Müasir idarəetmə: nəzəriyyə, prinsiplər, alətlər, əhəmiyyət

– Rəngkarlıq
– Qrafika
– Memarlıq
– Təsviri sənətin tarixi və nəzəriyyəsi
– Teatr – dekor sənəti (səhnəqrafiya)
– Televiziya və kino rəssamı
– Xalçaçı rəssam
– Reklamçı rəssam
– Dizayner rəssam
– Qrim sənəti və dekorativ kosmetoloq

Dou nəzəriyyəsi

Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti (ADMİU) Azərbaycanda mədəniyyət və incəsənətin əksər sahələrində yüksək səviyyəli mütəxəssis hazırlayan, geniş yaradıcılıq imkanlarına, elmi-metodiki bazaya malik olan yeganə ali təhsil müəssisəsidir.

Hazırda ADMİU-da 7 fakültə,hazırlıq şöbəsi və təkmilləşdirmə dekanlığı var. ADMİU 31 kafedrası, eləcə də əsaslı kitabxanası, geniş bədii və texniki imkanlara malik Tədris teatrı, Kino və televiziya pavilyonu, kompüter mərkəzi, kino zalı, müasir avadanlıqla təhciz edilmiş nəşriyyat-poliqrafiya mərkəzi, idman klubu və bir çox digər qurumları olan ali təhsil ocağına çevrilmişdir. Gənclər burada aktyor, rejissor, kino və televiziya operatoru, menecer, müğənni, teatrşünas, kinoşünas, nəşriyyat-poliqrafiya işçisi, beynəlxalq mədəni əlaqələr üzrə ekspert və digər ixtisaslara yiyələnir.

ADMİU-da müxtəlif xarici ölkələrdən gəlmiş çoxlu sayda əcnəbi tələbə də təhsil alır. ADMİU-nun əsas inzibati və tədris korpusları Bakı şəhəri, İnşaatçılar prospekti 9 ünvanında yerləşir. Bundan başqa ADMİU-nun şəhərin müxtəlif rayonlarında ayrı-ayrı tədris korpusları, nəşriyyat-poliqrafiya mərkəzi,Tədris teatrı,yataqxanası və digər strukturları vardır.

Fakültə aşağıdakı ixtisaslar üzrə kadr hazırlayır:

– Beynəlxalq münasibətlər
– Menecment
– Muzey işi və abidələrin mühafizəsi
– Turizm və otelçilik
– Kulturoloq

– Mədəniyyətşünaslıq
– Muzeyşünaslıq
– Beynəlxalq mədəni münasibətlər

Fakültənin nəzdində müasir avdanlıq ilə təchiz edilmiş kompüter mərkəzi, metodiki kabinələr və laboratoriyalar fəaliyyət göstərir.
Fakültənin ali orqanı Fakültə Emi Şurasıdır.

Aktyor sənəti fakültəsi

Aktyor sənəti fakültəsi ADMİU-nun tarixən ilk yaradılmış fakültələrindəndir. Hələ 1923-cü ildə Bakida açılmış teatr məktəbində eyni adlı fakültə fəaliyyət göstərirdi. 1945-ci ildə bu fakültə yeni yaradılmış teatr institutunun əsas fakültəsinə çevrildi. Yaradıcılıq ənənələri ADMİU-nun yaradıcılıq salnaməsi ilə sıx bağlı olan Aktyor sənəti fakültəsi (1923-1992) bir müddət Teatr və kino sənəti fakültəsi (1992-2002) adlanmiş, 2002-ci ildən sonra isə Aktyor sənəti fakültəsi adını daşıyır. Fakültədə altı kafedra fəaliyyət göstərir.

– Səhnə danışığı;
– Aktyor və rejissor sənəti
– Vokal
– Musiqili teatr sənəti
– Xoreoqrafiya sənəti və səhnə plastikası;
– Estrada sənəti;
– Bədən tərbiyəsi və idman.

Fakültə aşağıdakı ixtisalar üzrə kadr hazırlayır:
Bakalavr pilləsində:

– Dram teatrı və kino aktyoru;
– Musiqili teatr aktyoru;
– Estrada aktyoru;
– Xareoqafiqa sənəti

– Aktyor sənəti;
– Xoreoqrafiya sənəti

Aktyor sənəti fakültəsi nəzdində universitetin klubu və akt zalı fəaliyyət göstərir. Burada tələbə elmi konfransları, seminarlar, müxtəlif bədii tədbirlər və konsertlər keçirilir. Universitet klubu səhnəsində müəllim və tələbələrin yaradıcılıq – plan işləri, diplom tamaşaları göstərilir.
Aktyor sənəti fakültəsində universitetin kompüter mərkəzi fəaliyyət göstərir.
Aktyor sənəti fakültəsi onun inzibati, pedaqoji və yaradıcılıq – plan işlərini koordinasiya edən elmi şuraya və bədii şuraya malikdir.

Rejissor sənəti fakültəsi

Rejissor sənəti fakültəsi ADMİU-nun rejissorluq və operatorluq ixtisaslarını birləşdirir. Fakültə əvvəllər Bədii yaradıcılıq fakültəsi
adlanmışdır. 2001-ci ildən etibarən Rejissor sənəti fakültəsi
adlanır. Rejissor sənəti fakültəsi dörd kafedradan ibarətdir.

– Teatr rejissorluğu
– Kütləvi tədbirlər və tamaşalar rejissorluğu;
– Televiziya rejissoru
– Kino rejissoru

Fakültə aşağıdakı ixtisalar üzrə kadr hazırlayır:

– Teatr kollektivinin rejissoru
– Kütləvi tədbirlər və tamaşalar rejissoru
– Dram rejissoru
– Televiziya rejissoru
– Kino rejissoru
– Estrada rejissoru
– Musiqili teatr rejissoru
– Operator sənəti

– Kütləvi tədbirlər və tamaşalar rejissoru
– Teatr rejissoru
– Kino rejissoru

Fakültədə müəllimlərin, məzunların və tələbələrin yaradıcılıq işlərinin qorunub saxlandığı tədris kino arxivi vardır. Kino arxiv hər il 50-dən yuxarı yeni bədii, sənədli və tədris filmi qəbul edir.
Rejissor sənəti fakültəsi həmçinin müasir avadanlıqla təchiz edilmiş foto- kinolaboratoriyaya malikdir.
Fakültənin ali inzibati – struktur orqanı fakültə elmi şurasıdır.

Bu fakültə ADMİU- nun çoxprofilli nəzəri fakültələrindən biridir.
Fakültə 1991 –ci ildə Teatrşünaslıq fakültəsi zəminində təşkil edilmişdir.
Fakültə altı kafedranı özündə birləşdirir:

– Teatrşünaslıq
– Kinoşünaslıq
– Ədəbiyyat və Azərbaycan dili
– Bədii yaradıcılıq

Fakültə aşağıdakı ixtisaslar üzrə kadrlar hazırlayır:

-Teatrşünaslıq;
-Kinoşünaslıq;
-Jurnalistika (televiziya və kino jurnalistikası)
-Ədəbi yaradıcılıq və ekran dramaturgiyası
-Kitabşünaslıq

-Teatrşünaslıq
-Kinoşünaslıq
-Ədəbi yaradıcılıq və ekran dramaturgiyası
-Kitabşünaslıq

Sənətşünaslıq fakültəsində müəllim və tələbələrin yaradıcı – plan işlərinə baxış keçirmək üçün xüsusi olaraq tədris kinozalı yaradılmışdır.Baxışdan sonra kinozalda filmin müzakirəsi keçirilir. Burada həmçinin kinoproyeksiya avadanlığı otağı və kinoarxiv vardir.

Musiqi sənəti fakültəsi

Musiqi sənəti ADMİU – da zəngin ənənələrə malikdir . Hazırkı musiqi fakültəsi 2001 – ci ildə yaradılmışdır. Fakültə beş kafedranı özündə birləşdirir.

– Musiqişünaslıq
– Musiqi fənləri və dirijorluq
– İnstrumental ifaçılıq

– Estrada və populyar musiqi

Fakültə aşağıdakı ixtisaslar üzrə kadrlar hazırlayır:

Bakalavr pilləsində
-Bəstəkarlıq
-Dirijorluq
– Solo oxuma
– Xalq çalğı alətləri ifaçılığı
– İnsturimental ifaçılıq
– Aşıq sənəti
– Estrada müğənnisi
– Musiqişünaslıq

– Musiqişünaslıq;
– İnstrumental ifaçılıq ( xalq çalğı alətləri ) ;
– Solo oxuma;
– Xalq çalğı alətləri dirijoru;

Musiqi sənəti fakültəsi nəzdnində ansabl və xalq çalğı alətləri orkestri yaradılmışdır. Ansambl və orkestr respublika miqyasında keçirilən bir çox tədbirlərdə iştirak edir.
Fakültənin ali qanunverici orqanı fakültə elmi şurasıdır.

Hazırki Rəssamlıq fakültəsinin nisbətən yaxın keçmişdə təşkil edilməsinə baxmayaraq ADMİU-da rəssamliq ixtisasları, eləcə də təsviri incəsənət tarixinin tədris edilməsi zəngin ənənələrə malikdir. Bu ənənələrin əsası ötən əsrin 60-cı illərindən başlanır. O dövrdə Nazirlər Kabinetinin əmri ilə o zamankı M. A. Əliyev adına İncəsənət İnstitutunda rəssamlıq fakültəsi yaradılmışdı. Sonrakı illərdə Rəssamliq fakültəsi sürətlə inkişaf etmiş, onun material – texniki bazası və ixtisaslar şəbəkəsi xeyli genişlənmişdir. Qeyd etmək lazimdır ki , ADMİU uzun müddət Azərbaycanda rəngkarlıq, qrafika, heykəltaraşlıq və sənətşünaslıq ixtisasları üzrə ali təhsil verən yeganə təhsil müəssisəsi olmuşdur.
Fakültəyə aşağıdakı kafedralar daxildir:

– Rəsm və rəngkarlıq kafedrası
– Dekorativ – tətbiqi sənət
– Sənətşünaslıq

Fakültədə aşağıdakı ixtisaslar üzrə kadr hazılığı aparılır:

– Rəngkarlıq
– Qrafika
– Memarlıq
– Təsviri sənətin tarixi və nəzəriyyəsi
– Teatr – dekor sənəti (səhnəqrafiya)
– Televiziya və kino rəssamı
– Xalçaçı rəssam
– Reklamçı rəssam
– Dizayner rəssam
– Qrim sənəti və dekorativ kosmetoloq

Əlaqə Göstər

• Phone: +994124384310, +994124387606
• Fax: +994124389348

Ətraflı məlumat

• Абревиатура: ADMİU
• Сайт: Open Link
• Ректор: Timuçin Əfəndiyev

Əlaqəli

İxtisas 47

1. Международные отношения
2. Beynəlxalq münasibətlər
3. Kitabşünaslıq
4. Menecment
5. Менеджмент
6. Dizayn
7. Дизайн
8. Искусствоведение
9. Операторское искусство
10. Muzeyşünaslıq, arxiv işi və abidələrin qorunması
11. Sənətşünaslıq
12. Teatrşünaslıq
13. Bədii yaradıcılıq və ekran dramaturgiyası
14. Kinoşünaslıq
15. İnstrumental ifaçılıq
16. Solo oxuma (xanəndə)
17. Musiqişünaslıq
18. Xoreoqrafiya sənəti
19. Estrada sənəti
20. Xalq çalğı alətləri ifaçılığı
21. Aktyor sənəti
22. Dekorativ sənət
23. Rejissorluq
24. Operator sənəti
25. Rəngkarlıq
26. Qrafika
27. Dirijorluq
28. Bəstəkarlıq
29. Книговедение
30. Музееведение, архивное дело и охрана памятников
31. Театроведение
32. Художественное творчество и экранная драматургия
33. Киноведение
34. Инструментальное исполнение
35. Сольное пение
36. Эстрадное искусство
37. Исполнение на народных музыкальных инструментах
38. Актерское искусство
39. Декоративное искусство
40. Режиссура
41. Музыковедение
42. Хореографическое искусство
43. Сольное пение (ханенделик)
44. Живопись
45. Графика
46. Дирижирование
47. Композиция

Fakültə 9

1. Təsviri incəsənət fakültəsi
2. Aktyor sənəti fakültəsi
3. Sənətşünaslıq fakültəsi
4. Kulturologiya fakültəsi
5. Musiqi sənəti fakültəsi
6. İxtisasartırma və biliklərin təkmilləşdirilməsi fakültəsi
7. Xarici tələbələr üçün təhsil fakültəsi
8. Rejissorluq fakültəsi
9. İncəsənət fakültəsi

Müasir idarəetmə: nəzəriyyə, prinsiplər, alətlər, əhəmiyyət

The müasir idarəetmə 1890-cı illərdə təcrübəli şəkildə dəstəklənən ən yaxşı təcrübələr üçün köhnə idarəetmə təcrübələrindən imtina etməyi müdafiə edən Frederick Taylor ilə başlayan idarəetmə dövrüdür.

Bu idarəetmə nəzəriyyəsi, şirkətlərin əvvəlcə iş proseslərinə baxaraq daha sonra ən yaxşı təcrübələri inkişaf etdirərək ixtisassız işçilərin fəaliyyətini tamamilə yaxşılaşdıra biləcəyinə inanır.

Müasir idarəetmə Adam Smithin əmək bölgüsü nəzəriyyəsinə əsaslanır ki, bu da hər bir işçinin müəyyən bir tapşırıqda getdikcə daha bacarıqlı olmasını və mümkün qədər məhsuldar olmasını təmin edir.

Bu idarəetmə, Maslowun motivasiya nəzəriyyələrindən və təşkilati quruluşun məmnuniyyətə necə müdaxilə etdiyinə dair fikirlərindən istifadə edərək, insan münasibətlərinin psixoloji və sosioloji aspektlərinə daha çox yönəlmişdir.

Böyük şirkətlərin meydana gəlməsi, mülkiyyətdən mülkiyyət əvəzinə maaşlı menecerlər ilə mülkiyyətdən ayrılmasına səbəb oldu. İdarəetmənin muzdlu rəhbərliyə təhvil verilməsi idarəetmə metodlarının daha geniş tətbiq olunmasına səbəb oldu.

Müasir idarəetmə nəzəriyyəsi

Əlverişli inzibati strategiyalara yol açan mülahizələr bunlardır. Bunlara bugünkü müəssisələrdə tətbiq oluna bilən standart və prosedurlar kimi vasitələr daxil edilə bilər.

Elmi idarəetmə nəzəriyyəsi

Taylor tərəfindən yaradılan bu nəzəriyyə insanları çox çalışmağa məcbur etməyin nəticələrin optimallaşdırılması üçün ən yaxşı yol olmadığını vurğulayır. Bunun əvəzinə məhsuldarlığı artırmaq üçün tapşırıqların sadələşdirilməsini tövsiyə edir.

İzləmə strategiyası, işin əvvəllər necə aparıldığından fərqlidir. Başlanğıcda bir menecer işçiləri ilə yalnız minimal əlaqə qururdu. İş yeri qaydalarını standartlaşdırmağın bir yolu yox idi və işçilərin tək motivasiyası iş təhlükəsizliyi idi.

Pul işləmək üçün əsas təşviq idi, buna görə Taylor “ədalətli bir günün işinə ədalətli ödəniş” konsepsiyasını inkişaf etdirdi. İşçilərlə işəgötürənlər arasında yaranan əməkdaşlıq, indi xoşbəxt olan komanda işi oldu.

Sistemlərin idarəedilməsi nəzəriyyəsi

Şirkət rəhbərliyi üçün başqa bir metodologiyası var. Bir şirkətin balanslı şəkildə fəaliyyət göstərən çox sayda elementdən ibarət olduğunu bildirir ki, sistem bütövlükdə əla şəkildə işləyə bilsin.

Bu nəzəriyyəyə görə bir şirkətin uğuru bu əsas komponentlərdən asılıdır: müxtəlif sistemlər arasındakı sinerji, əlaqələr və asılılıq. Şirkətin ən əhəmiyyətli hissələrindən biri də şöbələr və iş qruplarından əlavə işçilərdir.

Fövqəladə vəziyyət nəzarəti nəzəriyyəsi

Bu nəzəriyyə əsasən heç kimin idarəetmə yanaşmasının bütün təşkilatlar üçün uyğun olmamasına əsaslanır. Seçilmiş idarəetmə yanaşmasına təsir edəcək bir neçə xarici və daxili amillər mövcuddur.

Orada deyilir ki, liderin xüsusiyyətləri birbaşa rəhbərlik etdiyi effektivliklə bağlıdır. Vəziyyətlərin hər növü üçün bir sıra faydalı liderlik xüsusiyyətləri vardır.

Buna görə lider dəyişən bir mühitə uyğunlaşacaq qədər çevik olmalıdır. Bu nəzəriyyə belə xülasə edilə bilər:

– Bir təşkilatı idarə etmək üçün xüsusi bir texnika yoxdur.

– Lider müəyyən bir vəziyyət üçün uyğun olan müəyyən idarəetmə tərzini tez bir zamanda müəyyənləşdirməlidir.

Prinsiplər və alətlər

Bu prinsiplər 1900-cü illərin əvvəllərində Henri Fayol, Lyndall Urwick, Luther Gullick və Max Weber kimi bir qrup qabaqcıl idarəetmə mütəfəkkirləri tərəfindən izah edildi.

Bu nəzəriyyəçilərin hər biri müasir idarəetmənin fəlsəfi əsasları barədə bir az fərqli fikirdə olsalar da, hamısı prinsiplər üzərində razılaşdılar.

Bu uyğunluq təəccüblü deyil, çünki hamısı eyni problemə yönəlmişdi: böyük təşkilatlarda əməliyyat səmərəliliyi və etibarlılığı necə artırmaq olar. Hal-hazırda, bu, müasir rəhbərliyin həll etməli olduğu yeganə problem olaraq qalır.

Standartlaşdırma

Giriş, çıxış və iş metodları ətrafında standartlardakı dəyişiklikləri minimuma endirin. Məqsəd istehsalda səmərəlilik, etibarlılıq və keyfiyyətlə miqyaslı qənaətlər yaratmaqdır.

Vəzifə və funksiyaların ixtisaslaşması

Mürəkkəbliyi azaltmaq və öyrənməni sürətləndirmək üçün oxşar fəaliyyətləri modul təşkilati vahidlərə qruplaşdırın.

Məqsəd uyğunluğu

İkincil hədəflərdən və dəstəkləyici ölçümlərdən bir sıra ilə aydın hədəflər qoyun. Fərdi yuxarıdan aşağı səylərin hədəflərə uyğun olduğundan əmin olun.

İyerarxiya

Məhdud nəzarət nəzarəti əsasında səlahiyyət piramidası yaradın. Bu, geniş bir fəaliyyət dairəsinə nəzarəti davam etdirməlidir.

Planlaşdırma və nəzarət

Proqnozlaşdırılan tələb və büdcə mənbələri, eləcə də cədvəl tapşırıqları, daha sonra plandan kənarlaşmaları düzəltmək üçün təqib edin. Planlarda uyğun olaraq əməliyyatlarda nizamlılıq və proqnozlaşdırma qurulmalıdır.

Mükafatlar

Səyləri stimullaşdırmaq və siyasət və qaydalara riayət etməyi təmin etmək üçün konkret nəticələr əldə etdikləri üçün fərdlərə və komandalara maddi mükafatlar verilməlidir.

Əhəmiyyət

İşçilərin məhsuldarlığını maksimum dərəcədə artırın

İnsan resurslarını potensialından istifadə edərək şirkətlərin istehsalını maksimum dərəcədə artırmasına kömək edir. Beləliklə, şirkətlər işçiləri maksimum səmərəliliyi istiqamətində inkişaf etdirmək üçün mümkün olan hər şeyi edirlər.

Qərar verməyi sadələşdirin

Max Weber, hiyerarşik sistemlərin məlumatlı qərar verməyə təşviq etdiyini nəzəriyyə etdi. 1990-cı illərdə hiyerarşik gecikmə nəzəriyyəsi ortaya çıxdı.

Məşğulluq Araşdırmaları İnstitutu, hiyerarşinin düzəldilməsinin rabitə kanallarını qısaldacağını, yeniliyi stimullaşdıracağını, qərar verməyi sürətləndirəcəyini və eyni zamanda menecerlərin istehsalata daha çox qarışdığı bir mühit yaratacağını iddia etdi. Bu, ümumi xərcləri aradan qaldırır və bürokratiyanı azaldır

Heyətin iştirakını artırın

Müasir idarəetmə nəzəriyyələri iş yerindəki insanlararası münasibətlərlə maraqlanırdı. Buna görə də şirkətlər qərarlara işçilərə daha çox təsir göstərdilər.

Elmi proseslər vasitəsilə obyektiv düşünmək

Elmi idarəetmə nəzəriyyələri rəhbərləri sadəcə mühakimələrinə etibar etməkdənsə, elmi proseslərdən məsul olaraq buraxır. İdarəetmə strategiyaları tətbiq edildikdə, şirkətdəki digər şəxslər bu strategiyaların effektivliyini test edə və təsirli olub olmadığını təyin edə biləcəklər.

Bu, rəhbərliyin şıltaq qərarlar qəbul etməsinin qarşısını alır. Bu səbəbdən işçi məhsuldarlığını artıran elmi cəhətdən sübut edilmiş dəyişikliklərin edilməsini təşviq edir.

Qlobal dəyişikliklərə uyğunlaşın

Qloballaşma nəzəriyyələri dünyada baş verən dəyişiklikləri və bu dəyişikliklərin biznesi necə təsir etdiyini nəzərə alır.

İş dünyasının getdikcə bir-birinə bağlı olduğunu və bir çox şirkətin digər beynəlxalq şirkətlərlə iş apardığını, sərmayə qoyduğunu, işçi götürdüyünü və xaricdəki paylama zəncirlərini idarə etdiyini iddia edirlər.

İstinadlar

1. Chuck Robert (2019). İnsanları İdarəetmədə Müasir İdarəetmə Nəzəriyyələrinin Əhəmiyyəti. Buradan götürülmüşdür: bizfluent.com.
2. JD Meier (2019). Müasir İdarəetmənin Əsasları. Alınan: jdmeier.com.
3. CFI (2020). İdarəetmə nəzəriyyələri nədir? Buradan götürülmüşdür: Corporatefinanceinstitute.com.
4. Citeman (2009). Müasir menecment yanaşmaları. Alınan: citeman.com.
5. Smriti Chand (2020). Müasir İdarəetmə Nəzəriyyəsi: İdarəetmə üçün Kəmiyyət, Sistem və Fövqəladə Yanaşmalar. Məqalə kitabxananız. Buradan götürülmüşdür: yourarticlelibrary.com.

15-29 sentyabr 2017, Bakı Dövlət İdarəçilik Akademiyası Bakalavr pilləsi İDARƏETMƏ NƏZƏRİYYƏSİ Müəllim, i.e.n. dosent M.M.Bağırzadə.

. konulu sunumlar: “15-29 sentyabr 2017, Bakı Dövlət İdarəçilik Akademiyası Bakalavr pilləsi İDARƏETMƏ NƏZƏRİYYƏSİ Müəllim, i.e.n. dosent M.M.Bağırzadə.”— Sunum transkripti:

1 15-29 sentyabr 2017, Bakı Dövlət İdarəçilik Akademiyası Bakalavr pilləsi İDARƏETMƏ NƏZƏRİYYƏSİ Müəllim, i.e.n. dosent M.M.Bağırzadə

2 1. İdar ə etm ə elmi v ə n ə z ə riyy ə si : ə sas atributlar 2. İdar ə etm ə t ə f ə kkürünün inkişafı v ə elmi t ə liml ə r 3. İdar ə etm ə n ə z ə riyy ə sinin t ə m ə l elementl ə ri 4. Sistem – idar ə etm ə obyekti kimi 5. T ə şkilatlarda idar ə etm ə 6. İdar ə etm ə prosesi 7. İdar ə etm ə subyekti, hakimiyy ə t v ə liderlik. 8. İdar ə etm ə nin s ə m ə r ə liliyi FƏNNİN PROQRAMI (əsas mövzular)

3 İdar ə etm ə formaları: – t ə nziml ə m ə – yön ə ltm ə – nizamlama – r ə hb ə rlik – n ə zar ə td ə saxlama – istiqam ə tl ə ndirm ə – d ə st ə kl ə m ə – hökmranlıq – stimullaşdırma -.

4 İdar ə etm ə haqqında ibtidai t ə s ə vvürl ə r: Q ə dim insan v ə yaşam vasit ə l ə rind ə n istifad ə Odun f ə th edilm ə si v ə t ə tbiqi sah ə l ə ri T ə bii prosesl ə r ə t ə sir ed ə n qüvv ə l ə r İnsan maddi, enerji, informasiya axınları m ə kanında İbtidai idar ə etm ə formalarının yaranması

5 İdar ə etm ə nin teoloji, ezoterik v ə elmi t ə liml ə ri 1. T ə bii v ə fövq ə lt ə bii qüvv ə l ə rin t ə siri v ə d ə yişikl ə r; 2. T ə biy ə tin insana v ə insanın t ə biy ə t ə t ə siri prosesind ə d ə yişikl ə r 3. İnsanın insana t ə siri v ə d ə yişikl ə r 4. İnsanın önc ə düşünülmüş d ə yişm ə m ə qs ə di il ə etdiyi t ə sirl ə r – idar ə etm ə dir 5. Subyektl ə rin müxt ə lif t ə biyy ə tli obyektl ə ri idar ə etm ə si

6 İdar ə etm ə nin t ə yin edilm ə si İdar ə etm ə – ictimai sistemin daxili keyfiyy ə ti olaraq, insanlar arasında m ə hsulların mübadil ə si t ə l ə batını öd ə y ə n ə m ə k bölgüsü prosesinin tarixi n ə tic ə sidir. (K.Marks) İdar ə etm ə – f ə rqli növ (bioloji, sosial, texniki) müt ə ş ə kkil sisteml ə rin funksiyası olaraq, onların strukturu, f ə aliyy ə t rejimi v ə daxili tarazlığı, f ə aliyy ə t- l ə rinin m ə qs ə d v ə proqramlarını t ə min olunmasına xidm ə t edir. ( Глущенко Е.В., Захарова Е.В., Тихонравов Ю.В. Теория управления: Учебный курс. М., 1997. С. 13.)

7 İdar ə etm ə n ə z ə riyy ə sinin t ə rkibi Elm sah ə si kimi – Obyekti – Predmeti – Metodologiyası il ə seçilir, formalaşması v ə inkişafı prosesind ə bir t ə r ə fd ə n başqa elml ə rd ə n f ə rqi d ə rinl ə şir, eyni zamanda daha da çoxsah ə li (multidissiplinar) sintetik elm ə çevrilir. İdar ə etm ə elmind ə aşağıdakı sah ə l ə r (bilikl ə r sisteml ə ri) inkişaf edir: Akademik – idar ə etm ə nin elmi aparatının işl ə nm ə si v ə inkişafı N ə z ə ri – xüsusi n ə z ə riyy ə ll ə rin (strateji idar ə etm ə, dövl ə t idar ə çiliyi, menecment, innovasiya, antiböhran, heyy ə tin, layih ə l ə rin, maliyy ə v ə s.) inkişafı T ə tbiqi – İdar ə etm ə obyektl ə ri v ə sisteml ə rinin layih ə ll ə ndirilm ə si v ə yaradılması (t ə sisatlanma, dövl ə t quruculuğu, ) Empirik – idar ə etm ə faktları toplanması, sisteml ə şdirm ə

8 İdar ə etm ə n ə z ə riyy ə sinin mahiyy ə ti İdar ə etm ə n ə z ə riyy ə si – obyektiv al ə md ə t ə bii, texniki, sosial bütövlükl ə rin idar ə olunma- sının ümumi prinsipl ə ri v ə metodları, idar ə etm ə münasib ə tl ə rinin forma v ə m ə zmunu haqqında elmi bilikl ə r sistemidir. İdar ə etm ə n ə z ə riyy ə sinin obyekti – qarşılıqlı idar ə etm ə t ə sirl ə r sistemidir. İdar ə etm ə n ə z ə riyy ə sinin predmeti – qarşılıqlı idar ə etm ə t ə sirl ə r ç ə rçiv ə sind ə idar ə etm ə sibyekti v ə obyekti arasında yaranan münasib ə tl ə r t ə şkil edir

9 İdar ə etm ə n ə z ə riyy ə sinin anlayışları Sosial birlikl ə rin idaredilm ə si (sosial idar ə etm ə ) – idar ə etm ə nin ə sas növl ə rind ə n biri olaraq, funksiyası c ə miyy ə t v ə onun sisteml ə rinin müt ə r ə qqi inkişaf t ə l ə batlarının reallaşmasıdır. ( Laqusta, s. 542 ). Sosial idar ə etm ə nin üç növü vardır: – – dövl ə t idar ə etm ə si, – – menecment, – – özünü t ə şkiletm ə İdar ə etm ə subyekti – idar ə etm ə obyektin ə t ə sir ed ə n idar ə edici yarımsistem (idar ə etm ə orqanı, hey ə t, komanda, r ə hb ə r). İdar ə etm ə obyekti – subyektin t ə sirl ə rini q ə bul ed ə n idar ə olunan (yarım-) sistem (ictimai münasib ə tl ə r v ə prosesl ə r, sosial t ə şkilatlar, t ə bii v ə texniki qurğular v ə kompleksl ə r, insanlar). İdar ə etm ə subyekti v ə obyektinin ə laq ə si informasiya mübadil ə si vasit ə sil ə t ə min edilir. Başqa s ə viyy ə d ə idar əə etm ə subyekti idar ə etm ə obyekti kimi n ə z ə rd ə n keçiril ə bil ə rmi?

10 İdar ə etm ə n ə z ə riyy ə sinin anlayışları Paradiqma – (yunanca Paradeigma – misal, nümunə) – anlayışların ilkin konseptual sxeması, anlayışlar sistemi, müyyən tarixi zaman parçasında elmi dairələrdə qəbul edilmiş problemlərin qoyuluşu və həllinin aparıcı modelidir F.Teylorun idarəçiliyin səmərəliliyi, A.Fayolun funksional differensiallaşma, M.Veberin idarəedici təbəqə -bürokratiya və s. Sistem və synegetik paradiqmalar nəzəriyyənin perspektiv inkişaf istiqamətidir Müasir idarəetmə paradiqmasında insan şəxsiyyətinin rolu, qloballaşma proseslərində şəbəkələr və biliklərin idarəedilməsi aparıcı paradiqma kimi çıxış edir.

11 İdar ə etm ə n ə z ə riyy ə sinin anlayışları İdar ə etm ə n ə z ə riyy ə sininin funksiyaları: Metodoloji İdrak Qiym ə tl ə ndirici T ə tbiqi Proqnostik Maarifl ə ndirm ə İdar ə etm ə prosesi – idar ə edici f ə aliyy ə tl ə r m ə cmusu olaraq, subyekt elementl ə ri t ə r ə find ə n icra edil ə n idar ə etm ə funksiyalarının t ə şkilatlarda davam ed ə n prosesidir: – m ə qs ə dyönlü. – k ə silm ə z, – dövrü (tsiklik), – inteqrativ.

12 İdar ə etm ə n ə z ə riyy ə sinin anlayışları İdar ə (-etm ə ) kateqoriyası Subyekt (idar ə ed ə n) Obyekt (idar ə olunan) İdar ə etm ə münasib ə ti ( ə laq ə v ə t ə sir) İdar ə etm ə sistemi İdar ə etm ə prosesi İdar ə etm ə metodologiyası M ə qs ə d (missiya, prioritetl ə r, strategiya) İdar ə etm ə funksiya v ə strukturu İdar ə etm ə prinsipl ə ri, qanunları, yanaşmaları İdar ə etm ə mexanizml ə ri v ə texnlogiyaları İdar ə etm ə keyfiyy ə ti (s ə m ə r ə, m ə hsuldarlıq, ə m ə li- saleh)

13 Təşkilatda idarəetmə məqsədi, strategiyası və taktikası Plan –göstəriş- direktiv deyildir, lakin məqsədə çatma səmərəli yollarının göstəririci indikatorudur Planlaşdırma Əlaqələndirmə Nəzarət Təşkiletmə Motivasiya Ümumi idarəetmə fünksiyalarının əlaqələri

14 Təşkiletmə modellərinin idarəetmə fuksiyalarına uyğunluğu mexanikiIsan resursları sistemli Ictimai təsissat – institut Rasional bürokratiya qapalı sistemi Əmək bölğüsü ilə qpalı sistem Mühitin hissəsi olan açıq sistem Açıq maraqların qarşılıqlı əlaqə sistemi Əməli idarəetmə Heyətin idarəedilməsi Strateji menecment Məhdud optimallaşma strategiyası 12 34 Təşkilatda idarəetmə məqsədləri

15 T ə şkilatın strateji idar ə edilm ə si Təşkilatın missiyası Təşkilatın məqsədi Xarici mühitin təhlili və qiymətlən- dirilməsi Təşkilatın güclü və zəif tərəf- lərinin təhlili Strategiya nəticələ-rinin qiymətlən- dirilməsi Strategiya- nın reallaş- dırılması Strategiya seçimi Strateji seçimlərin qiymətlən- dirilməsi

17 Funksiyalar Metodlar Prinsiplər Avtokrat üslub Demokratik üslub Prinsiplər Liberal üslub Prinsiplər Funksiyalarr Metodlar İdarəetmə

18 Diqq ə tiniz ə gör ə t ə ş ə kkür edirik !