Azrbaycan respublikasinda knd tsrrüfatı

Torpaqşunaslıq,aqroki Torpaqşunaslıq,aqroki mya və ekoloji kənd mya və ekoloji kənd təsərrüfatı təsərrüfatı kafedrası. kafedrası. Mühazirə IX Mühazirə IX Mövzu: Mövzu: Ölkə ərazisinin fitosenotik Ölkə ərazisinin fitosenotik örtüyü və bitki tipləri. örtüyü və bitki tipləri. Gəncə Gəncə – 2010 – 2010

torpaqşunaslıq,aqrokimya və ekoloji kənd təsərrüfatı kafedrası

Torpaqşunaslıq,aqroki Torpaqşunaslıq,aqroki mya və ekoloji kənd mya və ekoloji kənd təsərrüfatı təsərrüfatı kafedrası. kafedrası. Mühazirə IX Mühazirə IX Mövzu: Mövzu: Ölkə ərazisinin fitosenotik Ölkə ərazisinin fitosenotik örtüyü və bitki tipləri. örtüyü və bitki tipləri. Gəncə Gəncə – 2010 – 2010

Post on 15-Jan-2016

Documents

Torpaqşunaslıq,aqrokimya və ekoloji kənd təsərrüfatı kafedrası. Mühazirə IX Mövzu: Ölkə ərazisinin fitosenotik örtüyü və bitki tipləri. Gəncə – 2010. Plan. 1. Torpaqəmələgəlməsində bitki örtüyünün rolu. 2. Azərbaycanın bitki örtüyü. 3. Azərbaycanda meşə bitkilərinin yayılması. – PowerPoint PPT Presentation

Torpaqunaslq,aqrokimya v ekoloji knd tsrrfat kafedras.Mhazir IXMvzu: lk razisinin fitosenotik rty v bitki tiplri. Gnc – 2010
Plan. 1. Torpaqmlglmsind bitki rtynn rolu. 2. Azrbaycann bitki rty. 3. Azrbaycanda me bitkilrinin yaylmas.
Torpaqmlglmsind bitki rtynn rolu. Torpaq mlglmsind bioloji amillr, xsusnd bitki rty aparc rola malikdir. Torpan inkiaf n vaxt, yni bir ne min illr lazmdr ki, bu mddt rzind btn bitki nvlrinin onlarla nsli dyiilir. Torpaq bitki il mqaisd daha uzun inkiafn mhsuludur. Bitki torpaa daxil olan v torpaqda humusa evriln zvi maddlrin sas mnbyidir. Orqanizmlr, ilk nvbd bitkilr, vacib kimyvi elementlrin oksi- gen,azot,kalium,kalsium bir ox mikroelementlrin biogen dvrannn sas itiraklardr. Bellikl, zvi alm traf mhit ox geni v mrkkb tsir gstrir. Mxtlif qrup bitkilrin xzli tkc bioktl- sin gr deyil,eyni zamanda biokimyvi trkibin gr d bir-birindn frqlnir. zvi qalqlarn paralanmas zaman ayrlm kl maddlri torpaq trfndn udulur, evrilir v yenidn bitkiy daxil olur. Bu kl elementlri torpaq profili boyunca hrkt edir.
Ali bitkilr, xsusn d taxl kimilr torpaq strukturunun formalamasna da ssl tsir gstrir. Bu zaman kklrin mexaniki tsiri torpaq hisslrinin ayrlmasma,koklrin kimy- vi tsiri bu hissciklrin sementlmsin v suya davamllq xasssi ld etmsin sbb olur. Bu,torpaqmlglm, torpa- n struktur tkilin sbb olur, onun zrrli tsirlr qar davamlln artrr. Azrbaycann bitki rty ox mxtlif v zn mxsus- dur. Respublikann bitki rtynn yrnilmsind bir ox botaniklrin, xsusn A. A. Qrosheymin rolu byk olmudur. Masir tdqiqatlara gr Azrbaycan razisind 4000 bitki nv olub, onun onda biri endemikdir.Endemik bitkilr misal olaraq eldar amn,xzr ssnini v Talis melrinin bir ox aac v kol bitkilrini gstrmk olar.
Respublika razisind L.. Prilipko (1970), V.D. Hacyev (1959,1970), Y.S. Sfrov (1961,1965) aadak sas bitki tiplrini ayrrlar: I – melr; II – kollar; III – mn v mn-llr; IV bataqlq mnlr v mnli bataqlqlar; V-ksero- fit seyrk meliyi; VI – bozqrlar; VII – yarmshra v shra; VIII dalq – kserofit bitkilri. Qeyd ediln tiplr v quraqlq xarakterli blmlr daxilind geni yaylm bitki birliklri v onlarm kompleksi ayrlmdr. l.Melr,Azrbaycan melrinin tipoloji trkibi ox zngin v mxtlifdir ki, bu da dendroflorann znginliyi il izah edi- lir. r r me tiplri az hallarda byk sahbri tutur; adtn hr yamacda me tiplrinin kompleksin v ya moza- ikasna rast glmk mmkndr ki, bu zaman kompleksin r zv byk olmayan razini hat edir.
II. Kolluqlar. Azrbaycann btn razisind tsadf olunan ftosenozlarn ksriyytind kolluqlar onun sas elementini tkil edir. Kol hyatn xsusi formasdr; Azrbaycanda kol- luqlu fitosenozlar dznlikdn tutmu yksk dalq sahlr kimi yaylmdr; bzi kol nvlrin alp quramda da rast glmk mmkndr, lakin onlarn ksriyyti lokal kild ya- ylmdr.III. mnlr v mn-llr. mn bitkilri dznliklrdn tutmu, yksk dalq sahlr kimi yaylmdr. Onlar mxt- lif raitlrd inkiaf etmi v mxtlif formasiya v assosasi- yalarla tmsil olunmular.IV. Bataql mnlr v mnli bataqlqlar. Bitkiliyin bu tipi Azrbaycanda geni yaylmdr. Onlar lokal lklr klind bataqlqlam kkliklrd v tbii su hvzlri trafnda tsadf olunur.mn bataqlqlar Kr – Araz ovalnda,Xzr sahili boyunca / Lnkran oval / v qrb dzn rayonlarnda yaylmdr. Onlarn az tsadf olunduu yerlr Respublikann dalq razilridir.
V. Kserofit seyrk meliyi v ya arid seyrk meliyi; Zaqafqaziyann cnubunda v rqind isti quraq iqlim – raitind formalam xsusi v zn mxsus aac v kollar- dan ibart olan bitki qruplamasdr. VI. Da – kseroft bitkibri. Bitkiliyin bu tipi Naxvan MR. xsusn d dalq quraqda geni yaylmdr. Bundan baqa bu tipdn olan bitkilr Diabar kkliyind tez – tez mahid olunur. Da kseroft bitkilr Qobustanda, Bozqr yaylada v Qaraban cnubunda da lklr klind rast glmk mm- kndr. Naxvan M.R. Bitkilrin kseromorfluu btn yksklik quranda Araz boyunda, aa v orta dalq quraqda, az da olsa yksk dalq razilrd zn gstrir. Naxvann da kserofitlri yantlarn az olduu (200 – 400 mm- qdr) lakin ykskliyi artdqca, yay isti v quru, q soyuq (qar rty demk olar ki, yoxdur), kskin kontinental iqlim – raitind (maksimum temperatur avqustda 42 drc,minimum fevralda 30 drc) formalamdr.
VII. Bozqrlar. Hazrda xam bozqr bitkilri tbii halda Azrbaycann ox kiik razilrind qalmdr. Lakin kini- likdn vvlki vaxtlarda bozqrlar respublika razisind xeyli yaylmdr. l bitkilrinin iri massivlri Byk Qafqazn rq qurtaracann aa v orta dalq quranda ( amax – Altaac ). Bozqr yaylada cnub rayonlarnda ( Fzuli ) v Taln imal qurtaracanda mvcud olmudur. Ad kiln massivlrd xam bozqrlarn byk hisssi umlanm v ha- zrda dmy kiniliyind ( taxl, zm v s. ) istifad olunur. l bitkilri bu massivlrd yalnz adalar,fraqmentlr klind qalmdr. VIII.Yarmshra v shralar. Bitkiiliyin bu tipi Azrbay- canda Xzr boyu ovalnda, Krboyu zolaqda, Naxvanda Arazboyu vadid,Aberonda, n geni is Kr-Araz ovalnda yaylmdr. Bu tipdn olan bitkilr alluvial, prolvial v dniz kntlri il rtlm ovalqda inkiaf etmidir. Onlar da- tyi dznliklrd d tez – tez mahid edilirlr.
Azrbaycann bitki rty. Bioloji amillr xsusn d bitki rty.Torpaqmlglmd aparc rol oynayr. Torpan inkiaf etmsi n bir ne min il lazmdr. Mhs bu vaxt rzind btn bitki nvlrinin nsli qis- mn dyiilir. Bitkilrdn frqli olaraq torpaq daha uzun md- dtli inkiafn mhsuludur. Bitkilik torpaa daxil olan v tor- paqda humusa evriln zvi maddlrin sas mnblrindn biridir. Orqanizmlr, ilk nvbd is bitki orqanizmlri n mhm kimyvi elementlrin oksigen, karbon, azot, fosfor, kalium, kal- sium, bir ox mikroelementlrin biogen dvrannn sas itirak- sdr. Ali bitkilr, xsusn taxl bitkilri torpaqlarn strukturunun formalamasna byk tsir gstrir.Bu zaman kklrin mexani- ki tsiri torpaq hisslrinin ayrlmasna, kklrin kimyvi tsiri bu hisscikl sementlmsin v suya davamllq xasssi ld etmsin sbb olur.
Azrbaycanda me bitkilrinin yaylmas. Azrbaycan razisinin 12 faizi melik olub, sasn da zonasnda v qismn d dznlrd yaylmdr. Dzn (aran) melri balca olaraq Lnkran dzn- d, Kr – Araz ovalnda, Alazan yriay vadisi v Xudat – Xamaz zonasnn dniz knarna yaxn sah- lrd yaylmdr. Da melri respublika razisind Byk Qafqaz sra dalarnn imal-rq yamac qurtaracamdan ba- layaraq Dastana qdr uzanr.Yamacn cnub v c- nub – qrb hisssind melr Quba – Qusar v Dvi rayonlarnn da hisssini hat edir.
L..Prilipko Azrbaycan melrinin xalq tsrrfatndak hmiyytini nzr alaraq, onu qrupa ayrr: I – qrup me- lr. Bu qrapa 1.qoruq mesi, 2.kurort hmiyyti olan melr 3.Torpaq v su mhafizedici melr, 4.Tarlaqoruyucu me zolaqlar, 5.Kr ay trafnda sahil brkidici melr v, 6.Q- rlm seyrk melr daxildir. Birinci qrup melr sasn da melrindn ibart olub, respublikada mumi me sahsinin 65 % – ni tkil edir II- qrup melr – bu qrupa su v torpaq mhafiz edn da melri aid olub mumi me sahsinin 30 % – dn artn tkil edir. III – qrup melr – bu qrupa tuqay melri daxil olaraq mumi me sahsinin 1, 9 % – ni tkil edir.Hazrda bu me- nin ox hisssi Mingevir su hvzsi altnda qalmdir.
Azrbaycanda yaylm sas me tiplri.(L.. Prilipkoya gr) ynyarpaql melrEnliyarpaql melrardc amrq fst- Qaf- qaz Vl-siMx-tlif pald nv-lriMx-tlif inar nv-lriQzl-aacCkQara-acaca-qaynsydYar-paq-llar2,370,03331,6826,0123,403,581,871,711,160,220,197,76
dbiyyat. l. M..Cfrov Torpaqnaslq – Bak, 2005. 2. M..Cfrov – Azrbaycann tbii srvtlri v ondan smrli istifad – Bak, 2005. 3. Q..Mmmdov – Azrbaycan torpaqlarnn ekoloji qiymtlndirilmsi-Bak-Elm-1998. 4. .. – – , 1970.

Facebook

Вы используете браузер, который Facebook не поддерживает. Чтобы все работало, мы перенаправили вас в упрощенную версию.

Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi на Facebook. Если вам интересны новости Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi, регистрируйтесь на Facebook сегодня!

Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi

@agro.gov.az

О пользователе Azərbaycan Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi

Əziz fermerlər, kənd təsərrüfatı sahəsi ilə məşğul olmaq istəyənlər və kənd təsərrüfatı məhsulları istehlakçıları! Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin bu sosial səhifəsi sizin üçündür. Səhifəmizdə kənd təsərrüfatı ilə bağlı aktual məlumatları paylaşacaq, sizin suallarınıza cavab verəcək, problemlərinizi dinləyib-görüb, həlli yollarını tapacağıq. Mütəmadi olaraq, Nazirliyin və onun tabeliyində olan qurumların məsul şəxsləri səhifəmizdə qonaq olaraq, sizin suallarınıza online canlı cavab verəcəklər. Bizi mütləq izləyin!