Azerbaycan xalq rəqsləri

Ritminə görə rəqslər 3 cür olur:

Azərbaycan rəqsləri

Azərbaycan rəqsləri — özündə qədim və zəngin tarixi daşıyır. Eramızdan 2–3 min il əvvəl, tunc dövründə Azərbaycanda rəqs sənəti insanların məişətində, adət-ənənəsində müəyyən mövqe tutub. Bu, araşdırmalar nəticəsində məlum olub.

Mündəricat

• 1 Azərbaycanda rəqs sənəti
• 2 Xalq rəqslərinin nota salınması
• 3 Azərbaycan rəqslərinin özəllikləri
  • 3.1 Qadın rəqsləri
  • 3.2 Kişi rəqsləri

  Azərbaycanda rəqs sənəti Redaktə

  Dünyanın bir çox inkişafda olan ölkələrində olduğu kimi, Azərbaycanda da sadə və ibtidai xalq musiqi alətləri meydana gəlməzdən çox-çox əvvəl rəqs tamaşaçıların çəpik çalmaları ilə əldə edilən ritmik zərblərin mahiyyəti ilə yaranıb. Müxtəlif peşələrlə, hətta ovçuluqla məşğul olan tayfalar öz sehirli ayinlərini çeviklik, qıvraqlıq, insan gücünü nümayiş etdirən plastik hərəkətlərdən ibarət reqslərlə həyata keçirirdilər. Beləliklə, dünyanın bir çox yerlərində olduğu kimi, Azərbaycanda da rəqs sənətinin müxtəlif növləri və janrları öz mahiyyətini şifahi xalq ədəbiyyatının bir qolu olan xalq rəqslərindən götürüb. Rəqs sənəti xalqın iqtisadi, ictimai və mənəvi həyatında meydana gələn dəyişikliklərlə əlaqədar olaraq yeni məzmun və istifadə vasitələri əldə edir.

  Azərbaycan xalq rəqsləri tariximizlə ayrılmaz surətdə bağlı olub, onun milli xüsusiyyətini, həm də həyat və məişətini özündə əks etdirir. Bu da ölkənin tarixində, mədəniyyətində rəqs sənətinin nə dərəcədə böyük əhəmiyyətə malik olduğunu göstərir.

  Milli rəqslərimizə xas olan və onu başqa xalqların rəqslərindən fərqləndirən səciyyəvi cəhətlər sözsüz ki var. Azərbaycanıın tanınmış rəqqaslarından olan Əminə Dilbazi, Afaq Məlikova, Roza Xəlilova, Böyükağa Məmmədov və başqaları öz ifalarında milli elementləri qoruyub saxlamaqla Milli rəqsi xeyli inkişaf etdirə biliblər. Bu rəqslər vasitəsilə hər kəs öz daxilində mənini tapır, xalqına məxsus olan mənəvi-əxlaqi dəyərləri dərk edə bilər. [1]

  Xalq rəqslərinin nota salınması Redaktə

  Azərbaycan rəqslərinin nota salınması və nəşri 1930-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının Elmi-Tədqiqat Musiqi Kabinetinin yaradılmasından sonra mümkün oldu. Bu Kabinet xalq musiqisinin, eləcə də rəqslərin toplanması və nota yazılmasına aid iş planını sözü gedən vaxtdan həyata keçirməyə başlayır. Məşhur müğənni, xalq musiqisinin dərin bilicisi Bülbül bu elmi-tədqiqat kabinetinə rəhbərlik edirdi. Onun E.T.M.K-nin işində, folklorun toplanıb çap olunmasında müstəsna xidmətlərini qeyd etmək lazımdır.

  İlk toplunun çapı 1937-ci ilə aiddir. “Azərbaycan rəqs havaları” adlanan bu toplu Səid Rüstəmov tərəfindən hazırlanıb [2] . Məcmuəyə 30 rəqs daxil edilib. Bunlar ən məşhur rəqslərdir. Bu gun də həmin rəqslər öz təravətini itirməyib. Bu məcmuə S. Rüstəmov tərəfindən 1950-ci ildə yenidən redaktə edilmiş və nəşr olunmuşdur (Bakı, Azərbaycan Dövlət musiqi nəşriyyatı).

  1951-ci ildə Azərbaycan Dövlət Musiqi nəşriyyatı tərəfindən Tofiq Quliyev, Zakir Bağırov və Məmməd Saleh Ismayılovun not yazılarına əsasən “Azərbaycan xalq rəqsləri” toplusu buraxıldı [3] . Toplunu redaktə edən və ona ön söz yazan bəstəkar S. Rüstəmov idi. Bu məcmuəyə qədim xalq rəqsləri daxil edilmişdi.

  1954-cü ildə Rauf Hacıyev zurnaçı Əli Kərimovun çalğısından “Sünbülü” və “Yarış” rəqslərini nota salıb və piano üçün işləyib. Bu rəqslər əsasən konsert pyesi kimi maraq doğurur. [4]

  Azərbaycan rəqslərinin özəllikləri Redaktə

  Melodik quruluşu etibarı ilə azəri məqamları əsasında yaradılan Azərbaycan xalq oyun havaları bir qayda olaraq ritmik ardıcıllığa və müəyyən ölçünün (vəznin) daimi surətdə təkrarlanmasına əsaslanır.

  Azərbaycan rəqslərinin ritmik çevrəsi bir çox hallarda daxilən ikiqisimli zərblə üçqisimli zərbin ardıcıl surətdə növbələşməsi əsasında təşkil olunur. Yəni əsas etibarilə əksərən 6/8 (ikiqisimli) musiqi ölçüsündə olan eyni oyun havasının ritmik quruluşu 3/4 (üçqisimli) ölçü ilə növbələşir. Bu da Azərbaycan xalq rəqslərinin orijinallığını və gözəl bir xüsusiyyətini təşkil edir [5] .

  Qadın rəqsləri Redaktə

  Bir qayda olaraq, Azərbaycan qadın rəqsləri üç hissədən ibarət olub quş pərvazını, nazlı sonaların süzən hərəkətlərini xatırladır:

  • birinci — dövrə boyu sürətlə gediş,
  • ikinci — lirik hissə. Bir nöqtədə dayanaraq rəqsi davam etdirmək — “süzmək”, bu hissədə ayaqlar, demək olar ki, hərəkətsiz qalır, gövdənin yuxarı hissəsi isə öz özündən nazlanır kimi ədalar göstərir.
  • üçüncü — yenə dövrə boyu sürətlə, təntənəylə və böyük coşqunluqla gəziş.

  Keçmişdə qadınlar uzun tumanda gəzdikləri üçün rəqs hərəkətlərinin texnikası çox da inkişaf edə bilmirdi. Buna görə bütün diqqət bədənin yuxarı hissəsinin: qolların, çiyinlərin, başın və üzün (qaş-gözün) hərəkətlərinin gözəlliyinə verilirdi. Azərbaycan rəqslərində qolların vəziyyətləri olduqca mükəmmləl işlənmiş və yüksək dərəcəyə qaldırılmışdır. [6]

  Kişi rəqsləri Redaktə

  Qadın rəqslərindən fərqli olaraq, kişi rəqslərində ayaqların hərəkət texnikası böyük rol oynayır və o qədər inkişaf etdirilir ki, rəqqaslar asanlıqla barmaq üstdə dayana bilirlər. Bu cəhətdən Qazağı rəqsi çox səciyyəvidir.

  2013-cü ildə buraxılmış poçt markasında “Tərəkəmə” rəqsi

  Azərbaycan xalq rəqsləri, bir sıra müxtəlif rəqslər ki nəsildən nəsilə xalq arasında qalıb və getdikcə inkişaf edib. Bunların bəzisi əslində dini mərasim üçün və ya müharibəyə hazırlığı üçün yaradılsada sonralar yalnız şənlik məclislərində göstəriliblər.

  Azərbaycan xalq rəqslərinə “Qazağı”, “Heyvagülü”, “Lalə”, “Qızılgül”, “İnnabı” və sairələrini misal gətirə bilərik. Bununla yanaşı “Dərbəndi”, “Aşqabadi”, “Əsgərani”, “Qars” və digər milli rəqslərimiz də var ki, onlar Azərbaycanın coğrafi adlarını özündə yaşadırlar. Azərbaycan xalq oyun havası olan “Şalaxo” isə şən, nillli, qıvraq rəqs musiqisidir. Bu sözün mənası şalaxo-şələküm (daha dəqiq desək, şələkə yüküm) sözü uzun illər ərzində çox dəyişilərək təhrif olunub.

  Mövzusuna görə rəqslər 6 yerə bölünür:

  • mərasim rəqsləri — toy, bayram, önəmli olayla bağlıdır:
    • bayram rəqsləri — Novruz bayramıyla bağlı olan Novruzu, Kos-kosa, Xıdır İlyas, Qodu-qodu rəqsləri
    • toy rəqsləri — çalınan Məzəli rəqs, Qıtqılıda, Mirzəyi, Vağzalı
    • siyasi-iqtisadi həyatla bağlı — Aeroplanı, Ekspress, Torqsin.
    • uşaqlar üçün — Bənövşə, Bir quşum var,
    • lirik
    • əşyalarla rəqs — Qavalla rəqs, Yaylığım, Nəlbəki, Xonça, Dəsmalı, Xəkəndazı.
    • təbiətə həsr olunmuş — Turacı, Ceyranı, Şalaxo, Keçməməsi, Qafqazı, Lalə, Qusarçay və b.
    • məzəli, satirik
    • etiraz rəqsləri.

    Məmməd Saleh İsmayılov bütün rəqsləri ifa tərzinə görə üç qrupa bölür:

    • tək (solo)
    • cüt (duet)
    • kollektiv (qrup).

    Ritminə görə rəqslər 3 cür olur:

    • ağır, aram — Mirzəyi, Turacı, Uzundərə və s. — əsasən yaşlı qadın ya kişilər tərəfindən oynanılır.
    • yüngül şən — Tərəkəmə, Brilliant (rəqs), Ceyranı və. — əsasən gənc qadın ya kişilər tərəfindən oynanılır.
    • cəld — Qaytağı, Ləzginka, Qazağı, Xançobanı[9] .

    Bəzi rəqslərin adı hərəkətlərlə bağlıdır: Süzmə, Kəsmə, Atlanma, Çolağı.

    Bayram Hüseynli musiqi müşayiətinə görə rəqsləri 3 yerə ayırır:

    • vokal (səsli) — ən qədim rəqs forması
    • vokal-instrumental (səsli-çalğılı)
    • instrumental (çalğılı) — rəqsin ən çağdaş inkişaf aşaması.

    Filmoqrafiya Redaktə

    1. Abşeron ritmləri (film, 1970)
    2. Afrika görüşləri (film, 1961)
    3. Azərbaycan incəsənəti (film, 1970)
    4. Bakı Xoreoqrafiya Məktəbi 2005 (film, 2005)
    5. Beş dəqiqəlik konsert (film, 1941)
    6. Doğma torpaq, Azərbaycan (film, 1960)
    7. Güllələnmiş heykəllər (film, 2002)
    8. Qafqaz rəqsi (film, 1898)
    9. Xalq təranələri (film)
    10. Mahnı qanadlarında (film, 1972)
    11. Məktuba cavab (film, 1944)
    12. Nəğməkar torpaq (film, 1981)
    13. Sahilsiz gecə (film, 1989)
    14. Sevinc (film, 1968)
    15. Suvenir (film, 1972)
    16. Şur (film, 1967)
    17. Toyda görüş (film, 1970)
    18. Ulduz (film, 1964)

    Azərbaycan rəqsləri

    Azərbaycan rəqsləri — özündə qədim və zəngin tarixi daşıyır. Eramızdan 2–3 min il əvvəl, tunc dövründə Azərbaycanda rəqs sənəti insanların məişətində, adət-ənənəsində müəyyən mövqe tutub. Bu, araşdırmalar nəticəsində məlum olub.

    Mündəricat

    • 1 Azərbaycanda rəqs sənəti
    • 2 Xalq rəqslərinin nota salınması
    • 3 Azərbaycan rəqslərinin özəllikləri
      • 3.1 Qadın rəqsləri
      • 3.2 Kişi rəqsləri

      Azərbaycanda rəqs sənəti

      Dünyanın bir çox inkişafda olan ölkələrində olduğu kimi, Azərbaycanda da sadə və ibtidai xalq musiqi alətləri meydana gəlməzdən çox-çox əvvəl rəqs tamaşaçıların çəpik çalmaları ilə əldə edilən ritmik zərblərin mahiyyəti ilə yaranıb. Müxtəlif peşələrlə, hətta ovçuluqla məşğul olan tayfalar öz sehirli ayinlərini çeviklik, qıvraqlıq, insan gücünü nümayiş etdirən plastik hərəkətlərdən ibarət reqslərlə həyata keçirirdilər. Beləliklə, dünyanın bir çox yerlərində olduğu kimi, Azərbaycanda da rəqs sənətinin müxtəlif növləri və janrları öz mahiyyətini şifahi xalq ədəbiyyatının bir qolu olan xalq rəqslərindən götürüb. Rəqs sənəti xalqın iqtisadi, ictimai və mənəvi həyatında meydana gələn dəyişikliklərlə əlaqədar olaraq yeni məzmun və istifadə vasitələri əldə edir.

      Azərbaycan xalq rəqsləri tariximizlə ayrılmaz surətdə bağlı olub, onun milli xüsusiyyətini, həm də həyat və məişətini özündə əks etdirir. Bu da ölkənin tarixində, mədəniyyətində rəqs sənətinin nə dərəcədə böyük əhəmiyyətə malik olduğunu göstərir.

      Milli rəqslərimizə xas olan və onu başqa xalqların rəqslərindən fərqləndirən səciyyəvi cəhətlər sözsüz ki var. Azərbaycanıın tanınmış rəqqaslarından olan Əminə Dilbazi, Afaq Məlikova, Roza Xəlilova, Böyükağa Məmmədov və başqaları öz ifalarında milli elementləri qoruyub saxlamaqla Milli rəqsi xeyli inkişaf etdirə biliblər. Bu rəqslər vasitəsilə hər kəs öz daxilində mənini tapır, xalqına məxsus olan mənəvi-əxlaqi dəyərləri dərk edə bilər. [1]

      Xalq rəqslərinin nota salınması

      Azərbaycan rəqslərinin nota salınması və nəşri 1930-cu illərdə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının Elmi-Tədqiqat Musiqi Kabinetinin yaradılmasından sonra mümkün oldu. Bu Kabinet xalq musiqisinin, eləcə də rəqslərin toplanması və nota yazılmasına aid iş planını sözü gedən vaxtdan həyata keçirməyə başlayır. Məşhur müğənni, xalq musiqisinin dərin bilicisi Bülbül bu elmi-tədqiqat kabinetinə rəhbərlik edirdi. Onun E.T.M.K-nin işində, folklorun toplanıb çap olunmasında müstəsna xidmətlərini qeyd etmək lazımdır.

      İlk toplunun çapı 1937-ci ilə aiddir. “Azərbaycan rəqs havaları” adlanan bu toplu Səid Rüstəmov tərəfindən hazırlanıb [2] . Məcmuəyə 30 rəqs daxil edilib. Bunlar ən məşhur rəqslərdir. Bu gun də həmin rəqslər öz təravətini itirməyib. Bu məcmuə S. Rüstəmov tərəfindən 1950-ci ildə yenidən redaktə edilmiş və nəşr olunmuşdur (Bakı, Azərbaycan Dövlət musiqi nəşriyyatı).

      1951-ci ildə Azərbaycan Dövlət Musiqi nəşriyyatı tərəfindən Tofiq Quliyev, Zakir Bağırov və Məmməd Saleh Ismayılovun not yazılarına əsasən “Azərbaycan xalq rəqsləri” toplusu buraxıldı [3] . Toplunu redaktə edən və ona ön söz yazan bəstəkar S. Rüstəmov idi. Bu məcmuəyə qədim xalq rəqsləri daxil edilmişdi.

      1954-cü ildə Rauf Hacıyev zurnaçı Əli Kərimovun çalğısından “Sünbülü” və “Yarış” rəqslərini nota salıb və piano üçün işləyib. Bu rəqslər əsasən konsert pyesi kimi maraq doğurur. [4]

      Azərbaycan rəqslərinin özəllikləri

      Melodik quruluşu etibarı ilə azəri məqamları əsasında yaradılan Azərbaycan xalq oyun havaları bir qayda olaraq ritmik ardıcıllığa və müəyyən ölçünün (vəznin) daimi surətdə təkrarlanmasına əsaslanır.

      Azərbaycan rəqslərinin ritmik çevrəsi bir çox hallarda daxilən ikiqisimli zərblə üçqisimli zərbin ardıcıl surətdə növbələşməsi əsasında təşkil olunur. Yəni əsas etibarilə əksərən 6/8 (ikiqisimli) musiqi ölçüsündə olan eyni oyun havasının ritmik quruluşu 3/4 (üçqisimli) ölçü ilə növbələşir. Bu da Azərbaycan xalq rəqslərinin orijinallığını və gözəl bir xüsusiyyətini təşkil edir [5] .

      Qadın rəqsləri

      Bir qayda olaraq, Azərbaycan qadın rəqsləri üç hissədən ibarət olub quş pərvazını, nazlı sonaların süzən hərəkətlərini xatırladır:

      • birinci — dövrə boyu sürətlə gediş,
      • ikinci — lirik hissə. Bir nöqtədə dayanaraq rəqsi davam etdirmək — “süzmək”, bu hissədə ayaqlar, demək olar ki, hərəkətsiz qalır, gövdənin yuxarı hissəsi isə öz özündən nazlanır kimi ədalar göstərir.
      • üçüncü — yenə dövrə boyu sürətlə, təntənəylə və böyük coşqunluqla gəziş.

      Keçmişdə qadınlar uzun tumanda gəzdikləri üçün rəqs hərəkətlərinin texnikası çox da inkişaf edə bilmirdi. Buna görə bütün diqqət bədənin yuxarı hissəsinin: qolların, çiyinlərin, başın və üzün (qaş-gözün) hərəkətlərinin gözəlliyinə verilirdi. Azərbaycan rəqslərində qolların vəziyyətləri olduqca mükəmmləl işlənmiş və yüksək dərəcəyə qaldırılmışdır. [6]

      Kişi rəqsləri

      Qadın rəqslərindən fərqli olaraq, kişi rəqslərində ayaqların hərəkət texnikası böyük rol oynayır və o qədər inkişaf etdirilir ki, rəqqaslar asanlıqla barmaq üstdə dayana bilirlər. Bu cəhətdən Qazağı rəqsi çox səciyyəvidir.

      2013-cü ildə buraxılmış poçt markasında “Tərəkəmə” rəqsi

      Azərbaycan xalq rəqsləri, bir sıra müxtəlif rəqslər ki nəsildən nəsilə xalq arasında qalıb və getdikcə inkişaf edib. Bunların bəzisi əslində dini mərasim üçün və ya müharibəyə hazırlığı üçün yaradılsada sonralar yalnız şənlik məclislərində göstəriliblər.

      Azərbaycan xalq rəqslərinə “Qazağı”, “Heyvagülü”, “Lalə”, “Qızılgül”, “İnnabı” və sairələrini misal gətirə bilərik. Bununla yanaşı “Dərbəndi”, “Aşqabadi”, “Əsgərani”, “Qars” və digər milli rəqslərimiz də var ki, onlar Azərbaycanın coğrafi adlarını özündə yaşadırlar. Azərbaycan xalq oyun havası olan “Şalaxo” isə şən, nillli, qıvraq rəqs musiqisidir. Bu sözün mənası şalaxo-şələküm (daha dəqiq desək, şələkə yüküm) sözü uzun illər ərzində çox dəyişilərək təhrif olunub.

      Mövzusuna görə rəqslər 6 yerə bölünür:

      • mərasim rəqsləri — toy, bayram, önəmli olayla bağlıdır:
        • bayram rəqsləri — Novruz bayramıyla bağlı olan Novruzu, Kos-kosa, Xıdır İlyas, Qodu-qodu rəqsləri
        • toy rəqsləri — çalınan Məzəli rəqs, Qıtqılıda, Mirzəyi, Vağzalı
        • siyasi-iqtisadi həyatla bağlı — Aeroplanı, Ekspress, Torqsin.
        • uşaqlar üçün — Bənövşə, Bir quşum var,
        • lirik
        • əşyalarla rəqs — Qavalla rəqs, Yaylığım, Nəlbəki, Xonça, Dəsmalı, Xəkəndazı.
        • təbiətə həsr olunmuş — Turacı, Ceyranı, Şalaxo, Keçməməsi, Qafqazı, Lalə, Qusarçay və b.
        • məzəli, satirik
        • etiraz rəqsləri.

        Məmməd Saleh İsmayılov bütün rəqsləri ifa tərzinə görə üç qrupa bölür:

        • tək (solo)
        • cüt (duet)
        • kollektiv (qrup).

        Ritminə görə rəqslər 3 cür olur:

        • ağır, aram — Mirzəyi, Turacı, Uzundərə və s. — əsasən yaşlı qadın ya kişilər tərəfindən oynanılır.
        • yüngül şən — Tərəkəmə, Brilliant (rəqs), Ceyranı və. — əsasən gənc qadın ya kişilər tərəfindən oynanılır.
        • cəld — Qaytağı, Ləzginka, Qazağı, Xançobanı[9] .

        Bəzi rəqslərin adı hərəkətlərlə bağlıdır: Süzmə, Kəsmə, Atlanma, Çolağı.

        Bayram Hüseynli musiqi müşayiətinə görə rəqsləri 3 yerə ayırır:

        • vokal (səsli) — ən qədim rəqs forması
        • vokal-instrumental (səsli-çalğılı)
        • instrumental (çalğılı) — rəqsin ən çağdaş inkişaf aşaması.

        Filmoqrafiya

        1. Abşeron ritmləri (film, 1970)
        2. Afrika görüşləri (film, 1961)
        3. Azərbaycan incəsənəti (film, 1970)
        4. Bakı Xoreoqrafiya Məktəbi 2005 (film, 2005)
        5. Beş dəqiqəlik konsert (film, 1941)
        6. Doğma torpaq, Azərbaycan (film, 1960)
        7. Güllələnmiş heykəllər (film, 2002)
        8. Qafqaz rəqsi (film, 1898)
        9. Xalq təranələri (film)
        10. Mahnı qanadlarında (film, 1972)
        11. Məktuba cavab (film, 1944)
        12. Nəğməkar torpaq (film, 1981)
        13. Sahilsiz gecə (film, 1989)
        14. Sevinc (film, 1968)
        15. Suvenir (film, 1972)
        16. Şur (film, 1967)
        17. Toyda görüş (film, 1970)
        18. Ulduz (film, 1964)

        Qaytağı rəqsi
        Naznazı rəqsi
        İstinadlar

        Bu məqalədəki istinadlar müvafiq istinad şablonları ilə göstərilməlidir.

        1. ↑ . 2012-11-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib . İstifadə tarixi: 2013-06-08 .
        2. ↑ Səid Rüstəmov. Azərbaycan rəqs havaları. Redaktor X. Qacar. Bakı: Azərnəşr, 1937.
        3. ↑ Azərbaycan xalq rəqsləri. Not yazısı T. Quliyevin, Z. Bağırovun və M. S. Ismayılovundur. Azərbaycan Dövlət Musiqi nəşriyyatı, Bakı, 1951
        4. ↑ Elnarə Dadaşova. Azərbaycan xalq rəqslərinin not yazıları haqqında. “Musiqi dünyası” jurnalı.
        5. ↑ Muğam Ensiklopediyası — Oyun havası
        6. ↑Qəmər Almaszadə. Azərbaycan xalq rəqsləri (metodik vəsait). Bakı: “Birləşmiş nəşriyyat”, 1959.
        7. ↑ Bayram Hüseynli. Azərbaycan xalq rəqslərinin melodiyaları. Birinci dəftər. Bakı: “Azərnəşr”, 1965.
        8. ↑ Classification of Azerbaijani popular dances. International music magazine HARMONY.
        9. ↑ Məmməd Saleh İsmayılov. Azərbaycan xalq musiqisinin janrları.
        • Воcтриков П.Музыка и пеcня у азербайджанcких татар. / Cборник материалов для опиcания меcтноcтей и племени Кавказа. Тифлиc: Вып. 42, 1912 [ölü keçid]
        • İvan Şopen.Исторический памятник состояния Армянской области в эпоху ее присоединения к Российской империи 2016-03-06 at the Wayback Machine. Санкт-Петербург: Императорская Академия наук, 1852. — С. 899–900. — 1232 с.
        • Maks Tilke. Oriental costumes, their designs and colors (1922)

        Xarici keçidlər

        • Mehriban Afandiyeva danced Azerbaijani dance called “Uzundere” (Long Valley) in Turkish festival in Washington DC 2010-01-06 at the Wayback Machine

        Həmçinin bax

        • Azərbaycan baleti
        • http://www.azeridance.com/ 2015-08-20 at the Wayback Machine

        Avqust 12, 2021
        Ən son məqalələr

        III Vaçaqan

        III Viktor Emanuel

        III Vilhelm

        III Vlad Tsepeş

        III Xentakaves

        III Xoyski hökuməti

        III Yuli

        III Yabalaxa

        III Yezdəgird

        III Yoann (Sultaniyə yepiskopu)

        Ən çox oxunan

        Taduz-us-Santus körfəzi

        Taekvondo

        Taekvondo 2015 Avropa Oyunlarında — Kişilər (68 kq.)

        Taenqa

        Tafrogen

        azərbaycan, rəqsləri, özündə, qədim, zəngin, tarixi, daşıyır, eramızdan, əvvəl, tunc, dövründə, azərbaycanda, rəqs, sənəti, insanların, məişətində, adət, ənənəsində, müəyyən, mövqe, tutub, araşdırmalar, nəticəsində, məlum, olub, azərbaycan, musiqisiümumi, mövz. Azerbaycan reqsleri ozunde qedim ve zengin tarixi dasiyir Eramizdan 2 3 min il evvel tunc dovrunde Azerbaycanda reqs seneti insanlarin meisetinde adet enenesinde mueyyen movqe tutub Bu arasdirmalar neticesinde melum olub Azerbaycan musiqisiUmumi movzularBalet Mugam ucluyu Musiqi aletleri Reqsler Tar ifaciliq seneti Boyuk simfonik orkestr ucun konsert Soltan Hacibeyov Boyuk simfonik orkestr ucun uvertura Soltan Hacibeyov Fuzuli kantatasi Gulustan Bayati Siraz Min bir gece balet Sevil opera JanrlarCaz Dini Herbi Hip hop Klassik Opera Pop Rok Xalq musiqisiXususi formalarMilli musiqiAsiq musiqisi Meyxana MugamAlt janrlarCaz mugam Mugam operasi Simfonik mugamMedia ve teqdim etmeMusiqi festivallariBaki Caz Festivali Baki payizi Xari bulbul festivali Beynelxalq mugam festivali Hacibeyov musiqi festivali Qebele Musiqi Festivali Qizil payiz 69Musiqi mediasiMedeniyyet TVMilletcilik ve vetenperverlik movzusunda mahnilarMilli himnAzerbaycan himnibmr Mundericat 1 Azerbaycanda reqs seneti 2 Xalq reqslerinin nota salinmasi 3 Azerbaycan reqslerinin ozellikleri 3 1 Qadin reqsleri 3 2 Kisi reqsleri 4 Tesnifat 5 Filmoqrafiya 6 Sekiller 7 Istinadlar 8 Kitablar 9 Xarici kecidler 10 Hemcinin baxAzerbaycanda reqs seneti RedakteDunyanin bir cox inkisafda olan olkelerinde oldugu kimi Azerbaycanda da sade ve ibtidai xalq musiqi aletleri meydana gelmezden cox cox evvel reqs tamasacilarin cepik calmalari ile elde edilen ritmik zerblerin mahiyyeti ile yaranib Muxtelif peselerle hetta ovculuqla mesgul olan tayfalar oz sehirli ayinlerini ceviklik qivraqliq insan gucunu numayis etdiren plastik hereketlerden ibaret reqslerle heyata kecirirdiler Belelikle dunyanin bir cox yerlerinde oldugu kimi Azerbaycanda da reqs senetinin muxtelif novleri ve janrlari oz mahiyyetini sifahi xalq edebiyyatinin bir qolu olan xalq reqslerinden goturub Reqs seneti xalqin iqtisadi ictimai ve menevi heyatinda meydana gelen deyisikliklerle elaqedar olaraq yeni mezmun ve istifade vasiteleri elde edir Azerbaycan xalq reqsleri tariximizle ayrilmaz suretde bagli olub onun milli xususiyyetini hem de heyat ve meisetini ozunde eks etdirir Bu da olkenin tarixinde medeniyyetinde reqs senetinin ne derecede boyuk ehemiyyete malik oldugunu gosterir Milli reqslerimize xas olan ve onu basqa xalqlarin reqslerinden ferqlendiren seciyyevi cehetler sozsuz ki var Azerbaycaniin taninmis reqqaslarindan olan Emine Dilbazi Afaq Melikova Roza Xelilova Boyukaga Memmedov ve basqalari oz ifalarinda milli elementleri qoruyub saxlamaqla Milli reqsi xeyli inkisaf etdire bilibler Bu reqsler vasitesile her kes oz daxilinde menini tapir xalqina mexsus olan menevi exlaqi deyerleri derk ede biler 1 Xalq reqslerinin nota salinmasi RedakteAzerbaycan reqslerinin nota salinmasi ve nesri 1930 cu illerde Azerbaycan Dovlet Konservatoriyasinin Elmi Tedqiqat Musiqi Kabinetinin yaradilmasindan sonra mumkun oldu Bu Kabinet xalq musiqisinin elece de reqslerin toplanmasi ve nota yazilmasina aid is planini sozu geden vaxtdan heyata kecirmeye baslayir Meshur mugenni xalq musiqisinin derin bilicisi Bulbul bu elmi tedqiqat kabinetine rehberlik edirdi Onun E T M K nin isinde folklorun toplanib cap olunmasinda mustesna xidmetlerini qeyd etmek lazimdir Ilk toplunun capi 1937 ci ile aiddir Azerbaycan reqs havalari adlanan bu toplu Seid Rustemov terefinden hazirlanib 2 Mecmueye 30 reqs daxil edilib Bunlar en meshur reqslerdir Bu gun de hemin reqsler oz teravetini itirmeyib Bu mecmue S Rustemov terefinden 1950 ci ilde yeniden redakte edilmis ve nesr olunmusdur Baki Azerbaycan Dovlet musiqi nesriyyati 1951 ci ilde Azerbaycan Dovlet Musiqi nesriyyati terefinden Tofiq Quliyev Zakir Bagirov ve Memmed Saleh Ismayilovun not yazilarina esasen Azerbaycan xalq reqsleri toplusu buraxildi 3 Toplunu redakte eden ve ona on soz yazan bestekar S Rustemov idi Bu mecmueye qedim xalq reqsleri daxil edilmisdi 1954 cu ilde Rauf Haciyev zurnaci Eli Kerimovun calgisindan Sunbulu ve Yaris reqslerini nota salib ve piano ucun isleyib Bu reqsler esasen konsert pyesi kimi maraq dogurur 4 Azerbaycan reqslerinin ozellikleri RedakteMelodik qurulusu etibari ile azeri meqamlari esasinda yaradilan Azerbaycan xalq oyun havalari bir qayda olaraq ritmik ardicilliga ve mueyyen olcunun veznin daimi suretde tekrarlanmasina esaslanir Azerbaycan reqslerinin ritmik cevresi bir cox hallarda daxilen ikiqisimli zerble ucqisimli zerbin ardicil suretde novbelesmesi esasinda teskil olunur Yeni esas etibarile ekseren 6 8 ikiqisimli musiqi olcusunde olan eyni oyun havasinin ritmik qurulusu 3 4 ucqisimli olcu ile novbelesir Bu da Azerbaycan xalq reqslerinin orijinalligini ve gozel bir xususiyyetini teskil edir 5 Qadin reqsleri Redakte Bir qayda olaraq Azerbaycan qadin reqsleri uc hisseden ibaret olub qus pervazini nazli sonalarin suzen hereketlerini xatirladir birinci dovre boyu suretle gedis ikinci lirik hisse Bir noqtede dayanaraq reqsi davam etdirmek suzmek bu hissede ayaqlar demek olar ki hereketsiz qalir govdenin yuxari hissesi ise oz ozunden nazlanir kimi edalar gosterir ucuncu yene dovre boyu suretle tenteneyle ve boyuk cosqunluqla gezis Kecmisde qadinlar uzun tumanda gezdikleri ucun reqs hereketlerinin texnikasi cox da inkisaf ede bilmirdi Buna gore butun diqqet bedenin yuxari hissesinin qollarin ciyinlerin basin ve uzun qas gozun hereketlerinin gozelliyine verilirdi Azerbaycan reqslerinde qollarin veziyyetleri olduqca mukemmlel islenmis ve yuksek dereceye qaldirilmisdir 6 Kisi reqsleri Redakte Qadin reqslerinden ferqli olaraq kisi reqslerinde ayaqlarin hereket texnikasi boyuk rol oynayir ve o qeder inkisaf etdirilir ki reqqaslar asanliqla barmaq ustde dayana bilirler Bu cehetden Qazagi reqsi cox seciyyevidir Tesnifat Redakte 2013 cu ilde buraxilmis poct markasinda Terekeme reqsi Azerbaycan xalq reqsleri bir sira muxtelif reqsler ki nesilden nesile xalq arasinda qalib ve getdikce inkisaf edib Bunlarin bezisi eslinde dini merasim ucun ve ya muharibeye hazirligi ucun yaradilsada sonralar yalniz senlik meclislerinde gosterilibler Azerbaycan xalq reqslerine Qazagi Heyvagulu Lale Qizilgul Innabi ve sairelerini misal getire bilerik Bununla yanasi Derbendi Asqabadi Esgerani Qars ve diger milli reqslerimiz de var ki onlar Azerbaycanin cografi adlarini ozunde yasadirlar Azerbaycan xalq oyun havasi olan Salaxo ise sen nillli qivraq reqs musiqisidir Bu sozun menasi salaxo selekum daha deqiq desek seleke yukum sozu uzun iller erzinde cox deyisilerek tehrif olunub Movzusuna gore reqsler 6 yere bolunur merasim reqsleri toy bayram onemli olayla baglidir bayram reqsleri Novruz bayramiyla bagli olan Novruzu Kos kosa Xidir Ilyas Qodu qodu reqsleri toy reqsleri calinan Mezeli reqs Qitqilida Mirzeyi Vagzali siyasi iqtisadi heyatla bagli Aeroplani Ekspress Torqsin meiset reqsleri bir nece cur olur usaqlar ucun Benovse Bir qusum var lirik esyalarla reqs Qavalla reqs Yayligim Nelbeki Xonca Desmali Xekendazi tebiete hesr olunmus Turaci Ceyrani Salaxo Kecmemesi Qafqazi Lale Qusarcay ve b mezeli satirik etiraz reqsleri emek reqsleri ekin bicin bagciliqla baglidir Bunlara aiddir Araba Cutcu herbi qehremanliq idman Misri Koroglunun qilinci Koroglu cigatayi Koroglunun dosemesi Koroglunun cagirisi Qoc Eli Abseron Besatilan Qarabag Mucesseme Lenkeran Zorxana yalli halay cografi adlari eks etdiren reqsler Asqabadi Sabirabadi Asta Qarabagi Susani Qars Derbendi ve s hansisa sexslerin taninmis reqsleri Cagatayi Gulgez Gulustani Xalabaci Ceferi Arazi Ilqari Serveri 7 8 reqemlerle adlandirilmis reqsler Yuz bir On dord Alti nomre ve s Memmed Saleh Ismayilov butun reqsleri ifa terzine gore uc qrupa bolur tek solo cut duet kollektiv qrup Ritmine gore reqsler 3 cur olur agir aram Mirzeyi Turaci Uzundere ve s esasen yasli qadin ya kisiler terefinden oynanilir yungul sen Terekeme Brilliant reqs Ceyrani ve esasen genc qadin ya kisiler terefinden oynanilir celd Qaytagi Lezginka Qazagi Xancobani 9 Bezi reqslerin adi hereketlerle baglidir Suzme Kesme Atlanma Colagi Bayram Huseynli musiqi musayietine gore reqsleri 3 yere ayirir vokal sesli en qedim reqs formasi vokal instrumental sesli calgili instrumental calgili reqsin en cagdas inkisaf asamasi Filmoqrafiya RedakteAbseron ritmleri film 1970 Afrika gorusleri film 1961 Azerbaycan inceseneti film 1970 Baki Xoreoqrafiya Mektebi 2005 film 2005 Bes deqiqelik konsert film 1941 Dogma torpaq Azerbaycan film 1960 Gullelenmis heykeller film 2002 Qafqaz reqsi film 1898 Xalq teraneleri film Mahni qanadlarinda film 1972 Mektuba cavab film 1944 Negmekar torpaq film 1981 Sahilsiz gece film 1989 Sevinc film 1968 Suvenir film 1972 Sur film 1967 Toyda gorus film 1970 Ulduz film 1964 Sekiller Redakte Qaytagi reqsi Naznazi reqsi Istinadlar RedakteBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Serq qezeti Azerbaycan reqs seneti 2012 11 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 06 08 Seid Rustemov Azerbaycan reqs havalari Redaktor X Qacar Baki Azernesr 1937 Azerbaycan xalq reqsleri Not yazisi T Quliyevin Z Bagirovun ve M S Ismayilovundur Azerbaycan Dovlet Musiqi nesriyyati Baki 1951 Elnare Dadasova Azerbaycan xalq reqslerinin not yazilari haqqinda Musiqi dunyasi jurnali Mugam Ensiklopediyasi Oyun havasi Qemer Almaszade Azerbaycan xalq reqsleri metodik vesait Baki Birlesmis nesriyyat 1959 Bayram Huseynli Azerbaycan xalq reqslerinin melodiyalari Birinci defter Baki Azernesr 1965 Classification of Azerbaijani popular dances International music magazine HARMONY Memmed Saleh Ismayilov Azerbaycan xalq musiqisinin janrlari Kitablar RedakteVoctrikov P Muzyka i pecnya u azerbajdzhanckih tatar Cbornik materialov dlya opicaniya mectnoctej i plemeni Kavkaza Tiflic Vyp 42 1912 olu kecid Ivan Sopen Istoricheskij pamyatnik sostoyaniya Armyanskoj oblasti v epohu ee prisoedineniya k Rossijskoj imperii Arxivlesdirilib 2016 03 06 at the Wayback Machine Sankt Peterburg Imperatorskaya Akademiya nauk 1852 S 899 900 1232 s Maks Tilke Oriental costumes their designs and colors 1922 Xarici kecidler RedakteMehriban Afandiyeva danced Azerbaijani dance called Uzundere Long Valley in Turkish festival in Washington DC Arxivlesdirilib 2010 01 06 at the Wayback MachineHemcinin bax RedakteAzerbaycan baleti http www azeridance com Arxivlesdirilib 2015 08 20 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan reqsleri amp oldid 6034465, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

        ne axtarsan burda

        en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.

        Похожие статьи

        • Azerbaycan xalq rqslri

          Azərbaycan xalq rəqsləri Azərbaycanda rəqs sənəti Dünyanın bir çox inkişafda olan ölkələrində olduğu kimi, Azərbaycanda da sadə və ibtidai xalq musiqi…

        • Azərbaycan xalq reqsleri kitab

          Azərbaycan xalq rəqsləri “Gündəlik Teleqraf”qəzetinin redaktoru Dilqəm Əhmədin 10-luğunda birinci yeri “İncil” tutur: Xankəndi Kafka haqlıdır, amma iş…

        • Azerbaycan sifahi xalq ədəbiyyatı numuneleri

          Azerbaycan sifahi xalq ədəbiyyatı numuneleri Eləmi, Vətən yeri, Yurd yeri, Vətən yeri. Haraylayıb gəzirəm Bülbüllər ötən yeri. ŞİFAHİ XALQ ƏDƏBİYYATI…

        • Azerbaycan sifahi xalq dbiyyatı

          Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatına Qoz yemənın insan orqanizmində əmələ gətirdiyi dəyişikliklər.Qrammənfi və qrammüsbət bakteriyalar orqanizm üçün çox…

        • Azerbaycan xalq nagillari

          Azerbaycan xalq nagillari Biri var idi, bir yox idi. Qonşu kəndlərin birində bağçada oyun oynamağı çox sevən Kamran adlı bir uşaq yaşayırdı. Kamran hər…

        Related posts:

        1. Azrbaycan dili 5ci sinif test
        2. Beynəlxalq uçot və hesabata giriş
        3. Elementler kimyası
        4. Azərbaycanda maşınqayırma sənayesi