Fiziki Coğrafiyanın mənası

2. изучение распространения чего-л. на земной поверхности или в какой-л. местности, районе. Bitki coğrafiyası география растений, torpaq coğrafiyası география почв, kənd təsərrüfatının coğrafiyası география сельского хозяйства, yayılma coğrafiyası nəyin география распространения чего

Coğrafiya ə

Coğrafiya İnstitutunun mütəxəssisləri tərəfindən hazırlanan “Azərbaycan Respublikasının coğrafiyası” adlı üçcildlik monoqrafiyası ölkənin gələcək inkişaf yollarının, iqtisadi-siyasi inkişafının təbii-antropogen potensialının müəyyən edilməsi, yeni şəraitdə ölkənin təbii ehtiyatlarının elmi cəhətdən qiymətləndirilməsi, regionların inkişafı, yoxsulluğun azaldılması, sənaye, kənd təsərrüfatı və ətraf mühitin müxtəlif səviyyəli idarə edilməsində olduqca gərəkli bir vasitədir.

Əsərin 2016-cı il üçün Azərbaycan Respublikasının Dövlət mükafatına layiq görülməsi bir daha coğrafiya elminin müasir cəmiyyətdəki rolunun qiymətləndirilməsi, respublikada elmə, alim əməyinə respublika Prezidentinin verdiyi yüksək dəyərin təzahürüdür.

I CİLD – FİZİKİ COĞRAFİYA – “Azərbaycan Respublikasının coğrafiyası” üç cildliyinin birinci cildində ölkə ərazisində fiziki coğrafiyanın müxtəlif sahələrinə aid çox illər ərzində aparılan kompleks tədqiqatlar ən son məlumatlar nəzərə alınmaqla ümumiləşdirilərək təqdim olunmuşdur. Əsərdə Azərbaycan Respublikasınım relyefi, geoloji quruluşu, iqlimi, daxili suları, torpaq və bitki örtüyü, landşaftları geniş şəkildə təhlil olunmuş, onların regional xüsusiyyətləri araşdırılaraq, ölkə ərazisində fiziki-coğrafi rayonlaşdırma vahidləri ayrılmış və hər bir rayonlaşdırma vahidi zəngin materiallar əsasında işıqlandırılmışdır.

Redaksiya heyəti: C.ü.e.d. Tanrıverdiyev X.K, Xəlilov H.A , Xəlilov M.Y, Qaşqay R.M., C.ü.f.d. Rəhimov X.Ş. İsmayılov M.C, Həsənov M.S. k/t.ü.f.d. Quliyev İ.Ə, Əliyev Ə.A.

II CİLD – QTİSADİ, SOSİAL VƏ SİYASİ COĞRAFİYA – Oxuculara təqdim olunan “Azərbaycan Respublikasının coğrafiyası” kitabının ikinci cildi ölkənin müasir iqtisadi-coğrafi problemlərini, onun həlli yollarını işıqlandıran geniş həcmli və konstruktiv xarakter daşıyan elmi əsərdir. Kitab “Coğrafiya” ixtisası üzrə təhsil alan bakalavrlar, magistrlər və bu sahədə çalışan müəllimlər, alim və mütəxəssislər, o cümlədən geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.

Redaksiya heyəti: C.e.d. Z.N.Eminov, C.ü.f.d, dosent N.H.Əyyubov, N.Ə.Paşayev, C.ü.f.d. Z.T.İmrani

III CİLD – REGİONAL COĞRAFİYA – Oxuculara təqdim olunan “Azərbaycan Respublikasının coğrafiyası” kitabının üçüncü cildi regionların müasir fiziki və iqtisadi-coğrafi problemlərini, onların həlli yollarını işıqlandıran geniş həcmli və konstruktiv xarakter daşıyan elmi əsərdir. Burada ilk növbədə regionların iqtisadi inkişafının coğrafi problemləri araşdırılır, müstəqillik illərinin müxtəlif dövrlərində qəbul edilmiş Dövlət Proqramlarının yerinə yetirilməsinin iqtisadi-coğrafi amilləri nəzərdən keçirilir. Bu proqramların ölkə həyatına və əhalinin ərzaq təhlükəsizliyinə, fiziki və mənəvi cəhətdən sağlam nəslin yetişməsinə xidməti, eləcə də iqtisadiyyatın gələcək istiqamətləri haqqında elmi cəhətdən əsaslandırılmış proqnozlar verilir.

Redaksiya heyəti: C.e.d. X.K.Tanrıverdiyev, R.M.Qaşqay, H.A.Xəlilov, Z.N.Eminov, c.ü.f.d., dosent M.S.Həsənov

Fiziki Coğrafiyanın mənası

Fiziki coğrafiya coğrafiyanın yer səthinin öyrənilməsinə, təhlilinə və başa düşülməsinə həsr olunmuş şöbəsi, nümunələri, prosesləri və təbii elementləri.

Bu mənada fiziki coğrafiya hər şeydən əvvəl kosmosa və təbii coğrafi məkanın elementlərinə diqqət yetirir relyef, torpaqlar, iqlim, bitki örtüyü və quru sular, digər aspektlərdə.

Fiziki coğrafiyadan fərqli köməkçi fənlər meydana çıxır:

• İqlimşünaslıq, iqlim və hava tədqiqatına həsr edilmişdir.
• Geomorfologiya, yerin səthinin relyefinə yönəlmişdir.
• Hidrologiyadaxili suları öyrənməyi hədəfləyir.
• Glaciology, buzlaqlar, buz örtükləri kimi qatı vəziyyətdə olan su hövzələrinin analizinə yönəldilmişdir, aysberqlər və böyük buz rəfləri və s.
• Biogeoqrafiya, canlıların (heyvanların və bitkilərin) paylanması və onun içindəki proseslərin öyrənilməsinə həsr edilmişdir.
• Pedologiya, torpağın tərkibini və təbiətini öyrənməyi hədəfləyir.
• Sahil coğrafiyasısahil bölgələrinin dinamikasını və proseslərini öyrənən.
• Oroqrafiya, dağ formasiyaları ilə məşğul olan.
• Paleocoğrafiyaəvvəlki dövrlərin coğrafiyasını və zaman içindəki təkamülünü araşdırmağa həsr olunmuşdur.
• Landşaft ekologiyası, mənzərələrin və transformasiyaedici agentlər olaraq insanlarla əlaqələrinin öyrənilməsindən məsuldur.

Həmçinin bax Relief.

Fiziki coğrafiya coğrafi məkanımızı bilməyimizə və ərazilərimizin ətraf mühitin nizamlanmasını müəyyənləşdirməyimizə, təbii risklərin qarşısını almağa və insan fəaliyyətinin ətraf mühitə təsirini azaltmağa kömək etdiyi üçün böyük əhəmiyyətə sahib bir təhsil fənidir.

Fiziki coğrafiya insan coğrafiyası və regional coğrafiya ilə yanaşı coğrafi biliklərin üç böyük sahəsindən biridir.

Coğrafiya da baxın.

Fiziki coğrafiya və insan coğrafiyası

Fiziki coğrafiya və insan coğrafiyası coğrafiyanın bir-birinə təsir edən qollarıdır, çünki fizika tərəfindən öyrənilən təbii amillər insana və onların fiziki mühiti ilə münasibətlərinə birbaşa təsir göstərir. Eyni şəkildə, insanlar yaşadıqları və ya ünsiyyət qurduqları fiziki məkanı çox təsir edə bilər.

İnsan coğrafiyasına da baxın.

coğrafiya

1. общее название описательных наук, изучающих окружающие человеческое общество природные условия, размещение производства, условия и особенности его развития в различных странах и районах. Fiziki coğrafiya физическая география, iqtisadi coğrafiya экономическая география

2. изучение распространения чего-л. на земной поверхности или в какой-л. местности, районе. Bitki coğrafiyası география растений, torpaq coğrafiyası география почв, kənd təsərrüfatının coğrafiyası география сельского хозяйства, yayılma coğrafiyası nəyin география распространения чего

3. учебный предмет, урок, занятие в школе или в другом учебном заведении, на котором изучается этот пред мет. Coğrafiya dərsi урок географии, coğrafiya müəllimi учитель географии, coğrafiyadan imtahan экзамен по географии

прил. географический. Coğrafiya elmləri географические науки

◊ linqvistik coğrafiya лингвистическая география (раздел диалектологии, изучающий территориальное распространение отличительных элементов диалектов языка)

coğrafiyaşünas – geographer

geography [from Gre geographia] Aze cografiya, Ful jagrufe, Per joghrafiya, Tur coghrafiya borrowed from Ar

м atlas (1. tarix, coğrafiya xəritələri məcmuəsi; 2. heyvanlara, bitkilərə və sairəyə aid şəkillər məcmuəsi).

физический
fizikiy coğrafiya – физическая география
см. coğrafiya
географический атлас – coğrafiya atlası
2) (сорт ткани) atlas
атласное платье – atlas anter
прил. физический:

1. относящийся к области явлений, которыми занимается физика. Fiziki proseslər физические процессы, fiziki hadisələr физические явления, fiziki xassələr физические свойства, гидр. fiziki qasırğa физический вихрь

2. относящийся к предметам и явлениям материального мира; материальный, вещественный. Fiziki cisim физическое тело, fiziki dağılma физический износ; почв. fiziki aşınma физическое выветривание, fiziki udma физическое поглощение

3. относящийся к организму человека. Fiziki qüsur физический изъян

4. связанный с телесными ощущениями. Fiziki iztirablar физические страдания, fiziki ağrı физическая боль

5. относящийся к деятельности мышц, мускулов у живых существ. Fiziki qüvvə физическая сила, fiziki əmək физический труд, fiziki iş физическая работа, fiziki hərəkətlər физические упражнения, fiziki hazırlıq физическая подготовка

◊ fiziki kimya физическая химия (наука, объясняющая химические явления и устанавливающая их закономерности на основе общих принципов физики); fiziki coğrafiya физическая география (наука о географической оболочке Земли и ее структурных частях)

прил. экономический:

1. связанный с экономикой. İqtisadi qanunlar экономические законы, iqtisadi böhran экономический кризис

2. относящийся к организации и ведению экономики. İqtisadi rayonlar экономические районы, iqtisadi əməkdaşlıq экономическое сотрудничество

3. связанный с изучением экономики. İqtisadi atlas экономический атлас, iqtisadi coğrafiya экономическая география, iqtisadi təhlil экономический анализ, iqtisadi kibernetika экономическая кибернетика; iqtisadi cəhətdən в экономическом отношении; экономически. İqtisadi cəhətdən əlverişli (səmərəli) экономически выгодный

[dʒɪˈɔgrəfɪ]

I m -, oh. pl 1. əfs. Atlas, Atlant (yer üzünü çiynində qaldıran nəhəng); 2. anat. atlant, birinci boyun fəqərəsi

II m -və -ses, pl -se və Atlanten coğrafiya atlası
III m -, -ses, pl -se atlaz (parça); satin

f oh. pl fiz. ağırlıq qüvvəsinin sürətlənməsi; \Erdbeschleunigungbeschreibung f oh. pl coğrafiya; \Erdbeschleunigungbewegung f Yer kürəsinin hərəkəti (Günəş və öz oxu ətrafında); \Erdbeschleunigungbewohner m sakin; insan; adi adam; \Erdbeschleunigungboden m yer, torpaq; etw. dem \Erdbeschleunigung qleichmachen məc. yerlə yeksan etmək; \Erdbeschleunigungbohrloch n buruq (neft)

n yerin təki, yerin altı; \Erdinnerekohle f boz kömür; \Erdinnerekreis m dünya, kainat; \Erdinnerekruste f yer qabığı; \Erdinnerekugel f Yer kürəsi; qlobus; \Erdinnerekunde f oh. pl coğrafiya; \Erdinneremesser m, yerölçən; \Erdinnerenähe astr. perigey (Ay orbitinin yerə ən yaxın nöqtəsi): \Erdinnerenuß f yerfındığı, araxis

f (14) coğrafiya
f istila etmə həvəsi; istila təşnəsi; \Ländergierkunde f oh. pl coğrafiya

См. также в других словарях:

• coğrafiya — <yun. gegraphia – Yerin təsviri> Təbii və istehsal ərazi komplekslərini tədqiq edən təbiyyat və ictimai elm sahəsi. İqtisadi coğrafiya – ictimai istehsalın yerləşməsi və müxtəlif ölkələrdə və rayonlarda onun inkişaf şəraiti və… … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• coğrafiyaşünas — <yun. coğrafiya və fars. . . . şünas> Coğrafiya alimi, coğrafiya mütəxəssisi. Coğrafiyaşünas professor … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• həftiqlim — f. və ə. qədim coğrafiya alimlərinə görə, yeddi iqlim zonasından ibarət Yer kürəsi … Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti
• həftkişvər — f. qədim coğrafiya alimlərinə görə, yeddi ölkədən ibarət Yer kürəsi … Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti
• həfttaq — f. və ə. «yeddi tağ» qədim coğrafiya alimlərinə görə, yeddi göydən ibarət kainat … Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti
• atlas — <yun.> 1. Müəyyən sistem üzrə toplanmış xəritələr toplusu. Coğrafiya atlası. Müasir atlasların banisi qədim yunan alimi Klavdi Ptolemey sayılır. 2. Astronomik xəritə və cədvəllərdən, bədii şəkillərdən, texniki cizgilərdən, heyvan, bitki və… … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• biocoğrafiya — <yun.> Yer üzündə heyvan və bitki orqanizmlərinin təbii şəraitdən asılı olaraq yayılmasından və qruplaşmasından bəhs edən elm; bioloji coğrafiya … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• coğrafi — sif. Coğrafiyaya aid, coğrafiya ilə bağlı. Coğrafi kəşflər. Coğrafi xəritə. // Hər hansı bir yerin təbii şəraiti, quruluşu və ya vəziyyəti baxımından qiymətləndirilən, baxılan, nəzərdə tutulan. Coğrafi landşaft. Ölkənin coğrafi vəziyyəti.… … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• coğrafiyaşünaslıq — is. Coğrafiya tarixi və nəzəriyyəsindən bəhs edən elmlərin məcmusu … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• dağ — 1. is. 1. Yerin hündür, dik, yamaclı və zirvəli hissəsi. Qafqaz dağları. – Dağ dağa rast gəlməz, adam adama rast gələr. (Ata. sözü). Adətən ətəyi, yamacları və zirvəsi nisbətən aydın görünən hər hansı bir yüksəkliyə dağ deyilir. «Ümumi fiziki… … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• dəniz — is. 1. Yer kürəsinin acı duzlu su ilə örtülü olan və az çox quru ilə əhatə olunmuş böyük sahəsi, okeanın bir hissəsi; dərya. Qara dəniz. Xəzər dənizi. – Dəniz okeanların az çox təcrid edilmiş hissələridir ki, bunların özlərinin xüsusi rejimi… … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti