Demoqrafik amillərin əsas nümunələri

Əhali haqqında dolğun məlumatların əldə edilməsi üçün ilk mənbə əhalinin siyahıyaalınması zamanı əldə edilir. Lakin əhalinin təbii və mexaniki artımının cari uçotu gündəlik həyata keçirilir. 2020-ci ilin 01 iyul vəziyyətinə Mingəçevir şəhərinin əhalisinin dəqiqləşdirilmiş sayı (məcburi köçkünlər nəzərə alınmadan) 106328 nəfər olmuşdur. Əhalinin orta illik sayı isə 106188 nəfər təşkil etmişdir.

Mingəçevirin əsas demoqrafik göstəriciləri

Əhali haqqında dolğun məlumatların əldə edilməsi üçün ilk mənbə əhalinin siyahıyaalınması zamanı əldə edilir. Lakin əhalinin təbii və mexaniki artımının cari uçotu gündəlik həyata keçirilir. 2020-ci ilin 01 iyul vəziyyətinə Mingəçevir şəhərinin əhalisinin dəqiqləşdirilmiş sayı (məcburi köçkünlər nəzərə alınmadan) 106328 nəfər olmuşdur. Əhalinin orta illik sayı isə 106188 nəfər təşkil etmişdir.

2020-ci ilin 01 iyul vəziyyətinə şəhərdə müvəqqəti məskunlaşmış məcburi köçkünlərin sayı 20311 nəfər olmuşdur ki, bu da keçən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə orta hesabla 68 nəfər və ya 0,3 faiz çoxdur. Şəhərdə məskunlaşmış məcburi köçkünlərin 66,8 faizi və ya 13567 nəfəri Ağdam, 18,4 faizi və ya 3736 nəfəri Kəlbəcər, 4,7 faizi və ya 953 nəfəri Laçın, 3,2 faizi və ya 643 nəfəri Şuşa və 6,9 faizi və ya 1412 nəfəri isə digər rayonların sakinləridir.

2020-ci ilin yanvar-iyun aylarında şəhərdə 691 uşaq diri doğrulmuşdur ki, bu da əhalinin hər 1000 nəfərinə düşən ümumi əmsal 13,1 olmuşdur. 2020-ci ilin yanvar-iyun aylarında 335 ölüm halı qeydə alınmışdır ki, bu da əhalinin hər 1000 nəfərinə düşən ümumi əmsal 6,3 olmuşdur. 2019-cu ilin yanvar-iyun ayları ilə müqayisədə cari ilin müvafiq dövründə diri doğrulanların sayı 10,4 faiz və ya 65 nəfər, ölənlərin sayı isə 1,8 faiz və ya 6 nəfər artmışdır.

2020-ci ilin 6 ayı ərzində Mingəçevir şəhərində diri doğulanların sayı ölkə üzrə doğulanların sayının 1,2 faizini, “Aran iqtisadi rayonu” üzrə isə doğulanların 5,2 faizini təşkil etmişdir. Respublikanın digər şəhərləri ilə müqayisə etsək görərik ki, Mingəçevir şəhərində diri doğulanların sayı Şirvan şəhərində diri doğulanların sayına nisbətən 174 nəfər və ya 33,7 faiz, Ucar rayonunda diri doğulanların sayına nisbətən 119 nəfər və ya 20,8 faiz çox, Ağdaş rayonunda diri doğulanların sayına nisbətən 42 nəfər və ya 5,7 faiz və Yevlax rayonunda diri doğulanların sayına nisbətən 194 nəfər və ya 21,9 faiz azdır.

2019-cu ilin 01 iyul vəziyyəti ilə müqayisədə 2020-ci ilin 01 iyul tarixinə Mingəçevir şəhər əhalisinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə diri doğulanların sayı 12,0-dən 13,1-ə qədər artmışdır. Bu göstərici respublika əhalisinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə diri doğulanların sayı 12,0, “Aran iqtisadi rayonu” üzrə əhalinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə diri doğulanların sayı 13,1, Şirvanda isə şəhər əhalisinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə diri doğulanların sayı 11,9 olmuşdur.

01 yanvar 2020-ci il tarixindən 01 iyul 2020-ci il tarixinə kimi olan dövr ərzində şəhərdə bütün yaşlarda 335 ölüm halı qeydə alınmışdır ki, bu da 2019-cu ilin eyni dövrü ilə müqayisədə ölənlərin sayından 1,8 faiz və ya 6 nəfər çoxdur. 2020-ci ilin 01 iyul vəziyyətinə şəhərdə ölənlərin sayı respublika üzrə ölənlərin sayının 1,1 faizini, “Aran iqtisadi rayonu” üzrə isə 5,4faizini təşkil etmişdir. Respublikanın digər şəhərləri ilə müqayisə etsək görərik ki, Mingəçevir şəhərində qeydə alınmış ölüm hallarının sayı Şirvan şəhərində ölənlərin sayına nisbətən 117 nəfər və ya 53,7 faiz, Ucar rayonunda ölənlərin sayına nisbətən 61 nəfər və ya 22,3 faiz çox, Ağdaş rayonunda ölənlərin sayına nisbətən 22 nəfər və ya 6,2 faiz, Yevlax rayonunda ölənlərin sayına nisbətən 66 nəfər və ya 16,5 faiz azdır.

2019-cu ilin 01 iyul vəziyyəti ilə müqayisədə 2020-ci ilin 01 iyul tarixinə Mingəçevir şəhər əhalisinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə ölənlərin sayı dəyişməyərək 6,3 olmuşdur. Bu göstərici respublika əhalisinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə ölənlərin sayı 6,3, “Aran iqtisadi rayonu” üzrə əhalinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə ölənlərin sayı 6,1, Şirvanda isə şəhər əhalisinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə ölənlərin sayı 5,0 olmuşdur.

2020-ci il ərzində şəhər əhalisinin təbii artımı 356 nəfər olmuşdur ki, bu da ötən illə müqayisədə 59 nəfər və ya 19,7 faiz artmışdır. Şəhərimizin təbii artımı ölkə üzrə təbii artımın 1,3 faizini, “Aran iqtisadi rayonu” üzrə təbii artımın 4,9 faizini təşkil edir. Respublikanın digər şəhərləri ilə müqayisə etsək görərik ki, şəhərimizdə təbii artım Şirvan şəhərinə nisbətən 57 nəfər və ya 19,1 faiz ,Ucar rayonuna nisbətən 58 nəfər və ya 19,5 faiz çox, Ağdaş rayonuna nisbətən 20 nəfər və ya 5,3 faiz, Yevlax rayonuna nisbətən 128 nəfər və ya 26,4 faiz azdır.

Şəhərdə əhalinin sayının dəyişməsinin səbəblərindən biri də əhalinin miqrasiyasıdır. Əhalinin miqrasiyası haqqında məlumatlar Daxili İşlər orqanlarından daxil olan əhalinin yaşayış yeri üzrə qeydiyyatların aparılması zamanı tərtib edilən gəlmə və getməyə dair statistik uçot sənədlərinin işlənməsi nəticəsində əldə edilir.

2020-ci ilin 01 iyul vəziyyətinə şəhərə 28 nəfər gəlmiş, 104 nəfər isə şəhərdən getmişdir. Bu dövrdə şəhər üzrə miqrasiya azalması 76 nəfər olmuşdur.

2020-ci ilin 01 iyul vəziyyətinə təbii artım nəticəsində şəhər üzrə əhalinin ümumi artımı 280 nəfər olmuşdur.

2020-ci ilin 01 iyul vəziyyətinə 172 nikah bağlanmışdır ki, bu da ötən illə müqayisədə 123 nikah və ya 41,7 faiz azdır. 2020-ci ilin 01 iyul vəziyyətinə Mingəçevir şəhərində bağlanmış nikahlar ölkə üzrə bağlanmış nikahların 1,0 faizini, “Aran iqtisadi rayonu” üzrə bağlanmış nikahların 4,1 faizini təşkil etmişdir. Respublikanın digər şəhərləri ilə müqayisə etsək görərik ki, şəhərimizdə bağlanmış nikahların sayı Şirvan şəhərinə nisbətən 39 nikah və ya 29,3 faiz çox, Ucar rayonuna nisbətən 25 nikah və ya 12,7 faiz, Ağdaş rayonuna nisbətən 58 nikah və ya 25,2 faiz və Yevlax rayonuna nisbətən 63 nikah və ya 26,8 faiz azdır.

2019-cu ilin 01 iyul vəziyyəti ilə müqayisədə 2020-ci ilin 01 iyul tarixinə şəhər əhalisinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə nikahların sayı 5,6-dan 3,3-ə qədər azalmışdır. Bu göstərici respublika əhalisinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə nikahların sayı 3,6, “Aran iqtisadi rayonu” üzrə əhalinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə nikahların sayı 4,1, Şirvanda isə şəhər əhalisinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə nikahların sayı 3,1 olmuşdur.

2020-ci ilin 01 iyul vəziyyətinə 122 boşanma halı qeydə alınmışdır ki, bu da keçən illə müqayisədə 13 boşanma və ya 9,6 faiz azdır. 2020-ci ilin 01 iyul vəziyyətinə Mingəçevir şəhərində qeydə alınmış boşanma halları ölkə üzrə qeydə alınmış boşanmaların 1,7 faizini, “Aran iqtisadi rayonu” üzrə qeydə alınmış boşanmaların 8,8 faizini təşkil etmişdir. Respublikanın digər şəhərləri ilə müqayisə etsək görərik ki, şəhərimizdə qeydə alınmış boşanmaların sayı Şirvan şəhərinə nisbətən 46 boşanma və ya 60,5 faiz, Ağdaş rayonuna nisbətən 37 boşanma və ya 43,5 faiz, Ucar rayonuna nisbətən 49 boşanma və ya 67,1 faiz çox, Yevlax rayonuna nisbətən isə 55 boşanma və ya 31,1 faiz azdır.

2019-cu ilin 01 iyul vəziyyəti ilə müqayisədə 2020-ci ilin 01 iyul tarixinə şəhər əhalisinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə boşanmaların sayı 2,6-dan 2,3-ə qədər azalmışdır. Bu göstərici respublika əhalisinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə boşanmaların sayı 1,4, “Aran iqtisadi rayonu” üzrə əhalinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə boşanmaların sayı 1,4, Şirvanda isə şəhər əhalisinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə boşanmaların sayı 1,7 olmuşdur.

Əhali haqqında daha geniş və dolğun xarakterizə edən demoqrafik iqtisadi və sosioloji məlumatlar sonuncu dəfə keçirilmiş əhalinin siyahıyaalınmasının nəticələrindən əldə edilə bilər. Mingəçevir əhalisinin tam əksəriyyətini azərbaycanlılar təşkil edir.

Demoqrafik amillərin əsas nümunələri

Məlumatı ölçülə bilən xüsusiyyətlərə bölmək, başa düşülməsini asanlaşdıra bilər. Bu xüsusən demoqrafik vəziyyətə aiddir. Hansı demoqrafik işlərin sadə terminlərdən istifadə etdiyini öyrənin və cəmiyyətinizdə və ya ümumiyyətlə dünyada qarşılaşa biləcəyiniz ümumi demoqrafik bəzi nümunələri araşdırın.

Demoqrafiya: Əhalinin dağılması

Bir əhalinin demoqrafik göstəricilərinə baxdığınız zaman statistikaya baxırsınız. Bu statistika, populyasiyanın ümumi xüsusiyyətlərini həzm olunan hissələrə ayırmağa kömək edə bilər. Bura yaş, irq, ailə böyüklüyü və daha çox şey daxil ola bilər. Bölgəniz, bütövlükdə dünya üçün demoqrafik göstəricilərə, hətta təsadüfi bir nümunəyə baxa bilərsiniz.

Məsələn, demoqrafik göstəricilər sizə Çikaqoda neçə 20 yaşlı gəncin yaşadığı və ya Manhattandakı evli cütlərin sayı kimi xüsusiyyətlər verə bilər. Irqi demoqrafiyanı araşdıraraq Louisiana’nın irqi müxtəlifliyini öyrənə və ya ailə ölçüsü demoqrafikası ilə bölgənizdə neçə uşağın olduğunu öyrənə bilərsiniz.

Demoqrafiya nə üçün istifadə olunur?

Demoqrafikanın cəmiyyətdə geniş istifadəsi var.

Siyasət və hökumət

Demoqrafik amillər və məlumatlar siyasət və hökumət kontekstində tez-tez istifadə olunur. Məsələn, Demokrat bir siyasətçi kampaniyasının uğurlu olub-olmadığını qiymətləndirmək üçün bir ərazinin siyasi mənsubiyyətinə baxa bilər. Eynilə, yerli hökumət daha az gəlirli mənzil tikməyə haqq qazandırmaq üçün bir ərazinin gəlir səviyyəsindən istifadə edə bilər.

Müştəri seqmentasiyası

Demoqrafiyanın ən böyük istifadələrindən biri də işdə müştəri seqmentləşdirməsidir. Demoqrafik məlumatları başa düşmək bir işi yarada bilər. Çünki müəssisələr yeni məhsullar yaratarkən və ya marketinq apararkən, mağazalarını genişləndirərkən və hətta ilk növbədə yeni bir işə başlayarkən müştəri bazalarını anlamalıdırlar.

Bir müəssisə müştəri bazasını başa düşə bilmirsə, bu fəlakət üçün əmin bir reseptdir.

Məsələn, bir onlayn təhsil şirkəti, onlayn kampaniyanı təşviq etmək üçün ona ödəməyə haqq qazandırmaq üçün sayt demoqrafiyasından və oxucu demoqrafik göstəricisi% 80 olan məşhur bloggerin trafikindən istifadə edə bilər.İsti bir arcade, bir ərazidə yeni bir mağaza açmağa və ya ən isti oyunlarını harada satacağına qərar verərkən, müəyyən bir ərazinin tələbə demoqrafik göstəricilərinə baxa bilər.

Ümumi Demoqrafik Nümunələr

İnsanlar kimi demoqrafiya da hər cür forma və ölçüdə olur. Bəzi şirkətlər, hökumətlər və ya qeyri-kommersiya təşkilatları gəlir səviyyəsi kimi unikal və ya xüsusi demoqrafik məlumatlar axtara bilər, bəziləri isə eyni anda bir neçə demoqrafik araşdırma apara bilərlər.

Hər birinin nümunəsi daxil olmaqla qarşılaşa biləcəyiniz ümumi demoqrafik məlumatlar bunlardır:

• Yaş: 12, 12 ilə 17, 18 ilə 24, 25 ilə 34 arasında . (bunlar ümumiyyətlə 10 illik artımlarla davam edir)
• Cinsiyyət (cinsiyyət): Kişi, qadın və digər ikili olmayan şəxsiyyətlər
• Gəlir səviyyəsi: 15.000, 15.000 – 24.999, 25.000 – 34.999 . arasında (paylama mötərizəsi kimin seçildiyinə görə dəyişəcək)
• Yarış: Qafqaz, Afro-Amerikan, Amerikalı Hindistan, Latino, Asiya, Sakit okean adası
• Etnik mənsubiyyəti: Yəhudi, ərəb, irland, holland, rus, isveç
• Məşğulluq statusu: Məşğul, işsiz, fərdi işləyən, təqaüdçü, əlil
• Təhsil səviyyəsi: Lisey, bəzi kollec, lisenziya dərəcəsi, məzun dərəcəsi
• Uşaq sayı: Heç biri, 1 ilə 2, 3 ilə 5, 5 və ya daha çox .
• Yaşayış vəziyyəti: Mülkiyyət, kirayə, kirayə və s
• Yer (coğrafi məlumatlar): Poçt kodu, şəhər, ilçe, əyalət, ölkə
• Siyasi mənsubiyyət: Cümhuriyyətçi, Demokrat, müstəqil
• Ailə vəziyyəti: subay, evli, ayrı, dul
• Dini mənsubiyyət: Müsəlman, Buddist, Hind, Katolik, Yəhudi
• Sosial təbəqə: Aşağı sinif, orta sinif, yuxarı sinif
• Milliyyəti: Amerika, Meksika, Alman, İsveçrə, Fin, Fransız

Bunlar ən çox yayılmışlardan bəziləri olsa da, doğum və ölüm nisbətlərini, evlilik nisbətlərini və daha çoxunu əhatə edə biləcək digər demoqrafik məlumatları tapa bilərsiniz. Bir populyasiya qruplaşdırıla bilərsə, çox güman ki.

Demoqrafiya niyə vacibdir?

Demoqrafik göstəricinin əhəmiyyəti, bu amillərin populyasiyanı ölçə biləcəyiniz bir şeyə çevirə bilməsi ilə bağlıdır. Müştərilərinizin yaşını ölçüb müqayisə edə bilərsiniz. Qonşuluğunuzda ehtiyacı olan ailələrin nisbətini ölçə bilərsiniz. Bir əhali ölçülə bildikdə, şirkətinizi, hökumətinizi və ya cəmiyyətinizi yaxşılaşdırmaq üçün dəyişikliklər edə bilərsiniz.

• Bir iş üçün bu, müştərilərinizin kim olduğunu bildiyiniz deməkdir. Buna görə onların ehtiyaclarını daha yaxşı qarşılaya bilərsiniz. Bu, marketinq büdcənizi daha effektiv xərcləməyinizə və ya yeni bazarlar kəşf etməyinizə imkan verəcəkdir.

• Bir hökumət üçün proqramlarınızı, büdcənizi və mənbələrinizi şəhərinizin, şəhərinizin və ya əyalətinizin ehtiyaclarını ən yaxşı şəkildə ödəmək üçün necə uyğunlaşdıracağınızı bilirsiniz. Demoqrafiya bir hökumətə bir icma mərkəzinə ehtiyacını başa düşməyə və ya yeni bir park üçün qrant almağa kömək edə bilər.
• Təhsil işçiləri şagirdlərin məktəbdəki ehtiyaclarını daha yaxşı qarşılamaq üçün demoqrafik göstəricilərdən istifadə edə bilərlər.
• Alimlər demoqrafik amillərə məlumatların təşkili və müəyyən bir əhalinin dinamikasını daha yaxşı başa düşmək üçün mənalı bir yol kimi baxa bilərlər.

Əhalinin ölçülməsi

Demoqrafiya bir şirkətə, dövlətə və hətta elmi bir quruma insanları irq, cinsiyyət və yer kimi spesifik xüsusiyyətlərə görə qruplaşdırmağa imkan verir. Demoqrafik məlumatları bir elmlə əlaqələndirdiyiniz üçün stereotiplərə və təsirlərinə bir nəzər salın.

Аzərbaycanda demoqrafik vəziyyət açıqlanıb

Аzərbaycanda demoqrafik vəziyyət açıqlanıb Bakı. 10 aprel. REPORT.AZ/ Аzərbaycanda demoqrafik vəziyyət açıqlanıb.

10 Aprel , 2018 12:01

https://static.report.az/photo/325fe239-76c3-41a5-86cb-8050267f1762.jpg

Bakı. 10 aprel. REPORT.AZ/ Аzərbaycanda demoqrafik vəziyyət açıqlanıb. Dövlət Statistika Komitəsindən “Report”a verilən məlumata görə, ilin əvvəlindən ölkə əhalisinin sayı 13387 nəfər, yaxud 0,1 faiz artaraq 2018-ci il mart ayının 1-i vəziyyətinə 9911472 nəfərə çatıb. Əhalinin bir kvadrat kilometrə düşən sayı 114 nəfər olub. Əhalinin ümumi sayının 52,9 faizi şəhər, 47,1 faizi kənd sakinlərinin, 49,9 faizi kişilərin, 50,1 faizi isə qadınların payına düşür. Hazırda hər 1000 kişiyə orta hesabla 1004 qadın düşür. Ədliyyə Nazirliyinin rayon (şəhər) qeydiyyat şöbələri tərəfindən cari ilin yanvar-fevral ayları ərzində ölkədə 23331, yaxud hər gün təxminən 395, saatda isə 16 doğulmuş körpə qeydə alınmış və əhalinin hər 1000 nəfərinə bu göstərici 14,7 təşkil edib. Körpələrdən 422-si əkiz, 24-ü üçəm doğulanlardır. Yeni doğulan körpələr arasında qızların xüsusi çəkisi 47,3 faiz təşkil edərək hazırda hər 100 doğulan qıza 112 oğlan düşür (bioloji norma 105-107 təşkil edir). 2018-ci ilin yanvar-fevral aylarında ölkədə 10500 ölüm halı qeydə alınmışdır. Əhalinin hər 1000 nəfərinə ölənlərin sayı ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 7,1-dən 6,6-dək azalıb. Cari ilin ilk iki ayında Ədliyyə Nazirliyinin rayon (şəhər) qeydiyyat şöbələri tərəfindən 8065 nikah və 2383 boşanma halları qeydə alınmış və əhalinin hər 1000 nəfərinə nikahların sayı 5,1, boşanmaların sayı isə 1,5 olub. Bu ilin yanvar-fevral ayları ərzində Daxili İşlər Nazirliyi və Dövlət Miqrasiya Xidmətinin müvafiq qurumları tərəfindən daimi yaşamaq üçün Azərbaycana 756 nəfər gələn və 200 nəfər ölkədən gedən qeydə alınaraq, miqrasiya saldosu müsbət 556 nəfər təşkil edib.