ELEKTRON BIZNES VA ELEKTRON TIJORAT MAQSADLARI VA ASOSIY YO’NALISHLARI Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

Bədbəxtlər üçün motivasiya kitabları

“İnsanın özünü formalaşdırmasından bəhs eləyən kitablar yaşadığımız cəmiyyət haqqında bizə nə deyir? – Brüsseldə yerləşən Sent-Luis Universitetinin sosiologiya üzrə araşdırmaçısı Nikolya Markiz yazır. – Bu, o kitabların işə yarayıb-yaramadığından daha vacib sualdır!”
2005-2017-ci illər arasında Fransada “özünəyardım” mövzulu kitabların satışı ildə 10% artmış, bazarları 45 milyon avroya çatmışdı. Deyəsən, hazırda satışlar azalmağa başlayıb, amma belə kitabların sayı yox: 2019-cu ilin sonlarına olan məlumatlara görə, bazara 250 yeni kitab çıxıb!”- “Le Fiqaro” bildirir.

“Sözügedən mövzu ilə bağlı aparılan elmi araşdırmaların əksəriyyəti 1990-cı illərə aiddir. Həmin dövrdə bu hal ABŞ-da hələ eksponensial artımı göstərirdi. Araşdırmalar, müəyyən gözlənilən effekti fərqləndirərək- boşanmadan sonra özünə gəlməyin üsullarını, kütlə qarşısında necə daha yaxşı çıxış etməyi, qəzəbin öhdəsindən gəlməyi və s. necə öyrənmək olar – göstərir ki, əksər kitabların faydası psixoterapevtin müdaxiləsinə ekvivalentdir. Lakin eyni zamanda firavan həyat, ya da xoşbəxtlik kimi anlayışları qiymətləndirmək də çətinləşir. Əslində isə araşdırmalar göstərir ki, kitablar, psixologiyadakı davranış yanaşmasından nə qədər çox istifadə eləyirsə, bir o qədər effektiv olur: dəqiq müəyyənləşdirilmiş hədəfə malik olanda öz davranışını yenidən proqramlaşdırmaq mümkündür”, – məqalənin müəllifi Polin Lena vurğulayır.
“Oxucular, insanın çox şeyləri nəzarətdə saxlaya, idarə edə bilmədiyi bir cəmiyyətdə yaşayırlar: telefon necə işləyir, o özünü necə hiss eləyir, uşağı necə doğmalı”, – Nikolya Markiz izah edir. – Onun nəzarəti bərpa etmək tələbatına sözügedən kitabların vədləri cavab verir”. Onlar izah edirlər ki, – hərdən neyrobiologiya sahəsinə aid yeni bilgilərin köməyi ilə – düyünü çözmək üçün gərəkli olan resursları insanın özündə tapmaq mümkündür və çıxılmaz vəziyyət yoxdur.
“Bədbəxtliklə mübarizə aparmaqdan ötrü bizim artıq Allaha pənah aparmaq, magiyaya, ya da caduya ümid etmək imkanımız yoxdur, Ancaq özünü formalaşdırmaqla bağlı kitablar da sehrli təfəkkür prosesinə əsaslanır. Onların effektivliyi isə hazırda mövcud olan dil sferasının prestijinə istinad edir”.
“Geniş yayılmış fikrin əksinə olaraq, adətən, psixoloqlar belə kitabları dəstəkləyir və tez-tez öz pasientlərinə tövsiyə edirlər”, – məqalədə deyilir.
“Bu kitablar pasientlərə psixoloji konsepsiyalar aşılamağa, o cümlədən onlara, tənha olmadıqlarını göstərməyə qadirdir. Nə olsun ki, bundan ötrü yaxşı yazılmış və həqiqətən faydalı olan kitablar axtarmaq lazım gələcək, – Marseldə yerləşən “Hôpital de la Conception” xəstəxanasının psixiatriya şöbəsinin müdiri Kristofer Lanson qeyd edir. – İstənilən halda bu cür kitablara meyl onların hansısa tələbatları ödədiyini göstərir”.
“ Həppikratiya. Xöşbəxtlik industriyası həyatımızı necə nəzarət altına alıb” (Premier Parallèle nəşriyyatı, 2018) kitabının müəlliflərinin nəzəriyyəsi “xoşbəxt olmaq üçün sadəcə mütəxəssisləri dinləmək kifayətdir” ideyasını təkzib edir” – “Le Figaro” yazır.

“Yeva İlluz və Edqar Kabanasın fikrincə, bütün bunlar individualizmin hökmran olduğu dövrün nəticəsidir. Bu dövrdə hər kəs öz uğurları qədər uğursuzluqlarına görə də məsuliyyət daşıyır. İnsanların, irəli gedə bilməkdən ötrü biri-birindən asılı olduqları mütəşəkkil cəmiyyət haqqında ideya, tədricən, yoxa çıxır, – qəzet bildirir. – Bununla belə, qədimdə insanları bir-birinə bağlayan münasibətlər kimi təyin edilən xoşbəxtlik axtarışları sonsuzluğa qədər davam edə bilər və ən azından, kitab mağazalarında “özünüinkişaf” bölməsinin daimi yenilənməsini təmin edər…

Mənbə: azlogos.eu

• Teqlər:
• kitablar
• , həppikratiya
• , kitab məsləhətləri

ELEKTRON BIZNES VA ELEKTRON TIJORAT MAQSADLARI VA ASOSIY YO’NALISHLARI Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Raximbayev, Musobek Komiljon Oʻgʻli, Vafoyev, Asadbek Normurot O’G’Li

Ushbu maqolada raqamli iqtisodiyotning muhim yo’nalishi hisoblanmish elektron biznes va elektron tijorat sohasini rivojlantirish yuzasidan fikr va mulohazalar yuritiladi. Raqmli iqtisodiyot shuningdek, elektron tijorat tushunchasi mamlakatimizdagi yosh va jadal rivojlanayotgan sohalardan biri ekanligi sababli, ushbu yonalish haqida manbalar afsuski yetarlicha topilmaydi. Joriy yetishmovchiliklarni to’ldirishda o’z xissamizni qo’shish maqsadida, maqolada turli mulohaza va takliflar taqdim etiladi.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по экономике и бизнесу , автор научной работы — Raximbayev, Musobek Komiljon Oʻgʻli, Vafoyev, Asadbek Normurot O’G’Li

O‘ZBEKISTONDA ELEKTRON TIJORATNING HUQUQIY ASOSLARINI TAKOMILLASHTIRISH
ELEKTRON TIJORAT BOZORIDA RAQOBATGA ZID AMALIYOTLAR
RAQAMLI IQTISODIYOTNING BUGUNGI RIVOJI: MUAMMO VA YECHIMLARI
INTERNET-MARKETING STRATEGIYASI VA RIVOJLANISH METODLARI
O’zbekiston sharoitida elektron tijorat platformalarini joriy etish tendensiyalari
i Не можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

GOALS AND MAIN DIRECTIONS OF ELECTRONIC BUSINESS AND ELECTRONIC COMMERCE

This article contains thoughts and opinions on the development of e-business and e-commerce, which is an important direction of the digital economy . As the concept of digital economy and e-commerce is one of the young and rapidly developing areas in our country, resources about this phenomenon are unfortunately not enough. In order to eliminate the current shortcomings, the article presented various comments and suggestions.

Текст научной работы на тему «ELEKTRON BIZNES VA ELEKTRON TIJORAT MAQSADLARI VA ASOSIY YO’NALISHLARI»

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 11 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

ELEKTRON BIZNES VA ELEKTRON TIJORAT MAQSADLARI VA

Ushbu maqolada raqamli iqtisodiyotning muhim yo ‘nalishi hisoblanmish elektron biznes va elektron tijorat sohasini rivojlantirish yuzasidan fikr va mulohazalar yuritiladi. Raqmli iqtisodiyot shuningdek, elektron tijorat tushunchasi mamlakatimizdagi yosh va jadal rivojlanayotgan sohalardan biri ekanligi sababli, ushbu yonalish haqida manbalar afsuski yetarlicha topilmaydi. Joriy yetishmovchiliklarni to ‘ldirishda o ‘z xissamizni qo ‘shish maqsadida, maqolada turli mulohaza va takliflar taqdim etiladi.

Kalit so’zlar: raqamli iqtisodiyot, raqamlashtirish, internet, elektron biznes, elektron tijorat.

В данной статье собраны мысли и мнения по поводу развития электронного бизнеса и электронной коммерции, что является важным направлением цифровой экономики. Поскольку концепция цифровой экономики и электронной коммерции является одним из молодых и быстро развивающихся направлений в нашей стране, ресурсов об этом явлении, к сожалению, недостаточно. С целью устранения текущих недостатков в статье представлены различные замечания и предложения.

Ключевые слова: цифровая экономика, цифровизация, Интернет, электронный бизнес, электронная коммерция.

This article contains thoughts and opinions on the development of e-business and e-commerce, which is an important direction of the digital economy. As the concept of digital economy and e-commerce is one of the young and rapidly developing areas in our country, resources about this phenomenon are unfortunately not enough. In order to eliminate the current shortcomings, the article presented various comments and suggestions.

Key words: digital economy, digitization, Internet, e-business, e-commerce.

Raximbayev Musobek Komiljon o’g’li

Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti o’qituvchisi Vafoyev Asadbek Normurot o’g’li

Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti talabasi

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 11 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

Bugungi kunga kelib jahondagi barcha rivojlangan mamlakatlar iqtisodiyotini raqamlashtirdi desak noto’g’ri bo’lmaydi. Tabiiyki XX asrning 60-yillarida g’arb davlatlarida kompyuter texnologiyalarining tarqalishi, raqamli iqtisodiyot bilan bir qatorda elektron tijorat sohasi ham rivojlanishining bosh me’zoni bo’ldi. Albatta bizning yurtimizda ham soha rivoji uchun keng ko’lamli ishlar amalga oshirilmoqda. So’zimizning isboti sifatida yurtboshimizning: “Tarmoq va hudud rahbarlari raqamlashtirishsiz natija, rivojlanish bo’lmasligini tushunib yetishi shart. Barcha darajadagi rahbarlar buni o’ziga kundalik vazifa sifatida belgilab, raqamlashtirish sohasini alifbosidan boshlab chuqur o’rganishi kerak”1 degan fikrlarini keltirishimiz mumkin. Berilayotgan e’tiborga qaramasdan mazkur yo’nalishda o’z faoliyatlarini boshlamoqchi bo’layotgan tadbirkorlar o’zbek segmentida yetarlicha ma’lumotlar topishlarida muammolarga duch kelishmoqda. Raqamli iqtisodiyot hamda, elektron tijorat borasida qilingan nazariy va amaliy ishlarni tahlil qilgan holda yangidan-yangi takliflar va metodlarni yaratish borasida bir qancha ilmiy izlanishlar qildik. Zero qilingan ilmiy izlanish davomida ko’plab masalalarga yechimlar topishni maqsad qildik.

Elektron biznes kelib chiqishiga nazar tashlaydigan bo’lsak, XX asrning ikkinchi yarmi boshlarida axborot texnologiyalari sohasi taraqqiy eta boshlagani bunga turtki bo’lganini kuzatishimiz mumkin. Tabiiyki, korxonalar o’rtasida va ularning ichida ma’lumotlar almashuvini soddalashtirish va arzonlashtirishda axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining (AKT) roli beqiyos. Yirik korporatsiyalar pulni, vaqtni, binolarni va kuchni tejash maqsadida hujjatli ishlarni qog’ozsiz texnologiyalarda amalga oshira boshladilar. Bu jarayon albatta ma’lumot almashinuv tezligini ortishiga ham ko’maklashdi. Shuni ta’kidlash kerakki, elektron tijorat kontseptsiyasi tushunchasi hali internet globallashmasdan oldin paydo bo’ldi. Ammo faqat 2000-yillaga kelibginav lektron biznes bank sektori va elektron ma’lumotlar almashuvidan tashqariga chiqdi va biznesni yuritishning samarali vositasi sifatida keng rivojlandi. Yurtimizda soha rivojining ilk uchqunlari XX asr oxiri va XXI asr boshlariga to’g’ri keladi. Shunga qaramasdan ushbu qisqa muddat ichida elektron tijorat yo’nalishi ancha rivojlandi. So’ngi besh yillikda O’zbekistonda internet tezligining oshishi hamda, chekka chekka hududlarga ham yetib borishi, soha

1 O’zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2022-yil 22-sentyabr kuni tarmoq va hududlarda raqamli iqtisodiyot hamda elektron hukumatni joriy qilish masalalari bo’yicha videoselektor yig’ilishidan

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 11 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

rivojini jadallashtirdi. Mamlakatimiz prezidenti o’z qaror, farmon va farmoishlari bilan raqamli iqtisodiyot va eketron tijoratga bo’lgan e’tiborni oshirmoqda.

O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 3-iyuldagi PQ-3832-sonli qarori2 ga binoan iqtisodiyotning raqamli sektorini rivojlantirish borasida davlat tomonidan keng ko’lamli chora-tadbirlar ko’rilmoqda, elektron hujjat aylanishi tizimlari joriy etilmoqda, elektron to’lovlar rivojlantirilmoqda va elektron tijorat sohasidagi normativ-huquqiy baza takomillashtirilmoqda.

Ma’lumotlarning taqsimlangan reyestri texnologiyalari, “sun’iy aql”, superkompyuterlar imkoniyatlaridan foydalanish, shuningdek, kripto-aktivlar bo’yicha faoliyat jahonning ko’plab mamlakatlarida raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yo’nalishlaridan biri hisoblanadi. Ma’lumotlarning taqsimlangan reyestri texnologiyalari nafaqat iqtisodiyotning ko’plab sektorlariga, balki davlat boshqaruvi tizimiga va boshqa jamoatchilik munosabatlariga asta-sekin joriy etilmoqda.

O’z navbatida keng qamrovli xizmat – korporativ mijozlarga ham, oxirgi iste’molchiga ham xizmat ko’rsatadigan Internet-vositachilar paydo bo’lmoqda . Ular avtomatlashtirilgan axborot kanallari orqali mijozlariga xizmat ko’rsatish boyicha ishlarni olib boradi:

• sotishdan oldin ishlar potensial xaridorlar va buyurtmachilar bilan ishlash, onlayn marketing;

• onlayn buyurtmalar (bevosita bitim bilan bog’liq vazifalari) – xizmat xaridorlar va iste’molchilar, maxfiy axborotni muhofaza qilish;

• moliyaviy xizmatlar – buyurtmalarni bajarish bilan bog’liq onlayn-tranzaktsiyalarning tarkibiy qismlari;

• sotishdan keyingi ishlar – buyurtma, hisob-kitob, almashtirish, nizolarni hal qilish holatini kuzatish.

Bundan tashqari taqdim etilgan ma’lumotlarga o’zgarish kiritish osonligi va shu tariqa vaqt va harajatlarni tejab qolinishi raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratning inson hayotida naqadar muhim o’rin egallaganligini ko’rsatadi. Sohaning izchil rivojlanayotgani va keng ommaga tarqalayotganining sababi ham aynan shu.

2 (Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 04.07.2018-y., 07/18/3832/1452-son; Qonunchilik ma’lumotlari milliy bazasi, 24.07.2021-y., 06/21/6268/0700-son; 28.04.2022-y., 06/22/121/0354-son)

Oriental Renaissance: Innovative, VOLUME 2 | ISSUE 11

educational, natural and social sciences ISSN 2181-1784

Scientific Journal Impact Factor (J) SJIF 2022: 5.947

Advanced Sciences Index Factor ASI Factor = 1.7

Kuzatishlar shuni ko’rsatadiki elektron tijorat sodda qilib aytganda ijtimoiy tarmoqlar hamda boshqa internet sahifalari kabi elektron vositalar ko’magida ehtiyojlarimizni qondiradigan xizmatlar va tovarlami sotib olish yoki aksincha sotish kabi online tijorat amaliyotidir. Mamlakatimizda bozor munosabatlari hukmronlik qilar ekan siz kabi tadbirkorlarning faoliyati rivojlanishi davlat rivojlanishi hamdir desak mubolag’a bo’lmaydi. Demak jahon standartlarida ishlashimiz biznesimizni takomillashtirib tovarlarimizni jahon bozorlariga milliy brend tarzida olib kirishimizda raqamli texnologiyalarning o’rni beqiyos. Ammo har qanday raqamli biznesni boshlashdan oldin, u qaysi modelga kirishini bilishingiz kerak. Siz tushunganingizdek, elektron tijoratni amalga oshirishdan oldin uni qayerda shakillantirishingizni bilishingiz kerak. Avvalam bor ichki bozorda o’zingizni sinab ko’rib, keyinchalik faoliyatingizni kengaytirishingiz mumkin. Har qanday holatda ham ular bir xil boshqaruv modeliga ega bo’ladi va bunga faqat o’zingiz tanlagan biznes modelining o’ziga xos xususiyatlari ta’sir qiladi.

Elektron tijorat quyidagilardan iborat 3:

• Elektron malumot almashish (Electronics Date Interchange,EDI);

• Elektron kapital harakati (Elektronic Funds Transfer, EFT;

• Elektron savdo (inglizcha e-trade);

• Elektron pullar (e-cash);

• Elektron marketing e-marketing);

• Elektron bank (e-banking);

• Elektron sug’urta xizmatlari (e-insurance).

Elektron tijorat amaliyotida shuni ko’rish mumkinki, aksariyat holatlarda elektron tijoratning yuqori samaradorligi muomaladagi xarajatlarni minimallashtirish orqali ta’minlanadi. Ushbu sohada elektron tijorat samaradorligini baholashga uslubiy yondashuv quyidagicha bo’lishi mumkin:

• elektron tijoratning samaradorligini baholash uchun o’rganilayotgan obyekt sohasini aniqlash;

• ushbu sohadagi tadbirkorlik subyektining maqsadli funktsiyasini aniqlash;

• maqsadga erishish uchun ishlanish ko’rsatkichlarini aqlash;

• ishlash mezonlarini shakllantirish;

• samaradorlik ko’rsatkichlarini aniqlash uchun zarur statistik va Boshqa ma’lumotlarni olishni tashkil etish;

3 ( G’.M. Porsaev, B.SH. Safarov, D.Q. Usmanova “Raqamli iqtisodiyot asoslari” (darslik))

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 11 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

• ko’rsatkichlar va ishlash mezonlarini hisoblash;

• natijalarni tahlil qilish va qarorlar qabul qilish.

Elektron tijorat dasturlari tobora keng qamrovli yo’nalishlarni taqdim qilib bormoqda, qo’llanilishning ham yangi yo’nalishlari paydo bo’la boshladi. Buguni kunda bir necha to’liq shakllangan elektron tijorat tizimlarini sanab o’tishimiz mumkin.

Kompaniyaning bozor strategiyasiga qarab, Internetdagi quyidagi shakllari mavjud:

• elektron biznes karta;

Elektron biznes kartasi bir necha sahifalardan iborat bo’lgan kompaniya va uning faoliyati haqida ma’lumot. Bunday saytning asosiy vazifasi – potensial mijozga oddiy biznes ma’lumotnomasi yoki reklama e’loniga o’xshash bo’lib kompaniyaning xizmatlari bilan tanishish uchun imkoniyat berish.

Mijozni xabardor qilishning yanada rivojlangan shakli – bu tovarlar va xizmatlar haqida batafsil ma’lumot beruvchi va ko’pincha hozirgi narxlar bilan xabardor qiluvchi elektron katalog.

Elektron do’kon sizga nafaqat mahsulot yoki xizmatni tanlash, balki Internet orqali Buyurtma berish va xarid qilish imkoniyatini beradi.

Internet do’kon oddiy do’kon bo’lib, tovarlar va xizmatlarni sotish lekin onlayn uslubda, shuningdek maqsadli auditoriyaga yo’naltirilgan bo’ladi. Asosiy maq sad -mahsulotlar sotuvi. Savdo hajmini oshirish asosiy maqsadi hisoblanadi. Ko’pincha savdo bo’limining murakkab tashkiliy tuzilishibilan farqlanadi.

Nihoyat, savdo internet-tizimi umumiy logistikat izimi, Tovar zahiralarni boshqarishni, internet-do’konni va odatiy do’konlarni yagona tizimga birlashtiradi.

XXI asr axborot asri. Xulosa o’rnida takidlashimiz kerakki, iqtisodiyotini raqamlashtirgan mamlakatlar allaqachon jahon maydonida mustahkam o’rin egallamoqda. Bizning yurtimiz ham jahonning rivojlangan mamlakatlari bilan bir qatorda tilga olinadigan vaqt keldi. Bizdan talab qilinadigan yagona narsa iqtisodiy jihatdan yetuk davlatlar tajribalarini mukammal o’rganib chiqib, hayotimizda tadbiq qilish. Albatta raqamli iqtisodiyot va elektron tijorat bu yo’lda “mayoq” vazifasini

Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences Scientific Journal Impact Factor Advanced Sciences Index Factor

VOLUME 2 | ISSUE 11 ISSN 2181-1784 SJIF 2022: 5.947 ASI Factor = 1.7

o’taydi desak mubolag’a bo’lmaydi. Endi siz elektron tijoratning har xil yo’nalishlarini yaxshiroq tushunganingizdan so’ng, ularni kompaniyangiz uchun ishlatish vaqti keldi. Elektron do’kon, ijtimoiy media marketing xizmatlari va boshqa ko’p imkoniyatli hizmatlarni taklif qilish orqali biznesingizni rivojlantirishingiz mumkin.

1. Porsaev G’.M., Safarov B.Sh., Usmanova D.Q.. Raqamli iqtisodiyot asoslari 2020-yil.

2. United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD). Digital economy report 2019.

3. Digital 2019: global digital overview. Value creation and capture: implications for developing countries. UNCTAD, 2020.

4. World Trade Statistical Review 2019 – World Trade Organization.

5. Kurpayanidi, K., Ilyosov, A. (2020) Problems of the use of digital technologies in industry in the context of increasing the export potential of the country// ISJl Theoretical & Applied Science. p. 113-117.

ELEKTRON BİZNES

İnformasiya texnologiyalarının (İNTEX-lərin) intensiv inkişafı və verilənlərin emalı və ötürülməsi vasitələrinin icmal dəyərinin əhəmiyyətli dərəcədə azalması informasiya fəzası və ya kiberfəza adlanan yeni iqtisadi fəaliyyət sferasının yaranmasına gətirib çıxarmışdır. Kiberfəza dedikdə, qəbul edilmiş texnologiya şəraitində biznes-partnyorların və müştərilərin müəssisənin informasiya resurslarına müraciət edə bilməsini təmin edən informasiya serverləri toplusu nəzərdə tutulur. İqtisadi fəaliyyət subyektlərinin yeni, əhəmiyyətli dərəcədə genişlənmiş və avtomatlaşdırılmış qarşılıqlı informasion fəaliyyəti formalarının yaranması xüsusi fenomen olan elektron biznes (Biznes- ticarət, saziş, iş, sövdələşmə) meydana gətirmişdir.

Verilənlərin emalı və ötürülməsi texnologiyalarının aparat və proqram təminatlarının inkişafı ilə bağlı olaraq iqtisadi fəaliyyət subyektlərinin informasion infrastrukturunun dəyişilməsi biznes fəaliyyətinin yeni modellərinin tətbiqinə imkan vermişdir.

Dərslikdə elektron biznesin B2B (biznes-partnyorlara yönəlik elektron biznes modelidir) və B2C (əmtəə və xidmətlərin son istifadəçilərinə yönəlik elektron biznes modelidir) kimi əsas modelləri ətraflı şərh edilir. Bütövlükdə dünya əmtəə dövrüyyəsinin 70%-dən çoxu biznes-partnyora yönəlik elektron biznes sferasının payına düşür. İqtisadi fəaliyyətin bu sahəsində satınalmaların (bazarlıqların) elektron idarə edilməsi texnologiyası mühüm yer tutur. Biznes-partnyorların birbaşa qarşılıqlı fəaliyyəti ilə yanaşı, satınalmaların elektron idarə edilməsinə elektron birjaların (Birja – ticarət və maliyyə sazişləri bağlamaq üçün vasitəçi idarə) və hərracların (Auksion) modellərində də baxılır.

Konkret iqtisadi fəaliyyətin həyata keçirilməsi üçün İnternet şəbəkəsindən istifadə məsələləri portallar adlı mövzuda işıqlandırılır.

Son istifadəçilərə yönəlik elektron biznes modeli (B2C) elektron ticarətin iqtisadi sxemləri və texnologiyalarını özündə əks etdirir.

Elektron biznesin səmərəli aparılması adekvat ödəmə (tədiyyə) sisteminin mövcudluğunu nəzərdə tutur. Plastik kartlara və mikroprosessorlara əsaslanan ödəmə sistemi və onun təhlükəsizliyinin təmin edilməsi elektron biznesin çox vacib elementləridir. Konkret ödəmə sisteminin tətbiqi dəyər və tranzaksiyaların həcmi baxımından elektron biznesin istifadə edilən modelinin reallaşdırılmasına müvafiq olmalıdır.

“Elektron biznes” fənninin məqsədi müasir şəraitdə iqtisadi fəaliyyətin mühüm sferasına çevrilən biznes modellərinin təhlili və tətbiqi ilə bağlı problemlərin sistemli şərhindən ibarətdir.

“Elektron biznes” fənninin məzmununa: elektron biznesin əsas anlayışları, elektron biznesin əsas modelləri, elektron biznes üçün texnoloji həllər və elektron biznesin ödəmə (tədiyyə) sistemləri kimi iri bölmələr daxildir.

Aşağıdakı düyməyə vuraraq resursu yükləyə bilərsiniz.