Ağıl tərbiyəsi

Şəxsiyyətin əsasını qoyan cəmiyyətin struktur vahidi ailədir. Ailə qan və qohumluq münasibətləri ilə ər-arvadı, uşaqları və valideynləri birləşdirir. İki insanın nigahı hələ ailə demək deyildir, ailə uşaq doğulduqdan sonra yaranır. İnsan nəslinin yaradılmasında, uşağın doğulmasında və tərbiyəsində ailənin əsas funksiyaları özü­nü büruzə verir. Ailə insanların elə bir sosial-pedaqoji qrupudur ki, bu onların optimal tələblərini ödəmək, nəsil davam etdirmək, onun qorunmasına xidmət etmək və onun hər bir üzvünün özünütəsdiqi (özünəhörməti) deməkdir.

Ailə tərbiyəsində əsas vəzifələr –

Şəxsiyyətin əsasını qoyan cəmiyyətin struktur vahidi ailədir. Ailə qan və qohumluq münasibətləri ilə ər-arvadı, uşaqları və valideynləri birləşdirir. İki insanın nigahı hələ ailə demək deyildir, ailə uşaq doğulduqdan sonra yaranır. İnsan nəslinin yaradılmasında, uşağın doğulmasında və tərbiyəsində ailənin əsas funksiyaları özü­nü büruzə verir. Ailə insanların elə bir sosial-pedaqoji qrupudur ki, bu onların optimal tələblərini ödəmək, nəsil davam etdirmək, onun qorunmasına xidmət etmək və onun hər bir üzvünün özünütəsdiqi (özünəhörməti) deməkdir.

Ailə dedikdə, heç də insanın yaşadığı otaq nəzərdə tutul­mur. Burada hisslər, maraqlar, ailə üzvlərinin daim gözlənildiyi sevimli yer, sevənlərin, bir-birini başa düşənlərin, bir-birini müdafiə edənlərin yaşadığı bir məkan nəzərdə tutulur.

Ailə elə bir qurumdur ki, burada ailə üzvləri bütün tərəfləri və cəhətləri ilə əhatə olunmuşdur. Bütün şəxsi, mənəvi, əxlaqi key­fiy­yətlər öncə ailədə formalaşır. Ailənin şəxsiyyətin inkişafında, bö­yü­yən insanın taleyində əhəmiyyəti çox böyükdür. Ailə tərbiyəsi kon­kret ailədə valideynlərin və qohumların köməyi nəticəsində yaranan tərbiyə və təhsildir. Ailə tərbiyəsi mürəkkəb sistemdir. Həm irsi, həm də bioloji amillər uşaqların və valideynlərin sağlamlığına təsir edir, maddi-texniki təminat, sosial vəziyyət, həyat şəraiti, ailə üzv­lə­ri­nin sayı, ailənin yaşadığı yer, uşağa münasibət və s. bütün bun­ların hamısı üzvi surətdə hər bir konkret halda ailədə özünü göstərir.

Ailə tərbiyəsinin məzmunu tərbiyənin bütün istiqamətlərini özündə əhatə edir. Ailədə fiziki, estetik, əmək, əqli və uşaqların mə­nəvi tərbiyəsi həyata keçirilir və yaş artdıqca onun özü də dəyişir. İm­kan daxilində ailələr və ailəyə yaxın olanlar uşaqlara tə­biət, cə­miy­yət, texnika haqqında biliklər verir, onlarda yaradıcılıq fəaliy­yəti, təcrübəsi formalaşdırır, bəzi intellektual vərdişlər, nəhayət, on­lar­da həyata, dünyaya, insanlara, peşəyə münasibət tərbiyə edirlər. Ailə tərbiyəsində əsas yeri mənəvi tərbiyə tutur.

Ailədə ilk növbədə müsbət keyfiyyətlərin tərbiyə olun­masına, xüsusilə – xeyirxahlıq, diqqətlilik, qayğıkeşlik, böyük­lərə, vali­deyn­lərə hörmət, kiçiklərə qayğı, sadəlik, təvazökarlıq, düzlük və doğ­ruçuluq, əməksevərlik, vətənpərvərlik kimi mənəvi, əxlaqi key­fiy­yətlərin tərbiyə olunmasına fikir verilməlidir.

Ağıl tərbiyəsi

«Bəyən» düyməsinə bas və Leydi.az xəbərlərini Facebook səhifəndə oxu!

• Leydi.az
• Psixologiya
• Əsəbləri sakitləşdirməyin yolları

Əsəbləri sakitləşdirməyin yolları

• 25.10.2018
• Psixologiya
• 9959

O qədər qarışıq, yorğun və sıxıntılı həyatlar yaşayırıq ki, bəzən əsəblərimizi sakit tutmaq bizim üçün çətin hala gəlir. Bunun üçün sizə bir neçə tövsiyəmiz var.
• Özünüzü ifadə edin. Çünki hər hansısa bir şeyə əsəbləşdiyiniz təqdirdə, o əsəb içinizdə yığılacaq, xoşbəxt və şən olmağınıza mane olacaqdır. Amma bunun, əsəblərinizi kiməsə tökməli olduğunuz mənasına gəlmədiyini bilməlisiniz. Bir kağıza və ya kompüterinizdə açdığınız “Word” faylına nələr hiss etdiyinizi yazmaqla başlaya bilərsiniz. Sizdən başqa heç kimin görməyəcəyi bu qeydlər əsəblərinizi daha rahat idarə etməyinizə kömək edəcəkdir.
• Özünüzə güvənin. Hisslərinizi rədd etməyin. Özünüzü əsəbi hiss edirsinizsə, bunun mütləq bir səbəbi olmalıdır. Haqqınızda şübhəyə düşmək yerinə, özünüzü tanımağa cəhd göstərin. Bu, əsəblərinizi sakitləşmək uğrunda atacağınız ən böyük addımdır.
• Əsəblərinizi idarə etməkdə sıxıntı yaşayırsınızsa, bu mövzuda kitablar oxuyub, araşdırmalar edin. Əgər yenə də bu sıxıntının öhdəsindən gələ bilmirsinizsə, bu işin professionalından kömək istəyə bilərsiniz.

3 addımda əsəbləri idarə altına alın
1. Əsəb və şiddətinizin, insanlığın ilk dövrlərindən bəri varlığını davam etdirən, önəmli duyğulardan biri olduğunu bilməlisiniz. Yəni, hər nə qədər xoşlamasanız da, əsəb, önəmli həyati hisslərdən biridir. Bunu qəbul etməli, lazım olduğunda inanmalısınız.
2. Sakitləşmək taktikaları üzərində çalışın. Əsəb; qəlbinizi sıxışdıran, əzələlərinizi gərən və özünüzü xəstə hiss etməyinizə səbəb olan bir duyğudur. Nə qədər uzun çəkərsə, o qədər zərəri olacaq. Dolayısı ilə, bu duyğunu ən aza endirmək üçün, meditasiya, yoqa kimi sakitləşdirici metodlardan dəstək almalısınız.
3. Əsəblərinizi daha yaradıcı sahələrə yönəldə bilərsiniz. Nəticədə şiddətin bir səbəbi də içinizdə qalan və heç cür ata bilmədiyimiz artıq enerjidir. Bu enerjini; dansa, idmana və ya incəsənətə yönəltdiyiniz təqdirdə, daha sakit insan olmağa başlayacaqsınız. Bir hobbi ilə məşğul olmaq, hissləriniz və özünüzlə daha az məşğul olmağınızı təmin edəcəkdir. – Bəs siz əsəblərinizi necə sakitləşdirirsiniz?

Bədən tərbiyəsi: anlayışı, tarixi, faydaları, əhəmiyyəti

Thefiziki mədəniyyət Bədən və ağıl arasında tarazlığa nail olmaq məqsədi ilə insanın fiziki və zehni hazırlığına əsaslanan fənlər məcmusudur.

Ümumiyyətlə, bədən tərbiyəsi və ya idmanla əlaqəlidir, lakin bunlar yalnız bədən tərbiyəsi sahələridir. Sağlamlıq və yaxşı yemək və istirahət vərdişləri ilə əlaqəli digər sahələr də mövcuddur ki, bunlar da təcrübələrinizin bir hissəsi ola bilər.

Bir çox faydası sayəsində bu təcrübələr və ya fənlər həm uşaqlarda, həm də yetkinlərdə istifadə edilə bilər. Uşaqlara gəldikdə, bədən tərbiyəsi təcrübələri məktəbdən etibarən nəzərə alınır, çünki orada erkən yaşlarında idman etmək və yaxşı bir pəhriz yemək vərdişləri aşılana bilər.

Yetkinlərə gəldikdə, bədən tərbiyəsi təcrübələri ümumiyyətlə istirahət və sağlam həyat tərzinin bir hissəsi olaraq təbliğ olunur.

Sağlam bir həyat sürərək və vaxtaşırı fiziki fəaliyyət göstərən bir çox qabiliyyət bədəndə və zehni səviyyədə inkişaf etdirilir, digər xəstəliklər arasında ürək-damar hücumlarına məruz qalma ehtimalını da azaldır.

Bədən tərbiyəsi konsepsiyası

Bədən mədəniyyəti anlayışı, insanın ayrılmaz rifahı ilə əlaqədardır, “bədən-zehin binomiyası” olaraq bilinən bir tarazlığa nail olmağa çalışır. Bu rifah və tarazlıq idman praktikası, qidaların balanslı və sağlam istehlakı, bədənin və ağılın passiv və aktiv istirahəti sayəsində əldə edilə bilər.

Bədən tərbiyəsinin məqsədlərindən biri də insanı oturaq həyat tərzi vərdişlərindən ayırmaqdır, bu günkü iş xüsusiyyətlərinə görə insanlar arasında çox yayılmış bir pislikdir.

Əlavə olaraq, fiziki mədəniyyət insanın həyat keyfiyyətinin daim yüksəldilməsini axtarmaq üçün təsirli və emosional şəraitin yaxşılaşdırılması üzərində işləmək məqsədi ilə ruh anlayışını əhatə edir.

Tarix

İnsanların həmişə fiziki cəhətdən aktiv olduğunu göstərən araşdırmalar olsa da, bədən tərbiyəsi ideyasını intellektual və əxlaq tərbiyəsi ilə müşayiət etmək lazım olduğunu söyləyən ilk fiziki mədəniyyət ideyasını yunanlar gətirmişdir.

Bu, 20-ci əsrdə, əsasən Avropada və Şimali Amerikada getdikcə monoton və oturaq hala gələn, işçilərə fiziki və psixoloji problemlər gətirən işçilərin iş şərtləri üçün mövcud olan güclü qayğı sayəsində yenidən vacib oldu. Xalq.

Buna əsaslanaraq, bu yeni konsepsiya idmana və bədən tərbiyəsinə daha çox sosial-mədəni bir perspektivə sahib olmaq və əsasən idman yarışından çox insan sağlamlığına yönəldilmiş yeni anlayışlar əlavə edərək güclənməyə başladı.

Hal hazırda fiziki mədəniyyətin bir həyat tərzi olduğunu və dövlət proqramlarının, məktəblərin və hətta işlərin əsas hissəsi hesab edildiyini söyləmək olar. Yalnız fiziki fəaliyyət anlayışına balanslı və sağlam bir pəhriz qəbulundan bədəndə və zehində yaxşılıq yaratmağa çalışan qidalanma komponenti əlavə edilmişdir.

Faydaları

Bədən tərbiyəsinin faydalarını aşağıdakı səviyyələrdə görmək olar:

Üzvi səviyyə

• Həm oynaqların hərəkətliliyində, həm də elastikliyində bir artım və inkişaf var.
• Reaksiya və koordinasiya üçün daha böyük bir qabiliyyət yaranır.
• Metabolizmanı sürətləndirərək, bədəndəki yağları azaldaraq piylənmənin qarşısını alır.
• Yorğunluğa qarşı daha çox müqavimət yaranır.

Ürək-damar səviyyəsi

• Təzyiqdə bir azalma var və nəbz daha nizamlıdır.
• Üzvi müqaviməti artırır, bədənin fiziki fəaliyyəti daha uzun və daha yüksək intensivliklə həyata keçirməsinə imkan verir.
• Qan dövranını yaxşılaşdırır.
• Digərləri arasında yüksək qan təzyiqi, kolon xərçəngi və diabet kimi xəstəliklərin qarşısı alınır.
• Ürəyin işinin səmərəliliyi artır və ürək ritminin pozulması riskini azaldır.
• Qan təzyiqi endirilir.
• Qan laxtalanma riski azalır.

Ağciyər səviyyəsi

• Tənəffüs əzələlərinin işi yaxşılaşdırılır və bədənin daha yaxşı oksigenlənməsinə imkan verilir.
• Ağciyər tutumunda artım.

Metabolik səviyyə

• Sağlam bir bədən çəkisinin azaldılması və qorunmasında əməkdaşlıq edir.
• Enerji mənbəyi olaraq lokallaşdırılmış yağdan istifadə etmək üçün daha çox güc yaradır.
• Həm trigliseridlər, LDL və xolesterol konsentrasiyasını, həm də laktik turşu istehsalını azaldır.

Neyroendokrin səviyyəsi

• İsti mühitlərə qarşı daha çox tolerantlıq yaradan daha çox endorfin istehsal olunur.
• Adrenalin istehsalı azalır
• Tərin yaranmasını və toksinlərin atılmasını artırır.

Mədə-bağırsaq səviyyəsi

• Bağırsaq fəaliyyətini yaxşılaşdırır.
• Kolon xərçəngi riskini azaldır.

Əzələ-iskelet səviyyəsi

• Derzlərin, tendonların və bağların quruluşu yaxşılaşdırılır.
• Əzələ gücünü artıraraq sümük gücü artır, bu da osteoporozun qarşısını almağa imkan verir.
• Bel əzələlərinin güclənməsi sayəsində bədən vəziyyəti yaxşılaşır.

Sinir sistemi səviyyəsi

• Koordinasiya, reflekslər və əzələ tonu yaxşılaşır.

Psixi səviyyə

• Yaddaş və özünə hörmət artır.
• Yaradıcılığı və təsir qabiliyyətini stimullaşdırır.
• Stress, aqressivlik, narahatlıq və depressiya azalır.
• Özünə nəzarət və iradə gücündə bir artım yaradır.

Əhəmiyyət

Bədən mədəniyyətinin əhəmiyyəti yalnız fiziki cəhətdən deyil, həm də emosional cəhətdən insanın vəziyyətinin yaxşılaşdırılmasında dayanır.

Hiperaktivlik, öyrənmə əlilliyi və ya zehni çatışmazlıq kimi hər hansı bir patologiyadan əziyyət çəkən uşaqlar və yeniyetmələr üçün sağlamlığın təşviqi proqramlarında əsas elementdir.

Bəzi fiziki fəaliyyətlərlə müntəzəm olaraq məşğul olaraq stres azalır, depressiya və narahatlıq kimi emosional vəziyyətlərdə azalma meydana gəlir. Və eyni zamanda idrak və intellektual qabiliyyətlər inkişaf etdirilir.

Bədən tərbiyəsi edərkən bu fəaliyyətin meydana gətirdiyi hormonal, nevroloji və metabolik dəyişikliklər sayəsində ürək-damar riskini itirmə ehtimalı azalır.

İstinadlar

1. Ədalətli, J. D. (2018). Bədən tərbiyəsi. Britannica.com-dan əldə edildi
2. Hernández, A. C. (2020). İdmanın sağlamlığa faydaları Academica-e.unavarra.es saytından əldə edildi
3. López Rodríguez, D. C. (2010). Bədən Tərbiyəsi və İdman Elmləri nə başa düşür? Efdeportes.com saytından əldə edildi
4. Uber Julián Batero Cuéllar, G. A. (2012). Bədən tərbiyəsi və təlim ehtiyacları. Efdeportes.com saytından əldə edildi
5. Vollrath, L. O. (2020). FİZİKİ MƏDƏNİYYƏT VƏ SPORDA ARAŞTIRMA. Deporte.unam.mx-dən əldə edildi
6. William Ramírez, S. V. (2004). FİZİKİ FƏALİYYƏTİN VƏ SPORLARIN SAĞLAMLIQ, TANIŞMA, SOSİALİSASİYA VƏ AKADEMİK PERFORMANS ÜZRƏ TƏSİRİ: NƏZƏRİ İNCELEME. Scielo.org.co saytından əldə edildi