Terminlərin tərcüməsi

Sayt 2012-ci il fevral ayının 14-də Bakı şəhərində gerçəkləşdirilən “Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində istifadəyə verilib. E-mail:edebiyyat-az.com@mail.ru Əlaqə telefonu: 051 785 44 33; 070 815 12 96 Ünvan: Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri

Azərbaycanın Mədəniyyət və Ədəbiyyat Portalı

Sayt 2012-ci il fevral ayının 14-də Bakı şəhərində gerçəkləşdirilən “Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının inkişafına dəstək” layihəsi çərçivəsində istifadəyə verilib. E-mail:edebiyyat-az.com@mail.ru Əlaqə telefonu: 051 785 44 33; 070 815 12 96 Ünvan: Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri

“Jurnalistika terminləri lüğəti” işıq üzü

Müəllifləri AMEA-nın Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun şöbə müdiri, Azərbaycan Respublikasının “Əməkdar jurnalist”i Qulu Məhərrəmlinin və Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin sədri, Azərbaycan Respublikasının “Əməkdar jurnalist”i Elçin Şıxlının olduğu “Jurnalistika terminləri lüğəti” 2016-cı ildə “Altun Kitab” Nəşriyyatı tərəfindən 300 səhifə həcmində, 300 tirajla işıq üzü görüb.Kitabın redaktoru Arif Əliyevdir.
Lüğət Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanın­da Terminologiya Komissi­yasında müzakirə olunmuş və nəşri məqsədəmüvafiq hesab edilmişdir (17 may 2016-cı il).

Gülnarə ŞÖHRƏDDİNQIZI,
“Möhtəşəm Azərbaycan” qəzeti

Son Yazılar

• “Hece Taşları” dergisinin 97. sayısı yayında
• “Hece Taşları” dergisinin 96. sayısı yayında
• Çindən Azərbaycana qrup turist səfərləri bərpa olunur
• “Wikipediya”da Şah İsmayıl Səfəvi haqqında özbək dilində bölmə istifadəyə verilib
• Uşaq Filarmoniyasında konsert

Arxivlər

Blogroll

Kateqoriyalar

• “Açık Kara” dergisi
• “Alkış” dergisi
• “Ədəbi Körpü” dərgisi
• “Güzlek”
• “Güzlek” dərgisi
• “Hece Taşları” dergisi
• “Kümbet” dergisi
• “Mevsimler” dergisi
• “Türkay” dərgisi
• “Usare” dergisi
• “Yarpuz” dergisi
• “Yeni nəşrlər”
• “Zərif kölgələr”
• “Zərrələr”
• “Kardelen” dergisi
• AJB Sumqayıt şəhər təşkilatı
• Ana səhifə
• Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti
• Azərbaycan ədəbiyyatı
• Azərbaycan Prezidenti
• Dilçilik İnsitutu
• Ədəbiyyatşünaslıq
• Haqqımızda
• Mədəniyyət
• Müsabiqə
• Müsahibə
• Pakistan ədəbiyaytı
• Prezident Mükafatçıları 2022
• Publisistika
• Ruskaya literatura
• SOCAR «Azərikimya» İB
• Sumqayıt RMTİ
• Türk xalqları ədəbiyyatı
• Türkiyə Cümhuriyyəti
• Türkiyə ədəbiyyatı

Təqvim

Mart 2023

BE	ÇA	Ç	CA	C	Ş	B
1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30	31

Son Yazılar

• “Hece Taşları” dergisinin 97. sayısı yayında 13 Mart 2023
• “Hece Taşları” dergisinin 96. sayısı yayında 13 Mart 2023
• Çindən Azərbaycana qrup turist səfərləri bərpa olunur 13 Mart 2023
• “Wikipediya”da Şah İsmayıl Səfəvi haqqında özbək dilində bölmə istifadəyə verilib 13 Mart 2023
• Uşaq Filarmoniyasında konsert 13 Mart 2023
• Xalq şairi Cabir Novruzun 90 illiyi münasibətilə virtual kitab sərgisi hazırlanıb 13 Mart 2023
• Ağstafa, Qazax, Tovuz və Şəmkir rayonlarında mədəniyyət müəssisələrinə baxış keçirilib 13 Mart 2023
• Oscar-2023: “Hər şey hər yerdə və dərhal” filmi “Ən yaxşı film” mükafatını qazanıb 13 Mart 2023
• “Qafqazlı qardaşqızı” operettası yenidən səhnədə 13 Mart 2023
• Xalça Muzeyində toxuma üzrə ustad dərsi keçiriləcək 13 Mart 2023
• Nargis İSMAYILOVANI doğum günü münasibətilə təbrik edirik! (12 Mart) 12 Mart 2023
• 14 Mart-Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) sədri, Xalq yazıçısı Anar Rzayevin doğum günüdü 12 Mart 2023
• 12 Mart-Xalq şairi Süleyman Rüstəmin doğum günüdü 12 Mart 2023
• 12 Mart-Xalq şairi Cabir Novruzun doğum günüdü 12 Mart 2023
• Həvəskar rəssamların təsviri sənət sərgisi açılıb 11 Mart 2023
• “Baharın rəngləri” adlı rəsm müsabiqəsinin yekun sərgiləri açılacaq 11 Mart 2023
• “Euronews.com”: Azərbaycan turizm üçün möhtəşəm ilə hazırlaşır VİDEO 11 Mart 2023
• UNESCO-nun rəsmi sosial şəbəkələrində Hacı Zeynalabdin Tağıyev haqqında məlumat paylaşılıb 11 Mart 2023
• Mədəniyyət nazirinin birinci müavini Adil Kərimli Teatr Xadimləri İttifaqında olub 11 Mart 2023
• Bəlkə də son nəfəsində Anna qatara gülmüşdü… – NARGİS 10 Mart 2023

Terminlərin tərcüməsi

məlum olduğu kimi, dildə terminlər (daha doğrusu, sözlər və söz birləşmələri) xüsusi anlayışları və xüsusi əşyaların işarələrini bildirmək üçün yaradılan, yaxud alınmış sözlər (elmi, texniki və s.) dilin son dərəcə müxtəsər şəkildə və informasiyanın dəqiq verilməsinə canatması nəticəsində əmələ gəlir, daha dogrusu, burada elə bir dəqiqliyə cəhd olunmalıdır ki, sözlərin və söz birləşmələrinin özbaşına və subyektiv izahına yol verilməsin. Bu, öz ifadəsini tərcüməçinin xarici terminologiyanı dolğunluğu ilə əla səviyyədə bilməsində tapır. Xüsusi materialların tərcüməsində ən çətini terminlərin düzgün çevrilməsi məsələsidir. Termin adətən başqa dildəki müvafiq terminlə tərcümə olunur, ona görədə analoji, sinonimik əvəzləmə, təsviri tərcümə kimi üsullardan yalnız o zaman istifadə olunur ki, dildə müvafiq terminin qarşılığı yoxdur. Dəqiq və tam semantik sərhədləri olan birmənalı terminlərlə yanaşı, həm də çoxmənalı terminlər mövcuddur. Buna görə də hətta təkkomponentli terminlərin çoxmənalılığı onların düzgün başa düşülməsini və tərcüməsini çətinləşdirir ki, onun adekvatlığı tam şəkildə situasiya kontekstindən asılı qalır. Anlaşma və tərcümə olunma baxımdan terminlərin tərcüməsini üç qrupa bölmək olar: 1. Xarici reallığın realiyalarını bildirən terminlər. Bu qrupa aid terminlərin izahı o qədər də çətin deyil, burada aşağıdakı hallar ola bilər: a) ekvivalent kimi Azərbaycan dili terminindən istifadə olunur ki, onun forması tərcümə dilindəki terminlə əlaqədardır (beynəlxalq terminlər); b) ekvivalent kimi tərcümə olunan (Azərbaycan dili) termindən istifadə olunur ki, onun forması ilkin dildəki (məsələn, ingilis dilindəki) terminin forması ilə əlaqədar deyildir; c) çoxkomponentli bir neçə sözdən ibarət ingilis terminin mənası məna və forma etibarı ilə Azərbaycan termininin müvafiq komponentlərinin məna və forması ilə üst-üstə düşür; d) çoxkomponentli ingilis termininin ümumi mənası analoji Azərbaycan terminin mənası ilə tam üst-üstə düşür, bununla belə, onun ayrı-ayrı komponentləri Azərbaycan ekvivalentindən fərqlidir. 2. Azərbaycan gerçəkliyində xarici realiləri bildirən terminlər, lakin ümumi qəbul olunmuş Azərbaycan terminoloji ekvivalentləri. 3. Azərbaycan gerçəkliyində olmayan və ümumi qəbul olunmuş Azərbaycan dilinin terminoloji ekvivalentləri olmayan əcnəbi realiləri bildirən terminlər. Belə ter115 minlərin tərcüməsinə aşağıdakı yolla nail olmaq olar; a) ingilis dili terminin təsviri; b) sözbəsöz tərcümə köməyilə; c) qismən, yaxud tam transliterasiya və sözbəsöz tərcümənin köməyilə; d) transkripsiya ilə; e) transkripsiya və tərcümə ilə. Qeyd etmək lazımdır ki, bu tipli terminlərin tərcüməsi zamanı səhvlər əsasən o zaman ortaya çıxır ki, xarici terminə hərfi uyğunluq axtarılır. Əlbəttə, belə yanaşma heç də özünü doğrulda bilməz: birinci, xarici gerçəklikdə olan realinin spesifikası aradan çıxır, ikinci isə belə olduqda burada həmin terminlər yalnız xarici gerçəklik üçün xarakterik olan anlayışları ifadə edə bilər və məhz buna görə də Azərbaycan dilinin xüsusi materiallarında qəbul olunmuş realilərə müvafiq olmaya bilər. Digər tipli səhvlər onunla bağlı olur ki, bu zaman yuxarıda göstərdiyimiz qruplardan hər birinə bu terminlərə qeyri-düzgün münasibət nəticəsində və tərcümə üçün qeyri-adekvat üsul seçiləndə yaranır, ortaya çıxır. Tərcüməçinin daha bir səhvi sözbəsöz tərcümədir. Bu o zaman ortaya çıxır ki, xarici termin, yaxud onun komponentləri Azərbaycan dili termininə analoji olmaqla, tamamilə başqa məna kəsb edir. Tərcümə zamanı daim terminin konkret şəraitdə, konkret kontekstdə real mənasını nəzərə almaq lazımdır. Həm də eyni zamanda cəm haldan istifadə zamanı terminin mənasının dəyişilməsi mümkündür. Beləliklə, terminlərin düzgün başa düşülməsi və tərcüməsi heç də yalnız dili yaxşı bilməklə əlaqədar deyildir, bu həm də xarici və Azərbaycan cerçəkliyində olan realiləri yaxşı bilməkdən irəli gəlir.

ədəbiyyatşünaslıq

1. слово или сочетание слов, являющееся точным обозначением определённого понятия какой-л. специальной области науки, техники, искусства, общественной жизни и т.п. Botanika terminləri ботанические термины, ədəbiyyatşünaslıq terminləri литературоведческие термины, fəlsəfə terminləri философские термины; terminləri yerli-yersiz işlətmək щеголять терминами

2. лог. субьект или предикат суждений, входяших в состав силлогизма
specialist in literature
ədəbiyyatşünaslıq – history of literature, literary criticism

См. также в других словарях:

• ədəbiyyatşünaslıq — is. Ədəbiyyat tarixi və nəzəriyyəsindən, habelə ədəbi tənqiddən bəhs edən elmlərin məcmusu. Azərbaycan ədəbiyyatşünaslığı. Ədəbiyyatşünaslıq elmi. – Azərbaycan . . ədəbiyyatşünaslığı «Molla Nəsrəddin»in ədəbi irsinə daha dərindən yanaşmalıdır. M … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• Ахмедова Тамара Расул — Ахмедова Тамара Расул … Википедия
• ədəbiyyatşünas — is. <ər. ədəbiyyat və fars. . . . şünas> Ədəbiyyatşünaslıq elmi ilə məşğul olan alim, ədəbiyyatşünaslıq mütəxəssisi. Ədəbiyyatşünas professor … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti
• elm — ə. 1) bilmə, bilgi; məlumat, xəbər; 2) nəzəriyyə. Elmiədəb ədəbiyyatşünaslıq; elmi ədyan teologiya elmi; elmi əxlaq etika; elmi ərz geologiya; elmi heyət astronomiya; elmi kəlam dini məsələləri məntiq və hikmətlə sübut edən elm; elmi lədun(iyyat) … Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti
• ədəbiyyatçılıq — bax ədəbiyyatşünaslıq … Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti