Lilliyə Görə əmək Pensiyası Necə Hesablanır

“K” – sığorta təcrübəsi əmsalı – 48/180, yəni 0, 26-ya bərabər olacaqdır.

Vətəndaşlığı olmayanlar Azərbaycan vətəndaşlığını necə ala bilər?

Publika.az həmin müsahibəni təqdim edir:

– Hər keçən il Azərbaycana müxtəlif məqsədlərlə gələn miqrantların sayının artdığını nəzərə alsaq, əcnəbilərin Azərbaycanda hərəkətini asanlaşdırmaq və prosesin daha səmərəli şəkildə idarə olunmasını təmin etmək üçün miqrasiya qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı hansı yeniliklər olub?

– 2018-ci il ərzində miqrantların öz hüquqlarını həyata keçirmələri üçün daha əlverişli şərait yaradılıb, onların hüquq və azadlıqlarının qorunması və qanunvericilikdə sadələşdilmə işinin davam etdirilməsi istiqamətində bir sıra yeni hüquqi aktlar qəbul edilib, o cümlədən “Azərbaycan Respublikasının Miqrasiya Məcəlləsi”nə və miqrasiya ilə bağlı digər müvafiq qanunvericilik aktlarına əlavə və dəyişikliklər edilib.

Azərbaycan Respublikasının 2018-ci il 29 iyun tarixli 1218-VQD nömrəli Qanunu ilə Miqrasiya Məcəlləsində və həmin qanunun tətbiqi barədə Azərbaycan Prezidentinin 2018-ci il 10 iyul tarixli 190 nömrəli fərmanı ilə Azərbaycan Prezidentinin 2013-cü il 8 iyul tarixli 938 nömrəli fərmanında aşağıdakı dəyişikliklər edilib:

– Azərbaycan Respublikasının ərazisində 10 gündən yox, 15 gündən artıq müvəqqəti olmaq istəyən əcnəbilərin ölkədə olduqları yer üzrə qeydiyyata alınmaları;
– əcnəbinin ölkədə olma, yaşama və ya iş icazəsinin ləğv edilməsinə səbəb olmuş əsaslar aradan qalxdıqda onların ölkəyə gəlməsinə qoyulmuş məhdudiyyətin götürülməsi;
– əcnəbi miqrasiya qanunvericiliyini pozduğuna görə son üç il ərzində iki dəfə və ya daha çox inzibati məsuliyyətə cəlb olunduqda onun ölkə ərazisinə gəlməsinin 5 il müddətinə qadağan qoyulmasını nəzərdə tutan müddəanın ləğv edilməsi;
– miqrasiya qanunvericiliyini pozduğuna görə barəsində inzibati qaydada çıxarılmamaqla inzibati cərimə növündə inzibati tənbeh tədbiri tətbiq edilmiş əcnəbinin ölkəyə girişinin cəriməni ödəyənədək məhdudlaşdırılması və cəriməni ödədikdən sonra ölkəyə girişinə qoyulmuş məhdudiyyətin dərhal götürülməsi;
– daimi yaşama icazəsinin alınmasına imtina olunmuş əcnəbilərin müvəqqəti yaşamaq icazəsi almaq üçün əlavə sənədlər təqdim etmədən müvafiq ərizə-anketlə Dövlət Miqrasiya Xidmətinə müraciət edə bilməsi;
– əcnəbilərin olduğu yer üzrə qeydiyyat prosesində şəffaflığın, rahatlığın təmin edilməsi, mümkün növbələrin qarşısının alınması, xidmətdən istifadə məmnunluğunun artırılması və şəxslərin müraciət imkanlarının genişləndirilməsi məqsədilə Azərbaycan Prezidentinin 2018-ci il 26 oktyabr 313 nömrəli fərmanı ilə “Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin fəaliyyətinin təmin edilməsi haqqında” Azərbaycan Prezidentinin 2012-ci il 5 sentyabr tarixli 706 nömrəli fərmanında dəyişiklik edilib, fərmana 5.11-2-ci bənd əlavə edilib və əcnəbilərin Azərbaycanda olduğu yer üzrə qeydiyyata alınması “ASAN xidmət” mərkəzlərində dövlət orqanları tərəfindən həyata keçirilən xidmətlər siyahısına daxil edilib.

– Qanuni və qeyri-qanuni miqrasiya Azərbaycan qanunvericiliyində necə tənzimlənir? Qeyri-qanuni miqrasiya ilə bağlı ümumi vəziyyət necədır və bu cür hallarla mübarizə necə aparılır? Qeyri-qanuni miqrasiya ilə mübarizədə Azərbaycan hansı beynəlxalq qurumlarla və dövlətlərlə əməkdaşlıq edir?

– Azərbaycan Prezidentinin 2007-ci il 19 mart tarixli 560 nömrəli fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasının Dövlət Miqrasiya Xidməti haqqında Əsasnamə”nin fəaliyyət istiqamətlərinə uyğun olaraq Dövlət Miqrasiya Xidməti qanuni miqrasiya və qanunsuz miqrasiya ilə bağlı aşağıdakı vəzifələri yerinə yetirir:

Qanuni miqrasiya üzrə:

– əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin Azərbaycanda müvəqqəti olma müddətinin uzadılması barədə qərar qəbul edir, Azərbaycanda müvəqqəti və ya daimi yaşamaq üçün icazə verir, o cümlədən Azərbaycanda müvəqqəti və ya daimi yaşamaq üçün icazə vəsiqəsinin verilməsini təmin edir, qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada qaçqın (sığınacaq axtaran) statusunu və bu statusu təsdiq edən sənəd verir, sığınacaq axtaran şəxsləri qəbul edir və müvəqqəti yerləşdirir, həmçinin onları yaşayış yeri üzrə qeydiyyata alır;
– əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər tərəfindən Azərbaycanda müəyyən edilmiş müvəqqəti olma, habelə müvəqqəti və daimi yaşama, yaşayış yeri üzrə qeydiyyat qaydalarına riayət etmələri üzərində öz səlahiyyətləri daxilində nəzarəti həyata keçirir;
– əcnəbilərə və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə haqqı ödənilən əmək fəaliyyətini həyata keçirmək üçün iş icazələrini verir, onların müddətini uzadır, habelə verilmiş iş icazələrini ləğv edir;
– əcnəbiləri və vətəndaşlığı olmayan şəxsləri olduğu yer üzrə qeydiyyata alır;
– Azərbaycanda yaşayan şəxslərdən Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığına qəbul, bərpa və Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığından çıxma məsələlərinə dair vəsatətləri qəbul edir, həmin vəsatətlər üzrə toplanmış sənədləri və aidiyyəti dövlət orqanlarının rəylərini baxılması üçün Azərbaycan Prezidentinə təqdim edir;
– şəxsin Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığına mənsubiyyətini Nazirlər Kabinetinin müəyyən etdiyi qaydada müəyyənləşdirir;
– readmissiya haqqında beynəlxalq sazişlərin bağlanmasında iştirak edir və həmin sazişlərin icrasını həyata keçirir.
– Dövlət Miqrasiya Xidmətinin vahid miqrasiya məlumat sistemi vasitəsilə Azərbaycanda yaşayan və müvəqqəti olan, habelə haqqı ödənilən əmək fəaliyyətini həyata keçirmək üçün iş icazəsi olan əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin uçotunu aparır.

Qanunsuz miqrasiyaya qarşı mübarizə üzrə:

– əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər tərəfindən Azərbaycanda müəyyən edilmiş müvəqqəti olma, habelə müvəqqəti və daimi yaşama, yaşayış yeri üzrə qeydiyyat qaydalarına riayət etmələri üzərində nəzarəti həyata keçirir;
– inzibati xətalar haqqında işlərə baxır;
– iş icazəsinin qüvvədə olma qaydalarına nəzarət edir;
– əməkçi miqrantların müvafiq statusa və iş icazələrinə malik olmalarını araşdırır, müvafiq tədbirlər görür;
– miqrasiya sahəsində qanunvericiliyin pozulması hallarını araşdırır, aidiyyəti dövlət orqanları ilə birlikdə qanunsuz miqrantları müəyyən edir və qanunsuz miqrasiyanın qarşısının alınması üçün tədbirlər görür, miqrasiya sahəsində qanunvericiliyi pozmuş əcnəbiləri inzibati qaydada tutur;
– qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada və hallarda əcnəbilərin Azərbaycanın hüdudlarından kənara çıxarılması barədə qərar qəbul edir;
– Azərbaycanın hüdudlarından kənara inzibati qaydada çıxarma növündə inzibati tənbehi icra edir;
– Azərbaycanın hüdudlarından kənara məcburi çıxarma növündə əlavə cəzanı icra edir;
– qanunsuz miqrantların saxlanılması mərkəzlərinin fəaliyyətini təşkil edir və onların idarə olunmasını, o cümlədən həmin mərkəzlərdə rejim qaydalarının, təhlükəsizlik tədbirlərinin həyata keçirilməsini təmin edir.

Ötən il ərzində də Dövlət Miqrasiya Xidməti ikitərəfli və çoxtərəfli əlaqələrin genişləndirilməsinə və beynəlxalq layihələrdə iştirakın təmin olunmasına xüsusi önəm verib. Belə ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı, Avropa İttifaqı, Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatı, Miqrasiya Siyasətinin İnkişafı üzrə Beynəlxalq Mərkəz, Müstəqil Dövlətlər Birliyi, Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsi kimi təşkilatlarla əlaqələr inkişaf etdirilib, beynəlxalq dialoq alətləri, o cümlədən Praqa, Budapeşt və Almatı prosesləri çərçivəsində əməkdaşlıq genişləndirilib.

Bundan əlavə, Azərbaycan qanunsuz miqrasiyaya qarşı mübarizə çərçivəsində 13 may 2003-cü ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının “Transmilli mütəşəkkil cinayətkarlığa qarşı Konvensiya”ya və bu Konvesiyanı tamamlayan “İnsan alverinin, xüsusən qadın və uşaq alverinin qarşısının alınması, aradan qaldırılması və cəzalandırılması və Miqrantların quru, dəniz və hava ilə sərhəddən qanunsuz keçirilməsinə qarşı haqqında” protokollara qoşulub. Həmçinin Azərbaycan qanunsuz miqrasiyaya qarşı mübarzə çərçivəsində Müstəqil Dövlətlər Birliyiiştirakçı dövlətlərinin 1998-ci il 6 mart tarixli Sazişinə qoşulub.

19.11.2018-ci il tarixdə miqrasiya sahəsində əməkdaşlığa dair “Azərbaycan Respublikası Hökuməti ilə Belarus Respublikası Hökuməti arasında miqrasiya sahəsində əməkdaşlıq haqqında” Saziş imzalanıb.

– Azərbaycanda yaşayan əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin, həmçinin onların ailə üzvlərinin hüquqlarının qorunması ilə bağlı hansı tədbirlər həyata keçirilir?

– 2018-ci il ərzində Azərbaycanda yaşayan əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər üçün Azərbaycan dilinin, tarixinin, mədəniyyətinin, əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin hüquq və vəzifələri ilə bağlı qanunvericiliyin öyrənilməsi məqsədilə Xidmətin Təlim-tədris mərkəzi tərəfindən müvafiq ödənişsiz kurslar təşkil olunub. Kurslarda 40-a yaxın ölkədən yüzlərlə şəxs iştirak edib.

Həmçinin Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatı tərəfindən icra edilən “Azərbaycanda potensialların artırılması və texniki dəstək vasitəsilə insan alverinə qarşı mübarizənin səmərəliliyi üçün əməkdaşlığın gücləndirilməsi – VI faza” layihəsi çərçivəsində 1300-dən çox əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan şəxsə onların hüquq və vəzifələri, Azərbaycan tarixi və mədəniyyəti, həmçinin psixo-sosial mövzularda dərslər keçirilib.

2018-ci ilin dekabr ayında elektron xidmətlərə çıxışlarının asanlaşdırılması, eləcə də Xidmətə edilən müraciətlərə, həm də olduğu yer üzrə qeydiyyata sərf ediləcək vaxtın minimuma endirilməsi məqsədilə Dövlət Miqrasiya Xidmətinin yeni mobil tətbiqi – MİGAZ geniş ictimaiyyətə təqdim olunub. Hazırda mobil tətbiq üzərindən olduğu yer üzrə qeydiyyat, müvəqqəti və daimi yaşamaq üçün icazələrin alınması, əcnəbilərin ölkəyə gəlişinə və ya ölkədən çıxışına məhdudiyyətin və müraciət statusunun yoxlanması, olduğu yer üzrə son qeydiyyat tarixinin öyrənilməsi üçün kalkulyator, onlayn ödəmə, onlayn növbə, “ASAN viza” və Xidmətin digər istiqamətlər üzrə xidmətlərə çıxış əldə etmək imkanı yaradılıb. Mobil tətbiq vasitəsilə istifadəçilər onlayn formada daha asan şəkildə elektron xidmətlərdən istifadə edə bilirlər. Azərbaycan, ingilis və rus dillərində hazırlanmış mobil tətbiq üzərindən birbaşa əlaqə vasitəsilə zəng və sorğuların cavablandırılması da həyata keçirilir.

2018-ci ilin oktyabrından “ASAN radio”nun efirində Dövlət Miqrasiya Xidməti tərəfindən həyata keçirilən yeniliklər, tətbiq olunan prosedurlar, əhalinin miqrasiya məsələləri və qanunvericiliklə bağlı maarifləndirilməsi, eyni zamanda, miqrasiya xidmətlərdən istifadə edən şəxslərin suallarının cavablandırılması məqsədilə hər həftənin çərşənbə günü “Miqrasiya Xidməti” verilişi yayımlanır.

Eyni zamanda, ölkəmizə gələn əcnəbilərin sayında əhəmiyyətli artımın olması nəzərə alınaraq, ötən ilin dekabrından geniş miqyaslı məlumatlandırma kampaniyasına başlanılıb. Təbliğat-təşviqat kampaniyası çərçivəsində flayerlər, posterlər və videoçarx hazırlanıb, eləcə də bu kampaniya çərçivəsində “Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi” QSC, “Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı” QSC, “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC, Bakı Nəqliyyat Agentliyi, “Park Cinema” və “Cinema Plus” kinoteatrlar şəbəkəsi, 189 Taksi, Park Bulvar, “Dəfnə-Dalida” restoranlar şəbəkəsi ilə əməkdaşlıq qurulub. Kampaniya iki istiqamətdə – videoçarxlar vasitəsilə ümumi maarifləndirmə və ünvanlı qaydada əcnəbilərin özlərinə məlumatların verilməsi üzrə aparılıb.

Qeyd olunanlarla yanaşı, məlumatların Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarına və əcnəbilərə operativ şəkildə çatdırılması məqsədilə Xidmətin “Facebook” sosial şəbəkəsində rəsmi hesabı yaradılıb, hesabat dövründə 263 məlumatın həmin hesabda yayımlanması təmin edilib. İl ərzində Xidmətin “Youtube” kanalında 263 videomaterial, “Twitter” sosial şəbəkəsindəki rəsmi hesabında isə 3 dildə ümumilikdə 805 məlumat yayımlanıb, sosial şəbəkələrdəki rəsmi hesablar üzərindən istifadəçilərin verdiyi suallar operativ olaraq cavablandırılıb, həmçinin Xidmətin mətbu nəşri olan “Miqrasiya” jurnalının 20-ci sayı çap edilib.

Xidmətin 3 dildə fəaliyyət göstərən Çağrı Mərkəzinə (919 telefon xətti) 103 741 telefon zəngi daxil olub və mövcud qanunvericiliyin tələbləri çərçivəsində cavablandırılıb. Xidmətin rəsmi internet səhifəsi üzərindən “İnteraktiv yazışma” vasitəsilə 3580 müraciət cavablandırılıb. 2018-ci ilin noyabr ayından “WhatsApp” mobil tətbiqu vasitəsilə daxil olmuş sualların cavablandırılması da təmin edilir.

– Əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığına hansı hallarda qəbul edilə bilərlər? Bunun üçün müraciət edən miqrantlar daha çox hansı şərti ödəməkdə çətinlik çəkirlər?

– “Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığı haqqında” Azərbaycan Respublikasının 1998-ci il tarixli 30 sentyabr tarixli Qanununun 14-cü maddəsinə əsasən Azərbaycan ərazisində son beş il ərzində fasiləsiz olaraq qanuni əsaslarla daimi yaşayan, qanuni gəlir mənbəyi olan, Azərbaycan Konstitusiyasına və qanunlarına riayət olunması barədə öhdəlik götürən, habelə Azərbaycan dövlət dilini bilməsi haqqında sənəd təqdim edən əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan şəxs mənşəyindən, irqi və milli mənsubiyyətindən, cinsindən, təhsilindən, dinə münasibətindən, siyasi və başqa əqidələrindən asılı olmayaraq bu qanuna müvafiq surətdə öz vəsatəti ilə Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığına qəbul edilə bilər. Əcnəbinin və ya vətəndaşlığı olmayan şəxsin Azərbaycan Respublikasının ərazisində daimi yaşama müddəti ona qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada daimi yaşamaq üçün icazə verildiyi gündən hesablanır.

Bununla yanaşı, əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər yuxarıda göstərilən hallarda müddət nəzərə alınmadan aşağıdakı hallarda Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığına qəbul edilə bilərlər:

1) şəxsin elm, texnika, mədəniyyət və ya idman sahələrində yüksək nailiyyətləri olduqda;
2) şəxs Azərbaycan üçün xüsusi maraq kəsb etdikdə və digər müstəsna hallarda.

Azərbaycan ərazisində yaşayan şəxslər Azərbaycan Respublikası vətəndaşlığına qəbul barədə vəsatətlə Dövlət Miqrasiya Xidmətinə, xarici dövlətlərdə yaşayan şəxslər isə Azərbaycanın diplomatik nümayəndəliklərinə və ya konsulluqlarına müraciət edirlər. Azərbaycan Respublikası vətəndaşlığına qəbul barədə Azərbaycanın xaricdə olan diplomatik nümayəndəliklərinə və konsulluqlarına daxil olmuş sənədlər Xarici İşlər Nazirliyinə göndərilir.

Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığına qəbul edilməsi barədə vəsatət qaldıran şəxs Azərbaycan Konstitusiyası ilə təsbit olunmuş dövlət quruluşunu zorakılıqla dəyişdirməyə, Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü pozmağa çağırışlar edərsə, dövlət təhlükəsizliyinə, ictimai asayişin qorunmasına, əhalinin sağlamlığına və ya mənəviyyatına zərər vuran fəaliyyət göstərərsə, irqi, dini və milli müstəsnalığı təbliğ edərsə, terrorçuluq fəaliyyəti ilə əlaqəsi olarsa, vətəndaşlığa qəbul haqqında vəsatəti rədd edilir.

Azərbaycan Respublikası vətəndaşlığına qəbul haqqında qərar Azərbaycan Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 20-ci bəndinə müvafiq surətdə qəbul olunur.

– Azərbaycana xaricdən gələn işçi qüvvəsinin hüquqları necə qorunur? Əcnəbilərin Azərbaycanda daha rahat əmək fəaliyyəti ilə məşğul olması üçün hansı imkanlar təmin olunur?

– Azərbaycan Miqrasiya Məcəlləsinin 75-ci maddəsinə əsasən Azərbaycan Əmək Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, əməkçi miqrantlara əmək şəraiti ilə bağlı Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları üçün qanunvericiliklə müəyyən olunmuş eyni şərtlər tətbiq edilir və onların əməyinin ödənilməsi qanunvericiliklə Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları üçün müəyyən olunmuş qaydada həyata keçirilir. Əməkçi miqrantların əmək fəaliyyəti ilə bağlı bu Məcəllədə nəzərdə tutulmayan digər məsələlər Azərbaycan Əmək Məcəlləsi ilə tənzimlənir. Əməkçi miqrantların hüquqlarının müdafiəsi sahəsində Azərbaycan 1998-ci ildə “Bütün əməkçi miqrantların və onların ailə üzvlərinin hüquqlarının qorunması haqqında”, 2010-cu ildə isə “Müstəqil Dövlətlər Birliyinin iştirakçısı olan dövlətlərin əməkçi miqrantlarının və onların ailə üzvlərinin hüquqi statusu haqqında” konvensiyalara qoşulub.

Əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin Azərbaycanda haqqı ödənilən əmək fəaliyyəti ilə məşğul olmaları üçün əsas şərtlər iş yerinin tələblərinə cavab verən peşə hazırlığına və ya ixtisasa malik Azərbaycan vətəndaşının iddia etmədiyi boş iş yerlərinin mövcudluğundan, məşğulluq xidməti orqanları tərəfindən işəgötürənlərin işçi qüvvəsinə olan ehtiyaclarını yerli əmək ehtiyatları hesabına təmin etmək imkanının olmamasından ibarətdir. Əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin Azərbaycan ərazisində haqqı ödənilən əmək fəaliyyətinə cəlb olunması əmək miqrasiyası kvotası ilə tənzimlənir. Kvota sayına uyğun olaraq Azərbaycan ərazisində əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə iş icazəsi verilir.

Miqrasiya Məcəlləsinin 64-cü maddəsinə əsasən 17 halda əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə iş icazəsi verilmir. Bunlardan Azərbaycan ərazisində daimi yaşamaq üçün icazəsi olanları, Nazirlər Kabinetinin müəyyən etdiyi fəaliyyət sahələri üzrə il ərzində 90 gündən çox olmayan müddətdə Azərbaycanda olanları, Azərbaycan ərazisində sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olanları, dənizçiləri, qaçqın statusunun verilməsi üçün vəsatət verən, qaçqın statusu almış və ya siyasi sığınacaq verilmiş şəxsləri və digərlərini qeyd etmək olar.

Qeyri-neft sektorunun davamlı inkişafının təmin edilməsi, sahibkarlığın dəstəklənməsi, müasir texnologiyalara əsaslanan rəqabətqabiliyyətli sənaye istehsalının təşkili sahəsində fəaliyyət göstərən sahibkarlara güzəştlərin tətbiqi və bu sahənin inkişafının stimullaşdırılmasına dövlət dəstəyini göstərilməsi məqsədilə Qaradağ Sənaye Parkında işləyən əcnəbilərə münasibətdə iş icazəsi verilməsində güzəştlər tətbiq edilib. Belə ki, “Azərbaycan Respublikasının Miqrasiya Məcəlləsində dəyişikliklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının 2016-cı il 6 may tarixli 223-VQD nömrəli Qanununun tətbiqi haqqında” Azərbaycan Prezidentinin Fərmanına əsasən Qaradağ Sənaye Parkının rezidenti və onun Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı və ya Azərbaycanda təsis edilmiş hüquqi şəxs olan podratçısı tərəfindən həmin rezident və onun Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı və ya Azərbaycanda təsis edilmiş hüquqi şəxs olan podratçısı tərəfindən dəvət edilmiş gəmiqayırma sahəsində ali təhsili və ya müvafiq ixtisas üzrə peşə təhsili və bu sahədə ən azı bir il iş təcrübəsi olan əcnəbi mütəxəssislərə iş icazəsinin alınması tələb olunmur. Bu dəyişiklik həmin sahədə işləyən əcnəbilərə geniş imkanlar yaradır.

Azərbaycana gələn əcnəbi və vətəndaşlığı olmayan şəxslər bəyan edilmiş məqsədə uyğun olaraq müvafiq viza əldə edirlər. Qeyd olunan vizanı onlar “ASAN Viza” sistemi vasitəsilə də alırlar.

– Miqrasiya xidmətlərinin həyata keçirilməsində “ASAN xidmət”in rolu və bu sektorda miqrantlar üçün təmin olunan xidmətlərin növləri barədə məlumat verə bilərsinizmi?

– Xidmət keyfiyyətinin yüksəldilməsi, şəffaflığın təmin edilməsi və göstərdiyi xidmət şəbəkəsinin genişləndirilməsi, o cümlədən vətəndaş məmnunluğunun təmin edilməsi istiqamətində operativlik, şəffaflıq, nəzakətlilik prinsipi rəhbər tutulmaqla bir sıra dövlət xidmətləri ilə yanaşı, “ASAN xidmət” mərkəzlərində miqrasiya sahəsində də müvafiq xidmətlər həyata keçirilir.

Belə ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Vətəndaşlara Xidmət və Sosial İnnovasiyalar üzrə Dövlət Agentliyinin fəaliyyətinin təmin edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 2012-ci il 5 sentyabr tarixli 706 nömrəli fərmanına əsasən “ASAN xidmət” mərkəzlərində miqrasiya sahəsində aşağıdakı xidmətlər göstərilir:

– şəxsin Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlığına mənsubiyyətinin müəyyənləşdirilməsi ilə bağlı sorğuların qəbulu və cavablandırılması;
– əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin Azərbaycanda olduğu yer üzrə qeydiyyata alınması;
– əcnəbilərə və vətəndaşlığı olmayan şəxslərə Azərbaycan ərazisində müvəqqəti və daimi yaşamaq üçün icazələrin, habelə haqqı ödənilən əmək fəaliyyətini həyata keçirmələri üçün iş icazələrinin verilməsi.

Əlilliyə Görə əmək Pensiyası Necə Hesablanır

Video: Əlilliyə Görə əmək Pensiyası Necə Hesablanır

Video: Yaşa görə əmək pensiyası, onun təyin edilməsi və hesablanması qaydası. 2023, Bilər
2023 Müəllif: Sophia Winter | [email protected] . Son dəyişdirildi: 2023-05-24 12:32

sosial əlillik pensiyası;
dövlət pensiya təminatı;
və əlillik pensiya.

Yetkinlik dövründə sağlamlığını itirən insanlar üçün ən uyğun olan üçüncü seçimdir. Bununla əlaqədar olaraq, bu təqaüdün digər iki sosial təminat növündən bir neçə mühüm fərqi var.

Əlillər üçün əmək pensiyasının məqsədi, quruluşu və nüansları

Əlilliyə görə pensiya təqaüdü xəsarət və ya xəstəlik səbəbiylə öz gücünə öz qazanma fürsətini itirən insanların ən azından nisbətən layiqli bir həyat tərzi sürə bilməsi üçün tətbiq olundu. Bunun üçün dövlət onlara bir vaxtlar əmək yolu ilə qazandıqları aylıq gəliri (daha doğrusu, bir hissəsini) kompensasiya edir.

Bu ödənişlər üç komponentdən ibarətdir:

İş stajından asılı olmayaraq peşə fəaliyyəti ilə məşğul ola bilməyən bir vətəndaşa ödənilməsi lazım olan minimum məbləğ kimi qiymətləndirilən əsas (məcburi) hissə; onun ölçüsü yalnız əlillik qrupundan təsirlənir.
Əlilliyin başlama vaxtından və orta qazancdan birbaşa asılı olan maliyyələşdirilən hissə (bildiyiniz kimi, sığorta fonduna ödənişlər ödənilir). Çox vaxt maliyyələşdirilən hissə yüksək maaşla belə son dərəcə aşağı olur, çünki hər kəs iş kitabında bir işarə ilə işləmir.
Və vətəndaşın qeydiyyatda olduğu sığorta təşkilatının fondundan təyin olunan sığorta hissəsi.

Bu quruluşa görə bu tip sosial müavinətlərə əmək, əlillik pensiyası deyil, əksər hallarda sığorta deyilir.

Rusiyada kimsənin onun üçün ən əlverişli pensiya seçimini seçməsini qadağan etmək haqqı yoxdur. Beləliklə, bəzən əmək pensiyasından imtina etmək daha faydalıdır (məsələn, qısa bir iş stajı və ya aşağı “rəsmi” maaş) və əlillərə görə sosial pensiya üçün müraciət etmək, yəni hər bir kateqoriya üçün dəqiq bir məbləğ.

Əlillər üçün pensiya qorunması: federal qanunlar

Əlillərə verilən əmək pensiyasının xüsusiyyətləri, alınması şərtləri, ödənişlərin hesablanması normaları və digər aspektlər birdən bir neçə normativ sənədlə tənzimlənir.

Əsas olan 15 dekabr 2001-ci il tarixli, 166 saylı “Rusiya Federasiyasında dövlət pensiyası təminatı haqqında” Federal Qanundur. Bütün növ pensiyaların xüsusiyyətlərini, hər birinin təyin olunması şərtlərini müəyyənləşdirir və bir çox digər məsələləri nəzərdən keçirir.

Əmək (və ya sığorta) əlilliyi pensiyası 17 dekabr 2001-ci il tarixli 173 saylı “Rusiya Federasiyasında əmək pensiyaları haqqında” Federal Qanunda daha ətraflı nəzərdən keçirilir.

Təqaüdlərin hesablanması proseduru xaricində əsas cəhətlər 28 dekabr 2013-cü il tarixli 400 saylı “Sığorta pensiyaları haqqında” Federal Qanunda müəyyən edilmişdir.

Əlbətdə ki, cari il üçün minimum ödəniş məbləğini göstərən Rusiya Federasiyası Hökumətinin qərarlarını unutmamalıyıq.

Əlillərə sığorta təqaüdünün təyin edilməsi şərtləri və xüsusiyyətləri

Qanuna görə, aşağıdakı şəxslər əmək əlilliyi pensiyası üçün müraciət edə bilərlər:

Rusiya vətəndaşları;
Rusiya Federasiyası ərazisində daimi yaşayan əcnəbilər;
vətəndaşlığı olmayan şəxslər – əlbəttə ki, yalnız Rusiyada daimi yaşamaq şərti ilə.

Sığortanın növü yalnız artıq əmək qabiliyyətinə çatmış şəxslərə verilir (Rusiyada bu 18 yaşa bərabərdir) və pensiya yaşının başlanğıcına qədər (kişilər və qadınlar üçün 60 və 55 yaş) ödənilir, müvafiq olaraq).

Hökümət qərarına əsasən, Rusiya Federasiyasında əlillər, tam hüquqlu bir həyat tərzi sürmələrinə imkan verməyən əlillər və ya bədən funksiyaları pozulmuş insanlar olaraq tanınır. Bu tərifdə həm eşitmə, görmə, danışma, əzələ-hərəkət sistemi zəifliyi olan insanlar və həm də sağalmaz xəstəliklərdən əziyyət çəkən və ya aktiv həyat tərzinə müdaxilə edən insanlar daxildir.

Belə bir təqaüdün ölçüsü (həmçinin ona hüququ) əlilliyin səbəbindən asılı deyil: məsələn, əmək kitabçasına əsasən işləyən əlil uşağın əlillik pensiyası almaq şansı eyni avtomobil qəzası nəticəsində gözünü itirən bir vətəndaş. Əlilliyin baş verdiyi an da rol oynamır: rəsmi vəzifələrin icrası zamanı, yeni bir vəzifəyə gəlməzdən əvvəl və ya iş yerindən qovulduqdan sonra.

Düzdür, qanunda hələ də komissiyanın bir vətəndaşın əlilliyi səbəbindən bir pensiya almaqdan imtina etmək hüququ olduğu əsasları təmin edir. Bunlardan yalnız üçü var:

Bir cinayət əməli törədildikdə iş qabiliyyətinin olmaması;
Əlavə peşə fəaliyyəti ilə uyğun olmayan qəsdən özünə xəsarət yetirmə;
Vətəndaşın rəsmi iş təcrübəsi yoxdur.

Bu hallarda bir insan yalnız sosial təqaüdə güvənə biləcəkdir (əlil uşaqlarla əlaqəli olan adi “sosial sistem” dən fərqli olaraq, yalnız standart pensiya yaşına çatdıqdan sonra təyin ediləcəkdir).

Əlillərə əmək pensiyasının verilmə müddəti

Əlilliyə görə pensiya hesablanacağı müddət iki şəkildə hesablanır:

Əlilliyin başlanğıcından bəri. Bu metod, sığortalı tərəfindən əmək qabiliyyətinin itirildiyi gündən 1 gündən 12 aya qədər olan hər hansı bir müddətdə pensiya təyin edilməsi üçün vəsatət verdikdə istifadə olunur. Məsələn, qrup 1 Fevral 2017-ci ildə təyin edilmişsə və təqaüd təyin edilməsi üçün müraciət eyni ilin oktyabr ayında göndərilmişsə, vətəndaş fevral ayından başlayaraq 8 ay müddətinə pensiya müavinətlərini ödəmək hüququna malik olacaqdır. Sentyabr daxil.
Sənədlər təqdim olunduğu gündən. Bu metod əlillik verildikdən bir ildən çox müddətdə pensiya almaq üçün müraciət edənlər üçün pensiyanın hesablanması üçün istifadə olunur.

Bu cür tələblər əlil insanları qorumaq üçün qəbul edildi: axı tez-tez belə olur ki, bir nəfər əlillik aldıqdan sonra xəstəxanada yatır və ya reabilitasiya keçir və dərhal aidiyyəti qurumlarla əlaqə qura bilmir. Eyni zamanda, digər insanlar kimi həyat üçün də maddi vasitələrə ehtiyac duyur, çünki bir çoxları müalicə üçün təsirli hesablar ödəməlidirlər.

Təqaüdün fasiləsiz verilməsi üçün vaxtında tibbi müayinədən keçmək lazımdır (əlilliyin müddətsiz verildiyi hallar, bərpa edilə bilməyən xəsarətlərlə baş verən hallar istisna olmaqla – məsələn, əzanın kəsilməsi). II və III əlillik kateqoriyalı vətəndaşlar hər il tibbi müayinədən keçməli olacaqlar. I qrupu olan insanlar üçün hər 2 ildə bir dəfə BTİ-yə ziyarət etmək kifayətdir.

Əmək pensiyası əlillərə yaşa görə sığorta pensiyası hesablanana qədər ödənilir. Və ya, bütün rəsmi iş yerlərində iş təcrübəsi 5 yaşdan az olduqda, sosial yaşa görə təqaüdün təyin edildiyi ana qədər (yəni qadınlar üçün 60 yaşa qədər, kişilər üçün 65 yaş).

Fərqli əlillər kateqoriyasına görə pul müavinətlərinin miqdarı

Əmək qabiliyyətini itirmiş şəxslər üçün pensiya təqaüdü sabit deyil, hər müraciət edən üçün ayrı-ayrılıqda hesablanır.

Onun ölçüsünə bir neçə amil təsir göstərir:

tibbi müayinənin nəticələrinə əsasən təyin olunan əlillik kateqoriyası;
əmək pensiyası üçün müraciət edən bir vətəndaşın əmək (sənədlərdə göstərilən məcburi məmur) iş stajı;
əlilliyin başlanğıc tarixi;
və iş qabiliyyətinin olmadığı barədə rəsmi etirafı olan əlilin peşə fəaliyyətinə davam etdiyi dövr. Məsələn, ölkəmizdə III, II və hətta I qrup əlillərə iş verən təşkilatlar var.

Bundan əlavə, təqaüd üçün müraciət edən şəxs Uzaq Şimalda uzun müddət yaşayırsa və ya özlərini təmin edə bilməyən əlil ailə üzvlərinin himayəsindədirsə, aylıq ödənişlərin həcmi yenidən hesablanacaqdır. Bu şərtlər əsas məbləğə sabit bir aylıq mükafat verir.

Sadə bir düsturdan istifadə edərək əlillik əmək pensiyasının ölçüsünü (müavinətlər istisna olmaqla) hesablaya bilərsiniz:

TPPI (Əmək Əlilliyi Pensiyası) = PC / (T * K) + B, burada:

“PC” – bir əlilin təqaüd kapitalı, daha dəqiq desək, müraciət günü onun miqdarı.
“T” şəxsin müavinət alacağı “sağ qalma dövrüdür” (bu müddət əlillik pensiyası təyin olunduğu andan, yaşa görə əmək pensiyası ödənişlərinin başlanmasına qədər hesablanır). 2013-cü ildən bu günə qədər müəyyən edilmiş maksimum müddət 228 aydır və ya 19 ildir.
“K” – sığorta əmsalı (qeyd, əmək deyil!) Təcrübə. Əlilliyin qanuni tanınması zamanı 180-ə bölünən sığorta müddəti kimi müəyyən edilir. Əmək yaşına çatdıqdan sonra sağlamlığını itirən, lakin 19 yaşa qədər olan insanlar üçün avtomatik olaraq 12 ay olaraq təyin edilir. Əlillik sonrakı yaşda baş verərsə, hər sonrakı il üçün 4 aylıq sığorta təcrübəsi əlavə olunur. Ölkəmizdə kişilər üçün tam işləmə müddəti 42 ildir (18 ilə 60 yaş arası), bu 180 aylıq sığorta təcrübəsinə tam uyğundur. Təqaüd yaşı 5 il əvvəl olan qadınlar üçün maksimum xidmət müddəti 160 ay olacaq. Buradan belə çıxır ki, şikəstlik nə qədər gec baş verərsə, “K” əmsalı dəyəri o qədər aşağı olacaqdır, bu da aylıq ödənişlərin səviyyəsinin yüksəlməsi deməkdir.
“B” hər bir əlillik kateqoriyası üçün dövlət tərəfindən ayrı-ayrılıqda təyin olunan pensiyanın əsas məbləğidir. Bu, bir vətəndaşa ödəniləcək minimum pensiya məbləğidir.

2017-ci ildə, 1 fevral tarixindən indeksləşdirməyə görə, sığorta pensiyasının əsas məbləği 4.805 rubl 11 qəpik olaraq təyin edildi. Buna görə minimum sabit ödəniş aşağıdakılardır:

I qrup əlillər üçün – 9 610, 22 rubl
II qrup əlillər üçün – 4,805.11 rubl.
III qrup əlillər üçün – 2.402.56 rubl.

Sığorta pensiyasının ümumi məbləğinə əlilin himayəsində olanların (yəni yetkinlik yaşına çatmayanların və ya əlil uşaqların və ya əlil tərəfindən dəstəklənən digər qohumların) olması və ya olmaması da təsir göstərir.

Məbləği təqaüdün əsas hissəsinin 1/3 hissəsi olan hər bir asılı şəxsə (lakin üçdən çox olmayan) əlavə ödənilir. 4, 5 və ya daha çox övladının əlilin himayəsində olması halında, ödənişin artımı bu qrup üçün müəyyən edilmiş bir əsas məbləğə bərabər olacaqdır.

Beləliklə, 2017-ci il üçün minimum pensiya müavinəti I qrup üçün olacaqdır:

Bir asılı varsa, 11211, 93 rubl;
İki himayəsində olan əlillər üçün 12813, 63 rubl.
üç və ya daha çox himayədarı olan bir əlil üçün minimum məbləğ 14.415.33 rubl təşkil edir.

II qrup əlillər üçün minimum ödəniş məbləği aşağıdakılara bərabər olacaqdır:

1 asılı ilə 6406, 81 rubl;
8008, 51 rubl – ikisi ilə;
Üç və ya daha çox əlil qohum ilə birlikdə 9610, 21 rubl.

III qrup əlilliyi olan vətəndaşlar, əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər üçün müavinətlər nəzərə alınmaqla əsas pensiya 4004, 26 rubl, 2443, 96 rubl və 7207, 66 rubl olacaqdır.

Rusiyada Uzaq Şimalda (və müvafiq olaraq, iqlim şərtlərinə görə onlara yaxın bölgələrdə) uzun müddət yaşayan və işləyən insanlar üçün pensiya üçün xüsusi müavinətlər mövcuddur. İki növ ittiham var:

Uzaq Şimal bölgələrində 15 il və ya daha çox işləyən insanlar üçün əsas pensiyanın 50% -i (əlilliyin şiddətindən asılı olduğunu xatırlayın) (belə bir üstünlükdən Arxangelsk, Murmansk, Magadan və əksəriyyəti istifadə edir) Irkutsk bölgələri, Nenets Muxtar Dairəsi, Kamçatka Bölgəsi, Çukotka Yarımadası, Yakutiya və bəzi digər bölgələr).
30% – Uzaq Şimala bərabərləşdirilən bölgələrdə əmək fəaliyyəti ilə məşğul olan insanlar üçün (bunlar arasında Altay, Buryatiya, Transbaikaliya, Primorsky Bölgəsinin bəzi şəhərləri və s.). Təqaüd almaq üçün bu şərtlər altında işləmə müddəti ən azı 20 il olmalıdır.

Sirr deyil ki, inflyasiya səbəbindən pulun alıcılıq qabiliyyəti aşağı düşə bilər. Təqaüd ödənişlərinin real dəyərindəki azalmanı kompensasiya etmək üçün indeksləşdirmə aparılır. Sosial təqaüddən fərqli olaraq, əlillik əmək müavinəti ildə iki dəfə – 1 fevral və 1 aprel tarixlərində indeksləşdirilir və bu da daimi qiymət artımları şəraitində onu daha sərfəli edir.

Əlilliyə görə əmək pensiyasının hesablanmasına bir nümunə

İqtisadiyyatdan kənar bir çox insan, əlilliyə görə ala biləcəyi təqaüdün miqdarını hesablamaqda çətinlik çəkir. Eyni zamanda, bəzən bunu etmək lazımdır (məsələn, sosial müavinət növünün seçilməsi ilə bağlı sual yarananda). Konkret bir nümunədən istifadə edərək iş qabiliyyətini itirmiş şəxs üçün pensiya təqaüdünün hesablanması prosesini nəzərdən keçirək.

Vətəndaş N, 28 yaşında, II qrup əlillik təyin edildi. İş qabiliyyətini itirdiyi zaman təqaüd kapitalının miqdarı 160.000 rubl, iş kitabındakı ilk girişin 18 yaşa aid olduğunu nəzərə alaraq ümumi iş təcrübəsi 10 ildir. Vətəndaş 1 asılı şəxsdən məsuldur.

Başlamaq üçün vətəndaş N.-nin sığorta təcrübəsini hesablayaq. İşin ilk ili üçün 12 aya, hər sonrakı il üçün 4 aya bərabər olacaq. Düsturu alırıq: 12 + (9 * 4). Cəmi – 48 ay sığorta təcrübəsi.

Bu vəziyyətdə sağ qalma müddəti (T) maksimuma (228 ay) qoyulacaqdır.

“K” – sığorta təcrübəsi əmsalı – 48/180, yəni 0, 26-ya bərabər olacaqdır.

II qrup üçün əsas pensiya 4.805.11 rubldur.

Məlum məlumatları “TPPI = PC / (T * K) + B” düsturuna qoyaraq aşağıdakı rəqəmləri görürük:

TPPI = 160,000 / (228 * 0,26) + 4805.11 = 7,504.16 rubl.

Bu məbləğə bir asılı şəxs üçün əlavə edirik (II qrup üçün baza ölçüsünün 1/3 hissəsi, yəni 1 601,7 rubl).

Beləliklə, vətəndaş N üçün aylıq əmək əlilliyi təqaüdünün ümumi ölçüsü 9105 rubl 86 qəpik olacaqdır.

Əmək əlilliyi pensiyası üçün necə müraciət etmək olar

Əmək əlilliyi pensiyası təyin etmək üçün məcburi sənədlər paketi təqdim etməlisiniz:

şəxsiyyət sənədi;
təyin olunmuş əlillik qrupunu göstərəcək tibbi müayinədən keçmək barədə arayış;
SNILS;
IPR (Fərdi Reabilitasiya Planı)

Əmək əlilliyi təqaüdünün təyin edilməsi üçün müraciətlərə sənədlər təqdim olunduğu gündən 10 gün ərzində baxılır.

Əmək əlilliyi pensiyası, elastikliyinə görə digər sosial müavinətlərlə müqayisə edilir. Eyni zamanda, bu cür kompensasiya hər kəs üçün uyğun deyil. Sənədləri təqdim etməzdən əvvəl əlillər üçün bir sığorta pensiyasının bütün müsbət və mənfi cəhətlərini diqqətlə nəzərdən keçirməlisiniz və yalnız bundan sonra Pensiya Fonduna getməlisiniz.