Tsiklik sanoat

Kiçik biznesin digər problemi maliyyə planında işin açılmasıdır. Bu, ilkin kapital məsələsidir. Kommersiya fəaliyyətinə dair bank faizləri xeyli yüksəkdir (20 faizdən çox), sahibkarlara yardım Milli Fondunda imtiyazlı kreditlər isə, təəssüf ki, hamıya bəs eləmir. Bu vəziyyətdə yenicə fəaliyyətə başlayan iş adamları üçün xüsusi bank infrastrukturnun yaradılması məsələsi yaranir. Bütün bunlar, üstəgəl inflyasiya prosesləri, ona gətirib çıxarır ki, kiçik sahibkarlığın inkişafı riskli iş hesab edilir.

Azərbaycanda kiçik və orta biznesin inkişafı üçün bütün imkanlardan istifadə edilməyib – ekspert

Azərbaycan, Bakı, 29 avqust/ Trend /Azərbaycandakı vəziyyət göstərir ki, kiçik və orta biznesin inkişafının gücləndirilməsi üçün yaradılmış makroiqtisadi stabillik şəraitindən tam istifadə edilməyib. Sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslərin sayı imkandan aşağıdır və ÜDM strukturunda onun payı 10 faizə çatmır. Normal səviyyə 20-30 faiz hesab edilir.

Qanunvericilik tərəfindən kiçik sahibkarlığın lazımi istiqamətdə inkişafının formalaşdırılmasının hüquqi və təşkilati təminatına edilən bir çox cəhdlərə baxmayaraq, əksər iş adamlarının çətinliklə dəf etdikləri çox maneələr hələ də qalmaqdadır. Kiçik sahibkarlığın inkişafını ləngidən mövcud problemlər ümümi iqtisadi və hüquqi şəraitlə, kiçik müəssisələrin zəruri sərmayələri, yerin və informasiyanın alınmasında olan çətinliklərlə əlaqədardır.

Kiçik biznesin digər problemi maliyyə planında işin açılmasıdır. Bu, ilkin kapital məsələsidir. Kommersiya fəaliyyətinə dair bank faizləri xeyli yüksəkdir (20 faizdən çox), sahibkarlara yardım Milli Fondunda imtiyazlı kreditlər isə, təəssüf ki, hamıya bəs eləmir. Bu vəziyyətdə yenicə fəaliyyətə başlayan iş adamları üçün xüsusi bank infrastrukturnun yaradılması məsələsi yaranir. Bütün bunlar, üstəgəl inflyasiya prosesləri, ona gətirib çıxarır ki, kiçik sahibkarlığın inkişafı riskli iş hesab edilir.

Rəsmi statistik məlumatlara əsasən, hazırda Azərbaycanda 60 minə yaxın kiçik müəssisə və obyekt var. Bu sıraya 8571 kənd təsərrüfatı, 89 balıqçılıq, 527 sənaye, 5458 emaledici müəssisə, 172 qaz, elektrik enerjisi və su istehsalı üzrə müəssisə, 7116 tikinti təşkilatı, 24276 topdansatış və pərakəndə ticarət müəssisəsi, mehmanxana xidmətləri təqdim edən 800 müəssisə, 1548 nəqliyyat və rabitə müəssisəsi, 491 maliyyə müəssisəsi, 6424 daşınamz əmlak, icarə müəssisəsi, 299 təhsil sektorunda olan müəssisə, 946 sağlamlıq və sosial xidmətlər müəssisəsi, 2999 kommunal və özəl xidmət müəssisəsi, 5 məişət müəssisəsi daxildir.

Dünya biznesinin təcrübəsi sübut edib ki, kiçik sahibkarlıq hər bir dövlətin milli iqtisadiyyatında çox mühüm yer tutur. Çünki o, iqtisadi artımın tempini, ümümdaxili məhsulun həcmini xeyli dərəcədə müəyyən edir. Dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində kiçik və orta biznesi iqtisadiyyatın mühərriki adlandırırlar. Bu ölkələrin büdcəsinə ən çox pay məhz kiçik və orta sahibkarlıqdan gəlir. Belə olan təqdirdə, bu ölkələrin hökumətləri müəssisələri hər vəchlə dəstəkləməyə və inkişaf etdirməyə çalışırlar.

Kiçik biznesin inkişafına istiqamətlənmiş bütün addımlar xeyirlidir. Kiçik müəssisələr insan və material resurslarını vaxtında bölüşdürməyə və dəyişən təlabata vaxtında reaksiya verməyə imkan verən çevikliyə malikdir. Kiçik sahibkarlıq işsizliklə mübarizədə mühüm sosial alətdir, müasir texnologiyaları inkişaf etdirməyə və tətbiq etməyə imkan verir, ixtisaslı və tam ixtisaslaşmamış işçiləri hazırlayaraq, sənayenin gələcək inkişafına təməl qoyur, ölkənin ixrac əməliyyatlarında kiçik və orta sahibkarlığın payını artırır. Bu faktların başa düşülməsi, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafına istiqamətlənmiş strategiya və proqramın hazırlanmasında ölkənin diqqətini gücləndirməlidir. İlkin məlumatlara görə, maliyyə və vergilər nazirliklərinin layihəsi mənfəət gəlirinə qoyulmuş vergini mövcud 22 faizdən 20 faizə, ƏDV üzrə 18 faizdən 17 faizədək endirilməsini nəzərdə tutub. Bu addımın əsas məqsədi – istehsalçılar üzərinə düşən gücün aşağı salınmasıdır. Kiçik biznes nəfəs alaraq, öz inkişafı üçün resursunu alacaq. Vergi ağırlığının azaldılması həmişə biznesin inkişafına doğru aparır. Xüsusi diqqəti müəssisələrin öz vəsaitlərini səhiyyə, təhsil, yaşayış binalarının tikintisinə istiqamətləndirə biləcəklərinə yetirmək lazımdır. Bütün bunlar vergi qoyulan bazaya daxil ediləcək. Bunu kiçik və orta biznesə vergiqoymada böyük irəliləyiş adlandırmaq olar.

Vergiqoymanın aşağı düşməsindən başqa, hesabatın verilməsinin asanlaşdırılması mümkünlüyü də kiçik biznes üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Məsələn, Qərbdə bütün müəssisələr hesabatı il üzrə verir ki, bu da işi xeyli asanlaşdırır. Azərbaycan müəsisələri bunu ilin hər rübündə edirlər.

Daha bir vacib məqam da var. Bizi Ümumdünya Ticarət Təşkilatına daxil olma gözləyir. Bundan sonra Azərbaycanın bazarı xarici məhsulların üzünə açıq olacaq. Bazarın keyfiyyətli və ucuz məhsulla dolacağı, azərbaycanlı istehsalçının isə, onlarla rəqbət aparmaq gücündə olmayacağı qaçılmazdır. Nəticədə, iqtisadiyyatımız xarici iqtisadiyyatdan asılı olacaq. Buna görə də, elə indidən yerli istehsalı inkişaf etdirmək, onu rəqabətqabiliyyətli etmək lazımdır ki, sabah sərhədlər açılanda Azərbaycanın məhsulu təkcə Azərbaycanın deyil, həm də başqa ölkələrin ticarət bazarında ə yer tuta bilsin.

Leyla Abdullayeva, Trend analitik mərkəzinin eksperti

Tsiklik sanoat

Tsiklik sanoat – bu biznes tsikliga sezgir bo’lgan sanoat turi bo’lib, unda daromadlar iqtisodiy farovonlik va kengayish davrida yuqori bo’ladi va iqtisodiy tanazzul va qisqarish davrida ancha past bo’ladi. Tsikl sohalarida ishlaydigan kompaniyalar ushbu o’zgaruvchanlik bilan kurashishlari mumkin, chunki ishdan bo’shatish va ishdan bo’shatish davrida ish beruvchilarni ishdan bo’shatish va ish vaqtida bonuslarni to’lash va yaxshi vaqtlarda yollash.

Tsiklik sanoat nima?

Tsiklik sanoatni tushunish

Tsikl sohalari biznes tsikllariga sezgir, shuning uchun tsiklning pasayishi iste’molchilarni xarajatlarni birinchi o’ringa qo’yishga majbur qiladi va muhim bo’lmagan ba’zi xarajatlarni qoplaydi. Shu sababli, ahamiyatsiz mahsulotlarga e’tibor qaratadigan tarmoqlar iqtisodiy pasayish paytida daromadni yo’qotish xavfi yuqori. Bunga javoban, kommunal xizmatlar kabi sanoat tarmoqlari iqtisodiy bo’ronlarni engishga moyil bo’ladi, chunki yomon kunlar qancha bo’lishidan qat’i nazar, ko’p odamlar yorug’lik to’lovlarini to’lash uchun yo’l topadilar.

Ish aylanishi

Ish tsikli to’rtta diskret bosqichdan iborat. Kengayish davrida mehnat unumdorligi oshadi, ishsizlik qisqaradi va fond bozori o’sishi tendentsiyasi kuzatilmoqda. Ushbu davrda ko’proq odamlar ish bilan ta’minlanganligi va ularning investitsiya portfellari o’sib borayotganligi sababli, ular ko’proq daromadga ega bo’lib, uni sarflashga unchalik ahamiyat bermaydilar. Cho’qqisi kengaytirish fazasidan keyin. Ushbu davrda iqtisodiyot kengayish oxiriga yetdi va keyinchalik o’z qisqarish davrini boshlaydi.

Ixtiyoriy daromadlar qisqarish paytida tushadi, chunki ko’p odamlar ishsiz va unumdorlik past. Kasallikning pasayishi barcha davrlarda retsessiyaga olib kelmasa ham, tanazzullar qisqarish davrida yuz beradi. Amerika Qo’shma Shtatlarida ketma-ket ikki marta chorakda yalpi ichki mahsulot (YaIM) pasayishi iqtisodiy pasayishning eng keng tarqalgan mezonidir. Biznes tsiklining yakuniy bosqichi – novcha. Ushbu bosqich – tsiklni qayta boshlashdan oldin va boshqa kontraktsion bosqichni boshlashdan oldin iqtisodiyotning tugashi.

Tsiklik sohalarga misollar

Xom-ashyo va og’ir uskunalar kabi uzoq muddatli tovarlarni ishlab chiqarish bilan shug’ullanadigan tarmoqlar tsiklga moyil. Iste’molchining ixtiyoriy tovarlari, odamlar xohlagan daromadlari bilan sotib oladigan mahsulotlar va xizmatlarga yo’naltirilgan sektor, shuningdek, biznes tsikliga juda sezgir, chunki asosiy xarajatlar emas, qiyin paytlarda ixtiyoriy xarajatlar iste’molchining byudjetidan ajratilishi osonroq.

Masalan, aviakompaniya ancha tsiklik sohadir. Iqtisodiy yaxshi kunlarda odamlar ko’proq ishlatiladigan daromadga ega, shuning uchun ular ta’tilga chiqishga va aviakompaniyalardan foydalanishga tayyor. Aksincha, yomon iqtisodiy davrda odamlar pul sarflashda ko’proq ehtiyot bo’lishadi. Natijada, ular ko’proq moliyaviy jihatdan konservativ ta’tilni uyga yaqinroq olib borishadi (agar ular umuman bormasalar) va qimmat havo qatnovlaridan qochishadi.

BİZNESİN İNKİŞAFI

Azərbaycanda sürətli şəkildə CEO-laşma və Prezidentləşmə gedir.
Sevinirəm ki, bu qədər prezidentlə tanışlığım var ��
2 il öncə bir nəfərlə görüşəndə soruşdum ki, nə iş görürsən?
Dedi ki : “Öz holdinqimdə CEO”.
Vay be, demişdim. Nə holdinqi, hansı şirkətlər, neçə işçin var?
Dedi ki, 7 şirkətim var, 5 işçim.
Vizitkası çox bahalı və təmtərahlı idi – düşünürəm ki, 7 şirkətin bir aylıq gəlirini vizitka çapına xərcləmişdi ��
Adını çəkə bilməyəcəyim bir holdinq var… Gözü bağlı ofisdə daş atsanız, ya prezidentə dəyəcək, ya da vitse prezidentə:) İşləyən bir iki nəfər qara qura adam var, kimsəsiz yiyəsizlər – bütün işlər də onların üzərindədir.

Leave a Reply Cancel reply

Bölümlər

• A Konsultasiyalar (4)
• A TƏLİM və KURSLAR (32)
• Biznes Roman (5)
• Düşüncələrim (93)
• Fexri YOL (6)
• Gördüklərim, eşitdiklərim (142)
• Kitabların xülasəsi (20)
• Məqalələrim (229)
• Müsahibələrim (17)
• SAXLA ZAMANI, GƏLƏR ZAMANI (29)
• Seminarlar (1)
• Sual və cavablar bölməsi (43)
• Uğur hekayələri (1)
• Videolar (13)