Argentina coğrafiyası

Dövlət, turistlər üçün həcc ziyarəti etməsə də Argentina ilə əlaqədar müxtəlif maraqlı və qeyri-adi faktlar çox maraqlı olacaq. Bu ölkə demək olar ki, Avropalılardan fərqlənməyən insanlardır və hələ də özünəməxsus rəngləri var:

Argentina – maraqlı faktlar

Təəccüblü qonaqpərvər, parlaq, canlı və qayğısız – bütün bunlar Argentinadır , bu barədə maraqlı faktlar şagird doğulan və böyüyənləri maraqlandırır. Cənubi Amerikada yerləşən bu dövlət əlbəttə ki, ziyarətə layiqdir, ilk əl real futbolunu görmək və məşhur tango festivalı ilə tanış olmaq .

Argentina haqqında 20 maraqlı faktlar

Dövlət, turistlər üçün həcc ziyarəti etməsə də Argentina ilə əlaqədar müxtəlif maraqlı və qeyri-adi faktlar çox maraqlı olacaq. Bu ölkə demək olar ki, Avropalılardan fərqlənməyən insanlardır və hələ də özünəməxsus rəngləri var:

1. Ən yüngül dəri olan İspanların burada Argentinada yaşayır. Bu, yerli kolonistlərin qarışıq birliklərə yerli qəbilələrə hörmət etməməsi ilə izah olunur.
2. Ölkənin adı argentum (gümüş) sözündən gəlir, çünki bir zamanlar bu qiymətli metalın əmələ gələn yataqları tapılıb. İndi Arjantində, kurşun, qızıl və volframın çıxarılmasına daha çox diqqət yetirilir.
3. Latın Amerikasının bu dövləti, İtaliyanın təmizlənmiş ruhunu, dini prioritet Katolikcilikdə və həyat üslubu demək olar ki, Avropada hiss edir.
4. Turistlər üçün Argentinanın ən cəlbedici yerləri Patagonia , Pampas və Andesdir. Təbiətdəki nüfuzlu dağlıq bölgələr, yabanı təbiət tərəfdarları və Jules Verne oxuduğu şəxslər arasında təsvir edilə bilməz ekstaz yaradır.
5. Tangonun pərəstişkarları üçün, bu cazibədar rəqsin buradan çıxdığını öyrənmək daha çox olacaq və bundan sonra bütün dünyada yayılır.
6. Futbolun real simvolu – Diego Maradona Argentinada anadan olub və yaşayır. Burada, Buenos Airesin kənarında, bir dəfə topu atdı və bütün dünyanı yaxından tanıdığına şübhə ilə yanaşmadı.
7. Ölkə haqqında maraqlı faktlardən biri Argentina hesab edir ki, istənilən yerdən et, yəni mal əti yeyir. Dövlətin hər bir sakini üçün onun istehlakı ildə təxminən 50 kiloqramdır.
8. Hətta qabiliyyətli insanlar ölkədə utanc verici hesab etmirlər. Paytaxtın küçələri sədəqə verənlərlə doludur.
9. Ədəbiyyat oxumağı dövlət sakinləri arasında məşhur deyildir. Onlar üçün bu cür boş vaxt vaxt itkisidir. Dövlətdə təhsil kifayət qədər aşağı səviyyədədir.
10. İyun-avqust aylarında Argentinadakı temperatur 11 dərəcə düşdüyünə baxmayaraq, sakinlər isti paltar qazanmaq istəmir və dondurmağı üstün tuturlar, amma istilənmirlər.
11. Yalnız ofislərdə deyil, həm də mənzillərdə ayaqqabı ilə getmək adətlidir. Heç kim burada şoka düşmür və divanda yalançı adam yalançıdır.
12. Yerli sakinlər Atlantik sularında zəngin olan balıqları praktiki olaraq yemirlər. Bu dəniz həyatı əsasən ixracatdır.
13. Müzakirə üçün ən populyar mövzular – siyasət və futbol. Bütün ölkə, kiçikdən böyükə qədər, milli komandasının pərəstişkarlarıdır.
14. Psixiatr və psixoanalistlərin sayı baxımından çempionatın xurma təhlükəsizliyi ilə Argentinaya verilə bilər. Demək olar ki, hər bir ortalama vətəndaşın duyğu dolğunluqları üçün öz “yuvası” var.
15. Buenos-Ayresin ən məşhur caddesi Caminito . Ona açıq havada qeyri-adi sərgilər, fərqli rəngli evlər və heyranedici formaların heykəlləri baxa bilərsiniz. Həmişə turistlərlə dolu olur, kimə çoxlu suvenirlər olan mağazalar açılır.
16. Argentina muzeylər ölkəsidir. Paytaxt Buenos-Ayresdə onlardan çoxu var.
17. Yerli əhalinin böyük bir dezavantajı onların qeyri-məcburi və qeyri-dəqiqliyi. Onlar üçün bir saatlıq bir görüşə gecikməmək və ya bu barədə heç vaxt unutmayacağıq.
18. Argentinadakı, həyat səviyyəsinin olduqca yüksək olması 75-80 ildir.
19. Yılda bir dəfə , Puerto Madryn şəhərində çılpaq mövsüm ərzində balinalara gələn turistlər su altında qalır.
20. Ölkə 3 iqlim zonasını tutur – isti okean, dağ buzlaqları və sakit meşə gölləri var.

Argentina coğrafiyası

Əhalisi: 40.913.584 (iyul 2009-cu ildəki qiymətləndirmə)
Capital: Buenos Aires
Ərazi: 1,073,518 kvadrat mil (2,780,400 kvadrat km)
Sərhəd ölkələri: Çili, Boliviya, Paraqvay, Braziliya, Uruqvay
Sahil xətti: 3 100 km (4,989 km)
Ən yüksək nöqtə: Aconcagua 22,834 ft (6,960 m)
Ən aşağı nöqtə : Laguna del Carbon -344 ft (-105 m)

Rəsmi olaraq Argentina Respublikası adlanan Argentina, Latın Amerikasında ən böyük ispan dilli ölkədir.

Çili cənubunda, Çili şərqində, Uruqvayın qərbində, Braziliyanın kiçik bir hissəsində, Boliviya və Paraqvayın cənubunda yerləşir. Bu gün Argentinanın Cənubi Amerikanın əksər ölkələrindən fərqli olduğu üçün əsasən böyük bir orta sinif hakimdir, çünki Avropa əhalisinin 97% -i İspan və İtalyan əsərlərindəndir.

Argentina tarixi

Avropalılar ilk dəfə 1502-ci ildə Amerigo Vespucci ilə səyahət zamanı Argentinaya gəldilər, amma Argentinada ilk qalıcı Avropa qəsəbəsi bugünkü Buenos-Ayresdə olan bir koloniyanı yaratdıqda 1580-ci ilə qədər yox idi. 1500-cü illərin qalan hissəsi boyunca, 1600 və 1700-cü illərdə, İspaniya genişləndirməyə davam etdi və 1776-cı ildə Rio de la Plata Müqəddəs Ruhunu təsis etdi. 9 iyul 1816-ci ildə isə bir neçə münaqişədən sonra Buenos Ayres və General Jose de San Martin indi Argentina milli qəhrəmanı) İspaniyadan müstəqillik elan etdi.

Arqentin ilk konstitusiyası 1853-cü ildə tərtib edilmiş və 1861-ci ildə milli hökumət qurulmuşdur.

Müstəqilliyindən sonra Argentina əkinçilik texnologiyalarını, təşkilati strategiyalarını və iqtisadiyyatını inkişaf etdirmək üçün xarici investisiyaları həyata keçirdi və 1880-ci ildən 1930-cu ilə qədər dünyanın ən zəngin xalqlarından biri idi.

Onun iqtisadi müvəffəqiyyətinə baxmayaraq, Argentina da 1930-cu illərdə siyasi qeyri-sabitlik dövrünü keçmişdi və 1943-cü ildə konstitusiya hökuməti devrildi. O dövrdə Juan Domingo Peron ölkənin Əmək naziri kimi siyasi lider oldu.

1946-cı ildə Peron Argentina prezidenti seçilib və Partido Unico de la Revolucion qurdu. Peron 1952-ci ildə yenidən prezident seçildi, lakin hökumət qeyri-sabitliyindən sonra 1955-ci ildə sürgün edildi. 1950-ci illərin sonları və 1960-cı illərdə hərbi və mülki siyasi rəhbərliklər iqtisadi qeyri-sabitliklə məşğul olmaq üçün çalışırdılar, lakin problemlər və daxili terrorizmdən sonra 1960 və 1970-ci illərdə Argentina, Hector Campora’yı vəzifəyə qoymaq üçün 11 Mart 1973də ümumi bir seçki istifadə etdi.

Həmin ilin iyulunda isə Campora istefa verib və Peron Argentina prezidentliyinə yenidən seçildi. Peron bir il sonra öldü və həyat yoldaşı Eva Duarte de Peron, 1976-cı ilin mart ayında vəzifədən uzaqlaşdırılmadan qısa bir müddət əvvəl prezidentlik vəzifəsinə təyin edildi. Çıxarkən Argentinanın silahlı qüvvələri hökuməti 10 dekabr 1983-cü ilədək idarə etdi və nəticədə “El Proceso” və ya “Çirkli Müharibə” kimi tanınan ekstremistlər hesab edilən sərt cəzalar tətbiq olundu.

1983-cü ildə Argentinada bir başqa prezident seçkiləri reallaşdırıldı və Raul Alfonsin altı il müddətinə prezident seçildi. Alfonsonun vəzifədə olduğu müddətdə, sabitlik qısa müddətə Argentinaya qaytarıldı, lakin hələ də ciddi iqtisadi problemlər var idi. Onun dövründən sonra qeyri-sabitlik geri döndü və 2000-ci ilin əvvəlinə qədər davam etdi. 2003-cü ildə Nestor Kirchner prezident seçilib və ilkin qeyri-sabitlik illərindən sonra Argentinanın siyasi və iqtisadi gücünü bərpa edə bildi.

Argentina hökuməti

Arqentin hökuməti bu gün iki qanunvericilik orqanına malik federal respublikadır. Onun icra şöbəsində dövlət başçısı və dövlət başçısı var və 2007-ci ildən etibarən ölkənin ilk seçilmiş qadın başçısı olan Cristina Fernandez de Kirchner bu rolların hamısını doldurmuşdur. Qanunvericilik şöbəsi bir Senat və bir Deputatlar Palatası ilə ikicərlidir, məhkəmə filialı isə ali məhkəmədən ibarətdir.

Argentina 23 əyalət və bir muxtar şəhəri olan Buenos Ayresə bölünür.

Arjantində iqtisadiyyat, sənaye və ərazi istifadə

Arqentin iqtisadiyyatının ən mühüm sektorlarından biri bu gün sənayesidir və istehsalçıların təxminən dörddə biri istehsalatda məşğul olur. Arqentin əsas sənaye sahələri: kimya və neft-kimya, ərzaq istehsalı, dəri və tekstil. Qurğuşun, sink, mis, qalay, gümüş və uran kimi enerji istehsalı və mineral ehtiyatları Argentina iqtisadiyyatı üçün də vacibdir. Kənd təsərrüfatı məhsullarına buğda, meyvə, çay və heyvandarlıq daxildir.

Argentina coğrafiyası və iqlimi

Arqentin uzunluğu səbəbindən dörd əsas bölgəyə bölünür: 1) şimal subtropik meşə və bataqlıqlar; 2) qərbdə Andes dağlarının ağır meşə yamacları; 3) uzaq cənub, yarımadalı və soyuq Pataqon yaylası; 4) Buenos Aires ətrafındakı əzəmətli bölgə. Argentinadakı ən sıx məskunlaşan bölgə dördüncüdür, çünki yumşaq bir iqlim, məhsuldar torpaq və Arqentin mal-qara sənayesinin başladığı yerə yaxın idi.

Bu bölgələrlə yanaşı, Argentina Andesdə bir çox böyük göllərə və Cənubi Amerikanın (Paraqvay-Paranay-Uruqvay) ikinci böyük çay sistemi ilə Şimali Çako bölgəsindən Buenos-Ayres yaxınlığında Rio de la Plata’ya qədər gedəcəkdir.

Onun ərazi kimi, Argentinanın iqlimi də dəyişir, baxmayaraq ki, ölkənin əksəriyyəti cənubda kiçik bir quraqlıq hissəsi ilə mülayim hesab olunur. Bununla birlikdə Argentinanın cənub-qərb hissəsi çox soyuq və quru və Alt Antarktik iqlimdir.

Argentina haqqında daha çox məlumat

• Argentina “gümüş torpaqları”
• Aconcagua, Himalayaların xaricində 22.834 metr (6.960 m)
• Ushuaia dünyanın ən cənub şəhərlərindən biridir
• Argentina Tierra del Fuego’nun şərq tərəfinə hüquqlara malikdir

Argentina – Wikipedia

Argentina (isp. Argentina ) rəsmi adı: Argentina Respublikası (isp. República Argentina ) 34′ 36 Cənub paralelləri və 58′ 27 Qərb meridianları arasında, Cənub Amerika qitəsində yerləşən ölkə.

Argentina Respublikası
República Argentina
Şüarı: En unión y libertad
“In Union and Liberty”
• 2012 təxmini

Argentinanın ümumi sahəsi 2,791,810 km²-dir [1] , əhalisi isə 2012-ci ildə aparılmış rəsmi siyahıyaalmanın nəticələrinə əsasən 41 281 631 nəfərdir [1] . Argentina Cənubi Amerika qitəsinin cənub seqmentində, And dağları və Atlantik okeanı arasında yerləşəir; sahil xəttinin uzunluğu 4989 kilometrdir. Ərazisinin böyüklüyünə görə Argentina Cənubi Amerika materikinin ikinci, dünyanın səkkizinci dövlətidir. Çili (5308 km), Boliviya (832 km), Paraqvay (1880 km), Braziliya (1261 km) və Uruqvay (580 km) ilə sərhəddi vardır. Ölkə əhalisinin böyük əksəriyyəti ispan və italyan mühacirlərinin törəmələridir.

Mündəricat

• 1 Adın etimologiyası
• 2 Əhali
  • 2.1 Din
  • 2.2 İdman
  • 5.1 Ərazi quruluşu

  Adın etimologiyası

  Çoxları Argentinanın adının – latınca “argentum” mənası “gümüş” deməkdir deyirlər, Amma bunu vurğulamaq lazımdır ki adı gümüşlə bağlı deyil, ölkə də heç bir gümüş ehtiyatı yoxdur. Bəzi insanlar Argentinada gümüş ehtiyatı çoxdur və ölkənin də adı bununla bağlıdır deyir. Bu tamamilə səhv məlumatdır.

  Ölkə əhalisinin sayı 2010-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən 40 091 359 nəfərdir. Bütün latınamerikalılar kimi argentinalılar da qarışıq genetik köklərə malikdirlər, lakin əhalinin əksər hissəsinin fenotipində (bədənində) cənubi Avropa, xüsusilə Aralıq dənizi cizgiləri üstünlük təşkil edir. Əhalinin böyük əksəriyyəti avropalı miqrantlarla yerli hindular və Afrikadan gətirilən qulların qarişığından yaranıb (Argentinada Afrika qullarının sayı elə də çox olmayıb). Müasir əhali əsasən iki proses nəticəsində formalaşıb — 1 — metizasiya (müxtəlif xalqların qarışması); 2 — kütləvi Avropa immiqrasiyası (müəyyən qədər Argentinanı avropalaşdırmış və ya bədən baxımından avropoidləşdirmiş). İspanların gəlişinə qədər Argentinada azsaylı hindu tayfaları məskunlaşmışdılar. Beləki, ispanlar tərəfindən yerli əhalinin kişi hissəsi öldürüldükdən sonra ispan kolonistləri yerli hinduların və Afrikadan gətirilmiş qul qadınlarla evlilik qurmağa başladılar və yeni bir metis-qauço etnik qrupunu formalaşdırdılar.

  Argentinaya kütləvi Avropa immiqrasiyası 1880–1940-cı illərə təsadüf edib. Bu immiqrasiyada italyanlar — 48% üstünlük təşkil edirdilər, ispanlar-40%, o cümlədən basklar — 10%, digərləri — 12% — almanlar, fransızlar, ukraynalılar, polyaklar, ərəblər, ermənilər, yəhudilər, uelslilər, o cümlədən asiyalılardır (yaponlar,koreyalılar, çinlilər). Son vaxtlar miqrantların əksər hissəsi Peru, Boliviya, Paraqvay, Uruqvay və Afrikadandır.

  Argentinada yaşayan hindilərin mədəniyyətində ispan istilasına qədər bir neçə yerli təsərrüfat tipi (“mədəni vilayətlər”) mövcud idi: And dağlarının ətəklərində və öndağlıqda məskunlaşmış və keçuaların təsiri ilə Diagita arxeoloji mədəniyyətini (suvarma əkinçilik, lama yetişdirilməsi, toxuculuq, qalaların inşası və s.) yaratmış ən çoxsaylı xalqlar; ovçuluq və yığıcılıqla məşğul olmuş Çako hindiləri (aravaklar, matakolar, tobalar, tupilər); Çayarası xalqları quaranilər, çarrualar, kerandilər (qırılıb-yandırılan əkinçilik); Pampa və Pataqoniya hindiləri teuelçelər, 18-ci əsrdən araukanlar (dəvəquşu və quanako ovu); Odlu Torpaq adalarında yaşayan və odlutorpaqlılar qrupuna aid edilən onalar və yaqanlar. İspan istilası gedişində, əsasən, şəhərlərdə yaşayan və sənətkarlardan xırda ticarətçilərdən və qulluqçulardan ibarət ispan-hindi metisləri təbəqəsi yarandı. 17,18-ci əsrlərdə Afrikadan qulların gətirilməsi nəticəsində Argentinada zəncilər və mulatlar meydana gəldi. 18-ci əsrin sonlarında Argentinalıların mədəniyyətinin formalaşmasında maldar qauçoların böyük rolu oldu. Argentina cəmiyyətinin imtiyazlı ali təbəqəsini əslən metropoliyadan olanlar təşkil edirdi. Bu, yerli sakinlərin həm sayca, həm də iqtisadi cəhətdən güclənən qrupunun – ispan istilaçılarının ağdərili nəsilləri olan və əsasən, sahilyanı vilayətdə yaşayan kreolların narazılığına səbəb olurdu. 19-cu əsrin əvvəllərində Argentinalıların istiqlaliyyət uğrunda mübarizəsinə kreollar başçılıq etdilər. 19-cu əsrin son rübü – 20-ci əsrin əvvəllərində Avropadan (əsasən, İspaniya və İtaliyadan) kütləvi surətdə mühacirət edənlər Argentinalıların tərkibinə qatıldı. Avropalıların köməyilə pampanı məskunlaşdırmaq istəyən hökumətin siyasəti də bu prosesə rəvac verirdi. 1870–1880-ci illərdə bir sıra hərbi ekspedisiyalar nəticəsində pampanın hindi əhalisi məhv edildi, ya da dağlara sıxışdırıldı. Qauçolar, Argentinanın şəhər və kənd əhalisinə qarışaraq mədəni münfəridliklərini itirdilər. 1914-cü ildə mənşəcə Avropadan olanlar Argentinalıların 30%-ini təşkil edirdi. İkinci dünya müharibəsi illərində və sonrakı illərdə sənayenin inkişafı ilə əlaqədar kənd yerlərindən şəhərlərə (əsasən, Buenos-Ayresə) əhalinin kütləvi axını baş verdi. Ayrı-ayrı etnik qruplardan ibarət olan və əsasən, Çakoda, And öndağlığında (Çili və Boliviya ilə sərhəddə) və Pataqoniyada yaşayan hindilər ilk dəfə əhalinin ümumi siyahıyaalınmasına daxil edildilər (2001). Ölkənin daxili vilayətlərində bir neçə etnoqrafik bölgə mövcuddur: şimal-qərbində naxışlı toxuculuq (parça, xalça və s.), göndəri məmulatı, şimal-şərqində (Çako) zoomorf formalı polixrom keramika, sombrero toxunuşu, ağacdan, keramikadan, sümükdən və həsirdən dini səciyyəli kiçik plastika inkişaf etmişdir; cənubun toxuculuq məmulatında (ponço, örtük, çanta, kəmər) Çili araukanlarının təsiri əksini tapmışdır; pampadan qauçoların sənətkarlıq (metal, sümük, at qoşqusu üçün dəri emalı) və folklor ənənələri qorunub saxlanmışdır.

  Din

  Əhalinin 90 faizi katolikdir.

  İdman

  Ölkədə ən məşhur idman növü futbol sayılır. Ölkədə Dieqo Maradona, Lionel Messi, Serxio Aqüero kimi futbolçular yetişmişdir. Argentina milli futbol komandası dünya reytinqində ön sıralardadır. Komanda 1978, 1986 və 2022-ci illərdə Dünya Kubokunu qazanmışdır.

  Argentinada yaşayan hindilərin mədəniyyətində ispan istilasına qədər bir neçə yerli təsərrüfat tipi (“mədəni vilayətlər”) mövcud idi: And dağlarının ətəklərində və öndağlıqda məskunlaşmış və keçuaların təsiri ilə Diagita arxeoloji mədəniyyətini (suvarma əkinçilik, lama yetişdirilməsi, toxuculuq, qalaların inşası və s.) yaratmış ən çoxsaylı xalqlar; ovçuluq və yığıcılıqla məşğul olmuş Çako hindiləri (aravaklar, matakolar, tobalar, tupilər); Çayarası xalqları quaranilər, çarrualar, kerandilər (qırılıb-yandırılan əkinçilik); Pampa və Pataqoniya hindiləri teuelçelər, 18 əsrdən araukanlar (dəvəquşu və quanako ovu); Odlu Torpaq adasında yaşayan və odlutorpaqlılar qrupuna aid edilən onalar və yaqanlar.

  Amerika qitəsi kəşf edildikdən sonra Avropa dövlətləri sürətlə bu qitədə müstəmləkələr yaratmağa başladılar. 1536-cı ildə Argentinaya gələn ispanlar bugün Buenos Aires olaraq bilinən yerdə ilk müstəmləkələrini yaratdılar, lakin onların bu şəhərdə məskunlaşması yalnız XVIII əsrdə oldu. Argentina 1776-cı ilə qədər İspaniyanın Peruda yerləşən ümumi qubernatorluğu tərəfindən idarə edilirdi. Bir ildən sonra La Plata ümumi qubernatorluğu təşkil olundu və Buenos Aires ümumi qubernatorluğun paytaxtı oldu.

  İspan istilası gedişində, əsasən, şəhərlərdə yaşayan və sənətkarlardan xırda ticarətçilərdən və qulluqçulardan ibarət ispan-hindi metisləri təbəqəsi yarandı. 17–18 əsrlərdə Afrikadan qulların gətirilməsi nəticəsində Argentinada zəncilər və mulatlar meydana gəldi. 18 əsrin sonlarında Argentinanın mədəniyyətinin formalaşmasında maldar qauçoların böyük rolu oldu. Argentina cəmiyyətinin imtiyazlı ali təbəqəsini əslən metropoliyadan olanlar təşkil edirdi. Bu, yerli sakinlərin həm sayca, həm də iqtisadi cəhətdən güclənən qrupunun – ispan istilaçılarının ağdərili nəsilləri olan və əsasən, sahilyanı vilayətdə yaşayan kreolların narazılığına səbəb olurdu.

  1806-cı ildə Buenos-Ayresin ingilislər tərəfindən qısa bir müddət işğal edilməsi, Argentinanın istiqlal mübarizəsi üçün bir başlanğıc olmuşdur. 1808-ci ildə Napoleonun İspaniyaya girməsi müstəqillik mübarizəsini sürətləndirdi. Ölkə 1812-ci ildə istiqlaliliyyətini qazansa da, 1816-cı ilə qədər müstəqil bir dövlət olduğu rəsmən elan edilmədi. 19-cu əsrin əvvəllərində Argentinanın istiqlaliyyət uğrunda mübarizəsinə kreollar başçılıq etdilər. 19-cu əsrin son rübü – 20-ci əsrin əvvəllərində Avropadan (əsasən, İspaniya və İtaliyadan) kütləvi surətdə mühacirət edənlər Argentinanın tərkibinə qatıldı. Avropalıların köməyilə pampanı məskunlaşdırmaq istəyən hökumətin siyasəti də bu prosesə rəvac verirdi. 1870–80-ci illərdə bir sıra hərbi ekspedisiyalar nəticəsində pampanın hindi əhalisi məhv edildi, ya da dağlara sıxışdırıldı. Qauçolar, Argentinanın şəhər və kənd əhalisinə qarışaraq mədəni münfəridliklərini itirdilər. 1914-cü ildə mənşəcə Avropadan olanlar Argentinanın 30%-ni təşkil edirdi. İkinci dünya müharibəsi illərində və sonrakı illərdə sənayenin inkişafı ilə əlaqədar kənd yerlərindən şəhərlərə (əsasən, Buenos-Ayresə) əhalinin kütləvi axını baş verdi.

  İkinci Dünya müharibəsi ərəfəsində Argentina hökumətlərinin gizli və satın alınmış nasist tərəfdarları Amerika Birləşmiş Ştatları və cənub yarımkürəsinin digər ölkələri ilə münasibətlərinin gərginləşməsinə və Argentinanın Pan-Amerikan təşkilatından çıxarılmasına səbəb oldu. II dünya müharibəsi zamanı bitərəf olan Argentina, 1945-ci ilin yazında müttəfiqlər tərəfındən müharibəyə girdi. ABŞ-ın köməyi ilə Argentina həmin ilin sonuna doğru Birləşmiş Millətlər daxil oldu və təşkilatın məsələlərində önəmli bir rol oynadı.

  Müharibədən sonra general olan Juan Domingo Peron özünə qüvvətli bir mövqe hazırlamağı bacarmış və 1946-cı ilin fevralında Argentinada prezident seçilmişdir. Yoldaşı Eva Peronun yardımıyla dinamik və sərt bir idarə qurmağı başararaq, zamanında, siyasi dəstəyini silahlı qüvvətlərdən almağa çalışan siniflərə sözünü keçirməsini bilmişdir. Mətbuatı bir dövlət orqanı halına gətirmiş və totalitar bir rejimin başçısı olaraq özünə daha böyük səlahiyyət verməsi üçün konstitusiyanı dəyişdirmişdir.

  Peron, işçi siniflərı arasında çox sevilmiş və hətta qəhrəman olaraq tanınmışdır, lakin o, 1955-ci ildə hərbi çevriliş nəticəsində devrilmiş, uzun illər sürgündə yaşamış və sonra dönərək 1973-cü ildə dövlət başçısı olmuşdur. Bir ill sonra ölməsi üzerinə İsabel Peron olaraq tanınan üçüncü həyat yoldaşı dövlət başçısı oldu. Ölkənin birlik və bərabərliyini saxlayamayınca 1976-cı ildə ordu tərəfindən devrildi. Argentinanın köhnə dövlət başçılarından General Galtier İngiltərəyə aid, fəqət özlərinə çox yaxın olan Folkland adalarını 1982-ci ildə işğal etdi. İngiltərə ilə olan savaşda Argentina məğlub oldu və adalar təkrar İngiltərənin tabeliyində qaldı.

  Dövlət quruluşu

  Əsas məqalə: Argentinanın dövlət quruluşu

  Argentina məhdud hakimiyyətli prezident idarəetmə üsuluna malik Respublikadır. Milli bayram günü olan Müstəqillik Günü 1816-cı il 11 noyabr tarixindən qeyd olunur. Ölkə Konstitusiyası 1853-cü ildən (1860, 1898, 1957, 1994-cü illərdə edilmiş düzəlişlərlə) qüvvədədir.

  Argentina 23 əyalətə (Korrientes, Santa-Krus, Mendosa, Kordova, Santa-Fe, Katamarka, Rio-Neqro, Sanxuan, Salta və s.) və 1 muxtar paytaxt dairəyə (Buenos-Ayres) bölünür.

  Coğrafiyası

  Argentina ərazisinin coğrafiyası mürəkkəbdir. Ölkə ərazisi şərq tərəfdən Atlantik okeani ilə, qərb tərəfdən isə And dağları ilə əhatə olunub. And dağlarının bəzi zirvələrində daimi buzlaqlar mövcuddur. Ölkınin ən cənub əraziləri isə Antarktidaya yaxınlığı ilə seçilir.

  Ərazi quruluşu

  Argentina 23 vilayətdən və muxtar paytaxt ərazisindən ibarətdir.

  Argentinada əhalisinin sayına görə ən böyük şəhərlər siyahısı.

  Argentina əsasən subtropik iqlim qurşağında yerləşməsinə baxmayaraq Santa Cruz, Chubut, Tierra del Fuego, Rio Negro vilayətlərində və həmçinin And dağlarında və dağətəyi ərazilərdə qar yağması adi bir haldır. Qeyd etmək lazımdır ki bütün cənub yarımkürəsində olduğu kimi Argentinada da fəsillər şimal yarımkürəsindəki gedişatından əksinə baş verir(qışda yay, yayda isə qış). Həmçinin Argentinanın ən cənub əraziləri Antarktidaya nisbətən yaxın yerləşdiyi üçün burada bəzən sərt hava şəraiti müşahidə olunur.

  Silahlı qüvvələri

  Argentinanın silahlı qüvvələri Müdafiə Nazirliyi tərəfindən, baş komandanları ölkənin Prezidenti olaraq idarə edilir. Tarixən, Argentinanın silahlı qüvvələri regionda (məsələn, 1950-ci illərdə artıq öz qabaqcıl reaktiv qırıcılarını yaratmışdı) ən yaxşı təchiz edilmişlərdən biri olmuşdur, ancaq son zamanlar, bir çox Latın Amerikası silahlı qüvvələri ilə müqayisədə böyük xərclər azalması ilə üzləşilir. Həqiqətən, 1981-ci ildən bəri, real hərbi xərclər yarıya kimi azaldılmışdı və bu gün 3 milyard dollardan aşağıdır.

  Hərbi xidmətə çağırılışa yaş həddi 18 yaşdır; və məcburi hərbi xidmət və hal-hazırda hərbi mükəlləfiyyət yoxdur. Bu yaxınlarda, Argentinanın silahlı qüvvələri təxminən 70 000 həqiqi hərbi xidmət personalını qeydə aldı, bu isə 1983-cü ildə demokratiyanı qaytardıqdan əvvəlki səviyyənin üçdə birini təşkil edir.

  Silahlı qüvvələr ənənəvi olaraq Ordudan, Donanmadan və Hava Qüvvələrindən ibarətdir. Ayrı nazirlik (Daxili İşlər Nazirliyi) tərəfindən idarə edilən, Argentina ərazi sularına Hərbi-dəniz Prefekturası və sərhəd rayonlarına Milli Jandarmeriya tərəfindən patrul keşiyi çəkilir. Hər iki qüvvələr hər halda müdafiə Nazirliyi ilə əlaqə saxlayır. BMT mandatlarına müvafiq olaraq, Argentinanın Silahlı Qüvvələri hazırda Haitidə və Kiprdə əsas əməliyyatlarda iştirak edir.

  Argentinalılar

  Argentinanın əsas əhalisi, xalq. Sayları 32,3 mln. nəfərdir (2005). İspan dilinin Argentina variantında danışırlar. Dindarların əksəriyyəti katolikdir; protestanlar, müsəlmanlar, iudeylər də var. Argentinada yaşayan hindilərin mədəniyyətində ispan istilasına qədər bir neçə yerli təsərrüfat tipi (“mədəni vilayətlər”) mövcud idi: And d-rının ətəklərində və öndağlıqda məskunlaşmış və keçuaların təsiri ilə Diagita arxeoloji mədəniyyətini (suvarma əkinçilik, lama yetişdirilməsi, toxuculuq, qalaların inşası və s.) yaratmış ən çoxsaylı xalqlar; ovçuluq və yığıcılıqla məşğul olmuş Çako hindiləri (aravaklar, matakolar, tobalar, tupilər); Çayarası xalqları quaranilər, çarrualar, kerandilər (qırılıb-yandırılan əkinçilik); Pampa və Pataqoniya hindiləri teuelçelər, 18 əsrdən araukanlar (dəvəquşu və quanako ovu); Odlu Torpaq a.-nda yaşayan və odlutorpaqlılar qrupuna aid edilən onalar və yaqanlar. İspan istilası gedişində, əsasən, şəhərlərdə yaşayan və sənətkarlardan xırda ticarətçilərdən və qulluqçulardan ibarət ispan-hindi metisləri təbəqəsi yarandı. 17–18 əsrlərdə Afrikadan qulların gətirilməsi nəticəsində Argentinada zəncilər və mulatlar meydana gəldi. 18-ci əsrin sonlarında Argentinalıların mədəniyyətinin formalaşmasında maldar qauçoların böyük rolu oldu. Argentina cəmiyyətinin imtiyazlı ali təbəqəsini əslən metropoliyadan olanlar təşkil edirdi. Bu, yerli sakinlərin həm sayca, həm də iqtisadi cəhətdən güclənən qrupunun – ispan istilaçılarının ağdərili nəsilləri olan və əsasən, sahilyanı vilayətdə yaşayan kreolların narazılığına səbəb olurdu. 19-cu əsrin əvvəllərində Argentinalıların istiqlaliyyət uğrunda mübarizəsinə kreollar başçılıq etdilər. 19-cu əsrin son rübü – 20-ci əsrin əvvəllərində Avropadan (əsasən, İspaniya və İtaliyadan) kütləvi surətdə mühacirət edənlər Argentinalıların tərkibinə qatıldı. Avropalıların köməyilə pampanı məskunlaşdırmaq istəyən hökumətin siyasəti də bu prosesə rəvac verirdi. 1870–80-ci illərdə bir sıra hərbi ekspedisiyalar nəticəsində pampanın hindi əhalisi məhv edildi, ya da dağlara sıxışdırıldı. Qauçolar, Argentinanın şəhər və kənd əhalisinə qarışaraq mədəni münfəridliklərini itirdilər. 1914-cü ildə mənşəcə Avropadan olanlar Argentinalıların 30%-nı təşkil edirdi. İkinci dünya müharibəsi illərində və sonrakı illərdə sənayenin inkişafı ilə əlaqədar kənd yerlərindən şəhərlərə (əsasən, Buenos-Ayresə) əhalinin kütləvi axını baş verdi. Ayrı-ayrı etnik qruplardan ibarət olan və əsasən, Çakoda, And öndağlığında (Çili və Boliviya ilə sərhəddə) və Pataqoniyada yaşayan hindilər ilk dəfə əhalinin ümumi siyahıyaalınmasına daxil edildilər (2001). Ölkənin daxili vilayətlərində bir neçə etnoqrafik bölgə mövcuddur: şm.-q.-də naxışlı toxuculuq (parça, xalça və s.), göndəri məmulatı, şm.-ş.-də (Çako) zoomorf formalı polixrom keramika, sombrero toxunuşu, ağacdan, keramikadan, sümükdən və həsirdən dini səciyyəli kiçik plastika inkişaf etmişdir; c.-un toxuculuq məmulatında (ponço, örtük, çanta, kəmər) Çili araukanlarının təsiri əksini tapmışdır; pampadan qauçoların sənətkarlıq (metal, sümük, at qoşqusu üçün dəri emalı) və folklor ənənələri qorunub saxlanmışdır.

  İstinadlar

  1. ↑ 12“Arxivlənmiş surət”. 2012-07-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2009-04-02 .
  2. ↑”3218.0 – Instituto Nacional de Estadistica y Censos, Argentina, 2006-07″ (PDF) . INDEC. 2011-08-21 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2012-02-20 .

  Related posts:

  1. V sinif azrbaycan dili testlri
  2. X sinif azrbaycan dili edebiyyat proqrami
  3. Abdullayev n. orfoqrafiya v orfoepiya lüğti
  4. Abş immiqrasiyanın tənzimlənməsi