Azrbaycanın nadir ağac v kol bitkilri 2014 kitabı

İran və Оrta Asiyada təbii yayılma sahəsi vardır. Azərbaycanda yayılması: Ismayıllı-Zaqatala, Lənkəran-Astara, Gədəbəy bölgələrində yayılmışdır. [6]

Azrbaycanın nadir ağac v kol bitkilri 2014 kitabı

Nadir ağac bitkilərinin sayının artırılması istiqamətində işlər görülür

Mərkəzi Nəbatat Bağında Azərbaycanın florasına aid 5000-ə yaxın nadir bitki növü vardır ki, bunlardan 467 növü ağac və kol bitkiləridir. Alimlərimizin tədqiqatlarına əsasən, həmin bitki növlərindən 189-nun arealı kiçilməkdədir, nəsli kəsilməyə doğru gedir. Bununla bağlı Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqının təhlükə kateqoriyalarına uyğun olaraq təbiətdə bəzi bitki növlərinin təhlükə kateqoriyalarını müəyyənləşdiririk. Son “Qırmızı Kitab”a təxminən 50 növ ağac bitkisi salınıb. Hazırda Ağac və kol bitkiləri laboratoriyası tərəfindən bu sayın artırılması istiqamətində işlər görülür. Həmin bitkilər genofondda toplanılır, onların nəslinin qorunması üçün bir sıra tədbirlər həyata keçirilir.

Bu barədə AMEA Mərkəzi Nəbatat Bağının Ağac və kol bitkiləri laboratoriyasının müdiri, biologiya elmləri doktoru, professor Elman İsgəndər məlumat verib.

O, bildirib ki, 90 ilə yaxındır ki, fəaliyyət göstərən Mərkəzi Nəbatat Bağı 45 hektardan çox əraziyə malikdir. Bağda indiyədək dünyanın müxtəlif botaniki-coğrafi vilayətlərindən introduksiya edilmiş bitkilərin, o cümlədən Qafqaz və Azərbaycan florasına məxsus nadir və nəsli kəsilməkdə olan bir sıra qiymətli ağac, kol, ot bitkilərinin geniş kolleksiyası yaradılıb:

“Hazırda Bağda fəaliyyət göstərən 5 laboratoriyadan biri olan Ağac və kol bitkiləri laboratoriyasının əsas məqsədi Azərbaycan, eləcə də dünyanın müxtəlif ölkələrindən gətirilmiş bitkiləri burada qoruyub saxlamaq, onların istifadə imkanlarını öyrənməkdir. Bu istiqamətdə işlər genişləndirilir, hazırda digər ölkələrdən yeni bitkilər gətirilir, onların xüsusiyyətləri hərtərəfli öyrənilir. Mövsüm ilə əlaqədar bəzi bitki növlərində xəstələnmələr və qurumalar müşahidə olunur. Bu məqsədlə aqrotexniki tədbirlər həyata keçirilir, ağaclara qulluq olunur. Bu tədbirlərin daha da genişləndirilməsi üçün Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinə müraciət olunub”.

Alimin sözlərinə görə, nadir bitkilərdən olan 3 növ öz vətənində azalması səbəbindən Nəbatat Bağında çoxaldılaraq yenidən vətəninə qaytarılıb.

Hazırda Bağda nadir bitkilərdən ibarət 2 kolleksiya yaradıldığını bildirən E.İsgəndər qeyd edib ki, burada təxminən 70-dən artıq bitki növü qorunur: “Ölkəmizin sərvəti olan nadir bitkilərin sayı ildən-ilə artmaqdadır. Bu bitkiləri qoruyub saxlamaq üçün vətəndaşlarımızı maarifləndirmək baxımından alimlərimizin üzərinə böyük vəzifə düşür. Bu baxımdan Bağda çalışan elmi işçilərin məsuliyyəti daha artıqdır. Bu bitkilərin ekoloji xüsusiyyətləri dəqiq öyrənilməlidir. Onların təbiətdə azalmasına səbəb olan amillər aşkara çıxarılmalı və buna qarşı tədbirlər görülməlidir”.

Nəbatat Bağında aqrotexniki işlərlə yanaşı, əməkdaşların elmi potensialının artırılması istiqamətində də tədbirlərin həyata keçirildiyini deyən laboratoriya müdiri bildirib ki, Azərbaycan elminə töhfə vermək üçün müəyyən elmi nəticələrin alınması və tədqiqatın beynəlxalq jurnallarda çap olunması ilə bağlı işlər görülür.

Məxməri gərməşov

1,5-4 m hündürlüyündə koldur. Tumurcuqları yumurtavari, 3-5 mm uzunluğundadır. Yarpaqları uzunsov-ellipsvari və ya tərs –yumurtavari, 2-8 mm uzunluğunda və 1-3,5 sm enindədir; küt və ya itiucludur, kənarlarından xırdadişlidir, damarlar boyu xırda tükcüklüdür; saplağı qısa (1-6 mm) və tükcüklüdür. Çiçək qrupu bəsit və ya çətirvari, qısa qoltuq çiçək oxunda yerləşir. Çiçəkləri dördüzvlü, yaşılımtıl, xırdadır; ləçəkləri 4, uzunsovdur, uc tərəfdən dəyirmi, uzunluğu 3 mm-ə yaxındır; yumurtalığı konusvari, tükcüklüdür. Qozası dərin, 4 dilimli, uc tərəfdən çökəkdir, qanadsızdır, dilimləri dəyirmidir. Toxumu yumurtavari, qonur tamamilə örtüklə əhatə olunmuşdur. [3] [4]

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

May – iyun aylarında çiçəkləyir, meyvələri avqustda yetişir. Tozlanması entomofildir. Mikrofanerofitdir. Toxum vasitəsilə və vegetativ üsulla çoxalır. Dəniz səviyyəsindən 1800 m yüksəkliyə kimi olan işıqlı meşələrdə, dağ yamaclarında və dərələr boyunca bitir, orta dağ qurşaqlarınadək qalxır. Seyrədilmiş meşələrdə, meşə kənarında, kollar arasında, dağ yamaclarında və vadilərdə dağınıq halda bitir. [5] [3] Dekorativ bitkidir. Yaşıllaşdırmada istifadə olunur. Yarpaqlarında alkalloidlər vardır. Kök qabığındakı kauçukabənzər maddələrin miqdarı 5-7%-dir. [5]

Ümumi yayılması

İran və Оrta Asiyada təbii yayılma sahəsi vardır. Azərbaycanda yayılması: Ismayıllı-Zaqatala, Lənkəran-Astara, Gədəbəy bölgələrində yayılmışdır. [6]

Azərbaycanda yayılması

Kür –Araz ovalığı, Kiçik Qafqazın mərkəzi və cənub hissəsi (Xocavənd), Böyük Qafqazın qərb (Zaqatala Dövlət Təbiət Qoruğu) və şərq hissəsi (İsmayıllı rayonu-Talıstan kəndi), Lənkəran Muğanı, Lənkəranın dağlıq hissəsi (Lənkəran rayonu – Bürcəli və Rvo kəndləri ətrafı; Lerik rayonu –Hamarat kəndi ətrafı). [5] [7]

Bitdiyi yer

Meşə kənarlarında, dağ yamaclarında işıq düşən yerlərdə rast gəlinir. Dəniz səviyyəsindən 1500–1800 m arasında hündürlüklərədək bitə bilir. [6]

Sayı və tendensiyası

Antropogen amillər populyasiyanın azalmasını sürətləndirir. [8]

Məhdudlaşdırıcı amillər

Yanğınlar və ağacların qırılması nəticəsində bitmə şəraitinin pozulması, təbii bərpanın zəifliyidir.

Mühafizə tədbirləri

• Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.

İstinadlar

1. ↑ 12 Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabı. Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri. II nəşr. Bakı-2013.
2. ↑http://redbook.az/?options=project&id=M%C9%99xm%C9%99ri%20g%C9%99rm%C9%99%C5%9Fov [ölü keçid]
3. ↑ 12 Azərbaycanın ağac və kolları, 1970
4. ↑ Səfərov H.M., Fərzəliyev V.S., 2008
5. ↑ 123 Флора Азербайджана, 1955
6. ↑ 12Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. “Azərbaycanın Nadir Ağac və kol bitkiləri”, Bakı: “Elm”, 2014, 380 səh.
7. ↑ Azərbaycanın SSR-in Qırmızı kitabı, 1989
8. ↑ Məmmədov T.S., Fərzəliyev V.S., Səfərov H.M.. 2013

Avqust 04, 2021
Ən son məqalələr

London Şəhər Universiteti

Londonun gözü

Londji

Lonely Planet

Lonely Tears In Chinatown (Modern Talking)

Lonicera

Lonicera caprifolium

Loniya bərqvuranı

Lonseston

Lonq-Aylend boğazı

Ən çox oxunan

Babaxan Əmirov

Babaxan Babayev

Babaxan Muradov

Babaxanlı (Cəlilabad)

Babaxanlı (İrəvan)

məxməri, gərməşov, euonymus, velutina, fisch, gərməşovkimilər, celastraceae, fəsiləsinə, bitki, növü, iucn, qırmızı, siyahısına, görə, növün, kateqoriyası, statusu, nəsli, kəsilməyə, həssas, olanlar, azərbaycanın, nadir, növüdür, mündəricat, qısa, morfoloji, t. Mexmeri germesov Euonymus velutina Fisch et C A Mey Germesovkimiler Celastraceae R Br fesilesine aid bitki novu 1 IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve statusu Nesli kesilmeye hessas olanlar VU D2 Azerbaycanin nadir novudur 1 2 Mundericat 1 Qisa morfoloji tesviri 2 Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleri 3 Umumi yayilmasi 3 1 Azerbaycanda yayilmasi 3 2 Bitdiyi yer 3 3 Sayi ve tendensiyasi 3 4 Mehdudlasdirici amiller 3 5 Muhafize tedbirleri 4 Menbe 5 IstinadlarQisa morfoloji tesviri Redakte1 5 4 m hundurluyunde koldur Tumurcuqlari yumurtavari 3 5 mm uzunlugundadir Yarpaqlari uzunsov ellipsvari ve ya ters yumurtavari 2 8 mm uzunlugunda ve 1 3 5 sm enindedir kut ve ya itiucludur kenarlarindan xirdadislidir damarlar boyu xirda tukcukludur saplagi qisa 1 6 mm ve tukcukludur Cicek qrupu besit ve ya cetirvari qisa qoltuq cicek oxunda yerlesir Cicekleri dorduzvlu yasilimtil xirdadir lecekleri 4 uzunsovdur uc terefden deyirmi uzunlugu 3 mm e yaxindir yumurtaligi konusvari tukcukludur Qozasi derin 4 dilimli uc terefden cokekdir qanadsizdir dilimleri deyirmidir Toxumu yumurtavari qonur tamamile ortukle ehate olunmusdur 3 4 Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleri RedakteMay iyun aylarinda cicekleyir meyveleri avqustda yetisir Tozlanmasi entomofildir Mikrofanerofitdir Toxum vasitesile ve vegetativ usulla coxalir Deniz seviyyesinden 1800 m yuksekliye kimi olan isiqli meselerde dag yamaclarinda ve dereler boyunca bitir orta dag qursaqlarinadek qalxir Seyredilmis meselerde mese kenarinda kollar arasinda dag yamaclarinda ve vadilerde daginiq halda bitir 5 3 Dekorativ bitkidir Yasillasdirmada istifade olunur Yarpaqlarinda alkalloidler vardir Kok qabigindaki kaucukabenzer maddelerin miqdari 5 7 dir 5 Umumi yayilmasi RedakteIran ve Orta Asiyada tebii yayilma sahesi vardir Azerbaycanda yayilmasi Ismayilli Zaqatala Lenkeran Astara Gedebey bolgelerinde yayilmisdir 6 Azerbaycanda yayilmasi Redakte Kur Araz ovaligi Kicik Qafqazin merkezi ve cenub hissesi Xocavend Boyuk Qafqazin qerb Zaqatala Dovlet Tebiet Qorugu ve serq hissesi Ismayilli rayonu Talistan kendi Lenkeran Mugani Lenkeranin dagliq hissesi Lenkeran rayonu Burceli ve Rvo kendleri etrafi Lerik rayonu Hamarat kendi etrafi 5 7 Bitdiyi yer Redakte Mese kenarlarinda dag yamaclarinda isiq dusen yerlerde rast gelinir Deniz seviyyesinden 1500 1800 m arasinda hundurlukleredek bite bilir 6 Sayi ve tendensiyasi Redakte Antropogen amiller populyasiyanin azalmasini suretlendirir 8 Mehdudlasdirici amiller Redakte Yanginlar ve agaclarin qirilmasi neticesinde bitme seraitinin pozulmasi tebii berpanin zeifliyidir Muhafize tedbirleri Redakte Hirkan Milli Parkinda ve Zaqatala Dovlet Tebiet Qorugunda muhafize oluMenbe RedakteTofiq Memmedov Elman Isgender Tariyel Talibov Azerbaycanin nadir agac ve kol bitkileri Baki Elm 2014 380 seh http dendrologiya az page id 112 Arxivlesdirilib 2019 11 17 at the Wayback MachineIstinadlar Redakte 1 2 Azerbaycan Respublikasinin Qirmizi Kitabi Nadir ve nesli kesilmekde olan bitki ve gobelek novleri II nesr Baki 2013 http redbook az options project amp id M C9 99xm C9 99ri 20g C9 99rm C9 99 C5 9Fov olu kecid 1 2 Azerbaycanin agac ve kollari 1970 Seferov H M Ferzeliyev V S 2008 1 2 3 Flora Azerbajdzhana 1955 1 2 Tofiq Memmedov Elman Isgender Tariyel Talibov Azerbaycanin Nadir Agac ve kol bitkileri Baki Elm 2014 380 seh Azerbaycanin SSR in Qirmizi kitabi 1989 Memmedov T S Ferzeliyev V S Seferov H M 2013Menbe https az wikipedia org w index php title Mexmeri germesov amp oldid 6022108, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.