermədiyiniz bir kimsə varsa, Allah sizə icazə verib ki, onu yataqlarında tək buraxasınız və heç olmasa yüngülcə döyəsiniz və xəbərdar edəsiniz. Qadınların sizin üzərinizdəki haqqı odur ki, siz qanuni adət-ənənələrə uyğun olaraq yemək və geyim təmin edəsiniz.

Ey iman gətirənlər! Sənə iki yadigar qoyuram, onları qucaqlayıb arxasınca getdikcə azmazsan. O yadigarlar Allahın kitabı, Quran və Peyğəmbərin (s) sünnətidir.

Möminlər! Məni dinləyirsən və yaxşı yaddaş! Müsəlman müsəlmanın qardaşıdır və buna görə də bütün müsəlmanlar qardaşdır. Qardaşının nə qanı, nə də malı müsəlmana halal deyil. Amma malı könül ləzzətinə vermişsə, başqadır.

Ey insanlar! Allah-taala hər bir haqq sahibinə öz haqqını vermişdir. Hər bir insan mirasdan öz payını həsr etmişdir. Vərəsə vəsiyyət etməyə ehtiyac yoxdur. Uşaq kimin yatağında doğulubdur. Zina edənin məhrumiyyəti vardır. Atasından başqasının nəslindən olduğunu iddia edən zavallıya və ya ağasından başqasını isnad edən bəndə Allahın, onun mələklərinin və bütün insanların lənətinə düçar olsun. Allah-taala belə insanların tövbəsini, ədalətini və şəhadətini qəbul etməz.

Ey insanlar! Sənin Rəbbin birdir. Atanız da birdir. Hamınız Adəmin övladlarısınız, Adəm isə yerdəndir. Ərəbin ərəb olmayandan, ərəb olmayanın ərəbdən üstünlüyü olmadığı kimi, qırmızı dərinin qaradan, qaranın da qırmızı dərililərdən üstünlüyü yoxdur. Üstünlük ancaq təqvada, Allahdan qorxmaqdadır. Allah yanında ən dəyərliniz Ondan ən çox qorxanınızdır.

Əgər qara bir qul sənə başçı təyin edilsə və o, sənə Allahın kitabı ilə hakimlik etsəydi, ona qulaq as və itaət et.

Günahkar öz günahından başqa heç kəsi günahlandıra bilməz. Atanı oğlunun, nə də oğlunu atasının günahında qınamaq olmaz.

Ehtiyatlı ol! Bu dörd şeyi mütləq etməyəcəksiniz: Allaha heç bir şeyi şərik qoşmayacaqsınız. Allahın haram və haram buyurduğu canı haqsız yerə öldürməyin. Zina etmə. Oğurluq etməyəcəksiniz.

Mənə insanlar “Lə iləhə illəllah” deyənə qədər onlarla cihad etmək əmr edilmişdir. Bunu deyəndə qanlarını, mallarını qoruyurlar. Onların hesabları Allaha məxsusdur.

Xalq! Sabah səndən məndən soruşacaqlar, nə deyəcəksən?

Səhabələrin hamısı bir anda dedilər: Biz şəhadət veririk ki, sən

Allahın elçiliyini yerinə yetirmisən, öz vəzifəni layiqincə yerinə yetirmisən, bizə vəsiyyətini və nəsihətini verdin.

Bunun üzərinə Rəsulullah (s) şəhadət barmağını qaldırdı, sonra onu camaata çevirib aşağı saldı və buyurdu:

“Şahid ol, ya Rəbb! Şahid ol, ya Rəbb! Şahid ol, ya Rəbb!”