Adil babayev azrbaycan dili

Hər otun, çiçəyin öz adını yaz,

Bir səhifəlik danışıq kitabçası

Bir səhifəlik danışıq kitabçası “Flarus” tərcümə şirkətinin mütəxəssisləri tərəfindən hazırlanıb. Layihədə azərbaycan dilli tərcüməçi və redaktorlar iştirak edib. Bu zaman biz, bütün mümkün vəziyyətlərdə istifadə etmək üçün uyğun olan danışıq kitabçası hazırlamağı qarşımıza məqsəd qoymamışdıq. Vəsaitə yalnız ən vacib ifadələrin tərcüməsi və transkripsiyası daxil edilib.

3 saniyədən çox olamayaraq!

Danışıq kitabçasını hazırlayarkən bir sadə qaydanı əsas götürmüşdük- axtarılan ifadəni tapmağa 3 saniyədən çox vaxt sərf olunmamalıdır. Bunun üçün bizim redaktorlar kompromiss axtarmağa məcbur oldular. Axı, əgər kitabçada çox söz olsa, lazım olan ifadəni tapmağa çox vaxt sərf olunacaq və bu halda söhbəti davam etdirmək çətin olacaq, az olanda isə uyğun olan sözü tapmamaq riski var. Nəticə olaraq, biz bütün dillərdə ən çox işlədilən 200 sözdən ibarət danışıq kitabçaları hazırladıq.

Azərbaycan-rus danışıq kitabçası
Azərbaycan-Bolqar danışıq kitabçası
Azərbaycan-spanish danışıq kitabçası
Azərbaycan-danish danışıq kitabçası
Azərbaycan-ingilis danışıq kitabçası
Azərbaycan-italian danışıq kitabçası
Azərbaycan-qazax danışıq kitabçası
Azərbaycan-Litva danışıq kitabçası
Azərbaycan-alman danışıq kitabçası
Azərbaycan-norveç danışıq kitabçası
Azərbaycan-polish danışıq kitabçası
Azərbaycan-portuguese danışıq kitabçası
Azərbaycan-fincə danışıq kitabçası
Azərbaycan-Fransız danışıq kitabçası
Azərbaycan-çex danışıq kitabçası
Azərbaycan-Belarus danışıq kitabçası
Azərbaycan-greek danışıq kitabçası
Azərbaycan-gürcü danışıq kitabçası
Azərbaycan-Koreya danışıq kitabçası
Azərbaycan-yapon danışıq kitabçası
Azərbaycan-romanian danışıq kitabçası
Azərbaycan-serb danışıq kitabçası
Azərbaycan-Türk danışıq kitabçası
Azərbaycan-Ukrayna danışıq kitabçası
Azərbaycan-hindi danışıq kitabçası
Azərbaycan-vietnamese danışıq kitabçası
Azərbaycan-macar danışıq kitabçası
Azərbaycan-ərəb danışıq kitabçası
Azərbaycan-dutch danışıq kitabçası
Azərbaycan-çincə danışıq kitabçası
Azərbaycan-afrikaans danışıq kitabçası
Azərbaycan-swedish danışıq kitabçası
Azərbaycan-Mongolian danışıq kitabçası
Azərbaycan-Hebrew danışıq kitabçası
Azərbaycan-Farsi danışıq kitabçası
Azərbaycan-Qırğızıstan danışıq kitabçası
Azərbaycan-tacik danışıq kitabçası
Azərbaycan-Turkmen danışıq kitabçası
Azərbaycan-özbək danışıq kitabçası
Azərbaycan-slovenian danışıq kitabçası
Azərbaycan-erməni danışıq kitabçası
Azərbaycan-slovak danışıq kitabçası
Azərbaycan-indonesian danışıq kitabçası
Azərbaycan-croatian danışıq kitabçası
Azərbaycan- danışıq kitabçası
Azərbaycan-estonca danışıq kitabçası

“Bir səhifəlik danışıq kitabçası” – ünsiyyət zamanı Sizin yığcam, rahat və praktik köməkçiniz olacaq.

Facebook

1938-ci ildə Naxçıvan MR Ordubad rayonu Dırnıs kəndində anadan olmuşdur.
1962-ci ildə ADU-nun filologiya fakültəsinin fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir.
1962-ci ildən bu günə kimi (54 il) Azərbaycan Dillər Universitetində işləyir.
1969-cu ildə namizərlik, 1996-cı ildə filologiya üzrə namizədlik və doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir.
Filologiya elmləri doktoru, professor, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin və Jurnalistlər birliyinin, Azərbaycan Prezidenti yanında Dövlət Dil Komissiyasının, AMEA Orfoqrafiya Komissiyasının üzvüdür.
Dilçilik, ədəbiyyatşünaslıq, jurnalistlik, habelə bədii yaradıcılıqla məşğul olur. İndiyə¬dək onun 20 kitabı, 24 programı, 200-ə qədər müxtəlif xarakterli məqaləsi çap olunmuş¬dur. Ali məktəblər üzrə 4 dərsliyin alternativsiz müəllifidir. 12 nəfər elmlər namizərinin elmi rəhbəri, 3 nəfər elmlər doktorunun məsləhətçisi, 40 nəfərin rəsmi opponenti olmuşdur.
Onun “O qızı hər gün görürsən” pyesi televiziyada dəfələrlə göstərilmişdir.
Ulu öndərin ikinci dəfə hakimiyyətə gəlməsindən bəhs edən “Koroğlunun Çənlibelə qayıdışı” Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram teatrında 2008-ci ildən fasiləsiz göstərilir.
“Sarı gəlin” pyesi 1989-cu ildən Azərbaycan televiziyasında göstərilir. İndi Naxçıvanda tamaşaya qoyulmuşdur.
“Apardı sellər Saranı” müəllifin son pyesidir. “Apardı sellər Saranı” pyesi 1918-ci ildə Naxçıvanı Andranik qoşunlarının qırğınından xilas etməsinə həsr edilmişdir.
O, Dilçilik və ədəbiyyatşünaslıq sahəsində məhsuldar çalışır.

Babayev Adil Məhəmməd oğlunun dərc olunmuş əsərlərinin
SİYAHISI

KİTAB.
1. Koroğlunun Çənlibelə qayıdışı. B., 1997.
2. Azərbaycan dili (ali məktəblərin rus bölmələri üçün dərslik). B., 2000. (Rəy K.Babayeva “Yeni Azərbaycan dili” fil.məs. dair №1-2, 2001-ci il).
3. Azərbaycan dili (Türkiyəli tələbələr üçün). Bakı, Mütərcim, 2000.
4. Dilçiliyimizin məbədi. BDU nəşri 2002. (Rəy Ə.Ə.Rəcəbli: ensiklopedik kitab “İqtisadiyyat” qəzeti №3 17-23 yanvar 2003.)
5. Elimizin və elmimizin soyqırımı BDU nəşri B., 2003.
6. Azərbaycan dili (ali məktəblər üçün dərslik). Nurlan, B., 2004.
7. Türksoyun birlik səsi. Monoqrafiya. B., Təhsil, 2006.
8. İtirdiklərimdən tapdıqlarım. Bakı “Təhsil” 2007.
9. Pyеslər (4 pyеs). B., 2014.
10. Koroğlunun Çənlibelə qayıdışı. B., 2010.
11. Koroğlunun Çənlibelə qayıdışı (ingiliscə). B., 2012.
12. Bəkir Çobanzadə. B., Şərq-Qərb, 1998.
13. Professor Adil Babayev – 70 (özüm-özüm haqqında). Biblioqrafiyası. B., Mütərcim, 1998.
14. Azərbaycan dilçiliyinin tarixi. B., 1996. (Rəy. Nizami Cəfərov Azərbaycan dilçiliyinin tarixi. B., 1996; “Xalq qəzeti” 25 iyun 1997).
15. Azərbaycan dili (Türkiyəli tələbələr üçün). B., 1999.
16. “Dilçiliyə giriş”. B., 1992. (Rəylər: a) Qasımov M., Kərimov Y., Faydalı vəsait. “Bilik” qəzeti 1993, №3; b) Vilayət Əliyev. Tələbələrə yeni töhfə “Axtarış” qəzeti. 1993, №8; c) İsmayıl Məmmədov. Orijinal dərslik “Xalq” qəzeti. 1993, №5; ç) Əbulfəz Rəcəbov. “Dilçiliyə giriş”. “Azərbaycan müəllimi” 1994, №17; d) Qara Məşədiyev və İsmayıl Kazımov. Dərsliklərimizi təzələyək “İki sahil” qəzeti. 1994, №10; e) Zərnişan Əhmədova, Nərgiz Ağayeva, İlqar Həmzəyev. Sadə və sanballı dərslik. “E1 qəzeti” 1994, №7). B., 1992.
17. Müasir Azərbaycan dilinin funksional üslubları B., 2002.
18. Azərbaycan dili və nitq mədəniyyəti. Bakı, “Təhsil”, 2007, 622səh.
19. Dilçiliyə giriş (Əlаvələr еdilmiş yеni nəşr). B., Nurlаn, 2012.

PROQRAM.
20. Ümumi dilçilik üzrə proqram. B., 1989.
21. Программа по оющему языкознанию. Б., 1989.
22. Dilçiliyə giriş üzrə proqram. B., 1996. (K.Abdullayev)
23. Введение в языкознание. Б., 1996. (KşAbdullayev)
24. Azərbaycan dili proqramı. B., 1998.
25. Azərbaycan dili proqramı (Türkiyəli tələbələr üçün) məqalələr. B., 1998.
26. “Dilçiliyə giriş” proqram B., 2001.
27. Введение в языкознание. Б., 2001.
28. Müasir Azərbaycan dilininin funksional üslubları B., İşıq. 2001.
29. Dilşünaslığın tarixi və metodologiyası. B., 2004.
30. Azərbaycan dili və nitq mədəniyyəti. Bakı, “Təhsil”, 2007, 20 səh.
31. Azərbaycan dilçiliyin tarixi. Bakı, “Təhsil”, 2007.
32. Аzərbаycаn dili (Rus bölmələri bаkаlаvr). АDU, Bаkаlаvr təhsil pilləsi üçün prоqrаm. Bаkı, 2009.
33. Əski Azərbaycan əlifbası. ADU bakalavr təhsil pilləsi üçün proqram. B., 2009.
34. Аzərbаycаn dilinin üslubiyyаtı və mətnin şərhi. Bаkı, 2009.
35. “Ümumi dilçilik” (АDU, Əlаvə Təhsil fаkültəsi üçün). АDU, B., 2014.
36. “Dilçiliyə giriş” (АDU, Əlаvə Təhsil fаkültəsi üçün). АDU, B., 2014.
37. “Müаsir Аzərbаycаn dili” (АDU, Əlаvə Təhsil fаkültəsi üçün). АDU, B., 2014.
38. “Аzərbаycаn ədəbiyyаtı” (АDU, Əlаvə Təhsil fаkültəsi üçün). АDU, B., 2014.

AVTOREFERAT.
39. Azərbaycan Sovet Dilçilik elminin inkişafında B.Çobanzadənin rolu. B., 1969.
40. Azərbaycan dilçiliyinin inkişaf yolları. B., 1996. (ADD)

KONFRANS MATERİALI.
41. B.V.Çobanzadənin Azərbaycan Sovet Dilçilik elminin inkişafında rolu. APDİ-nin elmi konfrans materialları. B., 1969, səh.37-38.

TEZİSLƏR.
42. B.V.Çobanzadənin ədəbi görüşləri. APDİ-nin elmi konfrans materialları. 1966, səh.124-127.
43. Tərcümə-psixolinqvist və etnolinqvistik amillər. Beynəlxalq konfrans materialları. B., ADU nəşri, 2005.
44. Azərbaycan nitq mədəniyyəti: dünən, bugün və sabah. ADU, Beynəlxalq konfrans materialları. 2007.
45. Dilə sаyğısızlıq yоl vеrilməzdir. “Nitq mədəniyyəti və tеrminоlоgiyаnın аktuаl prоblеmləri” Rеspublikа еlmi kоnfrаnsının mаtеriаllаrı (Bаkı, iyun 2011).
46. Аzərbаycаn dilinin tədrisini dünyа stаndаrtlаrı səviyyəsinə qаldırаq. Kоnfrаns mаtеriаllаrı. АDU, 2012, səh.119-122.
47. Аzərbаycаn dili hаqqındа Prеzidеnt Sərəncаmı əsаs sоsiаlinqvistik fаktоrdur. Bеynəlхаlq kоnfrаns mаtеriаlı. Tətbiqi dilçiliyin аktuаl prоblеmi. АDU nəşri, 2012, səh.225-227.
48. Аzərbаycаn ХKS və məktəbdə Аzərbаycаn dili tədrisi. Rеspublikа еlmi kоnrаns mаtеriаllаrı. АU, 2013, səh.16-18.
49. H.Əliyеvin dövlətçilik təlimində dil siyаsəti. Kоnfrаns mаtеriаllаrı. Nахçıvаn Dövlət Univеrsitеti, 2013.
50. Milli təfəkkür və dil mоdеlləri. АDU, B., 2013, səh.237-240.

MƏQALƏLƏR.
51. Azərbaycan qrafikasının Azərbaycan dilinin fonetik sistemi ilə uyğunluğu məsələsi və yeni əlifba ideyası. M.F.Axundov adına APDİ-nin elmi əsərləri. XII seriya, 1966, №3, səh.113-125.
52. B.Çobanzadənin universitet fəaliyyəti. ADU elmi əsərləri. 1970, №56, səh.45-48.
53. Toponimika nədir? “Şərq qapısı” 1971, №84.
54. Araz sözü necə yaranmışdır. “Şərq qapısı” 1972, №204.
55. Təlim və toponimika. “Azərbaycan müəllimi” 1973, №51.
56. Azərbaycan dilinin fonemlər sistemi (A.Axundovun eyni adlı əsərinə rəy). “Azərbaycan müəllimi” 1973, №9.
57. İstedadlı alim (L.Hüseynzadə haqqında). “Azərbaycan müəllimi” №52/2504/18-04-1973.
58. Qeyri-adi müdafiə. (M.Hüseynzadənin doktorluq dissertasiyası müdafiəsi haqqında). “Azərbaycan müəllimi” №46, 8 iyun 1973.
59. S.Vurğun və musiqi. “Azərbaycan müəllimi” №53, 1976.
60. Təlim və toponimika. Ali məktəbdə dilin kompleks tədrisinin linqvistik əsasları. Dərgi. B., 1983, səh.58-61.
61. Формантный метод в топонимике. Проблемы конфронтаннвной лингвистики. Сборник. Б., 1983.
62. Tələbələrin nitq mədəniyyətinin yüksəldilməsində fənlərin rolu. Azərbaycan nitq mədəniyyəti problemləri. Dərgi. B., 1983, səh.54-55.
63. Tələbələrin şəxsiyyətinin və dünyagörüşünün formalaşmasında tədris edilən fənnlərin rolu. “Müəllim şəxsiyyətinin formalaşmasının şərtləri və formaları”. Dərgi, B., 1985, səh.37-43.
64. Mətnin linqvistikası. “Bilik qəzeti” 1988, №18.
65. Mətnin linqvistikası. “Bilik qəzeti” 1988, №19.
66. Qiymətli dərslik. A.Axundovun “Umumi dilçilik” kitabı haqqında rəy “Xalq qəzeti” 07.10.1994, №62.
67. Gənc yaradıcılara yaşıl işıq yandırmalı (P.Hadinin “Qaranquş yuvası” kitabına ön söz). B., 1996.
68. Afaq Qurbanovun Ümumi dilçilik konsepsiyası “A.Qurbanov-70” kitabında. B., 1999, səh.17-22.
69. Birinci Türkoloji qurultay və sonrakı repressiya “Dədə Qorqud” – 1300 toplusu. B., 1999, səh.156-163.
70. Oruc Musayevanın Ümumi dilçilik konsepsiyası. “Oruc Musayev-70” Oruc Musayev-70 toplusu. B., 1999, səh.93-98,
71. Əsrin faciəsi və ya xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir “Haqq yolu” qəzeti. №8, 7-13 iyul 1999.
72. Əsrin faciəsi Naxçıvanda “Bandit” hərəkatı haqqında “Haqq yolu” qəzeti №9, 14-21 iyul 1999.
73. Əsrin faciəsi “Bandit” hərəkatı haqqında “Haqq yolu” qəzeti №10, 21-27 iyul 1999.
74. Əsrin faciəsi “Bandit” hərəkatı haqqında “Haqq yolu” qəzeti №11, 28 iyul-3 avqust 1999.
75. Əsrin faciəsi Naxçıvanda “Bandit” hərəkatı haqqında “Haqq yolu” qəzeti. №13, 4-10 avqust 1999.
76. Xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir. Abdullayev Mirəhməd Mirfəttah oğlu haqqında “Haqq yolu” qəzeti. №13, 11-17 avqust 1999.
77. Xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir. Abdullayev Mirəhməd Mirfəttah oğlu haqqında “Haqq yolu” qəzeti. №l4, 18-24 avqust 1999.
78. Xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir. Abdullayev Mirəhməd Mirfəttah oğlu haqqında “Haqq yolu” qəzeti №15, 25-31 avqust 1999.
79. Xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir. Abdulla Məhəmməd Tağızadə haqqında “Haqq yolu” qəzeti. №16, 1-7 sentyabr 1999.
80. Xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir. Xalid Səid Xocayev haqqında “Haqq yolu” qəzeti №17, 8-14 sentyabr 1999.
81. Xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir. Xalid Səid Xocayev haqqında “Haqq yolu” qəzeti. №18, 15-21 sentyabr 1999.
82. Xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir. Xalid Səid Xocayev haqqında “Haqq yolu” qəzeti. №19, 22-28 sentyabr 1999.
83. Xalqm düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir. Vəli Məhəmmədhüseyn oğlu Xuluflu haqqında “Haqq yolu” qəzeti. №20, 29 sentyabr-5 oktyabr 1999.
84. Xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir. Vəli Məhəmmədhüseyn oğlu Xuluflu haqqmda “Haqq yolu” qəzeti. №21, 6-12 oktyabr 1999.
85. Xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir. Vəli Məhəmmədhüseyn oğlu Xuluflu haqqında “Haqq yolu” qəzeti №22, 13-19 oktyabr 1999.
86. Xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir. Vəli Məhəmmədhüseyn oğlu Xuluflu haqqında “Haqq yolu” qəzeti. №23, 20-26 oktyabr 1999.
87. Xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir. Vəli Məhəmmədhüseyn oğlu Xuluflu haqqında “Haqq yolu” qəzeti №24, 27 oktyabr 1999.
88. Xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir. Vəli Məhəmmədhüseyn oğlu Xuluflu haqqında “Haqq yolu” qəzeti. №21, 6-12 oktyabr 1999.
89. Xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir. Vəli Məhəmmədhüseyn oğlu Xuluflu haqqmda “Haqq yolu” qəzeti №22, 13-19 oktyabr 1999.
90. Xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir. Vəli Məhəmmədhüseyn oğlu Xuluflu haqqında “Haqq yolu” qəzeti. №23, 20-26 oktyabr 1999.
91. “Azərbaycan dilində köməkçi nitq hissələri”nə ön söz (K.Hacıyevin eyni adlı əsərinə ön söz). Bakı, Çaşıoğlu, 1999.
92. Xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edirlər. Mübariz gənc qəzeti.
93. On söz S.M.Əliyevanın “Azərbaycan dilində Aviasiya terminləri”. B., 2002.
94. Şərqşünaslığın banisi “Mirzə Kazımbəy-200” Bakı, 2002.
95. Redaktordan H.H.Baxşiyevin sabit söz birləşmələri və izahlı frazeoloji dlüğətlərin tərtibi prinsipləri B., İqtisad Universiteti. Nəşr. 2002.
96. Coşqun Zəkinin “Müqəddəs and”. B., “Araz”, 2002.
97. Doğma diyara ekskursiya İqt. Un. Nəşr B., 2002.
98. Tufanlarda yanan çıraq “Yeni əsr yeni nəsl” dərgisi. №1, 2003.
99. Böyük vətəndaş alim (B.Çobanzadə haqqında) İqtisadiyyat qəzeti, №30 1-8 avqust 2002.
100. Milli qurtuluş günü. “Poliqlot” qəzeti №11(47) 28.VI.2003.
101. Redaktordan ön söz. L.Qurbanovanın “Dilin leksik sistemində terminlərin yeri”. BDU nəşri B., 2003.
102. Dünya, başın sağ olsun (H.Əliyevin vəfatı münasibətilə). “Poliqlot” qəzeti 20.XII.03 №17.
103. Dünya, başın sağ olsun (H.Əliyevin vəfatı münasibətilə). “Təhsil” qəzeti 19.XII.03, №36.
104. Dünya, başın sağ olsun (H.Əliyevin həyat və fəaliyyəti və vəfatı haqqında). “Müdriklik zirvəsi” dərgisi siyasi partiyajarın məşvərət məclisinin nəşri. B., 2003.
105. Xoşbəxt adam. Vasim Məmmədəliyev haqqında V.Məmmədəliyev zirvəsi kitabı. B., 2002, səh.157-160.
106. Hər dil şer deməz. Y.Anabadlının “Bu dünyada” kitabına ön söz. B., 2004.
107. Ən uca zirvədə H.Əliyev dururdu. “Cəmiyyət və lider” dərgisi, №1, 2004.
108. Redaktordan S.A.Qafarovanın “M.Hüseynzadə”. Müqəddimə. B., 2004.
109. Redaktordan S.Ə.Rüstəmovanın “Azərbaycan dilçiliyində qrammatika koqnsepsiyasının formalaşması”. Müqəddimə. B., Elm, 2004.
110. Canlı ensiklopediya (germanşünas C.Cəfərov) 100 il (C.Cəfərov) Mütərcim. B., 2004.
111. Frazeologiya lüğəti (N.Seyidbəyliyin eyni adlı kitabına rəy). “Respublika” qəzeti. 27.11.2005, №46(2286).
112. Hiss və təfəkkürün məhsulu K.Bayramın “Nənəli, nəvəli, atasız dünyam” “İki sahil” qəzeti 27.XI-2004, №238.
113. Heydər Əliyev və ana dili “Poliqlot” qəzeti, 21.V.2005 №2(80).
114. Ümuu dilçilik problemlərinin tədqiqi və təbliği sahəsində Afat Qurbanovun fəaliyyəti. “Dilçi Afat Qurbanov” kitabı B., 2005.
115. Ziyarətgaha çevrilən guşə. Heydər Əliyev muzey lektoriyası. “Poliqlot” 10.X.2005.
116. Yeni əlifba məsələsi. “Poliqlot” qəzeti 15.111.2006, №5-6.
117. Türkoloji qurultay və türkçülük (qurultayın görünməyən tərəfləri). I türkoloji qurultayın 80 illik yubileyinə həsr edilmiş beynəlxalq elmi konfransda məruzə materialları B., 2006, səh.105-112.
118. Birinci türkoloji qurultayda türçülük. “Türkologiya” özəl buraxılış. B., 2006, səh.103-110.
119. Qurultaydan sonra qurultayın yolu ilə I türkoloji qurultayın 80 illik yubileyinə həsr edilmiş respublika elmi nəzəri konfrans materialları. B., ADU, 2006.
120. Dilimizi kim qoruyacaq. “Respublika” qəzeti 2.XII.2006, №270.
121. Müstəqillik müstəvisi. ADU, “Dil və ədəbiyyat” jurnalı, 2006, səh.66-82.
122. Qloballaşma səmasında Azərbaycan ulduzu. Respublika qəzeti, 31.12.07.
123. Аzərbаycаn dilçiliyi kаfеdrаsının dünəni və bu günü. АDU, “Pоliqlоt”, Bаkı, №3(111), 2008.
124. Аzərbаycаnın bеynəlхаlq əlаqələri gеnişlənir. АDU, “Pоliqlоt” qəzеti, Bаkı, 2008, №2.
125. Хаrici dillər institutundаn Dillər Univеrsitеtinə. Rеspublikа gəncləri, Bаkı, 2009, №5(294).
126. Хаrici dillər institutundаn Dillər Univеrsitеtinə. Rеspublikа gəncləri, Bаkı, 2009, №6(295).
127. Dünyа türkоlоgiyаnın ilk kоrifеyi (birinci məqаlə). M.Kаşqаrinin 1000 illik yubilеyi münаsibətilə. АDU, “Dil və ədəbiyyаt” jurnаlı. Bаkı, 2009, №1(9), səh.11-20.
128. Nахçıvаnlı “Аrşınmаlçı” Bаkıdа. Nахçıvаn Dövlət Univеrsitеti оpеrа studiyаsının hаzırlаdığı “Аrşın mаl аlаn” tаmаşаsının Bаkıdа göstərilməsi münаsibətilə. “Rеspublikа gəncləri” qəzеti, Bаkı, 2009, №12.
129. Qərbi Аzərbаycаndа Аzərbаycаn dili və dilçiliyi. АDU, “Dil və ədəbiyyаt” jurnаlı, Bаkı, 2009, №2, səh.18-57.
130. Hər ürəkdən sеr gəlməz. АDU, “Pоliqlоt” qəzеti, Bаkı, 2009, №109(1397).
131. Qəlbə Hаkim, dərdə dərmаn bir həkim (Аzаdə İsаyеvа hаqqındа). “Rеspublikа gəncləri” qəzеti, Bаkı, 2009, №35(326).
132. Gəncliyin sаğlаm düşüncəsi. Аynur Səbuhinin “Dənizin göz yаşlаrı” kitаbınа ön söz. Bаkı, “Təhsil”, 2009, səh.3-9.
133. Dil millətin tək nişаnıdır. “Rеspubliа gəncləri” qəzеti, Bаkı, 2009, №37(328).
134. Dil millətin tək nişаnıdır. “Rеspubliа gəncləri” qəzеti, Bаkı, 2009, №38(329).
135. Gərgin əməyin böyük bəhrəsi. M.Kаşqаrinin Аzərbаycаn dilinə tərcüməsi (А.Əsgərin mоnоqrаfiyаsınа rəy). АDU, “Dil və ədəbiyyаtı” jurnаlı, Bаkı, 2009, №3.
136. Mаhmud Kаşqаri və ümumi dilçilik məsələləri (II məqаlə) АDU, “Dil və ədəbiyyаtı” jurnаlı, Bаkı, 2009, №3, səh.168-179.
137. Şаir оlа bilməzsən, аnаn dоğmаsа şаir. Vаsif Qurbаnzаdənin “Fаnаr nəğmələri” şеirlər tоplusu (kitаbı) hаqqındа. “Rеspublikа gəncləri” qəzеti, Bаkı, 2010, №12.
138. Divаni-lüğət-it-türk və Аzərbаycаn pаrеmiоlоgiyаsı (III məqаlə). АDU, “Dil və ədəbiyyаtı” jurnаlı, Bаkı, 2010, №1(12).
139. Bəkir Çоbаnzаdənin nəsri. 155-193, еyni аdlı ön söz məqаlə 155-162. 6 hеkаyə 163-193. АDU, “Dil və ədəbiyyаtı” jurnаlı, Bаkı, 2010, №1(12).
140. Dünyа səndən kimlər kеçdi (Hüsnü Qubаdоv hаqqındа). “Rеspublikа gəncləri”, Bаkı, №18.
141. Yusif Sеyidоvun syiаsi аnlаmındа Hеydər Əliyеv fеnоmеni. АDU, “Dil və ədəbiyyаtı” jurnаlı, Bаkı, 2010, №2(13).
142. Pilоtluq məsuliyyəti. “Rеspublikа gəncləri” qəzеti, Bаkı, 2010, №32(363).
143. B.Çоbаnzаdənin bir məqаləsi hаqqındа. “Dədə Qоrqud” Dünyаsı dərgisi. I cild, BDU nəşri, 2010.
144. Qəlbimizdə yаşаyаcаq (dоs.K.Hаcıyеv hаqqındа). “Ədəbiyyаt” qəzеti, Bаkı, 2011, №6.
145. Fеnоmеnаl idrаk sаhibi, Unikаl şəхsiyyət (K.Аbdullа hаqqındа). “Rеspublikа gəncləri” qəzеti, Bаkı, 2011, №41.
146. Аzərbаycаn qаdınının mеntоl mücəssiməsi (Sаlаtın Əhmədi hаqqındа). “Məhsəti” jurnаlı, Bаkı, 2011.
147. Qоrqudşünаslıqdа yеni səhifə. АDU, Еlmi əsərləri “Dil və ədəbiyyаt” sеriyаsı, Bаkı, 2011, №3, səh.120-129.
148. Dilimizin və milli mənəviyyаtımızın böyük qаyğıkеşi (M.İbrаhimоv hаqqındа). “Rеspublikа gəncləri”, Bаkı, 2011, №58(388).
149. Ümummilli lider Heydər Əliyev: öz dilini bilməyən, sevməyən adam öz tarixini də yaxşı bilməz. “Poliqlot” qəzeti, 2012, №2.
150. Dilçiliyimizin nоvаtоr аqsаqqаlı (А.А.Ахundоv hаqqındа). Dilçilik İnstitunun əsərləri. №1, 2012, səh.15-22.
151. Psiхоlоji pоеtikа, yа pоеtik psiхоlоgiyа (S.Sеyidоvun “Психология в стихак”) kitаbı hаqqındа. Rеspublikа gəncləri, №75, 18-25 sеntyаbr 2012.
152. B.Çоbаnzаdə və yеni tipli tədris sistеmi. “Dədə Qоrqud dünyаsı”, II kitаb.
153. Milli vаrlığımız milli dilimizdən аsılıdır. BDU nəşri, B., 2012.
154. Yеni dövrün yеni tədqiqаtlаrı (Аypаrа Bеhbudоvаnın kitаbı). M., Mütərcim, 2012.
155. Dilimizin еtnоmеntаl lаyını аrаşdırаn fаydаlı mоnоqrаfiyа (İ.C.Sülеymаnоvаnın “Frаzеоlоgiyаnın üslubi imkаnlаrı” kitаbınа). B., Еlm, 2013. səh.3-7.
156. B.Çоbаnzаdənin zindаn həyаtı. Rеspublikа еlmi kоnrаns mаtеriаllаrı. BDU, 2013.
157. Pоliqlоtun аnа dili (prоf. F.Y.Vеysəllinin 70 illiyi münаsibətilə). Böyük аlim, böyük şəхsiyyət kitаbı, 2013.
158. Kаşgаridən Dədə Qоrquddа-Dədə Qоrquddаn bu günə pаrеmiоlоgiyа. Dədə Qоrqud dərgisi, BDU, 2013.
159. İstеdаd çərçivəyə sığmаz (həkim N.Zаmаnоvun “H.Əliyеv və Аzərbаycаn nitq mədəniyyəti” kitаbı hаqqındа rəy). Rеspublikа gəncləri, 22.02.2014, №4.
160. Qədim dövr dilimiz və еtnоgеnеzimizin təkаmülünü izləyən əsər (F.Rzаyеvin kitаbınа Nахçıvаn əhаlisinin еtnоgеnеzi hаqqındа). Nахçıvаn 2014.
161. “Kitаbi Dədə Qоrqud” və dilimizin digər yаzıyа qədərki аbidələrində fеili sifət. АDU nəşri, 2014.
162. Böyük ахtаrışlаrın ilkin nоtlаrı (İ.Sülеymаnоvаnın “Еlm və sənət dünyаsınа bахış bucаğı” kitаbınа). B., Gənclik, 2014.
163. Azərbaycan dilçiliyinin inkişaf yolları. B., 1996. (DDA)
164. Anabatda bir şair var. Y.Anabadının “Aynabənd” kitabına ön söz. B., 1998. (ön söz)
165. Düşüncə dəryаdаn dərin оlurmuş. “İ.Sеyidqərаninin “Rübаilər” kitаbınа ön söz”. Bаkı, 2008, səh.5-18. (ön söz)
166. La pensee peut etre plus profonde qu’une mer… (frаnsızcа). Düşüncə dəryаdаn dərin оlurmuş (İsmаyıl Sеyid Qərаninin frаnsızcа 101 rübаi kitаbınа ön söz). “Еlm və təhsil”, Bаkı, 2011. (ön söz)
167. Tеlеviziyа və rеklаmlаr dilimizi məhv еdir. “Təzаdlаr” qəzеtinə müsаhibə, birinci müsаhibə. Bаkı, 2009, №13. (müsahibə)
168. Tеlеviziyа və rеklаmlаr dilimizi məhv еdir. “Təzаdlаr” qəzеtinə müsаhibə, ikinci müsаhibə. Bаkı, 2009, №14. (müsahibə)
169. Afad Qurbanov. Afad Qurbanov (Məqalələr toplusu)
170. Afət Qurbanov. Afət Qurbanov (Məqalələr toplusu). B., 2000.
171. Bəkir Çobanzadə. Şərq-Qərb. B., 1998.
172. “Əbdüləzəl Məmməd oğlu Dəmirçizadə”. “Filologiya məsələlərinə dair tematik toplu” №3, 1999, APU nəşri, səh.119-130.
173. Azərbaycan dili (ali məktəblərin rus bölmələri üçün). Bakı, Mütərcim, 2000.
174. Xalqın düşmənləri “Xalq düşmənləri”ni məhv edir. Yəli Məhəmmədhüseyn oğlu Xuluflu haqqmda “Haqq yolu” qəzeti №24, 27 oktyabr 1999.
175. Birinci Türkoloji qurultay və türkçülük Konfrans materialları. B., 2001.
176. Azərbaycan dilinin Dövlət Statusu Konfrans materialları. B., 2001.
177. Zaman irəli getməyi tələb edir. “Azad Azərbaycan” qəzeti №52.
178. Poliqlot və Poliqlotluq nədir “Poliqlot” qəzeti 6 mart, 2001 №3.
179. Ana dilimizə qayğı diqqət mərkəzindədir. “Poliqlot” qəzeti, 18.10.2001. №12.
180. Göz açanda gördüyüm, ayaq tutub gəzdiyim kənd. Dırnıs və dırnıslılar kitabına ön söz. B., “Araz” nəşriyyatı, 2001.
181. Xoşbəxt adam. Vasim Məmmədəliyev haqqında V.Məmmədəliyev zirvəsi kitabı. B., 2002, səh.157-160.
182. Dilçiliyə giriş (ali məktəblər üçün dərslik). B., 2004. (Rəy: “Dilçiliyə giriş” haqqında “Azərbaycan müəlimi” 27.05.2005 №21(8130) Nurlan, B., 2004)
183. Gözəl alim, özəl şəxsiyyət “Azərbaycanda Xarici Dillər” jurnal (2007).
184. Gənclik mifik təfəkkürümüzdə və indi. ADU, “Dil və ədəbiyyat” jurnalı, №3, 2007, səh.113-126.
185. Mir Cəlаlın insаnlıq fəlsəfəsi kitаbındа insаnlıq fəlsəfəsi. “Dil və ədəbiyyаt” jurnаlı, АDU nəşri, Bаkı, №2(6), 2008.
186. Аzərbаycаn dilinin tədrisində krеdit sistеminin tətbiqi. Аzərbаycаn dili və ədəbiyyаtı tədrisi, Bаkı, 2008, №3.
187. Qərbi Аzərbаycаndаkı izlərimmizin bir mеtrini və sözlərimizin bir kəlməsini unutmаyаq (Tаcir Səmiminin “Gülsеhrаn”. Bаkı, АMЕА fоlklоr institutu nəşri kitаbınа ön söz). B., 2009, səh.3-9.
188. Ön söz. Tərаnə Еynаlоvаnın “Pəncərəmi döyən qəm” аdlı pоvеstinə ön söz. Bаkı, Yаzıçı 2009, səh.3-9.
189. “Bir dərginin özəllikləri”. Burаdа “Dədə Qоrqud”un аlmаncаdаn tərcüməsi vеrilmişdir. Bаkı Slаvyаn Univеrsitеti, Bаkı, 2011, №47(376).
190. Bəkir Çоbаnzаdə və “Dədə Qоrqud” dаstаnlаrı. “Dеdе Kоrkud vе kеçmiştеn gеlеcеgе türk dаstаnlаrı uluslаrаrаsı simpаziumu” Bildirilеr kitаbı, Kipr, 2011.
191. Milli mənəvi dəyərlərdə оbsоlyutizmə yоl vеrməyək. Bаkı bеynəlхаlq humаnitаr fоrumu kоnfrаnsının mаtеriаllаrı. B., 2013.
192. Dədə Qоrqudun fеili bаğlаmаlаrı bu günki türk və Аzərbаycаn dillərində. Türkiyə Əski şəhər, 2013, 5 səh.

Arzusu çin olan şair – Adil BABAYEV – 95

Görkəmli şair, dramaturq, tərcüməçi Adil Babayev (1925-1977) XX əsrin ikinci yarısında Azərbaycan ədəbiyyatına gəlmiş yeni nəfəsli qələm sahiblərinin ən istedadlı nümayəndələrindən biridir. Təsadüfi deyil ki, hələ 1945-ci ildə “Kommunist” qəzetində Səməd Vurğun ona “Şair! Nə incədir rübabın sənin, Uçurdu qəlbimi çaldığın bu saz!” – misraları ilə başlayan “Mənim arzum” adlı bir şeir ithaf etmişdi.

Həyat eşqi, gələcəyə ümid, İnsana inam, Vətənə sevgi hissi Adil Babayevin çoxşaxəli yaradıcılığını səciyyələndirən əsas xüsusiyyətlərdir. Yaşadığı mürəkkəb ziddiyyətlərlə dolu dövrdə haqsızlıq qılıncı dəfələrlə gənc şairin qəlbini qanatsa da, ümidini əsla qıra bilməyib. Sağlam əqidəsi möhkəm iradəsi Adilin içindəki nikbinlik çırağını əsən küləklərdən, kəsən şaxtalardan, aramsız yağmurlardan qoruyub. Adil Babayevin misralarında sızıltı yoxdur, həyat eşqi var. Onun sonetlərində şəxsi giley-güzar deyil, haqq-ədalət naminə sənətkar yanğısı, vətəndaş harayı, ədalət savaşına çağırış var. Bu səbəbdən Adil Babayevin poeziya dünyasına səyahət oxucular üçün hər zaman maraqlıdır. Şairin ilk şeiri 1939-cu ildə “Sovet Gürcüstanı” qəzetində, son poeziya çələngi isə vəfat etdiyi gün – 1997-ci il avqust ayının 20-də, uzun illər şöbə müdiri, məsul katib, baş redaktor müavini vəzifələrində çalışdığı “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzetində oxuculara təqdim olunub. Bu illər ərzində otuza yaxın kitabın, Babək, Əcəmi, Sabir, Ərəblinski kimi parlaq tarixi simalar haqqında tarixi poemaların, müxətlif teatların səhnəsində oynanılan dram əsərlərinin, yüzlərlə elmi-publisistik məqalənin müəllifi kimi tanınıb və hörmət qazanıb Adil müəllim. Dünyasını dəyişən son dərəcə təvazökar qələm sahibinin şair ömrü indi də ləyaqətlə davam edir. Onun “Ümid sərvləri” (“Azərnəşr”, 1977), “Mənim abidəm” (“Gənclik “, 1979), “Təzədən doğulur şair ölən gün” (“Gənclik”, 1981), “Pyeslər” (“Yazıçı”, 1984), “Ata sorağında” (“Gənclik”, 1985), “Anamın bayramı” (“Gənclik”, 1987), “Fəsillər dəyişəndə” (“Yazıçı”, 1991), “Yaşamağı bacarmıram” (“Mütərcim”, 2010), Seçilmiş şeirlər (Təbriz, 2018) kitabları nəşr olunub. Musiqili Komediya Teatrında “Qız görüşə tələsir”, Sumqayıt Dram Teatrında “Ən xoşbəxt adam” tamaşaları hazırlanıb. Sözlərinə yazılan populyar mahnılardan ibarət “Ayrılıq olmasaydı” musiqi albomu Türkiyədə istehsal edilib. Dövri mətbuatda şeirləri, yaradıcılığı haqqında məqalələr, xatirələr dərc olunub, müxtəlif teleradio verilişləri hazırlanıb, efirdə sözlərinə bəstələnən nəğmələr səslənib. Adil Babayevin həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş çoxsaylı elmi məqalələr, o cümlədən 4 monoqrafiya yazılıb. “Azərbaycantelefilm” Yaradıcılıq Birliyində “Ata olsam belə, ata istərəm” adlı tammetrajlı sənədli film çəkilib. Onun şəxsi arxivində hələ də çap olunmamış əlyazmaları var. Xatirəsini əbədiləşdirmək məqsədilə Bakıda və Gəncədə iki küçəyə, Naxçıvanda kitabxanaya Adil Babayevin adı verilib. Təvazökar şairin həyatda ən böyük arzusu isə onun öz misralarında belə ifadə olunub:

. Ömrüm Aya, Günə sirdaş,

Ağarır saç, çoxalır yaş.

Bircə kəlməm, bircə sözüm

Ürəklərdə qalaydı kaş

Mən dünyada olmayanda.

Adil Babayevin yaradıcılığı qələm dostlarının da heç vaxt diqqətindən kənar qalmayıb. Mirzə İbrahimov, Məmməd Rahim, Mehdi Hüseyn, Məmməd Cəfər Cəfərov, Abbas Zamanov, Cəlal Məmmədov, Kamal Talıbzadə, Yaşar Qarayev, Bəxtiyar Vahabzadə və başqaları onun haqqında mətbuat səhifələrində çox maraqlı fikirlərini paylaşıb. Adil Babayev qələm dostları tərəfindən xeyli sayda şeir ithaf edilən şairdir Onlardan bir neçəsini oxuculara təqdim edirik.

Səməd Vurğun

Mənim arzum

Daddımsa dünyanın hər nemətini

Dilbər guşələrdə ötdüsə ömrüm,

Dünyanın ən böyük səadətini

Bu boylu çinarın altında gördüm.

Şair! Nə incədir rübabın sənin!

Uçurdu qəlbimi çaldığın o saz!

Vətən torpağında bitən gülşənin

Yarpağı saralıb, çiçəyi solmaz.

O səcdə qıldığın çinar kölgəsi

Mənim də şeirimin qibləgahıdır.

Qurbanı olduğum Odlar ölkəsi

Hüsnün də, eşqin də ilk sabahıdır.

Sən ana torpağı qarış-qarış gəz,

Hər daşın altında bir gövhər axtar.

Eşqinə, qəlbinə yad ola bilməz,

Vətən sevgisilə yanan sənətkar.

Şair! Yuvasından tərlanı səslə,

Qartal qanadınla fəzaları aş!

Bu ilk məhəbbətlə, bu ilk həvəslə

Mən keçən yolları sən də keç, qardaş!

Vaxtdır! Bu eşq ilə bir dastan başla,

Min ürək dil açsın hər varağında.

Babalar yurdunu sən də alqışla

Bizim Vaqif kimi Kür qırağında.

Hər otun, çiçəyin öz adını yaz,

Hər insan ömrünün bir kitabı var.

Mənasız gözəllik xatirdə qalmaz

Sənə sarban olsun böyük arzular.

Danışdır torpağı hər sirrini aç,

Oxuyub doymasın nəsillər onu.

Kamalın hüsnündən Günəşə nur saç –

Onun nə ilki var, nə də ki, sonu.

Şeir rübabını sən ürəklə çal,

Ürəksiz deyilən sözlər saxtadır.

Sənə oğlum deyir bu gün istiqbal –

Elə zənn etmə ki, o uzaqdadır!

Gələcək eşqilə yanan bir ürək,

Ağlın fəzasında balü-pər açar.

İstiqbal idrakla şəfəqlənəcək,

Hər tilsimli yolu bir hünər açar.

Uç, uç! Sən xəyalın asimanında,

Hər daşa, torpağa qanad ver, qanad!

Etila hüsnü var insan qanında –

Bizə yüksəl deyir anamız həyat!

Osman Sarıvəlli

Ad və təbiət

Şair dostum Adil Babayevə

Ana övladına doğduğu gündən

Yaxşı ad axtarır, yaxşı ad, ancaq!

Qabaqda illər var, ana nə bilsin,

Körpənin taleyi necə olacaq?!

Sən şeirə, sənətə fikir ver, canım,

Baxma təmtəraqlı quru boş ada.

“Ədalətli şahdır!” – deyən olmamış,

Zülmkarın adı “Adil “olsa da.

Görünür, xeyirxah olub təbiət –

Qıymayıb sözlərin şeiriyyətinə.

Gör necə xoşbəxtsən, Adil doğrudan,

Adın müvafiqdir təbiətinə.

Nəbi Xəzri

Vida

Niyə gün qaraldı,

Ümidlər sovuşdu sonsuz həsrətə.

Sən bu gün tələsdin əbədiyyətə?!

Elə bil bir qolum, qanadım sındı.

Sandım ki, bu ağır,

Nəslimin ilk vida zəngi çalındı.

Nur saçdı hər yeni kitabın sənin

Nəsillər söylədi Vurğun diliylə:

“Şair, nə incədir rübabın sənin”.

Ey ata üzünə həsrət qalan dost,

Yaxşı ki, illərin analı keçdi.

Əbədi qaldı dünyada

Ucaltdın sənətin nəcib səsini.

Sənə vəzifələr vəd olunsa da,

Durur yadigarın doğma Vətəndə

Qartalın cüt qanadıdır.

Özün fəxri adlar

Adın şeirimizin fəxri adıdır!

Sənin bu sonuncu ziyarətində.

Bizə miras qalan

Qalır məhəbbətin, sədaqətin də.

Nəriman Həsənzadə

Səndən sonra

Biz sənin evində səndən xəbərsiz,

Sənin ad günündə – sənlə və sənsiz.

Oturub danışdıq, güldük də hələ,

Gəldin öz evinə xatirələrlə.

Təriflər dedik biz sənin adına,

Səni səndən sonra kəşf elədik biz.

Pərəstiş elədik istedadına,

Sənə deyiləni sənsiz dedik biz.

Vaxt tapıb doyunca heç görüşmədik,

Ötdü yanımızdan xəbərsiz illər.

Sənin ilhamını başa düşmədik,

Üstündə başdaşı qalxana qədər.

Yaşayır hər ömrün məna şərəfi,

Görünür boş qalan şanlı yeri də.

Adı, mükafatı, sözü, tərifi

Gördük təşkil edib ölənləri də.

İmzan yazılmışdı qapının üstə,

Adını nəvənə qoymuşdu oğlun.

Dönmüşdün qəribə, balaca büstə,

Evdə həm var idin, həm də ki, yoxdun.

Nə deyim, belədir dünya qədimdən,

Səbri də böyükdür torpağın, daşın.

Ürəkdən gülməyə ehtiyat edən

Bircə qadın idi – həyat yoldaşın.

Oğulla, nəvəylə, qızla, gəlinlə,

O, yenə tək idi ortada sənsiz.

Ərsiz qadın kimi dünyada hələ

Nə yetim görmüşəm, nə də kimsəsiz.

Həmid Abbas

Sən dünyada olmayanda.

“Mən dünyada olmayanda” şeirinin müəllifi şair Adil Babayevin əziz xatirəsinə

Az deyil nəğmələrin,

yaman toxunur bizə.

Canlı bir kitaba dönüb

Təkrar-təkrar oxunur bizə.

Toxunur dedim, yox dostum,

İçim-içim göynədir bizi.

Axı illər axır çay kimi –

Təzədən dövr eyləyir,

. Sahildə bir körpə gördüm,

Sənin nəvəndir, dedilər.

Bir mahnı qanadlandı

Sənin nəğməndir, dedilər.

Kitabını əllərdə gəzən gördüm,

Neçə şair dostunu

Sənə şeir yazan gördüm.

Şair ömrün uzun.

Sən gözəl nəğməkarısan

Bizim gözəl yurdumuzun.

Sən dünyada olmasan da.

Sevindin də, qəm də yedin,

Unudulmaz sözün, adın,

Alovludur yenə odun,