Güney Amerika Fiziki Haritası

South America’s physical geography , environment and resources , and human geography can be considered separately.

South America: Physical Geography

Encyclopedic entry. South America is a continent of extremes. It is home to the world’s largest river (the Amazon) as well as the world’s driest place (the Atacama Desert).

Grades

Subjects

Biology, Earth Science, Geology, Meteorology, Geography, Physical Geography

Loading .

Encyclopedic Entry Vocabulary

South America, the fourth-largest continent , extends from the Gulf of Darién in the northwest to the archipelago of Tierra del Fuego in the south.

South America’s physical geography , environment and resources , and human geography can be considered separately.

South America can be divided into three physical regions : mountains and highlands, river basins , and coastal plains . Mountains and coastal plains generally run in a north-south direction, while highlands and river basins generally run in an east-west direction.

South America’s extreme geographic variation contributes to the continent ’s large number of biomes . A biome is a community of animals and plants that spreads over an area with a relatively uniform climate .

Within a few hundred kilometers, South America’s coastal plains ’ dry desert biome rises to the rugged alpine biome of the Andes mountains . One of the continent ’s river basins (the Amazon) is defined by dense , tropical rain forest, while the other (Paraná) is made up of vast grasslands .

With an unparalleled number of plant and animal species, South America’s rich biodiversity is unique among the world’s continents .

Mountains & Highlands

South America’s primary mountain sy stem , the Andes, is also the world’s longest. The range covers about 8,850 kilometers (5,500 miles). Situated on the far western edge of the continent , the Andes stretch from the southern tip to the northernmost coast of South America. There are hundreds of peaks more than 4,500 meters (15,000 feet) tall, many of which are volcanic.

The highest peak in the Andes, Aconcagua, stands at 6,962 meters (22,841 feet) and straddles the Argentina-Chile border . Aconcagua is the tallest mountain outside Asia.

High plateaus are also a feature of the Andes. The altiplano of Peru and Bolivia, for example, has an elevation of about 3,700 meters (12,300 feet). The Patagonia region of Argentina and Chile consists of lower-elevation plateaus and rugged glaciers .

Most plants in the alpine biome are small, and their leaves are stiff and strong to protect them from frost and drought . The largest herb in the world, Puya raimondii, is known as the Queen of the Andes. A Puya raimondii can live for 100 years and can grow to more than 9 meters (30 feet) tall. The leaves of this endangered species all grow from one woody stem , allowing moisture to run down the leaves to the base of the plant.

Outside the Andes, South America has two principal highland areas: the Brazilian Highlands and the Guiana Highlands. Located south of the Amazon River in Brazil, the Brazilian Highlands are made up of low mountains and plateaus that rise to an average elevation of 1,006 meters (3,300 feet). The Guiana Highlands are located between the Amazon and Orinoco Rivers. The heavily forested plateau of the Guiana Highlands covers southern Venezuela, French Guiana, Guyana, northern Brazil, and a portion of southeastern Colombia.

River Basins

South America has three important river basins : the Amazon, Orinoco, and Paraguay/Paraná.

The Amazon River basin has an area of almost 7 million square kilometers (2.7 million square miles), making it the largest watershed in the world. The basin , which covers most of northern South America, is fed by tributaries from the glaciers of the Andes. Every second, the Amazon River empties 209,000 cubic meters (7,381,000 cubic feet) of freshwater into the Atlantic Ocean.

The Amazon River is the life force of the equally vast Amazon rain forest, which makes up about half of the rain forest of the entire planet. This tropical biome has as many as 100 different tree species on a single acre, including the rubber tree, silk cotton tree, and Brazil nut tree. Other important plant species include palms, ferns, and ropelike vines known as lianas that network throughout the rain forest’s dense canopy .

The diversity of animal life in the Amazon rain forest is un surpassed in the rest of the world. The rain forest is perfectly suited for arboreal , or tree-living, animals. More than 2 million species of insects are native to the region , including hundreds of spiders and butterflies. Primates are abundant—howler monkeys, spider monkeys, and capuchin monkeys—along with sloths, snakes, and iguanas. Thousands of native birds include brightly colored macaws, parrots, toucans, and parakeets.

The Orinoco River flows north of the Amazon. The Orinoco flows in a giant arc for more than 2,736 kilometers (1,700 miles), originating in the Guiana Highlands of northern Brazil and discharging in the Atlantic Ocean in Venezuela. The Orinoco River basin covers an area of about 948,000 square kilometers (366,000 square miles) and encompasses approximately 80 percent of Venezuela and 25 percent of Colombia.

A vast savanna or grassland region , known as the Llanos, is the primary biome of the Orinoco River basin . The Llanos is primarily made up of grasses. Swamp grasses, sedges , and bunchgrass are found in wet, low-lying areas. Carpet grass is found in the higher and drier elevations.

Like most grassland biomes , the Llanos is the perfect habitat for many bird species, including the scarlet ibis, bellbird, and umbrellabird. Important river species include the piranha, electric eel, and the Orinoco crocodile, which can reach a length of more than 6 meters (20 feet).

The Paraguay/Paraná River basin covers almost 2.8 million square kilometers (1,081,000 square miles), which is much of southeastern Brazil and Bolivia, Paraguay, and northern Argentina. The Paraná River includes Iguazu Falls, a massive series of waterfalls that extend for 2.7 kilometers (1.7 miles).

Along with the Uruguay River, the Paraná River empties into the Rio de la Plata estuary between Argentina and Uruguay. The Rio de la Plata is the most populated region of both countries. The capital cities of Buenos Aires, Argentina, and Montevideo, Uruguay, practically face each other across the estuary .

The Paraguay/Paraná River basin supplies water to the plains biome , or Pampas , of South America. The Pampas have rich, fertile soil and predictable rainfall patterns. They are the most important grazing and cropland areas on the continent .

Coastal Plains

A coastal plain is an area of low, flat land next to a seacoast. South American coastal plains are found on the northeastern coast of Brazil, on the Atlantic Ocean, and the western, Pacific coast of Peru and Chile. The coastal plains of northeastern Brazil are extremely dry. The Brazilian Highlands act as a wedge that pushes moist sea winds away from the coastal plains .

The western coastal plains are also extremely dry. They are trapped between the cold Peru Current to the west and the Andes Mountains to the east. The Peru Current brings cold water to the Pacific coast of Peru and Chile. This cold surface water results in thermal inversion : cold air at sea level and stable, warmer air higher up. Thermal inversion produces a thick layer of clouds at low altitudes. These low-lying clouds blanket much of the Pacific coast of South America. They do not allow precipitation to form.

The Atacama Desert is part of the western coastal plain . The Atacama is considered the driest region in the world. The average rainfall is about 1 millimeter (0.04 inches) a year, and some parts of the Atacama have never had rain in recorded history.

Very few plants grow in this desert . Even bacteria , insects, and fungi are sc arce . Larger animal species are also rare, and include the grey fox, a type of deer called the huemul , and the viscacha—the largest member of the chinchilla family. Ocean birds, such as penguins, cormorants, and pelicans, are found on the desert coast. While Atacama lacks flora and fauna , it is a rich source of copper and a chief source of revenue for the Chilean economy .

Population Density
57 people per square kilometer

Güney Amerika Fiziki Haritası

Yukarıdaki harita Güney Amerika Kıtası’nın fiziki manzarasını ortaya koymaktadır. En önemli dağlık bölgeler Brezilya Highlands, Guiana Highlands, Serra Dois Irmaos ve Serra Grande’dir. En dağlık bölge kıtanın batı tarafındadır. Buradaki topografyaya Andes Dağları hakim. Diğer önemli aralıklar Cordillera de Merida, Kıyı Aralığı, Cordillera Oriental ve Cordillera Occidental’dır.

Başlıca Güney Amerika gölleri arasında Venezuela’daki Maracaibo Gölü ve Peru’daki Titicaca Gölü bulunur.

Jeoloji nedir? – Bir Jeolog ne yapar? – Geology.com

Jeolojinin Uygunluğu: Union College Geocience Department tarafından hazırlanan öğrenci / öğretim üyei videou. Jeoloji, Dünya’nın malzemeleri yapıldığı malzemeler, bu malzemele.

Okumak

Arktik Okyanusu’nun Sahibi Kimdir? | Arktik Okyanusu Haritaları

Deniz Kanunu: Bu video Deniz Yaaı’nın Arktik Okyanuu’nu rakip ülkeler araında naıl paylaştıracağına dair temel bir açıklama unar. El Cezire kanalından bir YouTube videou. Arktik Oky.

Okumak

Ayın sahibi kim? Mars? Asteroitler?

Ay Madenciliği: Bir gün Ay’daki maden kaynaklarını, diğer gezegenleri veya bir ateroitin madenciliğini yapmak ve bunları dünyaya kar etmekle mümkün olacak mı? NAA gör&#25.

Cənubi Amerika

Cənubi Amerikanın sahəsi 18 mln km 2 olub dünyanın böyüklüyünə görə 4-cü materikidir. O, şimaldan Panama kanalı vasitəsi ilə Şm.Amerikadan, şərqdə Atlantik okeanı, qərbdə Sakit okean, cənubda Dreyk boğazı vastəsi ilə Antarktidadan ayrılır. Amerika bütövlükdə qərb, qismən şimal, qalan hissəsi isə cənub yarımkürəsində yerləşib.
Uçqar nöqtələri Şimalda Qalinas burnu, cənubda Frouord burnu, qərbdə Parinyas burnu, şərqdə Kabu-Branku burnudur. Ekvator Cənubi Amerikanın ucqar şimalından keçir.
Adaları sahilləri zəif parçalandığından Afrikada olduğu kimi xeyli azdır. Ən iri adaları Odlu Torpaq, Trinidad, Tobaqo, Folklend, Qalapaqos adaları, Çili arxipelaqı.
Cərəyanlar –Peru, Folklent, Qərb küləkləri (soyuq), Braziliya, Qvineya (isti).
Tədqiqi ilk dəfə 1498-çi ildə X.Kolumb, sonralar A.Vespuççi, burada olub. A.Humbolt — And dağlarında yüksəklik qurşağını müəyyən etmiş, ilk dəfə materikin geoloji xəritəsini tərtib etmiş və soyuq cərəyanların qərb sahil rayonlarının iqliminə təsir etdiyini müəyyənləşdirmişdir.

Cənubi Amerikanın relyefi

Cənubi Amerikanın ən hündür zirvəsi Akankaqua dağı (6960 m), ən alçaq yeri Valdes yarmadasındadır (Salinas-cikas gölü -40 m).
Relyefinə görə Cənubi Amerika 2 hissəyə bölünür; Şərq və Qərb hissə
a) Şərq hissə platforma üzərindəki düzənliklərdən ibarətdir. Burada vulkan və zəlzələlər olmur. Platformanının qalxan hissəsində Braziliya və Qvineya yaylaları, platformanın çökən sahələrində Amazon, Orinoko, La-Plata ovalıqları yerləşib.
b) Qərb hissəsi 2 litosfer tavasının toqquşması nəticəsində yaranıb. Okean tipli tava materik tavasının altına girmiş, nəticədə And dağları (mənası mis deməkdir) yaranıb. Bu dağlar dünyanın ən uzun dağ sistemi olub Cənubi Amerikanın qərbində meridianal istiqamətdə uzanır. Alp qırışıqlığı nəticəsində yaranan bu dağlar cavan olduğundan burada tez-tez zəlzələ və vulkanlar olur.
Vulkanları Kotopaxi, San-Pedro, Ruis.
Faydalı qazıntıları. And dağlarında mis, qalay, dəmir filizi, qurğuşun, nikel və sink çıxarılır. Braziliya və Qviyana yaylalarında- dəmir filizi, qızıl, manqan, nikel, almaz; Amazon, Orinoko və La-Plata ovalığında neft, qaz yataqları mövcuddur. Çilidə təbii gübrə – çili şorası (selitra) hasil edilir.

Cənubi Amerikanın iqlimi

Afrikanın iqliminə oxşayır. Cənubi Amerikanın iqliminə Atlantik okeanının təsiri çoxdur. Cənubi Amerika ən rütubətli materikdir. Yüksək rütubətli və çox quraq məntəqələr vardır. Amazon ovalığı dünyanın ən rütubətli yerlərindən biridir. Buraya 2500-3000 mm yağıntı düşür. Atakama səhrası dünyanın ən quru səhralarındandır. Bura ildə 2-3 mm yağıntı düşür.

Bu okeandan gələn rütubətli hava kütlələri maneəsiz olaraq materikin şərqindən daxilinə doğru irəliləyir. Passat küləkləri Cənubi Amerikanın şərq sahillərinin iqliminə güclü təsir göstərir. Cənubi Amerikanın qərbində And dağları yerləşdiyindən Sakit okeandan gələn hava kütlələri materikin daxilinə doğru hərəkət edə bilmir. Cənubi Amerikanın əsas hissəsi ekvatorial və subekvatorial iqlim qurşaqları daxilində yerləşdiyindən o, dünyanın ən rütubətli materiki sayılır. Cənubi Amerikada aşağıdakı iqlim qurşaqları var;
1. Ekvatorial qurşaq –Amazon ovalığının əsas hissəsini əhatə edir. Il boyu isti və rütubətlidir.
2. Subekvatorial qurşaq (2 dəfə) — materikin ekvatorial qurşağının şimalında və cənubunda qalan hissəsini əhatə edir. Burada yayda ekvatorial (isti, rütubətli); qışda tropik (isti, quru) hava kütlələri hakimdir.
3. Tropik qurşağın 2 yarım tipi var; a) rütubətli tropik iqlim — materikin şərqindəki Braziliya yaylasında hakimdir. Bura il boyu Atlantik okeanından tropik hava bol yağıntı gətirir. b) quru səhra tropik iqlim-materikin daxili hissəsi üçün səciyyəvidir. Buranın qışı quraq, yayı yağıntılıdır. Sakit okeanındakı soyuq Peru cərəyanının təsiri nəticəsində sahildə Atakama səhrası yaranır.
4. Subtropik iqlim-Braziliya yaylasının cənubunu, Parana və Uruqvay çayları sahilini əhatə edir. Yayı isti, qışı mülayim, rütubətli olur.
5. Mülayim iqlim –materikin cənub hissəsini əhatə edir. Qərb hissədə mülayim- dəniz, şərqdə mülayim-kontinental iqlim tipi səçiyyəvidir.

Çaylar
Cənubi Amerikada yağıntı bol olduğundan o, dünyanın ən bol sulu materikidir. Materikinin qərbindəki And dağları suayrıcı rolu oynadığından ən iri çayları — Amazon, Parana və Orinoko Atlantik okeanına tökülür.
Amazon –Cənubi Amerikanın ən uzun, dünyanın isə ən bol sulu, dərin və enli çayıdır. Sahəsi 7 mln km2, uzunluğu 6400 km-dir. Çayın orta eni 20 km, maksimum eni 80 km-dir. Çoxlu qolu olan və yağışla qidalanan Amazon çayı ilə 2 dəfə (may-iyun və noyabr) bol sulu, avqust-sentyabr ayında isə ən az sulu olur. Düzən ərazidən axdığından üzərində astana və şəlalələr yoxdur. Qabarma-çəkilmə hadisəsi və okean cərəyanlarının təsiri nəticəsində bu çayın mənsəbində delta yaranmır. Çayda delfin və timsahlar yaşayır.
Parana çayı-materikin 2-ci böyük çayıdır. Uzunluğu 4700 km-dir. Bu çayın qollarından biri üzərində dünyada məşhur olan Iquasu şəlaləsi yerləşmişdir.
Orinoko çayının uzunluğu 2574 km-dir. Onun qollarından biri üzərində dünyanın ən hündür şəlaləsi olan Anhel yerləşib.
Gölləri. –azdır. Ən böyük gölü Marakaybo materikin şimalında Karib dənizi sahilində yerləşib. Laqun (yəni dəniz) mənşəlidir. And dağlarında yerləşən Titikaka gölü dünyanın ən hündür dağ gölüdür.

Cənubi Amerikada təbii zonalar

1) Ekvatorial meşələr-selva adlanır, Amazon və Orinoko ovalığının, Braziliya və Qviana yaylalarının xeyli hissələrini tutur. Afrika meşələrindən sahəsinin, rütubətliyin, bitki və heyvanlar aləminin çox olması ilə fərqlənir. Bitki örtüyü çoxmərtəbəli olub, seyba, kakao, heveya, palma və qovun ağaclarından ibarətdir. Torpaqları qırmızı-sarı ferraritdir. Heyvanları ilanlar (anakonda, boa), meymun, kisəlilər, yaquar və s.
2) Savanna materikinin şimalındakı savannalar lyanos (ispanca düzənlik deməkdir) adlanır. Bu savannaların qırmızı-ferrarit torpaqları üzərində hündür otlarla yanaşı palma və akasiya ağacları bitir. Materikin cənubundakı savannalar kampos (portuqalca düzənlik deməkdir) adlanır. Torpaqları qırmızı-qonur, ağacları daha azdır. Cənubi Amerika savannaları Afrika savannalarından heyvanat aləminin kasıblığı ilə fərqlənir.
3) Çöl zonası-subtropik iqlim qurşağını əhatə edir. Pampa (meşəsiz düzənlik deməkdir) adlanır. Torpaqları qaradır. Yağıntıları boldur.
4) Yarımsəhralar — materikin cənubunda yağıntıların az olduğu mülayim iqlim qurşağında yayılıb. Bu ərazi Pataqoniya adlanır. Soyuq Peru cərəyanın təsiri ilə Sakit okean sahilində Atakama səhrası yaranır.
And dağlarında yüksəklik qurşaqlarının sayı və tərkibi bu dağların hansı enlikdə yerləşməsindən asılıdır. Ekvator yaxınlığında hündürlüyə doğru getdikcə aşağıdakı təbii zonalar yaranır; ekvatorial meşələr-dağ meşələri-yüksək dağ meşələri-dağ çəmənləri (paramos adlanır)-qar və buzlaqlıqlar.

Subtropik qurşaqda yüksəklik qurşağı aşağıdakı kimi mövcuddur: yarımsəhra-cod yarpaqlı meşələr-fıstıq ağaclarından ibarət yarpağını tökülən meşələr-alp çəmənləri-buzlaqlar.
And dağlarında dünyanın ən iri və yırtıcı quşu olan kondor yaşayır.
Cənubi Amerika-kartof, pomidor, qarğıdalı, günəbaxan, bibər, vanil, kakao, ananas və balqabaq kimi bitkilərin vətənidir.
Problemi: Dünyanın «ağ ciyəri» adlanan ekvatorial meşələrin qırılması.
Cənubi Amerikanın əhalisi -300 mln nəfərdir. Amerikanın yerli əhalisi monqoloid iqrinə mənsub hindilərdən ibarətdir. Amerika kəşf olunduqdan sonra bura Avropadan avropoid irqinə mənsub əhali gəldi. Afrikadan isə neqroid irqinə mənsub zəncilər gətirildi. Sonralar bu 3 irqin nümayəndələrinin qaynayıb-qarışması nəticəsində aşağıdakı nəsillər yarandı.
1. Avropoid+hindu=metis
2. Avropoid+zənci=mulat
3. Zənci+hindu=sambo
Metislər materikin qərbində, mulat və sambolar şərqində yaşayır.
Cənubi Amerikanın əhalisi And dağlarının mərkəzi yaylalarında və materikin şərqində daha sıx, materikin qərbində və ekvatorial meşələrdə isə seyrəkdir. Cənubi Amerikanın yarıdan çoxunu 2 ölkə – Braziliya və Argentina tutur.

• Teqlər:
• Cənubi Amerika
• , Amazon
• , Latın Amerikası
• , materik
• , Cənubi Amerikanın coğrafiyası