Azerbaycan Respublikasinin tarixi

—-
1813-1828-ci ile qeder Azerbaycanda erazisi texminen 410 min kv. km idi.
1813-1828-ci illerde Azerbaycanda erazileri:
Iran esareti altindaki Cenubi Azerbaycan -sahesi texminen 280 min kv. km.
Rusiya esareti altindaki Simali Azerbaycan -sahesi texminen 130 min kv. km.
Rusiya esareti altindaki Derbend xanligi -sahesi 7 min kv. km.
1918-ci ilde Rusiyanin tezyiqi ile ermenilere verilmis Irevan xanligi -sahesi 9 min kv. km.
1918-1920-ci illerde Azerbaycanda Demokratik Respublikasinin quruldugu erazi -sahesi texminen 114 min kv. km.
1920-ci ilde ADR-i isgal eden rus sovet imperiyasinin bolusdurduyu Azerbaycan erazileri:
Ermenistan Sovet Sosialist Respublikasinin qismen nezaretine verilmis Zengezur,Goyce,Serur,Dereleyez,Dillican ve gurculeri qismen nezaretine verilen (Gurcustan Sovet Sosialist Respublikasi) Borcali -birlikde sahesi texminen 27.4 min kv. km.
1920-1991-ci illerde SSRi esareti altinda qalmis Azerbaycan Sovet Sosialist Respublikasinin erazisi -sahesi 86.6 min kv. km.
Bu tarixler bizde intiqam almaq, Veten torpaqlarini murdar ermeni tapdagindan xilas etmek ucun tarixi yaddas olmalidir.

Azerbaycan haqqinda qisa melumat

iDAREETME FORMASI- RESPUBLIKA
DOVLET BASCISI- PREZIDENT
PREZIDENT- ILHAM HEYDER OQLU ELIYEV(2003)
ALI QANUNVERICI ORQAN-MILLI MECLIS (BIRPALATALI PARLAMENT)
ALI ICRACI ORQAN- NAZIRLER KABINETI
BAS NAZIR- ARTUR RESIZADE(1996)
DIN- ISLAM(XRISTIAN,YEHUDI,VE BASQATERIQETLERDE MOVCUDDUR)
MILLI BAYRAM- RESPUBLIKA GUNU-28 MAY(1918), NOVRUZ BAYRAMI-21 MART
BMT(1992), AS(2001), MDB UZVU

1. YENI AZERBAYCAN-YAP(1993) YARADICISI VE ILK SEDRI H.E. ELIYEV HAZIRKI SEDRI I.H. ELIYEV(2003)
2.MUSAVAT PARTIYASI
3.XALQ CEBHESI PARTIYASI
4.MILLI ISTIQLAL PARTIYASI
5.AZERBAYCAN DEMOKRAT PARTIYASI
6.EDALET PARTIYASI
7.ANA VETEN PARTIYASI
8.SOSIAL-DEMOKRAT PARTIYASI
9.KENDLI PARTIYASI
10.DEMOKRATIK SAHIBKARLAR PARTIYASI
11.KOMMUNIST PARTIYASI
12.VETENDAS HEMREYLIYI PARTIYASI
13.AZERBAYCAN LIBERAL PARTIYASI
14.YURDDAS PARTIYASI

AZERBAYCAN RESPUBLIKASI YARANDIQI TARIX-28 MAY 1918
MUSTEQILLIK GUNU- 18 OKTYABR 1991
AVROPA TEHLUKESIZLIK VE EMEKDASLIQ TESKILATINA QOSULDUQU VAXT 30 YANVAR 1992
BIRLESMIS MILLETLER TESKILATINA DAXIL OLDUQU VAXT- 2 MART 1992
MUSTEQIL DOVLETLER BIRLIYINE DAXIL OLDUQU VAXT- 19 SENTYABR 1995
AVROPA SURASINA DAXIL OLDUQU VAXT_ 17 YANVAR 2001

INZIBATI ERAZI BOLGUSU;

NAXCIVAN MUXTAR RESPUBLIKASI. 59 RAYON

ERAZISI 86600 KM

1.QAFQAZ ALBANIYA DOVLETININ MEYDANA GELMESI-E.E. I ESR
2.ALBAN DOVLETININ IRAN TEREFINDEN ISQALI-IV ESR
3.SAH ISMAYILIN BASCILIQ ETDIYI SEFEVILER DOVLETI- XVI ESR
4.RUS IRAN MUHARIBESI NETICESINDE AZERBAYCANIN PARCALANMASI(1805-1813 VE 1826-1828). CENUBI AZERBAYCAN IRANA,
SIMALI AZERBAYCAN RUSIYAYA ILHAQ EDILIR-1828
5.SERQDE ILK OLARAQ AZERBAYCAN DEMOKRATIK RESPUBLIKASININ YARANMASI-1918
6.AZERBAYCAN SSSR-IN ELAN OLUNMASI-1920
7.ERMENISTANLA AZERBAYCAN ARASINDA DAQLIQ QARABAQ MUNAQISESI. AZERBAYCANIN 20% ERAZISI ERMENISTAN TEREFINDEN
ISQAL EDILIR-1988-1994
8. MUSTEQIL AZERBAYCAN RESPUBLIKASININ BERPA EDILMESI- AVQUST 1991

1939-3,2 MLN. NEFER ORTA YAS HEDDI
1959-3,7 MLN. NEFER KISILER-49 IL
1987-6,8 MLN. NEFER QADINLAR-51 IL
1998-7,7 MLN. NEFER HER MIN NEFERE GORE;
2003-8,2 MLN. NEFER DOQUM-13,9 USAQ
2008-8,62 MLN. NEFER OLUM- 5,7 OLUM

AZERBAYCANLILAR 95%,
RUSLAR, TALISLAR, LEZGILER,
KURDLER, YEHUDILER, AVARLAR,
GURCULER, VE SAIR MILLETLER YASAYIR

“AZERBAYCAN”, “VISKA”, “AZADLIQ”, “AYNA”,
“YENI MUSAVAT”, “525-CI QEZET”, “ZERKALO”,
“SES”, “EDALET”, “KUR” VE SAIR

AZERBAYCAN TELEQRAF AGENTLIYI-AZER TAC, “TURAN” VE SAIR

MULAYIMDEN SUPTROPIKE KECID, KONTINENTALA YAXIN
ORTA AYLIQ HERARET;YANVARDA;-10-3 C IYULDA; YUKSEK
DAQLIQ RAYONLARDA +5 C ARAN OVALIQLARINDA +27 C.
ILLIK YAQINTI-DAQLIQ VE DAQETEYI ZONALARDA 200MM-DEN
DUZENLIKLERDE-1200-1700 MM DEN

CAYLAR:
ESAS CAYLAR; KUR, ARAZ, COXLU MIQDARDA DAQ CAYLARI;
XRAMCAY, AQSTAFACAY, ESRIKCAY, SEMKIRCAY, ZEYEMCAY,
GENCECAY, AQSUCAY, HEKERICAY, ALAZAN CAY, ELICANCAY,
KISCAY, QARQARCAY, VILESCAY, VAYXIRCAY. VE SAIR.

OLKE ERAZISININ ESAS HISSESI BOYUK VE KICIK QAFQAZ
SIRA DAQLARININ ARASINDA YERLESIR. KUR CAYININ YUXARI AXINI
BOYUNDA ALCAQ DAQLAR, TEPELER VE COKEKLER.(EN BOYUYU ALAZAN-
HEFTERAN COKEKLIYI), ASAQI AXINDA MERKEZI VE SERQ ZONASINDA
KUR-ARAZ OVALIQI. QARABAQ, SIRVAN,MUQAN VE MIL DUZENLIKLERI
EKIN UCUN TARLALARDAN VE CEMENLIKLERDEN IBARETDIR. ORTA DAQLIQ
HISSELER COXLU CAY VADILERINE BOLUNMUSDUR. EN UCA NOQTE-
BAZARDUZU BOYUK QAFQAZDA(4485 sm)

KURORTLAR, SEFA OCAQLARI;
XEZERSAHILI ISTIRAHET ZONASI; “ABSERON”, “QARANQUS”, “BILGEH”,
SANATORIYALARI, NAFTALAN KURORTU, MASALLIDA VE KELBECERDE ISTISU
SANATORILERI, SUSA, HACIKEND, SEKI, ZAQATALA, LENKERAN,
MINGECEVIR ISTIRAHET ZONALARI VE TURIST BAZALARI

2 DOVLET, 4 OZEL TELEKANAL, DOVLET VE OZEL RADIO-
STANSIYALAR, EYALET TELERADIOYAYIMI

QARABAQDA AZIX MAQARASI(EN COX QEDIM INSAN MESKENI),
QOBUSTAN QAYALIQLARI, QEDIM QEBELE SEHERININ QALIQ-
LARI, CIRAQQALA, BEZZ QALASI, SUSA QALASI, ESKERAN
QALASI, KOROQLU QALASI, GENCE QALASININ QALIQLARI
VE SAIR VE ILAXIR
TEBII SERVETLER
;
NEFT, QAZ, DEMIR FILIZI, ELVAN METALLAR, MUXTELIF MEDEN MUALICE
SULARI: ISTISU, BADAMLI, TURS SU, VAYXIR,, SIRAB, NARZAN VE SAIR

OLKE ERAZISINDE TORPAQ ORTUYU RENBERENGDIR. BOYUK
VE KICIK QAFQAZIN ETEKLERINDE QARA. QONUR SABALIDI,
KUR-ARAZ OVALIQINDA ESASEN QUMLU, DUZLU, KUL TORPAQ-
LAR.
BITKI ORTUYU;
OLKENIN ERZAISI BITKI ORTUYU ILE COX ZENGINDIR. BOYUK VE KICIK
QAFQAZ DAQLARININ YAMACLARINDA BARLI MESELERDE; SABALID,QOZ,
VELES,FINDIQ,COKE,YEMISAN,CIR ARMUD,AQCAQAYIN,FISDIQ. TALIS DAQ-
LARINDA NADIR DEMIRAQACI. KUR BOYU TUQAY MESELERINDE; CINAR,
QOVAQ,GOYRUS, CIR NAR VE SAIR. ARAN DUZENLIKLERINDE MUXTELIF KOL
BITKILERI;YULQUN, BOYURTKEN, ZIRINC VE SAIR

VALYUTA;
PUL VAHIDI-MANAT=100 QEPIK
VALYUTA NEZARETI-MILLI BANK
EMISSIYA NEZARETI-MILLI BANK

PUL NISANLARI;
ESKINASLAR;100,50,20,10,5,1 MANAT
METAL SIKKELER;50,20,10,5,3,2,1
YENI PUL NISANLARI 2006-CI ILDEN DOVRIYEYE BURAXILMISDIR
umm-ADAMBASINA 3633 ABS DOLLARI(2007)
investisiya-UDM-UN 65,1%(2004)
infilasiya-4,6%(2004)
xarici borc-UDM-UN 18,9%(2004)
issizlik-(RESMI)-1,2%
ixracat-NEFT, QAZ(90%), ELVAN METALLAR,PAMPIQ,TEREVEZ, MEYVE.
idxal-ERZAQ MEHSULLARI,MASIN VE MEXANIZMLER,NEQLIYYAT AVADANLIQLARI,
AQAC EMALI MEMULATLARI

TICARET TEREFDASLARI;
ITALIYA,RUSIYA,CEXIYA,TURKIYE,ALMANIYA,CIN,MDB OLKELERI.

ILLIK HERBI XERCLER;
UDM-UN 2,1%

HEYVANLAR ALEMI;
QONUR AYI,DAQ KECISI,XALLI MARAL,CEYRAN,CUYUR,TULKU,
DOVSAN,QUNDUZ,PORSUQ,SINCAB.
QUSLAR ALEMI HEDSIZ DERECEDE ZENGINDIR;QIRQOVUL,
TURAC,KEKLIK,SULTAN TOYUQU,QU QUSU,ORDEK,QAZ,
MESE XORUZU,CULLUT,QARABATDAQ,QARATOYUQ,QARANQUS,
SIQIRCIN,ALABAXTA,GOYERCIN VE SAIR

ELM VE TEHSIL MUESSELERI;
BAKI DAXIL DEYIL.
GENCEDE KENDTESERRUFATI AKADEMIYASI, nAXCIVANDA
ELMLER AKADEMIYASININ FILIALI, SAMAXIDA ELMLER
AKADEMIYASININ ASTROFIZIKA RESEDXANASI, GENCE,
NAXCIVAN, LENKERAN, SUMQAYIT DOVLET UNIVERSITETI.

QORUQLAR;
GOYGOL,QARAYAZI,QIZILAQAC,LENKERAN-TALIS,MUQAN
DOVLET QORUQLARI.

TEATRLAR;
SUMQAYIT, GENCE, AQDAM, SUSA, SEKI,MINGECEVIR
DOVLET TEATRLARI.

DUNYA AZERBAYCANLILARININ UMUMILLI LIDERI
HEYDER ELIRZA OQLU ELIYEV
DUNYA OLKELERININ TARIXINDE UZAQGOREN MUDRIK SIYASI VE DOVLET XADIMLERI COX OLUB.LAKIN ONLARIN
HECDE HAMISI BUTOV BIR MILLETIN VAHID MILLI LIDERI ZIRVESINE CATA BILMEMISDIR.BU TARIXI XOSBEXTLIK
AZERBAYCAN XALQININ,BUTUN TURK DUNYASININ UMUMILLI LIDERI H,E,OQLU ELIYEVE NESIB OLMUSDUR.
HELE SAQLIQINDA IKEN XALQ ARASINDA BELE BIR HIKMET YARANMISDIR.”HEYDER-XALQ,XALQ-HEYDER”.HEYDER
AZERBAYCAN XALQININ OQLU,AZERBAYCAN MEMLEKETI ISE ATA HEYDERIN OVLADI IDI.
AZERBAYCAN DOVLETCILIYI TARIXININ COX MUHUM ZAMAN KESIYI BIRBASA BU MUDRIK INSANIN ADI ILE BAQLIDIR.
XX ESRIN 70-80-CI ILLERI AZERBAYCAN RESPUBLIKASININ CICEKLENME DOVRU OLUB. CUNKI BU DOVR BOYUK SIYASETCI
HEYDER ELIYEVIN AZERBAYCANA REBERLIK ETDIYI ILLERDIR
SOVET ITTIFAQI DAQILDIQDAN SONRA AZERBAYCANDA COX TEHLUKELI BIR VEZIYYET YARANMISDI;OLKE PARCALANMAQ,
VETENDASMUHARIBESI HEDDINE CATDIRILMISDI.HEYDER E,E YENE OZ XALQININ HARAYINA CATDI. AQLAGELMEZ DERECEDE
MUREKKEB XARICIVE DAXILI SIYASET SERAITINDE MUDRIK SIYASETCININ DAHIYANE GEDISLERI,BALANSLASDIRILMIS
SIYASETI AZERBAYCANI BUTEHLUKEDEN XILAS ETDI.OLKE DIRCELDI,QEDDINI DUZELTDI,SONRA SURETLI INKISAF YOLUNA
QEDEM QOYDU.AZERBAYCAN BU SEXSIN MUEYYEN ETDIYI AYDIN YOLLA MOHKEM ADDIMLARLA IRELLIYECEK

BAKI
SEHER XEZER DENIZININ SAHILINDE ABSERON YARIMADASININ CENUB AMFITEATRINDA YERLESIR.
HAQQINDA ILKIN MELUMAT ERAMIZIN EVVELLERINE AIDDIR.
EHALISI-2,1 MLN. NEFER(2000)
BAKI EVVELLER SIRVANSAHLARDOVLETININ,SONRADAN BAKI XANLIQININ, 1918-CI ILDE
AZERBAYCAN DEMOKRATIK CUMHURRUYYETININ,1920-CI ILDEN AZERBAYCAN SSR-IN,1991-CI ILDEN
MUSTEQIL AZERBAYCAN RESPUBLIKASININ PAYTAXTIDIR.
OZUNUN KARBOHIDROGEN SERVETLERINE GORE XIX ESRDEN BASLAYARAQ XARICI KAPITALIN DIQQETINI CELB EDIR.
NOBEL MANTASEV KIMI IRI KAPITALISLER OZ VAR DOVLETLERININ ESAS HISSESINI BAKI NEFTININ HESABINA ELDE
ETMISLER.SONRALAR cAR RUSIYASININ ESAS MINERAL YANACAQ MENBEYI OLUB.2-CI DUNYA MUHARIBESINDE SSRI-NIN
ALMAN FASIZMI UZERINDE QELEBESINDE MUSTESNA ROL OYNAMISDIR.MUSTEQIL AZERBAYCAN RESPUBLIKASI ELAN
EDILDIKDEN SONRA BAKI NEFTI (1918,1991)XALQIN MILLI SERVETINE CEVRILMISDIR.
SENAYESI: NEFTCIXARTMA,NEFAYIRMA,KIMYA,MASINQAYIRMA,RADIOLEK TRONIKA,YEYINTI,METAL EMALI,QAZ SENAYESI
BAKIDAN UC ESAS ISTIQAMETE DEMIRYOLU SAXELENIR; QERB ISTIQAMETINDE – GURCUSTAN RESPUBLIKASINA,CENUB
ISIQAMETINDE – IRAN ISLAM RESPUBLIKASINA,SIMAL ISTIQAMETINDE RUSIYA VE DIGER MDB OLKELERINE
BEYNELXALQ STANDARTLARA CAVAB VEREN BEYNELXAL HAVA LIMANI PAYTAXTI BIR COX DUNYA OLKELERININ BAS
SEHERLERI ILE ELAQENDIRIR. ISTANBUL,ANKARA,TEHRAN,MOSKVA,RUSIYANIN BIR COX BOYUK SEHERLERI,TIBLISI,
LONDON,PARIS,QAHIRE, NYU-YORK,VASINQTON VE S.
BAKI HEMDE IRI DENIZ LIMANIDIR.BEYNELXALQ LIMANA IRANDAN, RUSIYADAN, QAZAXISTANDAN, TURKMENISTANDAN
GELEN BOYUKSU TUTUMLU YUK VE SERNISIN GEMILERI YAN ALIR.
BOYUK IPEK YOLUNUNCOX MUHUM QOVSAQINDA YERLESEN BAKINI SOSSE YOLLARI MDB OLKELERININ HAMISI VE BIR
SIRA DUNYA OLKELERI ILE BIRLESDIRIR. BURADAN RUSIYANIN 20-DEN COX SEHERINE AVTOBUS MARSURUTLARI ISLEYIR
SEHER NEQLIYYATI;METRO(1967-CI ILDEN ISLEYIR, 18 STANSIYASI VAR,GUN ERZINDE 450 MIN SERNISIN DASIYIR)
AVTOBUS, ELEKTRIK QATARLARI.
ELM MUESSISELERI; MILLI ELMLER AKADEMIYASI,NEFT AKADEMIYASI,INCESENET AKADEMIYASI,POLIS AKADEMIYASI,
MILLI ELMLER AKADEMIYASININ SAHELER UZRE ELMI TEDQIQAT INSTUTLARI VE ELM MERKEZLERI, ELM-ISTEHSALAT
BIRLIKLERI,MILLI MUSIQI AKADEMIYASI.
TEHSIL MUESSISELERI;BAKI DOVLET UNIVERSITETI,AZERBAYCAN DOVLET IQTISAD UNIVERSITETI,AZERBAYCAN DOVLET
PEDAQOJI UNIVERSITETI,POLITEXNIK,ARXITEKTURA-INSAAT MUHENDISLER UNIVERSITETI,XARICI DILLER UNIVERSITETI,
INCESENET UNIVERSITETI,SLAVYAN UNIVERSITETI,KONSERVATORIYA, COXLU SAYDA OZEL UNIVERSITETLER, KOLLECLER.
MUZEYLER;30-DAN COX MUZEY; TARIX MUZEYI,INCESENET MUZEYI,XALCA MUZEYI,AZERBAYCAN EDEBIYYAT TARIXI
MUZEYI,ACIQ SEMA ALTINDA SIRVANSAHLAR TARIX-ETNOQRAFIYA MUZEY KOMPILEKSI,GORKEMLI SEXSIYYETLERIN EV
MUZEYLERI.
TEATRLAR;SEHERIN MEDENI HEYATINDA TEATRLAR MUHUM YER TUTUR. C.CABBARLIADINA AKADEMIK MILLI DRAM
TEATRI, M.F.AXUNDOV ADINA AKADEMIK OPERE VE BALET TEATRI,S.QURBANOV ADINA MUSIQILI KOMEDIYA TEATRI,
S.VURQUN ADINA RUS DRAM TEATR, GENC TAMASICILAR TEATRI,GENCLER TEATRI,BELEDIYYE TEATRI,KAMERA TEATRI,
IREVAN AZERBAYCAN DOVLET DRAM TEATRI,PANTOMIMA TEATRI VE SAIR.
KONSERT-TAMASA SALONLARI; H.ELIYEV ADIAN RESPUBLIKASARAYI,BAKI DOVLET SIRKI, IDMAN KONSERT SALONU,
M.MAQOMAYEV ADINA AZERBAYCAN DOVLET FILARMONIYASI,M. SEHRIYAR ADINATAMASA SALONU,U.HACIBEYOV ADINA DOVLET
KONSERVATORIYASININ KONSERT ZALI.
BAKIDA 1926-CI ILDE RADIO,1956-CI ILDE TELEVIZIYA VERLISLERI YAYIMLANMAQA BASLAMISDIR.
XX ESRIN BIR COX SEXSIYYETLERI BAKIDA DOQULMUS, YASAYIB YARATMISLAR;DUNYA ELMININ KORIFEYI LANDAU,
MESHUR VIOLENCELIST RASTROPOVIC, AZERBAYCAN MILLI OPERASININ ATASI U.HACIBEYOV, BOYUK BESTEKARLAR;
Q.QARAYEV, M. MAQAMOYEV, T.QULIYEV,F.EMIROV,A.MELIKOV,SERQDE ILK OPERA YAZAN QADIN BESTEKAR S. AXUNDOVA,
KORIFEY SENETKARLAR;BULBUL, XAN SUSINSKI, SOVKET ELEKBEROVA;
YAZICILAR;C.MEMMEDQULUZADE, M.S.ORDUBADI, S.VURQUN;
RESSAM VE HEYKELTERASLAR; S.BEHLULZADE, M.ABDULLAYEV, M.REHMANZADE, C.QARYAQDI, O.ELDAROV;
TEATR VE KINO XADIMLERI; N.EREBLINSKI, M.ELIYEV, A.ISDGENDEROV, M.MEMMEDOV, H.QUBBANOVA,N.ZEYNALOVA.

MEMARLIQ ABIDELERI;
ICERI SEHER TARIX-MEMARLIQ QORUQU(SIRVANSAHLAR SARAYI ANSANBIL-MUZEYI, QIZ QALASI-IX ESR, QALA
DIVARLARIIX-XII ESRLER, CUME MESCIDI VE SAIR),TARIX, INCESENET MUZEYLERININ,OPERA VE BALET TEATRININ,
BAKI SOVETININ9ICRA HAKIMIYYETI),ELMLER AKADEMIYASININ REYASET HEYETININ, ELYAZMALAR INSTITUNUN, NIGAH
SARAYININ BINALARI.

PARKLAR VE BAQLAR;
DENIZ KENARINDA MILLI PARK, YUXARI BULVAR PARKI, FEVVARELER BAQI, FILARMONIYA BAQI, DAQUSTU PARK, NIZAMI
ADINA PARK, BOTANIKA BAQI, NEBABET BAQI, H.ELIYEV PARKLARI, Z.ELIYEVA PARKI VE BASQA BAQLAR.

HEYKELLER;
FEVVARELER BAQINDA NIZAMININ,FUZULI MEYDANINDA FUZULININ, ISTIQLAL KUCESINDE M.E.SABIRIN, DAQLILAR
MEHELLESINDE N.NERIMANOVUN, VAQZALYANI BAQDA S.VURQUNUN, VAQZAL MEYDANINDA C.CABBARLININ, E VAHIDIN
HEYKELLERI.

AZERBAYCANI DUNYAYA TANIDDIRAN XADIMLERIN BEZILERI;
1.NIZAMI GENCEVI(1141-1209)(DAHI AZERBAYCAN SAIRI)
2.MEHEMMED FUZULI(1494-1556)(DAHI AZERBAYCAN SAIRI)
3.SAH ISMAYIL XETAI(1486-1524)(GORKEMLI SAIR,DOVLET XADIMI)
4.IMADEDDIN NESIMI(1369-1417)(BOYUK AZERBAYCAN SAIRI)
5.NATEVAN(1832-1897)(GORKEMLI SAIRE)(DOVLET XADIMI)
6.MIRZE FETELI AXUNDOV(1812-1878)(AZERBAYCAN DRAMATURQIYASININ BANISI,MUTEFEKKIR)
7.CELIL MEMMEDQULUZADE(1866-1932)(BOYUK DEMOKRAT YAZICI,”MOLLA NESREDDIN”SATIRIK JURNALININ YARADICISI)
8.HUSEYN CAVID(1882-1941)(GORKEMLI SAIR-DRAMATURQ)
9.SEMED VURQUN(1906-1956)(XX ESRIN BOYUK SAIRI)
10.UZEYIR HACIBEYOV(1885-1948)(BESTEKAR(SERQDE ILK OPERANIN BANISI))
11.CEFER CABBARLI(1899-1934)(GORKEMLI AZERBAYCAN DRAMATURQU)
12.MIRZE ELEKBER SABIR(1862-1911)(BOYUK SATIRIK SAIR)

QEDIM SEHERLER
1.NAXCIVAN
2.SUSA
3.GENCE
4.SAMAXI
5.SEKI
6.YEVLAX

Azerbaycan Respublikasinin tarixi

—-
1813-1828-ci ile qeder Azerbaycanda erazisi texminen 410 min kv. km idi.
1813-1828-ci illerde Azerbaycanda erazileri:
Iran esareti altindaki Cenubi Azerbaycan -sahesi texminen 280 min kv. km.
Rusiya esareti altindaki Simali Azerbaycan -sahesi texminen 130 min kv. km.
Rusiya esareti altindaki Derbend xanligi -sahesi 7 min kv. km.
1918-ci ilde Rusiyanin tezyiqi ile ermenilere verilmis Irevan xanligi -sahesi 9 min kv. km.
1918-1920-ci illerde Azerbaycanda Demokratik Respublikasinin quruldugu erazi -sahesi texminen 114 min kv. km.
1920-ci ilde ADR-i isgal eden rus sovet imperiyasinin bolusdurduyu Azerbaycan erazileri:
Ermenistan Sovet Sosialist Respublikasinin qismen nezaretine verilmis Zengezur,Goyce,Serur,Dereleyez,Dillican ve gurculeri qismen nezaretine verilen (Gurcustan Sovet Sosialist Respublikasi) Borcali -birlikde sahesi texminen 27.4 min kv. km.
1920-1991-ci illerde SSRi esareti altinda qalmis Azerbaycan Sovet Sosialist Respublikasinin erazisi -sahesi 86.6 min kv. km.
Bu tarixler bizde intiqam almaq, Veten torpaqlarini murdar ermeni tapdagindan xilas etmek ucun tarixi yaddas olmalidir.

AzərbayCANIM

Azerbaycan Respublikasının qısa tarixi, coğrafi mövqeyi, serhedleri.

İyul 19, 2007 tarixində, saat 4:29 axşam | Kateqoriya:Azərbaycan, Uncategorized | Bir şərh yazın

Qedim Azerbaycan torpağı Ön Asiyada yerleşir ve Qafqaz dağlarının cenub-şerq hisselerinden Urmiya gölünün cenub ve cenub-şerqindeki dağlıq erazilere qeder olan saheleri ehate edir. Onun sahesi 200 min km2 -den artıqdır. Azerbaycan bütövlükde şimal ve hemçinin şerq yarımküresinde yerleşir. Avropadan Merkezi ve Şerqi Asiya ölkelerine geden bir sıra mühüm beynelxalq ehemiyyetli yollar Azerbaycan erazisinden keçir. Azerbaycan torpağı Böyük Qafqazın cenub-şerq hissesini, Kiçik Qafqazın böyük hissesini, onlar arasında yerleşen Kür-Araz ovalığını, bir qeder cenubdakı Talış, Savalan, Qaradağ, Bozquş silsilelerini, İran yaylasının bir hissesini ehate edir. Tarix boyu Azerbaycanın serhedleri yadelli qesbkarların müdaxilesine meruz qalmışdır. Qedim zamandan Azerbaycan xalqı öz torpağını romalılardan, ereblerden, monqollardan ve başqa yadelli basqınçılardan qorumağa mecbur olmuşdur. Rusiyanın Şimali Azerbaycanı zebt etmesi ve İranla Rusiya arasındakı Gülüstan (1813-cü il) ve Türkmençay (1828-ci il) müqavileleri Azerbaycanı 2 hisseye böldü. Cenubi Azerbaycan İranın, Şimali Azerbaycan ise Rusiyanın terkibine qatıldı. 1918-ci il may ayının 28-de Şimali Azerbaycan erazisinde Azerbaycan Demokratik Respublikası (ADR) yaradıldı. O zaman onun erazisi 114 min km2-e yaxın, serhedlerinin uzunluğu ise 3500 kmden çox idi. Lakin 1920-ci ilde bolşevik Rusiyası ADR-in erazisini zebt etdikden sonra burada Sovet hakimiyyetini qurdu. 1924-cü ilde Azerbaycan SSR-in qedim Göyce, Zengezur mahalları Ermenistana verildi. Azerbaycanın en füsunkar guşesi olan Qarabağın dağlıq hissesinde ermenilere muxtariyyet verilerek DQMV yaradıldı. Sovet hakimiyyeti illerinde 28 min km2-e qeder erazi Azerbaycan SSR-den alınaraq qonşu respublikalara verilmişdir. 1991-ci il oktyabrın 18-de Azerbaycan SSR erazisinde 71 ilden sonra yeniden Azerbaycan Respublikası berqerar oldu. Hazırda Azerbaycan Respublikasının sahesi 86,6 min km2-dir. Respublikanın erazisi şimaldan cenuba teqriben 400 km., qerbden şerqe ise 500 km. mesafede uzanır, 380 25’- 410 55’ şimal enlikler, 440 50’- 500 51’ şerq uzunluqları arasında yerleşir. Azerbaycan Respublikası 5 ölke ile hemserheddir. Onun serhedlerinin ümumi uzunluğu 3472 km-dir. Ölkemiz şimalda Rusiya ile (serheddin uzunluğu 391 km.), şimal-qerbde Gürcüstanla (471 km.), qerbde Ermenistanla (1007 km.), cenubda İranla (765 km.), cenub-qerbde Türkiye (13 km.) ve şerqde Xezer denizi ile (825 km.) hemserheddir. 2003-cü il yanvar ayının 1-ne olan melumata göre Azerbaycan Respublikasının ehalisi 8202,5 min nefer olmuşdur. Respublikamızın paytaxtı Bakı şeheri Abşeron yarımadasında, Xezer denizinin Bakı buxtasının sahilinde yerleşir. 2003-cü il yanvar ayının 1-ne olan melumata göre Bakı şeherinin ehalisi 1828,8 min. nefer teşkil etmişdir. Cenubi Qafqazın en böyük şeheri olan Bakı iri neqliyyat qovşağı olmaqla beraber, hem de senayenin inkişaf etmiş müxtelif sahelerini özünde cemleşdirmesi ile seciyyelenir. Burada esasen neftqazçıxarma, neft emalı, neft maşınqayırması, tikinti, yeyinti, yüngül senaye saheleri ve sair inkişaf etmişdir. Şeherde hemçinin çxlu sayda elm, tehsil müessiseleri, teatrlar ve diger mededniyyet, hemşinin turizm obyektleri fealiyyet gösterir.

Bakı şeheri öz tarixi keçmişi ile de böyük maraq doğurur. Şeherin özünde ve etraf qesebelerde yerleşen, esasen bizim eranın IV-VIII esrlerine aid olan tarixi medeniyyet abideleri turistleri özüne celb eden sahelerdir.

Azerbaycan Respublikasinin tarixi

Azerbaycan haqqinda qisa melumat

Azerbaycan Respublikasinin tarixi

AzərbayCANIM

Azerbaycan Respublikasının qısa tarixi, coğrafi mövqeyi, serhedleri.

Похожие статьи

Related posts: