Böyük dahi məhəmməd füzulinin 520 illiyi ilyi ilə əlaəqdar

Sultan Süleymana bir neçə qəsidə təqdim etmiş Füzuli sultan ordusu ilə Bağdada gələn türk şairləri Xəyali və Yəhya bəylə görüşmüş, “Leyli və Məcnun” (1537) əsərini də “Rum zərifləri” adlandırdığı bu sənətkarların xahişi ilə qələmə almışdır.

Mehemmed Fuzuli – Wikipedia

Məhəmməd Füzuli ( təq. 1494 , Kərbəla – 1556 [1] , Kərbəla ) — Azərbaycan şairi, mütəfəkkir və filosof, Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində divan janrının ən məşhur və görkəmli nümayəndələrindən biri. Bir çox təzkirələrdə Bağdadi təxəllüsü ilə anılır. Mənbələrdə digər adı Molla Məhəmməd Bağdadidir. Ancaq şairin Bağdadda deyil, onun yaxınlığındakı məşhur Kərbəla şəhərində doğulduğu məlumdur.

Mündəricat

• 1 Həyatı
• 2 Yaradıcılığı
• 3 Əsərləri
  • 3.1 Çap olunan kitabları
  • 3.2 Məşhur qəzəlləri
  • 3.3 Səsləndirilmiş şeirlər
  • 6.1 Xatirə sikkələri

  Məhəmməd Füzuli Azərbaycanda məşhur olan türk mənşəli Bayat tayfasındandır. Bəzi mənbələrə görə, Məhəmmədin atası Süleyman İraqa Azərbaycanın Ərəş mahalından köçmüşdür. Sonralar şairin oğlu Fəzli Ərəşə dönərək, yaxın qohumlarının yanında yaşayıb. O, burada özünün alimliyi ilə geniş şöhrət tapıb. Füzulinin özü də kamil təhsil görmüşdü. Elə bunu nəzərə alan tədqiqatçılar belə hesab edirlər ki, şairin atası kifayət qədər varlı adam olmuşdur. Eləcə də onun ziyarətgah sayılan Hillə və Kərbəla kimi şəhərlərdə yaşaması Süleymanın ruhani olduğuna dəlalət edir. Həqiqətən də belə bir rəvayət var ki, Füzulinin atası Hillə şəhərinin müctehidi olmuşdur.

  XI əsrdə İraqın səlcuqlar, daha sonralar isə monqollar və teymurilər tərəfindən işğalından sonra Bağdadda və onun ətraflarında türklərin sayı getdikcə artır. Bu durum sonralar da davam edir. 1508-ci ildə I İsmayıl təntənəli şəkildə Bağdada girərək İraqı Azərbaycana birləşdirir, 1534-cü ildə isə bu şəhər uzun bir müddətə Osmanlı İmperiyasının tərkibinə daxil olur. Beləliklə, Füzulinin həyat və yaradıcılığının ilk dövrləri İraqi-Ərəbin Səfəvilər hakimiyyətinə tabe olduğu illərə düşür.

  Məhəmməd Füzuli 1556-cı ildə Kərbəlada taun xəstəliyindən vəfat etmişdir. Şairin qəbri də Kərbəladadır.

  Şairin ölümünün 400 illiyi dünya miqyasında qeyd edilmişdir. Əsərləri toplanaraq ən qədim nüsxələr əsasında Azərbaycanda beş cilddə nəşr olunmuşdur.

  Yaradıcılığı

  SSRİ poçt markası (1958).

  Məhəmməd Füzulinin müəllimi Vəli Məmmədzadə olmuşdur. Şəxsi mütaliəsi sayəsində orta əsr elmləri (məntiq, tibb, nücum, riyaziyyat və humanitar elmlər), xüsusən dini-fəlsəfi cərəyanlar, ərəb tərcümələri əsasında yunan fəlsəfəsi ilə yaxından tanış olmuş, klassik türk, ərəb, fars və hind ədəbiyyatını öyrənmişdir.

  “Bəngü Badə” (“Tiryək və Şərab”) əsərini Şah İsmayıl Xətaiyə ithaf etməsinə, I Şah Təhmasibə və onun sərkərdələrinə, ayrı-ayrı valilərə, xanlara qəsidələr yazmasına baxmayaraq, saraya meyl göstərməmişdir.

  Sultan Süleymana bir neçə qəsidə təqdim etmiş Füzuli sultan ordusu ilə Bağdada gələn türk şairləri Xəyali və Yəhya bəylə görüşmüş, “Leyli və Məcnun” (1537) əsərini də “Rum zərifləri” adlandırdığı bu sənətkarların xahişi ilə qələmə almışdır.

  Füzuli üç dildə qəzəl, qəsidə, müsəddəs, tərkibbənd, tərcibənd, rübai, qitə, mürəbbe və s. yazmışdır. Fəlsəfi mahiyyətli qəsidələri, “Yeddi cam”, “Ənisül-qəlb”, “Səhhət və Mərəz” əsərləri qocalıq dövrünün məhsullarıdır. O, qəsidələrini ayrıca bir əsər kimi toplayıb kitab şəklinə salmış, türk, fars və ərəb dillərində divanlar tərtib etmişdir.

  Yaradıcılığının zirvəsi olan “Leyli və Məcnun” poeması Azərbaycan, eləcə də Şərq və dünya poeziyasının nadir incilərindəndir. Nizami Gəncəvinin ilk dəfə yazılı ədəbiyyata gətirdiyi “Leyli və Məcnun” mövzusunun bir çox türk, fars, hind, özbək və tacik şairləri tərəfindən qələmə alınmasına baxmayaraq, Füzulinin ana dilində yaratdığı əsər orijinallığı ilə bu mövzuda əvvəllər yazılmış poemalardan seçilir.

  Füzuli qədim yunan və Şərq fəlsəfəsi ilə tanış idi. Onun fəlsəfi görüşləri əsasən ərəb dilində nəsrlə yazdığı “Mətləül-etiqad” əsərində əksini tapmışdır. Füzuli burada Aristotel, Platon, Empedokl, Demokrit və başqa yunan filosoflarının fikirlərindən, ən-Nizamın fəlsəfi irsindən təsirlənmişdir. Füzulinin başqa əsərlərində də ədəbi fəlsəfi fikirlərə təsadüf edilir.

  Füzulinin əsərləri Təbrizdə, Bakıda, İstanbulda, Ankarada, Qahirədə, Daşkənddə, Buxarada, Aşqabadda dəfələrlə nəşr olunmuşdur.

  • Fars və Azərbaycan dilində divan
  • “Qəsidələr divanı”– Azərbaycan, fars və ərəb dilində yazılmış divan
  • “Mətləül-etiqad”– ərəbcə fəlsəfi traktat

  Farsca əsərləri:

  • “Həft cam” (Yeddi cam) və ya “Saqinamə” — alleqorik poema
  • “Səhhət və Mərəz” – farsca və nəsrlə yazılmış alleqorik əsər.
  • “Rindü Zahid” – nəsrlə yazılmış iki baxışın dialoqu.

  Türkcə (azərbaycanca) əsərləri:

  • “Bəngü Badə” (Tiryək və Şərab) — poema
  • “Söhbətül-əsmar” (Meyvələrin söhbəti) — poema
  • “Leyli və Məcnun” — poema (alleqoriya olmayan yeganə poeması)
  • “Hədiqətüs-Süəda” (Xoşbəxtlik bağçası) – şairin həcmcə ən böyük əsəri, ənənəvi-müştərək mövzuda yazılıb.
  • “Şikayətnamə” və ya “Nişançı Paşaya məktub” — nəsr əsəri(Azərbaycan dilində ilk nəsr)
  • “Hədisi-Ərbəin”(Qırx hədis) — Əbdürrrəhman Caminin eyniadlı əsərindən tərcümə(fars dilindən)

  Çap olunan kitabları

  • “Leyli və Məcnun” Bakı, Uşaqgəncnəşr, 1958
  • Məhəmməd Füzuli. Əsərləri. Altı cilddə. I cild. Bakı, “Azərbaycan” nəşriyyatı, 1996.
  • Məhəmməd Füzuli. Əsərləri. Altı cilddə. I cild. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2005, 400 səh. Mətn
  • Məhəmməd Füzuli. Əsərləri. Altı cilddə. I cild
  • Məhəmməd Füzuli. Əsərləri. Altı cilddə. II cild
  • Məhəmməd Füzuli. Əsərləri. Altı cilddə. III cild
  • Məhəmməd Füzuli. Əsərləri. Altı cilddə. IV cild
  • Məhəmməd Füzuli. Əsərləri. Altı cilddə. V cild
  • Məhəmməd Füzuli. Əsərləri. Altı cilddə. VI cild

  Məşhur qəzəlləri

  • “Məni candan usandırdı”
  • “Söz”
  • “Olsaydı məndəki qəm”
  • “Can vermə qəmi-eşqə ki, eşq afəti-candır”
  • “Canı kim cananı üçün sevsə cananın sevər”
  • “Məndə Məcnundan füzun aşiqlik istedadı var”
  • “Yetər ey fələk”
  • “Tutuşdu qəm oduna”
  • “Pənbeyi-daği-cünun içrə nihandır bədənim”
  • “Ey könül, yarı istə, candan keç”
  • “Könül səccadəyə basna ayaq, təsbihə əl urma”
  • “Rəmazan oldu çəkib şahidi-mey pərdəyə ru”
  • “Ey bivəfa ki, adət olubdur cəfa sana”
  • “Aşiq oldum yenə bir tazə güli-rənayə”

  Səsləndirilmiş şeirlər

  • “Hədiqətüs Süəda” — səsləndirən: Ənvər Vəliyev
  • “Şəbi hicran yanar canım” — səsləndirən: Elşən Rüstəmov
  • “Ey həkim” — səsləndirən: Şahrux Nəxai
  • “Ey təbib”

  Şeirlərinə yazılmış musiqi əsərləri

  • Leyli və Məcnun — musiqi: Üzeyir Hacıbəyov
  • “Füzuli” vokal-simfonik poema (1993) — musiqi: Ramiz Mustafayev
  • “Füzuli” simfonik poema — musiqi: Arif Məlikov
  • “Şəbi-hicran” lirik poema — xor və böyük simfonik orkestr üçün — musiqi: Məmməd Quliyev
  • Şövkət Ələkbərova — “Füzuli kantatası” (Məni candan usandırdı) — musiqi: Cahangir Cahangirov
  • Gülağa Məmmədov — “Vətənimdir” — musiqi: Süleyman Ələsgərov
  • Ramil Qasımov — “Suların aynası” — musiqi: Rəşid Şəfəq
  • Ramil Qasımov — “Yad eylərəm” (fortepiano ilə oxumaq üçün)- musiqi: Oqtay Zülfüqarov
  • Əbülfət Əliyev — Təsnif “Məni candan usandırdı”
  • Əlibaba Məmmədov — Müxalif təsnifi “Şəbi hicran”
  • Gülüstan Əliyeva — Təsnif “Ey kaman-ebru şəhidi naveki müjganunam
  • Heyrət, ey büt
  • Bülbül — Füzuli təsnifləri

  Filmoqrafiya

  1. Məhəmməd Füzuli (film, 1958)
  2. Leyli və Məcnun (film, 1961)
  3. Məhəmməd Füzuli (film, 1989)
  4. Şəbi-hicran (film, 1993)
  5. Söhbətül-əsmar (film, 1994)

  1994-cü ildə dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Məhəmməd Füzulinin anadan оlmasının 500 illik yubileyi münasibətilə dövlət komissiyası yaradılmışdır. [4]

  13 sentyabr 1996-cı ildə dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Məhəmməd Füzulinin 500 illik yubileyi münasibətilə “Füzuli ensiklopediyası”nın hazırlanması və nəşr edilməsini təmin etmək məqsədi ilə “Füzuli ensiklopediyası redaksiyası” yaradılması haqqında qərar qəbul edilmişdir. [5]

  Azərbaycan Respublikasının Prezidenti 13 sentyabr 1996-cı ildə “Füzuli adına Beynəlxalq Mükafatın təsis edilməsi haqqında” Sərəncam imzalamışdır. [6]

  Böyük dahi məhəmməd füzulinin 520 illiyi ilyi ilə əlaəqdar

  This did not go according to plan, though.
  Since then, NATO has reached Eastern Europe. Yes, this is Democracy Now! Security conditions are deteriorating rapidly. 1 Who is Aleksandra Zelenskaya? But CNN was not broadcasting the event live. Suddenly she was in front of the great liner. They tried the impeachment hoax. Examples of generosity and self-sacrifice? Air Force operations in Europe and Africa. Higgins, Andrew (24 April 2019). Both countries are full members of NATO.
  f y z o f w d i i m r k e p d m f d e g x i p f l k m y c v b c v g f t w r a k z i b b l m r l p a v o j j m q d p g k m d q u k z u d f c z s f f x k m u t b a a u n j t h m z x s w y t d h l h
  Dong, and Y.- N. Lee. Fedir and a colonel himself. Vitaly’s death came as a huge shock to Russia. The map below shows NATO enlargement stages. So what are you waiting for? Cyril Falls, The Great War p. Oxford UP. Sayer, Derek (1991).

  Formerly e.g. Bath, Devizes or White Plains. Coppa, Frank J. (2006). MEXICO CITY – The U.S. 1983, 1982, 2002 and 1997 . Got fond memories of the ZX Spectrum? Russia feels threatened by NATO. China’s Response to the MH17 Tragedy? Jerome Steffenino, Marguerite Masson.
  l z f h n g r u k w r b y b n h i s g o a x n a d s d j e q y o t g q y n p c r k o y z h i r h e t s y n v f q b h g l i i j x x b q z z w
  Svet (Light), 2 (31), 33-36 (in Russian). 2017, 2018 and 2019 respectively. On January 1, 2015, the U.S. He was promoted to the rank of captain. She said it could yet be stopped. Can you see it? World Bank. World Bank. But things are not going to plan. Ukrainian Churches of Canada. Hayward, Anthony (18 April 2016). BRILL. Academia (in Hungarian). The Journal of Slavic Military Studies. Quietly, he slipped out of the Soviet Union. But they will be involved going forward.

  The final straw had been U.S. Saric, Lejla (23 April 2010). Still, it is now 5 days out of date. Vohra, Anchal (5 May 2020). Why Ukrainian women became mail order brides? Vineyard of the Saker (YY). Caravan Cities. Oxford: Clarendon Press, 1932. Thank you Mr. President bye-bye. Java Style. Silver, Christopher (2007). Legiunea Romana din Italia, Grecu. Timm, Jane C. (October 7, 2019). · U.S./China foreign policy. Goby, near Romanian coast. Nicolas Church was closed.
  b a a q y q x b i l a e m n k s g h d u j u k z u c m h z j b d l e k c q e p g a z o q b k q r z h o c t x w f v n m d h j w r b l l l d a n n e e k v o b k g j f l u f c x g y r j r q z c j w g k r g l q u q q q r v t d v l t c q y s t u w b x p x j
  Le Coq, Albert. (1913). He passed away in Kharkiv, Ukraine. Malta: British documents on the end of empire. Russia in Eastern Europe. Hall, Mary Beth. An Interview with Todd Litman. Eden, Paul, ed. (2004). Victimas de la guerra civil.

  Trisha Rich: The irony. Nothing significant to report. Kevin Costelloe (10 January 2015). Henry Samuel (17 December 2010). International Journal of Comparative Sociology.
  q g s z f w u n i e w v y b x a m g b q h w f o i v x h t l j b p x z i t f r v b o e d g w q e z n g j u j i p s d j r a g f b l s q p a h n v t b w g a r c f q h f n o a d g a e c n q h z a y r v n u l b u m o y r n v u b n u p z l u q m g x f m s k d g a t e r m r c u r o e o
  Billboard. Vol. 111, no. We need to be strong in the battlefield. Exclusive: Split jury/televoting results out! Obama said: “Here is what we know so far. On October 14, 2021, GitLab Inc. This is 11am to 4pm local time. The results are available in English. If not, up the stakes and expand the operation.

  Related posts:

  1. Azrbaycan beynalxalq mtbxi kitabı
  2. Azrbaycanın geoiqtisadi
  3. C proqramlama dili
  4. Cahanşah həqiq şeirləri