Azerbaycan sifahi xalq edebiyyati pasa efendiyev latin

3. Mövsüm nəğmələri ilin müxtəlif fəsilləri ilə bağlı oxunan nəğmələrdir.

Опытные
онлайн-репетиторы

Инфоурок › Другое › Статьи › Azərbaycan xalqının zəngin şifahi xalq ədəbiyyatı vardır. Yazılı ədəbiyyatda olduğu kimi, şifahi xalq ədəbiyyatı da üç növə ayrılır: 1. Lirik növ 2. Epik növ 3. Dramatik növ

Azərbaycan xalqının zəngin şifahi xalq ədəbiyyatı ədəbiyyatı vardır. Yazılı ədəbiyyatda olduğu kimi, şifahi xalq ədəbiyyatı da üç növə ayrılır: 1. Lirik növ 2. Epik növ 3. Dramatik növ

ŞİFAHI XALQ ƏDƏBİYYATI

Azərbaycan xalqının zəngin şifahi xalq ədəbiyyatı ədəbiyyatı vardır. Yazılı ədəbiyyatda olduğu kimi, şifahi xalq ədəbiyyatı da üç növə ayrılır:

1. Lirik növ

2. Epik növ

3. Dramatik növ

II Mahnılar

III Bayatılar

1. əmək n.

2. mərasim n.

3. mövsüm n.

4. qəhrəmanlıq n.

5. məişət n.

1. Əmək nəğmələri. Azərbaycan ərazisində yaşayan etnoslar və tayfalar müxtəlif peşə və sənətlə məşğul olmuşlar. Peşə və məşğuliyyətlər qədim insanların həyatında ta qədim dövrlərdən, insanların hələ yarımvəhşilik dövründən özünü göstərməəyə başlamışdır. Əcdadlarımız tarixin müxtəlif mərhələlərində bədii söz yaratmışlar. İlkin dövrdə bu nəğmələr müəyyən poetik ölçülərə malik olmamış, zaman keşdikcə ahəng, ritm, alliterasiya özünü göstərmiş, poetik üslubun elementləri yaranmış, daha sonralar isə kiçikhecalı qəliblər formalaşmışdır. Bu yaradıcılıq prosesi lirik növün ilkin poetik qəliblərini formalaşdırmış və bu elementlər daha çox əmək və məşğuliyyətlə bağlı nəğmələrdə qorunub saxlınmışdır. Əmək nəğmələri həyatın bir çox sahələrini əhatə etsə də, əkinçilik və maldarlıqla bağlı nəğmələr daha geniş yayılmışdır.

Holavarlar xalq poeziyasının ən qədim nümunələrindən olub biçinçi, cütcü həyatını tərənnüm edir. Bu nəğmələr əkinçilərin əmək prosesində yaratdıqları, ifa etdikləri nəğmələrdir. Onlarda məqsəd əməyi ritmləşdirmək və yüngülləşdirməkdən ibarət olmuşdur. Holavarlar oxunan zaman heç bir musiqi alətindən istifadə olunmur. Cütcünün yer əkən zaman heyvanların hərəkətinə, alətlərin çıxardığı səslərə, işin ahənginə uyğun olaraq oxunan holavarlar əvvəlcə çox bəsit olmuş, çox güman ki, “ho. hoo. ” formasında arası kəsilmədən təkrar olunmuşdur. Holavarlar yalnız əkinçinin mənəvi ehtiyacıını ödəyən mənzumələr olmamış, bu mahnılarda həm də arzu vı istəklər, zəmanədən şikayət, sevinc və kədər də ifadə olunmuşdur. Bu nəğmələrdə ictimai məzmun daha qabarıqdır:

Qaşqa kəlim boz, ala,

Tarlaya saldım yola.

Tək öküzlə iş aşmaz,

Öküz gərək cüt ola.

Sayaçı sözlər. Şifahi poeziyamıza ilk əmək nəğmələri kimi daxil olan sayaçı nəğmələrində qoyunçuluq həyatı tərənnüm olunur. Folklorumuzda qoyunçuluq təsərrüfatı ilə bağlı nümunələr məzmun və formaca daha rəngarəngdir:

Nənəm a nazlı qoyun,

Qırqovul gözlü qoyun,

Qatığı üzlü qoyun.

Qoyunçuluğun məhsuldarlığı və mənfəətli olması ona böyük və tükənməz qayğı və məhəbbət bəslənməsinə səbəb olmuşdur:

Nənəm a şişək qoyun,

Yunu bir döşək qoyun.

Bulamanı tez gətir,

Qırıldı uşaq qoyun.

2. Mərasim nəğmələri müxtəlif mərasimlərlə bağlı yaranmış nəğmələrdir. Ən geniş yayılmış növləri toy nəğmələri və ağılardır.

Qızıl üzük laxladı, Bostanda tağım ağlar,

Verdim anam saxladı. Dəymə, yarpağım ağlar

Anama qurban olum, Sağ durduqca mən özüm,

Məni tez adaxladı. Ölsəm, torpağım ağlar.

3. Mövsüm nəğmələri ilin müxtəlif fəsilləri ilə bağlı oxunan nəğmələrdir.

Üçü bizə yağıdır,

Üçü cənnət bağıdır.

Üçü yığar gətirər,

Üçü vurar, dağıdar.

4. Qəhrəmanlıq nəğmələri döyüş zamanı oxunan, döyüşçüləri qələbəyə ruhlandıran nəğmələrdir.

Hoydu, dəlilərim, hoydu

Yeriyin meydan üstünə!

Havadakı şahin kimi,

Tökülün al qanüstünə! (“Koroğlu”)

5. Məişət nəğmələrinə laylalar və oxşamalar daxildir .

Laylalar beşik başında anaların xüsusi ritm və ahənglə zümzümə etdiyi nəğmələrdir. Onlarda ananın körpəsinə dərin məhəbbəti, bu gününə, sabahına bəslədiyi ümidi əks olunur.

Laylaların başlıca xüsusiyyətlərindən biri odur ki, burada səslərin oxşarlığından ahəngdar ritm yaranır. Ana beşik başından ayrılsalar da, əmək prosesində laylanı davam etdirir. Bəzən isə sözləri təkrar etmədən belə ümumi ritmlə, zümzümə ilə həzin, ahəngdar musiqi yaranır.

Laylay beşiyim laylay,

Sən get şirin yuxuya

Çəkim keşiyin laylay.

Laylay balam, a laylay,

Gülüm, laylay, a laylay.

Oxşama uşağı oxşatma, əyləndirmək məqsədilə yaranmış, uşaq oyandıqdan sonra onu əzizləmək məqsədilə oxunmuşdur. Oxşamalar əzizləmələr, yaxud nazlamalar da adlanır. Ana öz körpəsini böyük sevinclə, canlı, oynaq bir dillə oxşayır, başqalarına da belə xoşbəxtlik arzulayır.

A Tanrı bundan beş dənə ver,

Göydə uçan quşlara ver.

Qarımış, qaralmışlara ver,

Evində qalmışlara ver.

Nəğmələrdən fərqli olaraq, mahnıların öz melodiyası olur. Mövzusuna görə həm məhəbbət, həm də ictimai-siyasi məzmunlu olur. “Üçtelli durna”, “Ahu kimi”, “Kəklik” kimi mahnılarda məhəbbət mövzusu, “Sona bülbüllər”, “Çalpapaq”, “Qadan alım” kimi mahnılarda isə ictimai motivlər üstünlk təşkil edir.

4 misradan, 7 hecadan ibarət lirik parçalardır. Aaba şəklində qafiyələnir, 1,2 və 4-cü misralar həmqafiyə, 3-cü misrası sərbəst olur. Məsələn:

Əzizim vətən yaxşı,

Geyməyə kətan yaxşı,

Gəzməyə qərib ölkə.

Ölməyə vətən yaxşı.

Ədəbiyyat:

1. Vaqif Vəliyev. Azərbaycan folkloru, Bakı, “Maarif”, 1985.

Paşa Əfəndiyev

Paşa Əfəndiyev — filologiya üzrə elmlər doktoru, professor, əməkdar elm xadimi.

Mündəricat

Paşa Şərif oğlu Əfəndiyev 1928-ci ildə Qax rayonunun İlisu kəndində anadan olmuşdur. 1946-cı ildə orta məktəbi medalla bitirmişdir. 1950-ci ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun dil və ədəbiyyat fakültəsini qırmızı diplomla bitirmişdir.

1954-cü ildə «Koroğlu» Azərbaycan xalqının qəhrəmanlıq dastanıdır» mövzusunda namizədlik dissertasiyasını, 1974-cü ildə «Azərbaycan folklorşünaslığının tarixi» mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir.

N.Tusi adına Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi kafedrasının müdiri işləmişdir.

Aşıq Molla Cümə yaradıcılığının ilk araşdırıcısı olmuşdur.

30-dan çox monoqrafiya və dərsliyin, 200-dən artıq elmi məqalənin müəllifidir [1] .

14 folklorşünas, 11 elmlər namizədi, 4 elmlər doktoru, professor hazırlamışdır.

“C.Cabbarlı və xalq yaradıcı-lığı”. Bakı, Yazıçı, 1985;
“S.Vurğun və xalq yaradıcılığı”. Bakı, Yazıçı, 1992.
Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı: Ali məktəb tələbələri üçün dərslik. Bakı, “Maarif”, 1992.
“Azərbaycan folklorşünaslığının tarixi”, 2006.
Azərbaycan folklorşünaslığının problemləri V. Bakı, “Elm və təhsil”, 2011. – 336 səh.

Atası Əfəndiyev Şərif Müslüm oğlu 45 ilin maarif xadimi, Əməkdar müəllim olub. Lenin ordeni, Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni və başqa medallarla təltif olunub. [2]

İstinadlar

↑ . 2012-05-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2010-10-15 .
↑ Paşa Əfəndiyev (2017). “Molla Cümə (həyatı və yaradıcılığı)” (PDF) (azərb.). “Ləman nəşriyyat poliqrafiya” . İstifadə tarixi: 2018-08-31 .

Avqust 01, 2021
Ən son məqalələr

Yanuş Kaminski

Yanuş Korçak

Yanvar

Yanvar hadisələri (Litva)

Yanya vilayəti

Yanüzənlər

Yanğın

Yanğın fotoqrafiyası

Yanğın fırtınası

Yanğınsöndürmə gəmisi

Ən çox oxunan

Məhəmməd Həsənov (professor)

Məhəmməd Olcaytu

Məhəmməd Osmani

Məhəmməd Osmanov

Məhəmməd Lamine Diabi

paşa, əfəndiyev, filologiya, üzrə, elmlər, doktoru, professor, əməkdar, xadimi, azərb, paşa, şərif, oğlu, əfəndiyev, doğum, tarixi, 1928doğum, yeri, ilisu, rayonu, azərbaycan, ssrelm, sahəsi, filologiya, elmləri, doktoru, professortəhsili, azərbaycan, dövlət, . Pasa Efendiyev filologiya uzre elmler doktoru professor emekdar elm xadimi Pasa Efendiyevazerb Pasa Serif oglu Efendiyev Dogum tarixi 1928Dogum yeri Ilisu Qax rayonu Azerbaycan SSRElm sahesi Filologiya elmleri doktoru professorTehsili Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Universiteti Mundericat 1 Heyati 2 Kitablari 3 Ailesi 4 IstinadlarHeyati RedaktePasa Serif oglu Efendiyev 1928 ci ilde Qax rayonunun Ilisu kendinde anadan olmusdur 1946 ci ilde orta mektebi medalla bitirmisdir 1950 ci ilde Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Institutunun dil ve edebiyyat fakultesini qirmizi diplomla bitirmisdir 1954 cu ilde Koroglu Azerbaycan xalqinin qehremanliq dastanidir movzusunda namizedlik dissertasiyasini 1974 cu ilde Azerbaycan folklorsunasliginin tarixi movzusunda doktorluq dissertasiyasini mudafie etmisdir N Tusi adina Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Universiteti Azerbaycan edebiyyati tarixi kafedrasinin mudiri islemisdir Asiq Molla Cume yaradiciliginin ilk arasdiricisi olmusdur 30 dan cox monoqrafiya ve dersliyin 200 den artiq elmi meqalenin muellifidir 1 14 folklorsunas 11 elmler namizedi 4 elmler doktoru professor hazirlamisdir Kitablari Redakte C Cabbarli ve xalq yaradici ligi Baki Yazici 1985 S Vurgun ve xalq yaradiciligi Baki Yazici 1992 Azerbaycan sifahi xalq edebiyyati Ali mekteb telebeleri ucun derslik Baki Maarif 1992 Azerbaycan folklorsunasliginin tarixi 2006 Azerbaycan folklorsunasliginin problemleri V Baki Elm ve tehsil 2011 336 seh Ailesi RedakteAtasi Efendiyev Serif Muslum oglu 45 ilin maarif xadimi Emekdar muellim olub Lenin ordeni Qirmizi Emek Bayragi ordeni ve basqa medallarla teltif olunub 2 Istinadlar Redakte AZERBAYCAN FOLKLORU SOBESI 2012 05 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 10 15 Pasa Efendiyev 2017 Molla Cume heyati ve yaradiciligi PDF azerb Leman nesriyyat poliqrafiya Istifade tarixi 2018 08 31 Menbe https az wikipedia org w index php title Pasa Efendiyev amp oldid 5738385, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.