Xalqımızda azadlıq, müstəqillik fikirlərini daha da gücləndirmiş oldu
qurbanları sırasında Mirzə Abbas Abbaszadənin də adını ehtiramla yad etmişdir. Gəncədəki mərkəzi küçələrin birinə
Abbas səhhət və xalq maarifi
Abbas Səhhət – Şair, dramaturq, tərcüməçi, Azərbaycan ədəbiyyatında romantizm cərəyanının nümayəndəsi
1874-cü ildə Şamaxıda ruhani ailəsində dünyaya gəlib.
Məşhəd və Tehran şəhərlərində tibb təhsili alıb.1901-ci ildə Şamaxıya dönən Abbas Səhhət rus idarəçilərinin İran mənşəli diplomunu tanımaması səbəbi ilə həkimlik sənətindən uzaqlaşıb.
Məktəblərdə Azərbaycan dili və şəriət dərsləri deyib.1903-cü ildən məqalələri “Şərqi-Rus” qəzetində çap olunub. Professor Əli bəy Hüseynzadənin banisi olduğu Azərbaycan romantik ədəbiyyatı cərəyanına qoşulub (“Füyuzat” jurnalı, 1906-1907-ci illər). M.Y.Lermontov, A.S.Puşkin, İ.A.Krılov, M.Qorki, V.Hüqo, Müsse, Sülli-Prüdom və digər yazıçıların əsərlərini Azərbaycan dilinə tərcümə edib.
Abbas Səhhət Azərbaycanda liberal burjuaziya ideyasını müdafiə edib. Əsərlərində “ümummüsəlman qərbçiliyi” ideyasını dəstəkləyib. 1917 və 1918-ci illərdə erməni daşnaklarının Şamaxıya hücumları nəticəsində hər şeyini itirən şair Gəncəyə köçür.
Evinin yanması nəticəsində bir çox əsərləri məhv olur.1918-ci ildə Abbas Səhhət iflic olaraq Gəncə xəstəxanasında vəfat edir və Gəncə qəbiristanlığında dəfn edilir.
Əsərləri
Kasıblıq eyib deyil (2 pərdəli komediya). Bakı, 1912;
Qərb günəşi (tərcümələr toplusu). Bakı, 1912;
Neft fontanı (1 pərdəli komediya). Bakı, 1912;
Azərbaycan dilinin 3 illik tədrisi üçün dərslik. Bakı, 1912;
Sınıq saz. Bakı, 1912;
Cəhalət səmərəsi, yaxud bir yetimin xoşbəxtliyi. Bakı, 1914;
Ədəbiyyat müntəxabatı. Bakı, 1928.
O, uşaqlar üçün “Ana və bala”, “Ata və oğul”, “Yay”, “Ayı və şir”, “Quşlar” və onlarla başqa şeirlər yazıb.
Aşpaz və pişik
Keçmiş əyyamda, köhnə dövranda
Bir böyük padişahın İranda,
Bir nəfər kamil aşpazı var idi,
Təbx işində ziyadə pərkar idi.
Bişirərdi gözəl fisincanlar,
Hazır eylərdi dürlü büryanlar.
Dadlı-dadlı, lətif müsəlmmalar,
İştəha artıran mürəbbalar,
Leyk mətbəx pişikləri hər vəqt.
Yazıq aşpaz edən kimi qəflət,
Ittifaq eləyib cumarlar idi,
Ətdən, aşdan qapıb qaçarlar idi.
Aşpazın təlx olardı övqatı,
Xərci artıb itərdi zəhmatı.
Darıxıb pusquda çəkirdi keşik,
Rastına düşsə idi hansı pişik,
Fikri ondaydı kim, vurub yıxsın,
Onları öldürüb əvəz çıxsın.
Vardı ormanda bir qanan meymun,
Çox fərasətli, kardan meymun,
Düşdü təşvişə, yapdı bir şura,
Yığdı meymunları, dedi guya:
-Cümlə qəflətdəsiz, a qardaşlar!
Başımızda böyük fəlakət var.
Padşah aşpazı gəlib qəzəbə,
Etmək istər pişiklərə qələbə.
Olacaqdır müharibə burada,
Qorxuram biz tələf olaq arada.
Yetməmişkən bizə bu işdə zərər,
Edəlim başqa bir diyara səfər.
Dedilər: – Ay qoca, zəifləmisən.
Biz hara, padşah sarayı hara,
Biz hara, cəng, təbl, nay hara?
Yaxşı fikr et bir, ay canım, sən özün,
Bizə aya nə dəxli var bu sözün?
İstər aşpaz pişiklə cəng etsin,
Bizə ondan neçün ziyan yetsin?
Hansı aqil edər buna bavər –
Ki, yetər bizlərə bu işdə zərər?
Qoca meymun çox eylədi israr,
Sözünə heç kəs etmədi iqrar.
Gördü şey çıxmayır mübahisədən,
Qorxduğuyçün o qanlı hadisədən,
Özü yalqızca etdi tərki-vətən,
Başqa ormanda eylədi məskən.
Aşpaz isə gəlib daha təngə,
Hazır olmuşdu ol zaman cəngə:
Bişirib yığmış idi yağlı pilov,
Mürğu-turş, dolma, küftə, şorba, çilov,
Doldurub düzmüş idi nimçələri,
Bəzəmək istəyirdi xönçələri –
Ki, qəfildən pişiklər etdi yürüş,
Getdi talana mürği-turşü xuruş.
Qaçdılar dişrə, çəkdilər mirrov.
Qapdı aşpaz yanar bir odlu kösöv.
Birin öldürdü, qoymadı dəbərə.
Birisin damda vurdu, saldı yerə,
Birinin arxasınca silbələdi,
Filhəqiqət olarla cəng elədi.
Lakin od düşdü, dam-dirək yandı,
Padişahlıq, təvilə odlandı.
Gərçi söndürdü yanğını hüzzar,
Heyf, yanmışdı bir neçə atlar.
Yığdı baytarları o dəm soltan,
Dedi: – Tez atlara edin dərman!
Ərz qıldı tamam baytarlar:
-Şahım, at yansa bircə dərmanı var.
Xeyli meymun yağı gərək buluna –
Ki, yanan atlara əlac oluna.
Soltan əmr etdi, ləşgər atlandı.
Çıxdı fərman, sərəsgər atlandı.
Pəhlivanlar götürdü tirü kaman,
Oldu fövrən mühasirə orman.
Dörd tərəfdən atıldı qurşunlar,
Gülləbaran olundu meymunlar.
Qoşun öldürdü onları yeksər,
Qaçıb ancaq qutardı bircə nəfər.
O da artıq əzabü zəhmət ilə.
Min bəlalarla, min əziyyət ilə,
Ol qoca meymuna gedib çatdı,
Surəti-macəranı anlatdı.
Ağlaşıb oldularsa çox qəmgin,
Qoca sonra ona verib təskin,
Söylədi: – Baxmayan böyük sözünə,
Şübhə yoxdur, ziyan vurar özünə.
“İki uşaq”
Yoldaşına bir uşaq
Dedi: – Dur gəl oynayaq.
Oynamağın vaxtıdır,
Qızılgülün taxtıdır.
Qızılgülü əkərlər,
Misqal ilə çəkərlər.
Gedək görək uşaqlar
Bağda nə cür oynaqlar.
Yoldaş dedi: – Qardaşım,
Dinmə, ağrıyır başım.
Açılsa gül olsa yaz,
Mənim könlüm açılmaz.
Mən dərsimi bilmirəm,
Oynamağı neylirəm.
Bunu dedi o birisi:
– Bu gün qoy qalsın dərsi,
İndi hələ gəl gedək,
Bağda gəzib seyr edək.
Ertə durarsan səhər,
Dərsi edərsən əzbər.
Yoldaşı verdi cavab:
– Danışma bəd-bihesab,
Sübhə bugünkü işi
Qoymaz ağıllı kişi.
Dərsimi hazırlaram,
Sonra gedib oynaram.
Xalqımızda azadlıq, müstəqillik fikirlərini daha da gücləndirmiş oldu
etdirmişdir (1912). Abbas Səhhətin əsərlərinin əsas qəhrəmanı vətəndir, millətdir:
Hər kimin qəlbi, ya vicdanı deyildir satılıq,
Hər kimin daş kimi yoxdur ürəyində qatılıq,
Millətin halını gördükcə gərəkdir yan sın
Dərdinə qalmağı daim özünə borc bilsin.
Böylə mövsümdə yatan kimsələrə ar olsun.
. Ya ər ol ortaya çıx, gəl kömək et qardaşına,
Ya gedib evdə otu r, həm də ləçək sal başına.
Başqa bir şerində vetənperver şair belə deyir:
Şişə çəkməkdə diriykən ətimi,
Atmaram mən Vətəni, millətimi.
Maarifçilik, islamçılıq və türkçü lük baxışları zəmin ində istiqlaliyyət, siyasi azad lıq, milli müstəqillik uğrunda
mübarizə Abbas Səhhət yaradıcılığ ının leyt motivin i təşkil ed ir. Şairin “Fəryadi-intibah, yaxud a ma li-vətənpərvəranə”,
“Dilbə ri-hürriyyətə”, “Qəzet nədir?”, “Bəradərim Abdulla Şa iq cənablarına”, “Beradərim Firidun bəy Köçərli cənablarına”,
“Şair, şeir pərisi və şəhərli”, “İrəli” və s.əsərlərində intibaha çağırş nidaları qabarıq surətdə ifadə olun muşdur:
Böylə qoyulmuş aləmin binası,
Dəyişməkdir tərəqqinin əsası.
Bəxt, qismət kimi əlfazı unut,
Səy eylə, bazuyu-iqbalını tut.
1917 il Fevral inqilabından sonra Abbas Səhhətin istiqlal haqqında düşüncələri konkretləşir, on ların əməli surətdə
həyata keçirilməsi üçün a xtarış dövrü başlanır. Əd ibin yaradıc ılığ ında, xüsusilə publisistikasında cümhuriyyət quruluşunun
təbliği ön plana keç ir, Oktyabr çevrilişindən sonra isə ölkədə yaran məş hərc-mə rclikdən xilas olmaq üçün “mü kə mmə l, adil,
tərəqqipərvər bir Hö ku mətimizin” qurulması zəruri siyasi tələb kimi irə li sürülürdü.
“Millət məc lisi” məqaləsində isə Abbas Səhhət maa rifçilik dünyagörüşündən çıxış edərək, “cümhuri” idarəyə
malik olmaq üçün vətəndaşlarda “cümhuriyyəti ruh” tərbiyə etməyi başlıca şərt sayırdı. Şairin fikrincə, “öz hüquq və
vəzifəsinə, bəşəriyyət haqqına, insanlıq vəzifəsinə” bələd olmayan xalq qa zandığı a zadlığı qoruyub saxlaya bilmə z. Şair
ziyalıla rı səfərbər edib xa lqın arasına göndərməyi, “va xt və za mana münasib vəzifə və hüquqi-
bəşər haqqında, hürriyyət və məşrutiyyət babında sadə və asan bir dil ilə ca maata bəyanat verməyi” la zım bilirdi.
O, əha lin i siyasi cəhətdən maa rifləndirdikdən sonra hürriyyətin “möh kə m və payidar” o lacağına inanırdı. Abbas Səhhət
özünü belə amal uğrunda mübarizəyə hazırlayırd ı.
1918 ilin martında erməni-daşnak quldur dəstələrinin Şamaxıda törətdiyi soyqırımından sonra başlanan qaçqın
həyatı, üzləşdiyi məşəqqət və nəhayət, yatalaq xəstəliyi şairin ölü mü ilə nəticə ləndi. O, cü mhuriyyət barədə arzula rını
həyata keçirmə k üçün ə məli fəaliyyət göstərə bilmədi.
Əsərləri: Əsərləri, B., 1950; Seçilmiş əsərləri, 2 cilddə, B., 1975-76.
Əd.: Mir Cəlal, Abbas Səhhət haqqında, “Abbas Səhhət. Əsərləri” kitabında, B., 1935; Mirəhmədov Ə., Aşiq kimi, onun
“Azərbaycan ədəbiyyatına dair tədqiqlər” kitabında, B., 1983; T a l ı b z a d ə K., Abbas Səhhət, B., 1986.
ABBASAĞA NAZĠR, Q a y ıb o v Abbasağa Mirzə Nəbi əfəndi oğlu (9.10.1849, Qazax mahalın ın Salahlı k. –
30.12.1919, Qa za x) – şair. Ruhani-şair a iləsində doğulmuşdur. Salahlıda Mirzə Hüseyn Qayıbovun xüsusi məktəbində,
Tiflisdə Qafqa z Müsəlmanları Ruhani İdarəsinin nəzd indəki mə ktəbdə təhsil almış, Şərq və rus ədəbiyyatını, din i və
dünyəvi elmləri, Azərbaycan, rus, fars və ərəb dillərini öyrən mişdir. Salah lı kənd məktəbində müəllim (1869-73), Tiflisdə
Qafqaz Ruhani İdarəsində katib kö məkçisi, katib və baş katib (1874-1910) işləmişdir.
Yaradıcılığa lirik şair kimi başlamış, Hafizin və Füzu lin in təsiri altında qəzəllər, Ömər Xəyyam üslubunda rübailər
yazmışdır. Avtobioqrafik “Bəyanihal” poemasının (1907), didaktik “Molla və şeytan” (1911), “İki qardaş” (1912) mən zu m
hekayələrinin, M irzə Fətəli A xund zadəyə, Lev Tolstoya, İsmayıl bəy Qaspralıya həsr olun muş şeirlə rin, “Qış”, “Millətə ba x,
millətə!” satira larının müəllifidir. Firdövsinin “Şahnamə” epopeyasından “Rüstəm və Söhrab” dastanını, L.Tolstoyun
“İnsana çoxmu torpaq la zımd ır?” hekayesini nəzmlə tərcü mə etmişdir.
Abbasağa Nazirin “Təraneyi-milliyyə” müsəddəsi 20 əsrin əvvəlində milli şüurun oyanmasına, müstəqillik
düşüncəsinin formalaşmasına qüvvətli təsir göstərmişdir:
Gözün aç xabi-qəflətdən oyan millət, oyan millət,
Nəzər qıl bircə ətrafə, aman millət, aman millət.
Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti dövründə Salahlı kəndindən Qa za x şəhərinə köç müş, “Müsavat‖ın Qaza x mahalı
üzrə sədri Firidun bəy Köçərli ilə sıx əlaqə saxlamışdır.
Əd.: Azərbaycan uşaq ədəbiyyatı müntəxəbatı (XIX-XX əsrlər), 3 cilddə, c. 2, B., 2002; Köçərli F., Milli şairimiz Abbasağa
Qayıbzadə Nazir, “Səda” qəzeti, 1909, 20, 26 noyabr; 2, 4 dekabr; Mustafayev M., XIX əsr Azərbaycanın şeir nümunələri, B., 1983;
M əmmədov X., Azərbaycan ədəbi tənqidi: XIX-XX əsrlərin hüdudunda, B., 1999.
ABBASOV Hacağa Mütəllib oğlu (16.6.1888, Bakı ya xınlığındakı Maştağa k. – 7.5.1975, Ba kı) – a ktyor, Azər-
baycan xalq artisti (1932). İlk təhsilini Bakı rus-tatar məktəbində almış, Hüseyn Ərəblinskinin teatr
dərnəyinin üzvi o lmuşdur. İlk rolu Molla İbrahimxəlildir (1905; “Molla İbrahimxə lil kimyagər”,
M.F.A xundzadə). 1906-09 illərdə Petrovsk-Portda (indiki Mahaçqala) pedaqoji kursda o xuyarkən
azərbaycanlılardan ibarət a ktyor truppası yaratmış, Tey murxanşurada teatr açmışdır. 1909 ildə
Bakıya qayıtmış, Balaxanıda Mirzə Ələkbər Sab irlə b irlikdə müəllimlik etmiş, Müsəlman Artistlər
Birliy inin fəal üzv lərindən olmuşdur. Üzeyir və Zülfüqar Hac ıbəyli qardaşları truppasının tərkibində
bir sıra ro lların mahir ifaçısı olmuşdur.
quldurların ın Azərbaycanda törətdikləri qanlı mart
soyqırımlarından sonra İrana getməyə məcbur olmuş Hacıbəyli qardaşların ın truppası Bakıya qa-
yıdaraq yenidən fəaliyyətə başlamışdı. H. Abbasov Azərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti dövründə (1918-
20) milli d irçəliş naminə teatr sənətinin inkişafına yaxından kö məklik göstərmiş, gənc aktyorların
peşəkarlıq səviyyəsinin artmasında və püxtələşməsində mühüm rol oynamışdır. A zərbaycan milli teatrının təşəkkülündə H.
Abbasovun mühüm xid məti o lmuşdur.
Azərbaycanda Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra H.Abbasov Bakı A zad Tənqid-Təbliğ Teatrın ın təşkilatçı-
larından və fəal iştirakçılarından id i. 1925-29 illərdə Azərbaycan Dövlət Dram Teatrında, 1930-37 illərdə Bakı Teatr
Te xniku munda dire ktor, Azə rbaycan İncəsənət İşləri İdarəsi teatr şöbəsinin rə isi və s. vəzifə lərdə çalışmışdır. H.Abbasovun
ifaçılıq d iapazonu geniş və çoxcəhətli o lmuşdur. Ro lları: Şey x Nəsrullah (“Ölü lər”, C.Məmmədquluzadə), Məşədi İbad,
Soltan bəy, Kəblə Qubad (“O o lmasın, bu o lsun”, “Arşın ma l a lan”, “Ər və a rvad”, Ü.Hacıbəyli), Hacı Qənbər, Ağakərim
xan (” Yağışdan çıxd ıq, yağmura düşdük”, “Ağakərim xan Ərdəbili”, N.B.Vəzirov) və s. H.Abbasov bir sıra kiçik həcmli
pyesin müəllifidir: “Ağa Məhəmməd şah Qacar və ya Molla Pənah Vaqif‖, ” Bakının fəthi”, “Sabirin məhkəməsi”, “Əsgər
oğluma”, “İnqilab şərarələri”, “Rus macərası” və s. Süleyman Sani A xundov, Maksim Qorki, Cəlil Məmmədquluzadə,
Nəriman Nərimanov, Mirzə Ələ kbər Sab ir, Lev Tolstoy, Cəfə r Cabbarlı və b. haqqında xatirələ r yazmışdır (“Xat irə lərim”,
ABBASZADƏ Mirzə Abbas (1860-1920) – maarif xad imi, müəllim. İlk təhsilini mədrəsədə almış, ərəb və fars
dillərini mükə mmə l öyrən mişdir. Gənc yaşlarında Gəncədəki ruhani məktəblə rində, a ltısin ifli şəhər məktəbində, a li ibtidai
mə ktəbdə türk (Azə rbaycan) dilindən dərs demişdir. 19 əsrin sonlarında türk (A zərbaycan) dilində əlifba kitabını çap
etdirmişdir. Abbaszadənin 1913 ildə Bakıdakı “Kaspi” mətbəəsində “Birinci il” adlı əlifba kitabı nəşr olun muşdur.
Gəncədəki xeyriyyə cə miyyətinin, dra m dərnəyin in, “Nəşri-maa rif ― in yaradılmasında və fəaliyyətində mühüm
rol oynamışdır. A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyətinin hakimiyyəti dövründə yeni məktəblə rin açılmasında, türk
(Azərbaycan) dilin in tədris olunmasında əvəzsiz xid mət lər göstərmişdir. Bu fəaliyyətinə görə 1920 ilin əvvəlində, anadan
olmasının 60, əlifba kitabının nəşr olunmasının 20 illik yubileyləri A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti tərəfindən qeyd
edilmişdir. Onun “Farsca lüğət”, “Şəriət dərsi”, “Arvad ağısı” əsərləri o xucular və şagirdlər tərəfindən rəğbətlə qar-
şılan mışdır. “Azərbaycan” qəzetində Abbaszadəni 60 illik yubileyi ilə təbrik edən Əhməd Cavad onu əvəzsiz pedaqoq,
xeyirxah insan adlandırmışdır.
Abbaszadə Gəncə üsyanı (1920) ərə fəsində evində ermənilər tərəfindən vəhşicəsinə qətlə yetirilmiş, onun kül-
liyyatı, əlyazmaları talan və məhv edilmişdi. Məhəmməd Əmin Rəsulzadə “Azərbaycan Cümhuriyyəti” kitabında istiqlal
qurbanları sırasında Mirzə Abbas Abbaszadənin də adını ehtiramla yad etmişdir. Gəncədəki mərkəzi küçələrin birinə
Abbaszadənin adı verilmiş və büstü qoyulmuşdur.
Əd.: İ s a y e v Ə., Gəncə və gəncəlilər, B., 1991.
ABDĠNOV Bəh ram Əlövsət oğlu (avqust, 1896, Dərbənd – ?) – A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti
Parlamentinin xüsusi qərarına (bax Xaricə təhsil almağa göndərilən azərbaycanlı tələbələr haqqında
qərar) əsasən, dövlət hesabına göndərilmiş tələbələrdən biri. Dərbənd realnı məktəbin i bit irmiş (1913),
Moskvada Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun balıq s ənayesi şöbəsində o xu muşdur (1915). Pa rla mentin
1919 il 1 sentyabr tarixli qərarı ilə kənd təsərrüfatı sahəsində təhsilini dava m etdirmə k üçün
Almaniyanın Bonn ş əhərinə göndərilmişdir.
Azərbaycanda sovet hakımıyyəti qurulduqdan sonra xaricdə dövlət hesabına təhsil a lan
azərbaycanlı tələbə lərin və ziyyətini öyrənən Azərbaycanlı Tələbələr İttifaqının 1923-25 illə r üçün
mə lu matında Bəhra m Abdinovun təhsilinin b it məsinə 6 ay qaldığ ı göstərilird i.
Sonrakı taleyi barədə məlu mat aşkar o lunmamışdır.
ABDULLA ġAĠQ, Abdulla Mustafa oğlu Talıb zadə (24. 2. 1881, Tiflis
– 24.7.1959, Bakı) – şair, yazıçı, tərcü məç i, ədəbiyyatşünas, maarif xad imi.
Ruhani ailəsində doğulmuşdur Tiflisdə Qafqa z Müsəlmanları Ruhani İdarəsi
nəzdində altısi-nifli məktəbdə (1888 – 93), Məşhəddə (İran) mədrəsədə (1894-
1900) A zərbaycan, fa rs dillə rində təhsil almış, dini, dünyəvi elmlə ri, Şərq və rus
ədəbiyyatını öyrənmişdir. 1901 ildə imperator III A leksandr kişi g imnaziyasında
ko missiya qarşısında imtahan verərək, ibtidai məktəb müəllimi adın ı almış,
Sabunçu və Bakı məktəblərində Azərbaycan dili və şəriət fənlərin i tədris
Abdulla Şaiq 20 əsrin əvvəllərində geniş ictimai və ədəbi fəaliyyətə başlamış, “Həyat”, “İrşad”, “Dəbistan”,
Rəhbər”, “Məktəb”, “Füyuzat”, “İqbal”, “Yeni iqbal”, ―Açıq söz”, “Qardaş köməyi” kimi qəzet və jurnallarda mü xtə lif
möv zularda bədii, elmi-publisistik yazılar dərc etdirməklə milli şüurun dirçəlişinə yard ım göstərmişdir.
Abdulla Şaiq Qafqaz müsəlman müəllimlərin in Bakıda keçirilən birinci (1906), ikinci (1907) quru ltaylarının
iştirakç ısı olmuş, ikinci qurultayın katib lik xid mət ini yerinə yetirmiş, idarə heyətinin qərarı ilə Mahmud bəy Mahmudəyov,
Ə.Əbdürrəhmanbəyzadə, S.A xundzadə, A.Əfəndizadə, F.Ağazadə ilə birgə “İkinci il” dərsliyin in tərtibinə cəlb edilmişdir.
Ədib “Uşaq çeşməy i” (1907), “Uşaq gözlüyü” (1910), ” Gülşəni-ədəbiyyat” (1910), ” Gülzar” (1912) və s. dərsliklərini nəşr
etdirməklə məktəblə rin milli ruhlu dərsliklərlə tə min olun masında misilsiz xid mət göstərmişdir. Onun pedaqoji və ədəbi
fəaliyyəti milli zə mində kö klənmişdir. Molla Pənah Vaqif, Molla Və li Vidad i, Mirzə Fətəli A xundzadə, Əli bəy
Hüseynzadə,Mirzə Ələkbər Sabir, Məhəmməd Hadi, Abbas Səhhət, Hüseyn Cavid və b. şair və ədiblərin mövzusu xalq
həyatından götürülmüş əsərləri A zərbaycan mə ktəbinə Abdulla Şaiqin dərslikləri vasitəsilə da xil olmuşdur. O, gəncliyin
milli hisslərini coşduran ilk ədəbiyyat müəllimi kimi tanınmışdır.
1917 ildə maa rif sahəsində milliləş mə başlayarkən, Abdulla Şa iq b irinci rea lnı mə ktəbində “türk sinfi” yarat mış,
bütün fənlərin ana dilində tədrisinin bünövrəsini qoymuşdur. Abdulla Şaiq A zərbaycan Xalq Cü mhuriyyəti illərində
nümunə məktəbində və darülmüəllimində işləmiş, fəaliyyətini daha da genişləndirmişdir. Maarif Nazirliy inin ilk dəfə nəşr
etdirdiyi beş dərslikdən ikisin in – “Ədəbiyyat dərsləri” (Hüseyn Cavidlə birgə, 1919) və “Türk çələngi”nin (1919) müəllifi
Abdulla Şa iqdir. O, Osman lı-türk və A zərbaycan ədəbiyyatı nü munələrindən istifadə et məklə ilk milli dərslik ö rnəklə rini
Azərbaycan Xa lq Cü mhuriyyəti dövründə Abdulla Şa iqin bədii yaradıc ılığ ı yeni mə zmun kəsb etmiş, əsərlə rində
(” Vətənin yanıq səsi”, “Yeni ay doğarkən”, “İki mücahid”, “Qüvvət”, “Arazdan Turana”) müstəqillik, milli istiqla liyyət,
turançılıq, türkçü lük ideyaları tərənnü m olun muşdur. Onun “Marş” şerindən aşağıdakı misralar maraqlıdır:
Birləşəlim, türk oğlu, bu yol millət yoludur,
Ünlə, zarla, şanla tariximiz doludur.
Türk oğulların ı b irliyə çağıran şairin işıq lı gələcəyə inamını artıran əsas səbəblərdən biri Turan bayrağın ın ö z
yerində möhkə m qəra r tut masıdır:
Dalğalanır üstümdə şanlı Turan bayrağı,
Alovlanır qəlbimdə Ərgənokon ocağı.
Haydı, yola çıxalım, haqsızhğı yıxalım,
Turanda gün doğunca zülmətlə çarpışalım!
Arş irəli, irəlidə cənnət kibi çəmən var,
Günəş orda həp doğar, səadət orda parlar!
Türk firqəsi Müsavat,
Açalım quş tək qanad.
Sarılıb hürriyyətə
Bulalım şanlı həyat
Be ləliklə, Abdulla Şaiq in yaradıcılığ ında milli mübarizə həm də siyasi mə zmun kəsb edirdi. Müəllif bu mübari-
zənin uğurla rın ı konkret b ir partiyanın – “Müsavat ―ın ətrafında sıx birləşərək, şanlı həyat quruculuğuna doğru quş tək qanad
Başqa bir şerində Abdulla Şaiq ö z yurddaşların ı A zərbaycan istiqlalını, vətəni qoru mağa çağırırd ı:
Şu diyarın dağlarında, daşında
Qurtarıcı qəhrəmanlar az deyil.
O dillər ki, səni bu gün də anmaz,
O ayaq ki, Vətən üçün qoşamaz,
Al qanına boyansın!
Sevgilisi baş ucunda yas qursun,
Anaları ağı desin, saç yolsun,
Sənin kimi ağlasm!
Abdulla Şaiq lirik-ro mantik şeirlərin (” Vətən”, “Niyə uçdu?”, “Hürriyyət pərisinə”, ” Yad et”, “Nişanlı b ir qız”,
“Dağlar”), hekayələrin (“Məktub yetişmədi”, “Köç”, ” Göbələk”, ” Vəzifə”, “Əsəbiliyim”, “İblisin hüzurunda”), ro man və
povestlərin (“Əsrimizin qəhrə man ları”, “Araz”, “Dursun”, “Xasay”), uşaqlar üçün bir sıra məşhur şeirlərin (“Xoruz”, “Keçi”,
“Uşaq və dovşan”, “Təmizlik”), mənzu m nağılların (“Tülkü həccə gedir”, ” Yaxşı arxa”, “Tıq-tıq xanım”), poemaların
(“Qoçpolad”, “Zəhmət və zinət”, “İki familiyanın məhvi”), pyeslərin (“Qafqaz çiçəyi”, ” Gö zəl bahar”, “İdeal və insanlıq”,
“Eloğlu”, “Nüşabe”, “Vəten”) müəllifidir.Fü zuli, Nəsimi, Vaq if, Mirze Feteli A xundzadə, Mirzə Ələkbər Sabir, Abbas
Səhhət, Hüseyn Cavid, Məhə mməd Hadi və b. haqqında elmi məqalələ r dərc etdirmiş, Niza mi, Şekspir, De fo, Puşkin,
Le rmontov və b.-dan tərcümələ r et mişdir.
Ə s ə r l ə r i: Seçilmiş əsərləri, 3 cilddə, B., 1957-60; Seçilmiş əsərləri, 5cilddə, c.l-3,B„ 1966-73.
Əd:. M i r ə h m ə d o v Ə., Abdulla Şaiq, B., 1956; İsmayılov Y., Abdulla Şaiqin həyatı və bədii yaradıcılığı, B., 1962.
ABDULLAYEV Ağəli Rəsul oğlu (1897, Ağdaş – ?) -Azə rbaycan Xalq Cü mhuriyyəti
Parlamentinin xüsusi qərarına (bax Xaricə təhsil almağa göndərilən azərbaycanlı tələbələr
haqqında qərar) əsasən dövlət hesabına ali təhsil almaq üçün xaricə göndərilmiş tələbələrdən b iri.
Yelizavetpol (Gəncə) M ixail peşə mə ktəbinin kənd təsərrüfatı şöbəsini (1915), hə mç inin Tiflis
orta mədəni-te xniki mə ktəbinin aqronomluq şöbəsini bitirmişdir (1919). Parla mentin 1919 il 1
sentyabr tarixli qərarına əsasən kənd təsərrüfatı sahəsində təhsilini dava m etdirmək üçün İtaliyaya
göndərilməsi qərara alın mış, lakin naməlu m səbəblər üzündən bu səfər baş tutmamışdır. Sonrakı
taleyi barədə mə lu mat aşkar o lunma mışdır.
ABġ ERONUN MÜDAFĠƏ S ĠSTEMĠ – Denikin qoşunlarının təcavüzü təhlükəsinə qarşı
1919 ilin yayında Bakı ətrafında həyata keçirilmiş hərbi-istehkam tədbirləri. Məqsəd ölkənin şimal
sərhədindəki müdafiə xətt ini möh kə mləndirmə k, düşmənin payta xta da xil o lmasının qarşısını almaq idi. Bunun üçün Bakı
ətrafında müdafiə mövqelərinin yaradılması, Qafqaz İsla m Ordusu hissələrinin Bakıya hücumu zaman ı şəhər ətrafında
qazılmış səngərlərin bərpası və təkmilləşdirilməsi, tikanlı məftil zolağın ın düzəld ilməsi, Abşeronun müxtəlif məntəqələri
arasında telefon rab itəsinin qurulması nəzərdə tutulmuşdu. Abşeronun müdafie sistemin in yaradılmasında A zərbaycan –
Gü rcüstan hərbi-müdafiə sazişinə (1919) uyğun olaraq Bakıya gəlmiş gürcü hərbi istehkamçıları da iştirak edirdilər.
Abşeronun müdafiə mövqeləri Badamdar-Masazır gölü – Nov xanı xətti boyunca yerləşdirilməklə 7 dayaq qrupun-
dan ibarət idi: 1) Badamdar qrupu, 2) Atəşgah qrupu, 3) Aralıq qrup, 4) Şubanıdağ qrupu, 5) Xırda lan qrupu, 6) Gö l qrupu, 7)
Novxanı qrupu. Bütün bu mövqelərin müdafie imkanlarının artırılması üçün lazımi qüvvə və vəsait də ayrılmışdı.
Bütünlükdə, Abşeronun müdafiə sistemi üçün 8 tabor piyada qüvvəsi, 64 ədəd pulemyot, 16 ədəd top nəzərdə tutulmuşdu.
Bunlardan ə lavə, dəniz sahilinin qorun ması üçün 6 ədəd top ayrılmışdı.
Denikin in hücum təhlükəsi aradan qalxd ığı və 1920 ilin yazında Qarabağda erməni təcavüzü başladığı üçün
Abşeronun müdafiəsinə xüsusi qüvvələr ayrılması mü mkün olmadı. Şimal sərhədi boyunca və Bakı ətrafındakı qüvvələr
Qarabağda erməni qoşunları ilə mübarizəyə səfərbər o lunduğundan, Aprel işğalı (1920) zamanı Abşeronun müdafie
sistemini işə salmaq və təcavüzkarlara müqavimət göstərmək mü mkün olmad ı.
“AÇIQ SÖZ” – Bakıda nəşr olunmuş gündəlik ictimai-siyasi, ədəbi qəzet. “İqbal” (1912-15) qəzetinin davamı
olub, “Müsavat” partiyasının rəsmi orqanına çevrilmişdi. “Açıq söz” qəzetinin ilk sayı 1915 il oktyabrın 2-də “İqdam”
mətbəəsində çap edilmişdir. Qə zetin sonuncu sayının nə vaxt ç ıxması barədə fikirlər mü xtəlifdir.
Bə zi mənbələ rdə (“Azə rbaycanda dövri mətbuat (1832-1920)”, B., 1965) qə zetin 1918 il mart ın 18-də sonuncu –
704-cü sayının çıxd ığı göstərilsə də, “Açıq söz” 1918 il 6 o ktyabr tarixli 718-ci sayında özündən asılı olmayan səbəblərə
görə fasiləyə yol verdiy i üçün o xuculardan ü zr istəyərək
yazırdı: “Qanh mart hadisəsi zamanı mətbəəmiz fəhlə şurası
və erməni qoşunları tərəfindən talan edilib yandırıldığı iiçün
qəzetimiz dayandırılmağa məcbur olunmuşdu”.
“Azərbaycan dövri mətbuatı. 1832-1920” kitabında
(1987) “Açıq söz” qəzetin in 724 sayının çıxd ığı göstərilir. Digər
mə lu matla ra görə, qə zetin 750 sayı işıq ü zü görmüşdür.
“Açıq söz” qəzetinin naşirləri və redaktorları mü xtəlif
vaxt larda Məhə mməd Əmin Rəsulzadə, Mə mmədəli Rəsul-zadə, Üzeyir bəy Hacıbəyli, Orac, Qənbər və Abuzər Orucov
qardaşları olmuşlar.
Qəzet in ilk sayında, s ərlövhə altında “Türkləş mək, isla mlaş maq, müasirləşmə k” şüarı və “gündəlik türk qəzetid ir”
sözləri yazılmışdı. “Açıq söz”də ilk dəfə ” müsəlman”, “tatar”, “tuzem” sözləri əvəzinə A zərbaycan xalqın ın adı ilə bağlı
“türk” sözü işlədilird i.
Qəzet in mə ra mı onun 1-ci sayında dərc edilmiş proqra m səciyyəli baş meqalədə belə ifadə olun muşdu:
“Dəhşətlərinə şahid olduğumuz böyük müharibə böyük bir həqiqəti – əsrimizin millətçilik əsri olduğunu sübut etdi.
Özlərini lazımınca bilib, istiqlal üçiin müəyyən bir ideal, məfkurə bəsləyən millət, şübhəsiz ki, böyük bir qiivvət
təşkil edir. Ayrı-ayrı millətlər, bir millət olaraq yaşaya bilmək üçün, hə r şeydən əvvəl, özlərini bilməli, müəyyən fikir və
əməllər ətrafında birləşərək, böyük bir məfkurəyə. sahib olmalıdırlar. Çünki müttəhid bir ruh və müştərək bir qayəyə
malik olmayan millətlərlə yeni əsaslar üzərində qurulacaq həyat hesablaşmayacaq və belə bir silahdan məhrum olan
cəmaətlər kimsəyə söz eşitdirə bilməyəcəklər”.
“Açıq söz” qəzetində Rusiyanın daxilində gedən ictimai-siyasi proseslər, A zərbaycan həyatının bütün sahələri
barədə müntəzə m surətdə mə lu matla r, milli d irçəliş, mu xtariyyət məsələ lərinə dair ya zılar dərc o lunur, Birinci dünya
müharibəsinin gətirdiyi bəlalar və dəhşətlər hərtərəfli və obyektiv işıqlandırılırd ı. Qəzetin dolğun və rəngarəng çıxmasında,
möv zu genişliyində ədib, jurnalist və ictimai xadimlərdən Nəriman Nərimanov, Əh məd bəy Ağayev, Hüseyn Cavid, Əhməd
Cavad, Abdulla Şaiq, Tağı Şahbazi, Yusif Vəzir Çəmənzəminli, Nəcəf bəy Vəzirov, Əbdürrəh im bəy Haqverdiyev, Ömər
Faiq Nemanzadə, Üzeyir bəy Hacıbəyli, Sənətullah Eynullayev, Əzim Əzimzadə və b.-n ın böyük xid mətlə ri olmuşdur.
“Açıq söz” xalqı milli varlığını və hüququnu qorumaq, milli azadlığa və müstəqilliyə nail o lmaq üçün bir fikir və
əməl ətrafında birləşməyə, məfkurə birliy inə çağırırd ı. Qəzet bu amal və bu qayə ilə milləti oyatmağa başlamışdı.
1917 ilə doğru Azə rbaycanda xüsusi bir “açıqsöz”çülər nəsli yaran mışdı. A zərbaycanın və bütün Qa fqazın d igər
şəhərlərindəki gənclər, hətta Rusiya ali məktəblərində təhsil alan tələbələr içərisində “Açıq söz”ün yaydığı milliyyətçi
fikirlər ətrafında cə miyyət və dərnəklər yaran mışdı. 1917 ildə Bakıda gizli çağırılmış tələbə quru ltayı “Açıq söz” qəzet ini
özünün orqanı elan etməy i qərara almış və həmin qərarı xüsusi heyət vasitəsilə qəzetin baş redaktoru M.Ə.Rəsulzadəyə
bildirmişdi. Fevral inqilabından (1917) sonra bu cəmiyyətlər mütəşəkkil halda “Müsavat” partiyasına daxil olmuşdular.
“Açıqsöz”çülər Fevral inqilab ına qədər milli-məhəlli mu xtariyyət şüarı ilə çıxış edird ilərsə, mütləqiyyətin süqu-
tundan sonra onların mövqeyində dönüş yarandı. Bu zaman “Müsavat” partiyası qəzetdə dərc olunmuş proqramında ya-
zırdı: “Milli və vətən vəzifəmizi hüsni ifa etmək iiçün yeganə bir vasitə vardır ki, o da Məclisi-Müəssisana hazırlaşmaq
və oraya hazır proqram və aydın məramla getməkdən ibarətdir
Qəzet in 1918 il 15 ma rt tarixli 702-ci sayında tanınmış
jurnalist Sənətullah Eynullayev “S.İbrah im” imzası ilə ya zdığ ı “Dəhşətli saat gəlir, b irlik gərək” məqaləsində Bakı
faciəsindən 3 gün əvvəl siyasi partiya rəhbərlərini xəbərdar edird i: “Başqa millətlərin cəmi partiyaları bu gün məlum
məsələlər xüsusunda sözlərini bir etdilər. Müsəlman partiyaları da milləti fəlakətdən xilas etmək xatirinə birləşməyə
borcludurlar. Çünki baş kəsildikdə saqqalla bərabər gedəcək olduğundan dəhşətli saətlərdə partiya fərqinə baxmayacaq,
proqram və partiyalar da millətlə bərabər gedəcəkdir. Dəhşətli saət gəliyor, birləşiniz”.
Əd.: Axundov N., Azərbaycanda dövri mətbuat (biblioqrafiya), B.,1965; y e n ə o n u n, Azərbaycanın dövri mətbuatı (1832-1920), B., 1987;
Məmmədzadə M.B., Milli Azərbaycan hərəkatı, B., 1992.
Abbas Səhhət
Mehdizadə Abbas Əliabbas oğlu ( 1874 [2] , Şamaxı , Bakı quberniyası [3] – 11 iyul 1918 ( 1918-07-11 ) [3] , Yelizavetpol ) — şair, dramaturq, tərcüməçi, Azərbaycan ədəbiyyatında romantizm cərəyanının nümayəndəsi.
Mündəricat
Abbas Səhhət 1874-cü ildə Şamaxıda ruhani ailəsində dünyaya gəlmişdir. 1894-cü ildə İrana getmiş [4] Məşhəd və Tehran şəhərlərində tibb təhsili almışdır. 1901-ci ildə Şamaxıya qayıdan Abbas Səhhət tədricən həkimlik sənətindən uzaqlaşaraq məktəblərdə, daha sonra Azərbaycan dilindən dərs deyir. Məhz bu dövrdən etibarən ədəbi fəaliyyətə başlayır. 1903-cü ildən məqalələri Şərqi-Rus qəzetində çap olunur. 1905-ci ildə “Yeni poeziya necə olmalıdır?” adlı məqaləsi, daha sonra “Poetik nitq”, “Azadlığa mədhiyyə”, “Oyanışın səsi” şerləri işıq üzü görür.
“Yeni üslublu məktəblər” ideyasının yorulmaz müdafiəçisi olan Abbas Səhhət, professor Əli bəy Hüseynzadənin banisi olduğu Azərbaycan romantik ədəbiyyatı cərəyanına qoşulur (Füyuzat jurnalı, 1906-1907-ci illər). Abbas Səhhət o dövrdə Bakıda nəşr olunan bütün jurnal və qəzetlərdə mütəmadi qaydada çıxış edir. Tərcüməçilik fəaliyyəti ilə də məşğul olan yazıçı o dövr Azərbaycan oxucusunu rus (Lermontov, Puşkin, Krılov, Nadson, Maksim Qorki və b.), fransız (Hüqo, Müsse, Sülli-Prüdom və b.), alman şair və yazıçılarının əsərləri ilə tanış edir
1912-ci ildə şairin öz şerlərindən ibarət “Sınıq saz” və Avropa şairlərindən etdiyi tərcümələrdən ibarət “Qərb günəşi” adlı şerlər toplusu işıq üzü görür. Bir qədər sonra “Əhmədin şücaəti” adlı poeması, 1916-cı ildə isə “Şair, şeir pərisi və şəhərli” adında romantik poeması nəşr olunur.
Abbas Səhhətin yaradıcılığına Şərqin Nizami, Hafiz, Sədi kimi şairlərin böyük təsiri olmuşdur. O, türk xalqlarının ədəbiyyatları ilə də yaxından maraqlanmış, xüsusilə Tofiq Fikrət yaradıcılığına xüsusi diqqət göstərmişdir.
Abbas Səhhət Azərbaycanda liberal burjuaziya ideyasını müdafiə etmiş, İslam dəyərlərindən imtinaya qəti etiraz edərək, əsərlərində “ümummüsəlman qərbçiliyi” ideyasını dəstəkləmişdir.
1908-ci ildə baş vermiş İran inqilabına ən gözəl əsərlərini həsr etmişdir.Şair həm də Mirzə Ələkbər Sabir ilə yaxın dost olmuşdur. Hər ikisinin Şamaxıda yaşamağı bu dostluğun güclənməsində böyük rol oynamışdır. Onlar bəzən ikisi birlikdə Bakıya gəlmişdir.
Abbas Səhhət fəal maarif və mədəniyyət xadimlərindən olmuşdur. Məktəb, kitabxana açılmasına çalışmış, M.Mahmudbəyovla birgə “Yeni məktəb” (1909), “Üçüncü il” (1909), “Türk ədəbiyyatına ilk qədəm” (1914) dərsliklərini yazmışdır. Onun ən mühüm xidmətlərindən biri M.Ə.Sabirin əsərlərini toplayıb ilk dəfə “Hophopnamə” adı ilə nəşr etdirməsidir (1912). Əsərləri xarici dillərə tərcümə olunmuşdur. Anadan olmasının 100 illik yubileyi geniş miqyasda keçirilmiş (1974), Gəncədə abidəsi qoyulmuşdur. Adına küçə, kitabxana, məktəb və s. var.
Atası Molla Əliabbas şair və məktəbdar olmuşdur. [5]
- Cəhalət səmərəsi yaxud bir yetimin xoşbəxtliyi. Bakı: 1914
- Sınıq saz. Bakı: 1912,
- Kasıblıq eyib deyil (2 pərdəli komediya). Bakı: 1912,
- Qərb günəşi (tərcümələr toplusu). Bakı: 1912,
- Neft fontanı (1 pərdəli komediya). Bakı: 1912,
- Azərbaycan dilinin 3 illik tədrisi üçün dərslik (Mahmudbəyovla şərikli). Bakı: 1912,
- Abdulla Şaiq. Türk ədəbiyyatının müntəxabatı. Bakı: 1925,
- Quluzadə. Abbas Səhhət haqqında bir neçə söz. “Maarif İşçisi” jurnalı 6-7 (14-15)-ci saylar, Bakı: 1927.
- Abdulla Şaiq. Ədəbiyyatımız haqqında. “Maarif İşçisi” jurnalı 2-4 (14-15)-ci saylar, Bakı: 1927.
- “Abbas Səhhət” (1949)
- “Abbas Səhhət” (1986)
- Məmmədhüseyn Təhmasib. Seçilmiş əsərləri. 2 cilddə. I cild. Bakı: Mütərcim, 2010. – səh. 478-479.
İstinadlar
Xarici keçidlər
Vikimənbədə Abbas Səhhət ilə əlaqəli məlumatlar var.
Vikisitatda Abbas Səhhət ilə əlaqəli məlumatlar var.
Avqust 12, 2021
Ən son məqalələr
Terek qumuqları
Terek rayonu (Kabardin-Balkariya)
Terek çayı
Terekli-Məktəb
Terequlovlar
Tererife Beynəlxalq Ticarət Sərgiləri və Konqresləri Mərkəzi
Terez Karaç
Tereza Mey
Tereza Ana
Tereza Knorr
Ən çox oxunan
Çexoslovakizm
Çexey Təbiət Yasaqlığı
Çexiya
Çexiya şəhərləri
Çexiya və Slovakiya Pravoslav Kilsəsi
abbas, səhhət, mehdizadə, abbas, əliabbas, oğlu, 1874, şamaxı, bakı, quberniyası, iyul, 1918, 1918, yelizavetpol, şair, dramaturq, tərcüməçi, azərbaycan, ədəbiyyatında, romantizm, cərəyanının, nümayəndəsi, abbas, əliabbas, oğlu, mehdizadəilk, adı, abbas, mehdi. Mehdizade Abbas Eliabbas oglu 1874 2 Samaxi Baki quberniyasi 3 11 iyul 1918 1918 07 11 3 Yelizavetpol sair dramaturq tercumeci Azerbaycan edebiyyatinda romantizm cereyaninin numayendesi Abbas SehhetAbbas Eliabbas oglu MehdizadeIlk adi Abbas MehdizadeTexellusu Abbas SehhetDogum tarixi 1874Dogum yeri Samaxi Rusiya ImperiyasiVefat tarixi 11 iyul 1918Vefat yeri GenceVefat sebebi insultVetendasligi Rusiya ImperiyasiMilliyyeti Azerbaycan turkuAtasi Molla EliabbasAnasi Seyid Ruqiyye xanim 1 Tehsili Medreseyi nizamiyyeyi Nasiriyye darulfununu Tehran Ixtisasi Goz hekimiFealiyyeti sair hekim jurnalist muellim tercumeci dramaturq yazici edebiyyat tenqidcisiFealiyyet illeri 1903 cu ildenEserlerinin dili azerbaycancaIstiqamet Maarifcilik islamciliq ve turkculukJanr poeziyaIlk eseri OxucularimaAbbas Sehhet Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Ailesi 3 Kitablari 4 Edebiyyat 5 Istinadlar 6 Xarici kecidlerHeyati RedakteAbbas Sehhet 1874 cu ilde Samaxida ruhani ailesinde dunyaya gelmisdir 1894 cu ilde Irana getmis 4 Meshed ve Tehran seherlerinde tibb tehsili almisdir 1901 ci ilde Samaxiya qayidan Abbas Sehhet tedricen hekimlik senetinden uzaqlasaraq mekteblerde daha sonra Azerbaycan dilinden ders deyir Mehz bu dovrden etibaren edebi fealiyyete baslayir 1903 cu ilden meqaleleri Serqi Rus qezetinde cap olunur 1905 ci ilde Yeni poeziya nece olmalidir adli meqalesi daha sonra Poetik nitq Azadliga medhiyye Oyanisin sesi serleri isiq uzu gorur Yeni uslublu mektebler ideyasinin yorulmaz mudafiecisi olan Abbas Sehhet professor Eli bey Huseynzadenin banisi oldugu Azerbaycan romantik edebiyyati cereyanina qosulur Fuyuzat jurnali 1906 1907 ci iller Abbas Sehhet o dovrde Bakida nesr olunan butun jurnal ve qezetlerde mutemadi qaydada cixis edir Tercumecilik fealiyyeti ile de mesgul olan yazici o dovr Azerbaycan oxucusunu rus Lermontov Puskin Krilov Nadson Maksim Qorki ve b fransiz Huqo Musse Sulli Prudom ve b alman sair ve yazicilarinin eserleri ile tanis edir1912 ci ilde sairin oz serlerinden ibaret Siniq saz ve Avropa sairlerinden etdiyi tercumelerden ibaret Qerb gunesi adli serler toplusu isiq uzu gorur Bir qeder sonra Ehmedin sucaeti adli poemasi 1916 ci ilde ise Sair seir perisi ve seherli adinda romantik poemasi nesr olunur Abbas Sehhetin yaradiciligina Serqin Nizami Hafiz Sedi kimi sairlerin boyuk tesiri olmusdur O turk xalqlarinin edebiyyatlari ile de yaxindan maraqlanmis xususile Tofiq Fikret yaradiciligina xususi diqqet gostermisdir Abbas Sehhet Azerbaycanda liberal burjuaziya ideyasini mudafie etmis Islam deyerlerinden imtinaya qeti etiraz ederek eserlerinde umummuselman qerbciliyi ideyasini desteklemisdir 1908 ci ilde bas vermis Iran inqilabina en gozel eserlerini hesr etmisdir Sair hem de Mirze Elekber Sabir ile yaxin dost olmusdur Her ikisinin Samaxida yasamagi bu dostlugun guclenmesinde boyuk rol oynamisdir Onlar bezen ikisi birlikde Bakiya gelmisdir Abbas Sehhet feal maarif ve medeniyyet xadimlerinden olmusdur Mekteb kitabxana acilmasina calismis M Mahmudbeyovla birge Yeni mekteb 1909 Ucuncu il 1909 Turk edebiyyatina ilk qedem 1914 dersliklerini yazmisdir Onun en muhum xidmetlerinden biri M E Sabirin eserlerini toplayib ilk defe Hophopname adi ile nesr etdirmesidir 1912 Eserleri xarici dillere tercume olunmusdur Anadan olmasinin 100 illik yubileyi genis miqyasda kecirilmis 1974 Gencede abidesi qoyulmusdur Adina kuce kitabxana mekteb ve s var Ailesi RedakteAtasi Molla Eliabbas sair ve mektebdar olmusdur 5 Kitablari RedakteCehalet semeresi yaxud bir yetimin xosbextliyi Baki 1914 Siniq saz Baki 1912 Kasibliq eyib deyil 2 perdeli komediya Baki 1912 Qerb gunesi tercumeler toplusu Baki 1912 Neft fontani 1 perdeli komediya Baki 1912 Azerbaycan dilinin 3 illik tedrisi ucun derslik Mahmudbeyovla serikli Baki 1912 Edebiyyat RedakteAbdulla Saiq Turk edebiyyatinin muntexabati Baki 1925 Quluzade Abbas Sehhet haqqinda bir nece soz Maarif Iscisi jurnali 6 7 14 15 ci saylar Baki 1927 Abdulla Saiq Edebiyyatimiz haqqinda Maarif Iscisi jurnali 2 4 14 15 ci saylar Baki 1927 Abbas Sehhet 1949 Abbas Sehhet 1986 Memmedhuseyn Tehmasib Secilmis eserleri 2 cildde I cild Baki Mutercim 2010 seh 478 479 Istinadlar Redakte 1 1 2 Faceted Application of Subject Terminology lt a href https wikidata org wiki Track Q3294867 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P2163 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q846596 gt lt a gt 1 2 3 K Talybzade Abbas Sihhat Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t pod red A M Prohorova 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya 1969 T 1 A Angob S 14 lt a href https wikidata org wiki Track Q17378135 gt lt a gt Huseyn Ehmedov Azerbaycan mekteb ve pedaqoji fikir tarixi Baki Elm ve tehsil 2014 seh 295 Seyfeddin Qeniyev 1918 CI IL SAMAXI SOYQIRIMININ ASIQ EL SAIRI SAIR VE ALIM SEHIDLERI Arxivlesdirilib 2016 08 11 at Archive today Ozan dunyasi jurnali 1 22 2015 Xarici kecidler Redakte Vikimenbede Abbas Sehhet ile elaqeli melumatlar var Vikisitatda Abbas Sehhet ile elaqeli melumatlar var Menbe https az wikipedia org w index php title Abbas Sehhet amp oldid 6025680, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.