Müəllim üçün metodik vəsait

Bədii əsərin məzmunun mənimsənilməsi məqsədilə müəllimin nümunəvi ifadəli oxusu, bədii oxu ustasının ifasının dinlənilməs, şagirdlərin səsli, səssiz oxusu, fasilələrlə oxu, proqnozlaşdırılmış oxudan istifadə ilə həyata keçirilir.

Dərslik və müəllim üçün metodik vəsaitlərin layihələrinə dair ictimai rəyin öyrənilməsi

2017-2018-ci tədris ilində istifadəyə veriləcək 6-cı sinif şagirdləri üçün dərslik və həmin dərsliklər üzrə müəllim üçün metodik vəsaitlərin yeniləşdirilmiş layihələrinə dair ictimai rəyin öyrənilməsinə başlanılıb.
Bu məqsədlə həmin dərslik və metodik vəsaitlər http://trims.edu.az/site/search.php?search=ok&book_form_id=2keçidində yerləşdirilib. Təqdim olunan keçiddən yerləşdirilmiş istənilən dərslik və metodik vəsaiti onlayn oxumaq, PDF variantda kompüterə yükləmək, eyni zamanda xüsusi ayrılmış sahədə təklif və iradları yazmaq mümkündür.
Təklif və iradlar [email protected] elektron poçtuna göndərilməklə də bildirilə bilər.
Təhsil Nazirliyi geniş ictimaiyyəti – sahə mütəxəssislərini, müəllimləri, valideynləri, bir sözlə, bütün vətəndaşları dərslik layihələrinin təkmilləşdirilməsində, rəy, təklif və iradların göndərilməsində fəal olmağa dəvət edir

Like this:

Like Loading.

Related

• ← Məktəblilərimiz Jautıkov olimpiadasında 4 medal qazanıb
• Müəllim və valideynlərin nəzərinə! →

Ən çox oxunanlar

• Emin Əmrullayev: “Ali təh. “Bu gün orta ixtisas təhsili müəssisələri (kolleclə.
• Ali məktəblərdə dövlət im. “Ali təhsil müəssisələrində dövlət imtahanı ləğv ol.
• “TELEKİNEZ: Reallıq, yoxs. Dövlət İmtahan Mərkəzinin 5 mart tarixində ke.
• 500-dək idmançı universit. İl ərzində təxminən 400-500 istedadlı idmançının.
• Dövlət bayrağımız: Üç rən. Yüz ilə yaxın bir müddətdir ki, Üçrəngli dövlət bay.
• Təhsil haqqında Qanuna. 2020-ci ildən etibarən müəllimlərin mərhələli şəkildə.
• Təsərrüfat işləri üzrə di. Təsərrüfat işləri üzrə direktor müav.
• Ceyhun Məmmədov: Çoxlu sa. “Ali təhsil haqqında” qanun layihəsində müd.
• Tibb kolleclərinə qəbul n. Gələn il keçiriləcək buraxılış imtahanlarında bəzi məq.
• Azərbaycanın ən bahalı mə. Müasir dövrdə valideynlər uşaqları üçün təhsilin nə qə.
• V qrup üzrə imtahanların. 2019-cu ildən qəbul imtahanları kurikulum.
• “Abituriyentin elek. Ali təhsil müəssisələrinə və 11 illik bazada kolleclə.
• 150 balla hansı ixtisasla. I-IV ixtisas qrupları üzrə müsabiqəyə ümumi balı 200-d.
• Test üsulunun ləğvi müzak. “Test üsulu geniş dünyagörüşünə sahib insan yet.
• 2023/2024-cü tədris ilind. “Yaxın iki il ərzində informatika fənni bur.
• M.V.Lomonosov adına Moskv. M.V. Lomonosov adına Moskva Dövlət Un.
• BŞTİ müdiri paytaxtdakı b. Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsinin müdiri Meh.
• MƏTNİN TİPLƏRİ Mətnin mövzusuna müəllif mövqeyini ifadə edən.
• Xaçmazda 15 yaşlı məktəbl. Xaçmazda 15 yaşlı qız dəm qazından ölüb. “Report.
• “Mən müəllim olsaydım&#82. Mektebgushesi.az modern.az-in maraq doğuran müsahibəsin.
• Ən yaxşı məktəblərin adla. Liseylərin attestat qiymətləri əla olan abituriyentlər.
• Azərbaycanın işğaldan aza. Yenilənib – 01.12.2020 Mektebgushesi.az-ın Müd.
• DIM balların hesablanması. 11-ci və 9-cu sinif buraxılış imtahanlarının fənləri ü.
• Planetlər haqqında məluma. 1) Merkuri: Ən kiçik ikinci planet.Şumerlər dövründən.
• Məktəblilərin 2022-2023-c. Məktəblilərin 2022-2023-cü tədris ili üçün təti.

Arxiv

VOEN 1303384232
12.08.2013 – cu ildə Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən qeydə alınmışdır. Mətbu nəşrləri reystrinə daxil edilmə nömrəsi: N3782

Məktəb guşəsi saytı 2016 – cı ildən fəaliyyət göstərir.
Bütün hüquqlar qorunur ©

Əlaqə

• Bakı şəhəri, H. Əliyev küç ev 92a mən 31
• [email protected]
• +994 070 320 38 51
• +994 55 774 84 44
• Facebook
• Twitter

Müəllim üçün metodik vəsait

Müəllimlər üçün metodik vəsait satılır. Azərbaycan dili fənni üzrə. Bakıda montində yerləşir.
300 elanım var. Digər elanlara baxmaq üçün nömrə altında “İstifadəçinin bütün elanları” klikləyin

Bakı 15 Avqust 2017 3076 dəfə Mənbə: tap.az
T

Tariyel

Məhsul satılmışdır
Seçilmişlərə əlavə et

Oxşar Elanlar

Naxtel nömrə – (060) 212-12-26

60 Dünən

Mostbet – ən etibarlı bukmeyker

Mostbet Reklam

Domino

4 Bu həftə

Coğrafiya test toplusu və dərs vəsaiti

15 Dünən

Ofis icarəyə verilir, 28 May m.

280 Bu həftə

Tar

1 000 Bu həftə

Müəllim işi axtarıram

70 Dünən

Müəllim işi axtarıram

25 11 Mart

KOMBİNİZON, QRAFİT LAHTI PROFİX L4150156

58 8 Dekabr 2018

Sizin üçün-ALMAN dili kursları.

100 1 Fevral

Riyaziyyat və Fizika hazırlığı

80 16 Fevral

Gitara Kursu

30 11 Fevral

Satıcı tələb olunur

350 13 Fevral

Obyekt icarəyə verilir, Astara r.

1 500 Dünən

Abituriyentlər üçün dərs vəsait “İngilis dili 5-11”

4 Dünən

3-otaqlı yeni tikili, 6-cı mkr., 86 м²

118 000 11 Mart

Miq hazırlıq kursları

60 22 Yanvar

Hazır biznes

9 900 6 Fevral

Satılır Köhnə tikili, 110m², 5-Otaqlı

117 000 12 Fevral

Operator tələb olunur

300 Bu həftə

3-otaqlı yeni tikili, S. Vurğun küç., 75 m²

120 000 Bu həftə

Satılır Köhnə tikili, 110m², 5-Otaqlı

138 000 12 Fevral

Xp pen Deco 01 qrafik tableti

120 3 Fevral

Kadr işi təklif edirik

785 28 Fevral

Ödənişli xidmətlər

Elanınızı Premium edin, ana səhifədə hərkəs görsün!

Ödənişli xidmətlər

Elanınızı irəli çəkin, ana səhifədə hərkəs görsün!

Elanı sil

Azərbaycanda yeni və işlənmiş məhsul elanları, onlayn alış veriş. Əmlak Telefon Aksesuar Maşın Mebel Geyim

Telefon: (012) 566-74-58

Haqqımızda

Yardımçı linklər

Saytın rəhbərliyi yerləşdirilmiş elanların məzmununa görə məsuliyyət daşımır

© UcuzTap bir şirkət məhsuludur

Səadət kamalla yetişir başa

Ümumtəhsil məktəblərinin VIII sinifləri üçün ədəbiyyat fənni üzrə dərslik komplekti Azərbaycan Respublikasında ümumi orta təhsilin konsepsiyası (Milli kurikulumu) əsasında hazırlanmışdır.

Ədəbiyyat fənni üzrə dərslik komplektində Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2013-cü il 24 oktyabr tarixli nömrəli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası”nda qarşıya qoyulan hədəflər, şagirdlərin ədəbi təhsilinin məzmununda nəzəri biliklərlə yanaşı, praktik bilik və bacarıqların, səriştənin vacibliyi, əldə olunmuş bilik və bacarıqları praktiki fəaliyyətdə səmərəli tətbiq etmək qabiliyyəti formalaşdırılması, qazanılmış bilik və bacarıqların konkret fəaliyyətin nəticəsinə çevrilməsinin təmin edilməsi ön plana çəkilmişdir.

“Ədəbiyyat” dərslik komplekti dərslik və müəllim üçün metodik vəsaitdən ibarətdir. Dövlətçilik maraqlarına, təhsil sistemimizin özünəməxsusluğuna, milli mənəvi dəyərlərə, kurikulumun məqsəd və vəzifələrinə uyğun olaraq, VII sinif üçün ədəbiyyat fənni üzrə dərslik komplektində iki mühüm tələb əsas götürülmüşdür:

1.Təhsil Nazirliyinin milli dəyərlərimizə söykənən, şəxsiyyətin formalaşmasına təsir edən fənlərlə bağlı belə bir haqlı mövqeyi nəzərə alınmışdır ki, biz azərbaycanlı uşaqlara Oksford dərslikləri əsasında tarixi, ədəbiyyatı və hətta coğrafiyanı tədris edə bilmərik.

(Müəllimlik bir missiyadır. Azərbaycan Respublikasının təhsil naziri Mikayıl Cabbarovla müsahibə. “Azərbaycan müəllimi” qəzeti. 15 avqust 2014-cü il.)

Bu mövqe əsas götürülərək ümumi orta təhsilin yekunlaşdığı VIII-IX siniflər üçün müasir təlim texnologiyalarını özündə ehtiva edən milli ədəbiyyat dərsliyi yaradılması vəzifəsi qarşıya qoyulmuşdur . Dərslikdə milli mənəvi dəyərlərimizə bağlı şəxsiyyətin formalaşmasında mühüm əhəmiyyətə malik, zamanın və məktəb təcrübəsinin sınağından çıxmış söz sənəti incilərinin kurikulumda və təhsil strategiyasında xüsusi önəm verilən interaktiv təlim texnolog iyası və informasiya-kommunikasiya vasitələrindən istifadə ilə öyrədilməsi məqsədəuyğun sayılmışdır.

2. Azərbaycan Respublikasının ümumtəhsil məktəbləri üçün ədəbiyyat fənn kurikulumunda VIII sinifdə fənnin məzmununa yeni yanaşmanın zəruriliyi xüsusi qeyd edilir: VIII-IX siniflərdə ədəbiyyatın qədim dövrlərdən bu günədərki inkişaf yolunun izlənilməsi nəzərə alınır. Bu, IX sinifdə ümumi orta təhsilin tamamlanmasından və kurikulumun tələblərindən irəli gəlir. (Bax: www. kurikulum.az/ images/. /edebiyyat.pdf )

Odur ki, icbari xarakter daşıyan ümumi orta təhsili bitirənlərin bir qisminin öz təhsilini sonrakı pillədə (X-XI-ci siniflər) davam etdirməyəcəyi nəzərə alınaraq, şagirdlərin VIII sinifdən etibarən ədəbiyyatımızın inkişaf yolu, əvvəlki siniflərdə dərindən öyrənilməyən Nizami Gəncəvi, Məhsəti Gəncəvi, Ə. Xaqani, İmadəddin Nəsimi, M.Füzuli, Xətayi, S.Təbrizi, M.P.Vaqif, C.Məmmədquluzadə, M.Ə.S abir, H.Cavid və digər klassik sənətkarların yaradıcılığı ilə tanış edilməsi zərurəti meydana çıxır.

Kurikulumun ümumi orta təhsilin son pilləsində ədəbi təhsilin məzmununa yeni yanaşma tələbinə uyğun olaraq, əvvəlki siniflərdə məqbul sayılan təlim materiallarının mövzu-problem üzrə qruplaşdırılması prinsipindən dərslikdə imtina edilmiş, VIII sinifdən etibarən qədim dövrdən üzü bəri ədəbiyyatımızın varislik gözlənilməklə, xronoloji ardıcıllıqla, tarixi-ədəbi zəmində öyrənilməsi məqsədəuyğun sayılmışdır.

D ərslik komplekti hazırlanarkən pedaqogika, psixologiya, ədəbiyyatşünaslıq, ədəbiyyat tədrisi metodikası elmlərinin son nailiyyətləri, milli və beynəlxalq tədqiqatlar, dərslik yaradıcılığı sahəsində qabaqcıl təcrübə nümunələri, V-VII siniflərdə kurikulum üzrə ədəbiyyat tədrisinin təcrübəsi öyrənilmiş və nəzərə alınmışdır.

DƏRSLİK

Ümumtəhsil məktəblərinin 8-ci sinifləri üçün “Ədəbiyyat” dərsliyində Təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyasında təhsil sistemi qarşısında qarşıya qoyulan aşağıdakı vəzifələrin yerinə yetirilməsi diqqət mərkəzində saxlanılmışdır:

– məsuliyyətini dərk edən, demokratiya prinsiplərinə və xalqının milli ənənələrinə, insan hüquq və azadlıqlarına hörmət edən, azərbaycançılıq ideyalarına sadiq olan, müstəqil və yaradıcı düşünən vətəndaş və şəxsiyyət yetişdirmək;
– milli mənəvi və ümumbəşəri dəyərləri qoruyan və inkişaf etdirən, geniş dünyagörüşünə malik olan, təşəbbüsləri və yenilikləri qiymətləndirməyi bacaran, nəzəri və praktiki biliklərə yiyələnən, müasir təfəkkürlü və rəqabət qabiliyyətli kadrlar hazırlamaq;
– sistemləşdirilmiş bilik, bacarıq və vərdişlərin mənimsənilməsini və əlavə təhsili təmin etmək, təhsilalanları ictimai həyata və səmərəli əmək fəaliyyətinə hazırlamaq.

Dərsliyə şifahi xalq ədəbiyyatı, Azərbaycan klassik ədəbiyyatı, eləcə də dünya ədəbiyyatından seçilmiş yüksək ideya-bədii dəyərə malik, milli və ümumbəşəri dəyərləri, gənc nəslin mənəvi-estetik tərbiyəsi, müasir dünyagörüşünün formalaşdırılması, təfəkkürünün inkişafı baxımından aktual mövzu və problemləri əks etdirən, müxtəlif janrlarda, şagirdlərin yaş və qavrama səviyyəsinə, maraq dairəsinə uyğun əsərlər daxil edilmişdir.

“Ədəbiyyat” dərsliyinə daxil edilmiş təlim materialları aşağıdakı bölmələrdə qruplaşdırılmışdır:
1. Qədim və zəngin ədəbiyyatımız.
2. Qədim dövr Azərbaycan ədəbiyyatı (ən qədim zamanlardan XIII əsrə qədər)
3. Orta dövr Azərbaycan ədəbiyyatı (XIII əsrdən XVII əsrə qədər)
4. Yeni dövr Azərbaycan ədəbiyyatı: I mərhələ (XIVV-XVIII əsrlər)
5. Yeni dövr Azərbaycan ədəbiyyatı: II mərhələ (XIX əsr)
6. Yeni dövr Azərbaycan ədəbiyyatı: III mərhələ (XX əsrin əvvəlləri)
7. Dünya ədəbiyyatından seçmə
8. İnformasiya xarakterli məruzənin yazılmasına dair tövsiyələr
9. Layihələr üzrə iş
10. Sinifdənxaric oxu materialları
11. İfadəli oxuda istifadə olunan şərti işarələr
· 13. Qısa ədəbiyyatşünaslıq terminləri lüğəti
· 14. Oxunması məsləhət görülən əsərlər

Hər bölmənin əvvəlində verilmiş yığcam şərh və illüstrasiyalar məktəblilərdə öyrədiləcək əsərlərin ideya-məzmunu haqqında ilkin təsəvvür yaradılmasına, onların psixoloji baxımdan yeni bölməyə keçidinə zəmin yaratmaq niyyəti izləyir.

Dərslikdə belə bir mühüm cəhət nəzərə alınmışdır ki, digər fənn kurikulumları kimi, ədəbiyyat fənn kurikulumunun da fəlsəfəsi və məntiqinin əsasında məzmun standartlarının (alt standartların) sinifdən-sinifə keçdikcə yeni situasiyada, daha mürəkkəb bədii mətn üzərində tətbiqi, dərinləşdirilməsi və genişləndirilməsi durur. Bu baxımdan əvvəlki siniflərdə öyrənilmiş epik, lirik, dramatik növün janrlarına növbəti sinifdə daha mürəkkəb bədii mətnlərin nümunəsində müraciət kurikulumda mühüm əhəmiyyət kəsb edən məsələlərdəndir.

VIII sinfin fənn kurikulumunda öyrəniləcək təlim materialları sırasında heca, əruz vəznli şeirlər, dastan, hekayə, novella, dram, poema janrlarında əsərlər qeyd edilir. Göründüyü kimi, V-VII siniflərdə olduğu kimi, lirik növün janrları ayrıca qeyd edilməmiş, bu və ya digər janrdan siniflər üzrə istifadəyə heç bir məhdudiyyət qoyulmamışdır. Beləliklə, kurikulumda əslində heca vəznində olan bayatı, gəraylı, qoşma janrlarında əsərlərə sinifdən-sinfə keçdikcə müraciət edilməsi məqbul sayılır.

Eyni janrda əsərlərin sinifdən-sinfə keçdikcə təkrarən öyrənilməsi epik və dramatik növdə əsərlərdə də özünü göstərir. Məsələn, hekayənin bütün siniflərdə, dastan janrında əsərlərin VII, VIII, X, dram, poemanın VIII-XI siniflərdə öyrədilməsi məqbul sayılır..

VIII sinfin fənn kurikulumunda 1.2.3.alt standartı şagirdin b ədii nümunələrdə təsvir və ifadə vasitələrinin (metafora, bədii təzad, kinayə) rolunu aydınlaşdırmasını nəzərdə tutur. Lakin bu, heç də həmin standart üzrə əvvəlki siniflərdə öyrənilmiş, lakin VIII sinif kurikulumunda qeyd edilməmiş bədii təsvir və ifadə vasitələrindən (epitet, bənzətmə, mübaliğə, bədii sual, təkrir, litota) imtina edilməsi, həmin məcazlar üzərində iş aparılmaması anlamına gəlmir. Əks-təqdirdə bədii əsərin sənətkarlıq xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi sadəcə qeyri-mümkün olardı.

Bu cəhət nəzərə alınaraq, dərslikdə ədəbiyyat nəzəriyyəsindən verilən materiallar kurikulumun tələbinə uyğun olaraq, genişləndirilmiş və dərinləşdirilmişdir. Belə ki, bu sinifdə bədii əsərlərin öyrədilməsi prosesində epitet, bənzətmə, mübaliğə, litota, təkrir, bədii sualla yanaşı, metafora, bədii təzad, kinayə kimi bədii təsvir və ifadə vasitələrinin müəyyənləşdirilməsi və işlənmə məqamına görə rolunun aydınlaşdırılması üzrə iş aparılması məqsədəuyğun sayılmışdır.

Bu yanaşma özünü ədəbi qəhrəmanın səciyyələndirilməsi ilə bağlı 1.2.2. standartında da göstərir. Kurikulumda həmin standart üzrə işin V-VIII siniflərdə aşağıdakı ardıcıllıqla inkişaf etdirilməsi qeyd edilir:

1. Obrazların xarakterindəki başlıca xüsusiyyətləri aydınlaşdırır, əsaslandırılmış münasibət bildirir. (V sinif)

2. Qəhrəmanları davranış və əməllərinə əsaslanmaqla səciyyələndirir (VI sinif)

3. Digər obrazlarla müqayisə etməklə və yazıçının münasibətinə əsaslanmaqla obrazı səciyyələndirir (VII sinif)

4. Obrazları nitqinə, bağlı olduqları məişət təsvirlərinə əsaslanmaqla səciyyələndirir. (VIII sinif)

Göründüyü kimi, standart obrazın təhlili üzrə bacarıqların sinifdən-sinfə keçdikcə dərinləşdirilməsi və inkişaf etdirilməsini nəzərdə tutur. Lakin bu o demək deyildir ki, hər sinifdə obrazla bağlı yalnız bir cəhət üzərində dayanılmalı, əvvəlki siniflərdə obrazın səciyyələndirilməsi ilə bağlı görülən işlərdən imtina edilməlidir. Əksinə V-VII siniflərdə qəhrəmanı səciyyələndirən müxtəlif xarakterik xüsusiyyətlərin təhlili üzrə iş VIII sinifdə davam və inkişaf etdirilməlidir.

Aydın məsələdir ki, sinifdən-sinfə keçdikcə öyrənilən əsərlər ideya-məzmun, problem baxımından daha mürəkkəb olduğu üçün ədəbi qəhrəmanını yalnız bir cəhət əsasında səciyyələndirmək mümkün deyildir. Əvvəl qazanılmış bilik, bacarıqların yeni, daha mürəkkəb əsərlər üzərində tətbiqi, dərinləşdirilməsi və inkişaf etdirilməsi zəruridir.

V və VII siniflərdə olduğu kimi, bu dərsliyin də metodoloji konsepsiyasının əsasında şagirdlərdə idraki, informativ-kommunikativ və psixomotor bacarıqların formalaşdırılması durur. Təlim materiallarının mənimsənilməsi və müvafiq fəaliyyət növlərinin tətbiqi üç əsas metodoloji mərhələyə bölünür: mövzu ilə bağlı əvvəlki biliklərin aktuallaşdırılması; yeni biliyin mənimsənilməsi; bilik və bacarıqların tətbiqi, dəyərləndirilməsi.

1. Təlim materialının öyrənilməsi üzrə işin ilk mərhələsi motivasiya, idraki maraqoyatmadır. Müxtəlif üsul və vasitələrdən, ilk növbədə mövzu ilə bağlı əvvəlki biliklərin aktuallaşdırılmasını təmin edən düşündürücü sual və tapşırıqlardan, iternet mənbələrindən (Google, You Tube, Vikipediya və s.) istifadə şagirdlərdə təlim materialına ciddi maraq oyadır, yeni biliyin fəal mənimsənilməsnt üçün zəmin yaradır. Bu prosesdə məktəblilərin idrak fəallığı stimullaşdırılır, onlar tədqiqaçılığa yönəldilir.

2. Yeni biliyin mənimsənilməsi fənn kurikulumunun məntiqinə və fəlsəfəsinə uyğun olaraq, iki mərhələdə həyata keçirilir: bədii əsərin məzmununun mənimsənilməsi və təhlili.

Bədii əsərin məzmunun mənimsənilməsi məqsədilə müəllimin nümunəvi ifadəli oxusu, bədii oxu ustasının ifasının dinlənilməs, şagirdlərin səsli, səssiz oxusu, fasilələrlə oxu, proqnozlaşdırılmış oxudan istifadə ilə həyata keçirilir.

Kurikulumdaki 1.1. əsas standartının (Bədii əsərin məzmununun öyrənilməsi) təlim prosesində reallaşdırılması məqsədilə aşağıdakı iş növlərindən istifadə nəzərdə tutulur:

– Şagirdlərin mətndəki tanış olmayan sözlərin mənasını dərsliyin sonunda verilmiş lüğətdən, eləcə də digər lüğət və sorğu kitablarından istifadə etməklə müstəqil aydınlaşdırmaları üçün tapşırıqlar;

– Süjetli bədii nümunələrin (əfsanə, nağıl, dastan, təmsil, hekayə, mənzum hekayə) hissələrə ayrılması, plan tərtibi, məzmununun müxtəlif formalarda nağıl edilməsi üçün tapşırıqlar; Əsərin məzmununun nağıl edilməsi üzrə iş üç formada (yığcam, geniş, yaradıcı nağıletmə) aparılır:

Bədii mətnin təhlili (1.2. əsas standartı) üzrə üzrə sual və tapşırıqlar “Araşdırın.Fikirləşin.Cavab verin” başlığı altında verilmişdir. Təhlil zamanı şagirdlər “Əsərin təhlilinə hazırlaşın” mətnindən əlavə istiqamətverici mənbə kimi istifadə etməlidir.

3. Dərsliyə şagirdlərin öyrəndiklərini müzakirə etmək, yaradıcı tətbiq etmək, ümumiləşdirmək üçün “Tətbiq. Müzakirə. Yaradıcı iş” başlığı altında sual və tapşırıqlar daxil edilmişdir.

4. Mənimsənilmiş bilik və bacarıqları dəyərləndirmək məqsədilə hər bölmənin sonunda “Qiymətləndirmə materialları” verilmişdir.

Dərslikdə tədris prosesinin sadalanan metodoloji mərhələləri gözlənilmiş, həmin mərhələlərə uyğun olaraq, hər mövzu üzrə aşağıdakı iş növlərindən, sual və tapşırıqlar sistemindən istifadə nəzərdə tutulmuşdur:

· Yada salın. Mövzu ilə əlaqədar bildiklərinizi xatırlamağa, maraq və istəklərinizi ifadə etməyə istiqamətləndirəcəkdir.

· Düşünün. İlkin fərziyyələr söyləməyə, araşdırma aparmağa yönəldəcəkdir.

· Oxuda aydınlaşdırın. Tanış olmayan sözlərin mənasını aydınlaşdırmağınız, eləcə də bədii təsvir və ifadə vasitələrini müəyyənləşdirməyiniz üçün nəzərdə tutulmuşdur.

· Məzmun üzrə iş. Əsərin məzmununun öyrənilməsi ilə əlaqədar yerinə yetirilən işlər əhatə olunur. Məzmunun necə mənimsənildiyini aşkara çıxarmaq və dərinləşdirmək üçün təklif olunur.

· Təhlil üzrə iş. Əsərin təhlili, bununla bağlı zəruri bacarıqların yaradılması və tətbiqi üzrə işlər əhatə olunur.

· Tətbiq. Müzakirə. Yaradıcı iş. Fərdi, eləcə də sinifdə bədii əsərin təhlili zamanı cütlük, qrup şəklində tədqiqat aparılmasına, şagirdləri yaradıcı işə qoşulmağa, bilik və bacarıqlarını tətbiq etməyə, öyrənilənlərə münasibət bildirməyə, möhkəmləndirməyə istiqamətləndirir.

· İfadəli oxuya hazırlıq. İfadəli oxu ilə bağlı tövsiyələr verilir, bilik və bacarıqlarınızın inkişafı məqsədilə tapşırıqlar təklif edilir.

· Qiymətləndirmə materialları. Bölmələrin sonunda həyata keçirilən kiçik summativ qiymətləndirmə üçün nəzərdə tutulmuşdur.

· Layihələr üzrə iş. Layihələr müxtəlif mənbələrlə, dərslikdəki müvafiq materiallarla işləməyiniz, bilik və bacarıqlarınızı tətbiq etməyiniz, yaradıcı fəaliyyət göstərməyiniz üçün təklif edilmişdir.

Dərsliyə daxil edilmiş iş növləri, sual və tapşırıqlar sistemində qazanılmış bilik və bacarıqların yeni material üzərində müstəqil tətbiqi, dərinləşdirilməsi, şagirdlərin bədii ədəbiyyatın mütaliəsinə marağının artırılması, tədqiqatçılıq fəaliyyətinə, fərqli mənbələrdən istifadə etməklə biliyi müstəqil surətdə artırmağa istiqamətləndirilməsi, fəal/interaktiv təlimin, fəndaxili və fənlərarası inteqrasiyanın reallaşdırılması üçün zəmin yaradılması; fəal həyat mövqeyi, mütaliə, şifahi və yazılı nitq mədəniyyəti kimi həyati bacarıqların formalaşdırılması; inklüzivlik, məntiqi, tənqidi, yaradıcı təfəkkürün inkişafı üçün zəmin yaradılması imkanları gözlənilmişdir..

Şagirdlərin şifahi nitqinin inkişaf etdirilməsi üzrə işlərin (2.1., 2.2. əsas standartı) əsərin məzmununun öyrənilməsi, təhlil, tətbiq, müzakirə, yaradıcı iş dərslərində, sinifdənxaric oxu dərsləri və layihələr üzrə təqdimatların, inşa, esse və informasiya xarakterli məruzələrin təqdimatı, müzakirəsi zamanı həyata keçirilməsi məqsədəuyğundur.

Kurikulumda mühüm yer tutan ifadəli oxu bacarıqlarının aşılanması da şifahi nitqin inkişaf etdirilməsi ilə sıx bağlıdır. V və VII siniflərdə olduğu kimi, əsərin məzmununun öyrənilməsi üzrə dərslərdə müəllimin nümunəvi ifadəli oxusu və ya bədii oxu ustasının ifasının dinlənilməsi məqsədəuyğundur. Şagirdin ifadəli oxusu üzrə iş yalnız mətnin ideya-bədii xüsusiyyətlərinin təhlilindən sonra, əsərdə müəllif niyyəti qavranıldıqdan sonra aparılmalıdır.

Yazılı nitqin inkişaf etdirilməsi (3.1.əsas standartı) əsas etibarilə əsərin təhlilindən sonra yazdırılan inşa, esse, informasiya xarakterli məruzə üzrə iş vasitəsilə həyata keçirilir. Şagirdlərin yazılı nitqinin inkişaf etdirilməsi, şagirdlər üçün yeni olan yazı növü – informasiya xarakterli məruzə yazmaq bacarığı aşılanması məqsədilə planlaşdırmada ayrıca dərs saatı da nəzərdə .

Dərslikdə aşağıdakı pedaqoji prinsiplər gözlənilmişdir:

– düzgünlük (təlim standartlarına uyğunluq, faktların dəqiqliyi, mübahisəli elmi məsələlərin olmaması, orfoqrafik, durğu işarələri və qrammatik qaydaların gözlənilməsi);

– əyanilik (bədii mətnlərlə bağlı şəkil, cədvəl və illüstrasiyaların olması)
– müasirlik (təlim materiallarının müasir dünyagörüşünün formalaşdırılmasına istiqamətlənməsi);

– tamlıq (ədəbi-nəzəri, praktik, təsviri, qiymətləndirmə materiallarının olması, onların üzvi şəkildə əlaqələndirilməsi);

– ardıcıllıq ( təlim materiallarının sadədən mürəkkəbə doğru sıralanması, əvvəlki təlim materialları vasitəsilə növbəti materialların mənimsənilməsinə zəmin yaratması ).

– yaş səviyyəsinə uyğunluq (dərsliyinin poliqrafiya, dizayn cəhətdən şagirdlərin estetik tələbatına cavab verməsi, təlim materiallarının məzmun və həcm baxı­mından onların ehtiyaclarına uyğun müəyyənləşdirilməsi);

– təlim vaxtına uyğunluq (tədrisə ayrılan vaxtın dəqiq nəzərə alınması);

– oxunaqlılıq (bədii materialların, şərhlərin, izahların, nəzəri məlumatların və s.) maraqlı və yığcam olması, aydın üslubda, sadə dildə ifadə edilməsi);

– inklüzivlik (potensial imkanları, qavrama səviyyəsindən asılı olmayaraq, bütün şagirdlərə diferensial yanaşmanın təmin edilməsi və onların təlim maraqlarının təmin olunması).

– inteqrativlik (ədəbi təhsilin məzmun komponentlərinin bir-biri ilə və digər fənlərlə sistemli şəkildə üzvi əlaqələndirilməsi).

Dərslik komplekti fənn kurikulumunun reallaşdırılmasında müəllimin yaradıcı, təşəbbüskar fəaliyyəti üçün zəmin yaradır. Bu baxımdan müəllimin dərslikdəki bütün sual və tapşırıqları dərsdə reallaşdırılması zəruri deyildir. Müəllim dərsə hazırlıq zamanı ilk növbədə dərs dediyi sinfin şagirdlərinin hazırlıq səviyyəsini, qarşıya qoyduğu təlim məqsədlərini nəzərə almalı, hansı sual və tapşırıqlardan istifadənin daha məqsədəuyğun olduğunu dəqiqləşdirməli, lazım gələrsə, ixtisarlar aparmalı, öz əlavələrini etməlidir.

MÜƏLLİM ÜÇÜN METODİK VƏSAİT

Metodik vəsaitə fənn müəlliminə VIII sinifdə kurikulumun qarşıya qoyduğu məqsəd və vəzifələrin yerinə yetirilməsi, təlim prosesində məzmun standartlarının reallaşdırılması, dərs ilinin sonunda nəzərdə tutulan təlim nəticələrinə nail olunmasında kömək məqsədi izləyən metodik tövsiyələr daxil edilmişdir:

· VIII sinif ədəbiyyat fənn kurikulumunun xüsusiyyətləri;
· Məzmun standartlarının reallaşdırılması cədvəli;

· Tədris materiallarının illik planlaşdırılması (mövzuların həftələr üzrə bölgüsü, reallaşdırılan standartlar, fənlərarası inteqrasiya, strategiyalar: metodlar, iş formaları, resurslar, qiymətləndirmə üsul və vasitələri);