Mövzu BİM sistemində beynəlxalq iqtisadi təşkilatlar

aparıcı ölkələrinin iqtisadi siyasətlərinin koordinasiyası məqsədilə 1961-ci ildə İqtisadi

Beynəlxalq ekoloji təşkilatlar

Heç bir şərh ilə iddia edirəm ekoloji fəaliyyəti ətraf mühitə münasibətdə indi bəşəriyyətin ən aktual problemlərdən biridir. İş bu problemi aradan qaldırmaq üçün və lazımi səviyyədə saxlanılması beynəlxalq ekoloji təşkilatlar məşğul olur. Bu təşkilatların əksəriyyəti ətraf mühitin mühafizəsi üçün nəzərdə tutulmuşdur, lakin bir çox başqaları arasında bu funksiyanı yerinə olunur.

Dünyada ekoloji təşkilatının hüquqi statusu qeyri-hökumət və hökumət bölmək olar.

edilməsi müxtəlif ekoloji problemlərin həlli üçün çox böyük qatqısı Birləşmiş Millətlər. əsas orqanları və agentlikləri (s Baş Assambleyası, UNCTAD, UNIDO, UNESCO) fəal ekoloji performans cəlb olunur.

1972-ci ildə BMT Baş Assambleyası ətraf mühit məsələləri üzrə yeni orqan müəyyən görə, “ətraf mühit sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıq üçün təşkilati və maliyyə tədbirləri” adlı qətnamə qəbul edib. Bu UNEP (BMT Ətraf Mühit Proqramının kısaltmasıdır) adlanır və hər il öz fəaliyyəti haqqında ətraflı hesabat təmin edir.

UNEP idarəetmə şurasının üç il müddətinə Baş Assambleya tərəfindən seçilən növbəsində olan 58 ölkənin nümayəndələri ibarətdir. Hər il Board ekologiya sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın əsas məsələlərini müzakirə etmək üçün toplaşır. UNEP bütün işlər idarə icraçı direktoru təmin isə Şurasının növbəti sessiya üçün hazırlıq.

UNEP-in strukturunda müxtəlif beynəlxalq tədbirlər üçün əlavə maliyyə dəstək təmin Ətraf Təsislərində azad ətraf mühitin mühafizəsi.

hökumət Bundan başqa, qeyri-hökumət beynəlxalq konservasiya təşkilatların (INGOs) kimi bir şey yoxdur. Onların sayı 200 çoxdur və onların ən ətraf mühitin mühafizəsi məsələlərində ixtisaslaşmış. Buna baxmayaraq, ekoloji problemlər və yardım maraqlı digər sahələrdə bir çox təşkilatı həll etsin.

təbiəti mühafizə, xüsusi təbii resursların və ya təbii obyektlərinin mühafizəsi sualına xüsusi səlahiyyətə malik Environmental qeyri-hökumət beynəlxalq təşkilatları. Bu cür təşkilatlar International Bird Qorunması üçün Şurasına, və ya, məsələn, su qorunması üçün Avropa Federasiyası daxildir. Bu gün çox, çox var var.

ən böyük və ən nüfuzlu INGOs – Təbii Sərvətlər Mühafizəsi üzrə Beynəlxalq İttifaqı (IUCN qısaldılmış). Bu 1948-ci ildə Fransada yaradılıb. Bu ittifaq, beynəlxalq, milli və hökumət təşkilatlarının əməkdaşlığı, eləcə də resursların qorunması təbliğ edir. IUCN dövlət hakimiyyəti və müxtəlif dövlət, həm də orqanları, ictimai qurum və təşkilatları, kollektivləri daxil ola bilər.

digər beynəlxalq ekoloji təşkilatlar kimi, IUCN müəyyən istiqamətlərdə işləyir. Onların hər biri üzvləri, ictimai xadimlər və dövlət və elm bir komissiya rəhbərlik edir.

Hazırda IUCN heyvanların nadir və nəsli kəsilməkdə olan növlərin haqqında məlumat toplanması daxil olmaqla bir sıra mühüm hadisələr, keçirilib. işlərin nəticəsidir – “Faktlar Qırmızı Kitab” 1996-cı ildə nəşr olunan, bütün edilmişdir nadir heyvanların. Burada müqavilənin nə cür nadir olan və yox olma təhlükəsi qarşısını almaq üçün idarə ki, nə heyvanlar yox olur, haqqında öyrənə bilərsiniz. Union də irəli təhlükə və bitkilərin və heyvanların ticarət məhdudlaşdırmaq, bataqlıq qorunması haqqında beynəlxalq konvensiyaların bir sıra layihələr hazırlayıb.

Belə ki, ətraf mühit sahəsində çalışan cari beynəlxalq ekoloji təşkilatlar çox məhsuldar və zəngindir. Onların hər biri öz fəaliyyəti və tərəqqi haqqında ətraflı hesabat təmin edə bilər.

Mövzu BİM sistemində beynəlxalq iqtisadi təşkilatlar

münasibətlərin məqsədyönlü tənzimlənməsini obyektiv zərurətə çevirmişdir.

Dünya təsərrüfatının ayrı-ayrı sahələrinin çoxtərəfli dövlətlərarası tənzimlənməsi

hələ ikinci dünya müharibəsinə qədər meydana gəlmişdir. Lakin, dövlətlərarası tənzimləmə

beynəlxalq iqtisadi münasibətlərdə yalnız müharibədən sonrakı illərdə ciddi amilə

Beynəlxalq münasibətlərin dövlətlərarası tənzimlənməsi müxtəlif ölkələrin könüllü

surətdə öz üzərlərinə götürdükləri öhdəliklərin və dünya təsərrüfat əlaqələri sferasında

ümumi davranış qaydalarının məcmusudur.

Dünya təsərrüfatının müharibədən sonrakı illərdə inkişafı göstərir ki, beynəlxalq

iqtisadi münasibətlərin dövlətlərarası tənzimləmə sisteminin formalaşması və inkişafının

əsas təkanverici amilləri aşağıdakı proseslər olmuşdur.

Birincisi, gömrük tariflərinin aşağı salınması yolu ilə beynəlxalq ticarətin

liberallaşdırılmasının zəruriliyi: ikinci dünya müharibəsi nəticəsində dağılmış Avropa

iqtisadiyyatı sürətli bərpa prosesini tələb edirdi ki, bu da xarici ticarət əlaqələrinin

hesablaşmalar sisteminin qaydaya salınmasını nəzərdə tuturdu. Bu amil Bretton-Vuds

konfransının qərarlarında və QATT, BVF, BYİB kimi beynəlxalq təşkilatların

yaranmasında mühüm rol oynadı. Sonradan əksər ölkələr başa düşdülər ki, azad beynəlxalq

ticarət dinamik artıma yol açır, dünya üzrə texnologiyanı hərəkət etdirir, əmək

məhsuldarlığının artırılmasını stimullaşdırır, müəssisələr üçün irihəcmli dünya bazarlarını

İkincisi, imperializmin müstəmləkə sisteminin dağılması və azadlıq qazanmış

ölkələrin iqtisadi inkişafının təmin edilməsi: bu ölkələr 1960-1970-ci illərdə dünya

təsərrüfat əlaqələrinin yenidən qurulması, yeni iqtisadi qaydanın bərqərar edilməsi tələbləri

ilə çıxış etməyə başladılar. Onlar həmçinin daha yüksək qiymət səviyyələrində xammal

bazarlarının sabitləşdirilməsini, sənayecə inkişaf etmiş ölkələrdə proteksionizmin aradan

qaldırılmasını, texnologiyaların ötürülməsi üçün güzəştli şərtlər, maliyyə yardımının

artırılmasını və s. tələb edirdilər.

Nəticədə daha əvvəl yaradılmış beynəlxalq təşkilatlar (BVF, BYİB, QATT) öz

daxillərində bircinsliyi (sınayecə inkişaf etmiş ölkələrin timsalında) itirdilər və bu

təşkilatlara Asiya, Afrika və Latın Amerikasının azadlıq qazanmış ölkələri üzv oldular.

Bundan başqa, bir sıra yeni iqtisadi təşkilatlar (məsələn, YUNKTAD – BMT-nin Ticarət və

İnkişaf üzrə Konfransı) yaradıldı.

Üçüncüsü, 1970 və 1980-ci illərin xammal və ərzaq böhranları, bu böhranların neft

ixrac edən ölkələrin davranışları ilə daha da kəskinləşməsi sənayecə inkişaf etmiş

ölkələrdə struktur böhranları inkişaf etmiş ölkələrin OPEC ölkələrinə münasibətdə

razılaşdırılmış mövqelərinin olmasını və onların milli iqtisadiyyatların struktur

yenidənqurması prosesində birgə səylərini obyektiv zərurətə çevirdi.

Dördüncüsü, dünya iqtisadiyyatının qloballaşması, ölkələrin qarşılqılı əlaqələrinin

və asılılıqlarının güclənməsi, milli iqtisadiyyatların dünya təsərrüfatında baş verən

dəyişikliklərə uyğunlaşma zəruriliyi sənayecə inkişaf etmiş aparıcı ölkələrin iqtisadi

siyasətlərinin koordinasiyasını, milli siyasətlərin və beynəlxalq sabitliyin zəruri

uyğunluğunu təmin edə biləcək əməkdaşlıq və müqavilələrin müxtəlif metodlarının

işlənməsini tələb edirdi. 1980-ci illərdə daim meydana gələn ticarət müharibələrinin

fonunda beynəlxalq iqtisadi münasibətlərinin razılaşdırılmış ölkələrarası tənzimlənməsi

dünyada bir çox təhlükəli iqtisadi situasiyaların həll vasitəsi kimi çıxış edirdi. Dünyanın

aparıcı ölkələrinin iqtisadi siyasətlərinin koordinasiyası məqsədilə 1961-ci ildə İqtisadi

Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı yaradıldı, “böyük yeddilik” ölkələrinin (ABŞ, Yaponiya,

Böyük Britaniya, Fransa, Almaniya, İtaliya) ən yüksək səviyyələrdə müntəzəm görüşləri

praktikaya çevrildi və s.

Beşincisi, transmilli şirkətlərinin güclənməsi: bu şirkətlərin fəaliyyəti milli

sərhədlərin çərçivəsindən kənara çıxır və onların maraqları həm mənsub olduqları ölkələrin,

həm də fəaliyyət göstərdikləri ölkələrin milli iqtisadiyyatlarının inkişaf maraqları ilə

ziddiyyətə girir ki, bu da onların fəaliyyətinin tənzimlənməsinin forma və metdolarının

tapılmasını zərurətə çevirib. Nəticədə, BMT-də transmilli şirkətlər üzrə mərkəz açılmışdır.