Ekologiya və ətraf mühitin mühafizəsi

Azarbaycanin üf regionundan – Siyazan, 28 may va Neft Da?larindan xam neft gotürül-mü? va onlarin [6] metodikasi ila laborator ?araitda bioloji man?ali sorbentlarla absorbsiyasi tadqiq edilmi?dir. Eyni zamanda daniz suyunun keyfiyyat analizi da aparilmi?dir. Bu maqsadla “12 L Niskin” nümuna gotürücüsü ila daniz kanari üf sahildan daniz saviyyasindan 1-3 m darinlikda analiz üfün su nümunalari gotürülmü?dür. Xam neftlarin keyfiyyat analizi ZB-1 (Phenomenex, AB§) kolonkasi ila tachiz olunmu? alov-ionla?dirici GC-FID 6890 (Agilent, AB§) detektorlu qaz xromatoqrafi vasitasi ila hayata kefirilmi?dir. Analizda qaz-da?iyici kimi heliumdan istifada edilmi?dir.

Ətraf mühi̇ti̇n qorunmasi məqsədi̇ İLƏ aparilan ekoloji̇ moni̇tori̇nqi̇n müqayi̇səli̇ TƏHLİLİ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — E. M. Qədirova

Azərbaycanın üç regionundan götürülmüş xam neftin kimyəvi tərkib analizi aparılmış, bu neftlərin bioloji mənşəli sorbentlərlə laborator şəraitdə absorbsiya qabiliyyəti nəzərdən keçirilmiş və tədqiq olunan xam neftlərin (Siyəzən, 28 may və Neft Daşlarından götürülmüş neftlərin) xromatoqrafik analizi aparılmışdır. Bundan başqa üç regionda dəniz suları üçün monitorinq aparılaraq tərkib analizi öyrənilmişdir.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — E. M. Qədirova

Ferroseni̇lkarbi̇nollarin ti̇oefi̇r TÖRƏMƏLƏRİNİN SİNTEZİ
Neftlə çi̇rklənmi̇ş sularin TƏMİZLƏNMƏSİ üsullari
Radioecological problems of radioactively contaminated territories of the Absheron Peninsula
Research into mazut hydrocracking in the presence of suspended aluminosilicate catalyst
Adsorption of low concentration sulphur-containing gases with chlorine lime
i Не можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

COMPARATIVE ANALYSIS OF ENVIRONMENTAL MONITORING IN ORDER TO PROTECT THE ENVIRONMENT

Analysis of chemical composition of crude oil were taken from the three regions Azerbaijan (Siazan, 28 May and Neft Dashlari) has been made. In the laboratory conditions absorptive capacity of crude oil sorbents of a biological origin has been studied. Chromatographic analysis of the studied crude oils, as well the monitoring of sea water is carried in three mentioned regions have been made.

Текст научной работы на тему «Ətraf mühi̇ti̇n qorunmasi məqsədi̇ İLƏ aparilan ekoloji̇ moni̇tori̇nqi̇n müqayi̇səli̇ TƏHLİLİ»

AZ9RBAYCAN KÍMYA JURNALI № 2 2014

9TRAF MÜHÍTÍN QORUNMASI M8QS8DÍ ÍL9 APARILAN EKOLOJÍ MONÍTORÍNQÍN MÜQAYÍSaLÍ T9HLÍLÍ

Baki Dovlat Universiteti

Redaksiyaya daxil olmu?dur 04.11.2013

Azarbaycanin üf regionundan gotürülmü? xam neftin kimyavi tarkib analizi aparilmi?, bu neftlarin bioloji man?ali sorbentlarla laborator ?araitda absorbsiya qabiliyyati nazardan kefirilmi? va tadqiq olunan xam neftlarin (Siyazan, 28 may va Neft Da?larindan gotürülmü? neftlarin) xromatoqrafik analizi aparilmi?dir. Bundan ba?qa üf regionda daniz sulari üfün monitorinq aparilaraq tarkib analizi oyranilmi?dir.

Agar sozldr: atraf mühit, neft, sorbentlar, ekoloji monitorinq, absorbsiya.

3traf mühitin mühafizasi, atmosfera daxil olan toksikantlarin qar?isinin alinmasi hal-hazirda günün aktual problemlarindandir. Atmosferin va hidrosferin firklanmasi litosfer tabaqa-sinin firklanmasina takan veran ilkin ?artlardandir. Kimya müassalarinin, texnoloji proseslarin, avtonaqliyyatin atmosfera manfi tasiri naticada atraf mühitin qlobal firklanmasi ba? verir [1]. Mahz bunun naticasi kimi son zamanlar istixana effektinin movcudlugu, ozon daliyinin amala galmasi, Yerin temperatur artiminin mü?ahida olunmasi atraf mühitin firklanmasindan ciddi siq-nal verir [2].

Hesablanmi?dir ki, har il Dünya okeanina 6 mln.t neft va neft mahsullari axidilir [3]. Torpagin firklanmasinin su va hava axinina nisbatan gec ba? vermasina baxmayaraq, onun ta-mizlanmasi bir o qadar fox zaman talab edir. Masalan, avtonaqliyyatin tüstü qazlari ila firklanmi? torpagin tamizlanmasi üfün 20-30 il, agir toksiki metallarla (Hg, Cd, Pb) firklanmi? torpaqlarin tamizlanmasina isa 100 illarla zaman talab olunur [4].Yanacaga qatqi kimi alava olunan Pb(C2H5)4 maddasi avazina digar qatqilardan istifada olunmasina baxmayaraq, torpagin firklanmasinda bu gün da qurgu?un oksidlarina fox rast galinir [5 ]. Torpagin deqradasiyaya ugramasi, yani tabii qurulu?unun pozulmasi asasan ona daxil olan üzvi maddalar hesabina ba? verir. Poliaromatik karbohidrogenlarla (PAK) firklanmi? torpaqlarda becarilan mahsullarda toksiki maddalarin yol verilan qatiliq haddi (YVQH) normadan yüksak olur ki, bu da arzu olun-maz haldir. Azarbaycanda da eyni problemlar ya?anmaqdadir. Bela ki, neft fixarilan yerlara yaxin arazilarda torpagin normadan artiq firklanmasi bu torpaqlardan samarali istifadaya mane olur. Hidrosfer va litosferin PAK-la firklanmasi qida zanciri vasitasila xarfang xastaliyinin ya-ranmasinin ba?lica alamatlarindandir [1, 5].

Baxilan maqalada atraf mühitin mühafizasi maqsadi ila Azarbaycan regionlarindan gotürülmü? xam neftin, daniz sularinin kimyavi analizi aparilaraq müqayisali tahlili verilmi? va laborator ?araitda neftla firklanmi? sularin yeni tamizlanma üsullarina baxilmi?dir.

Azarbaycanin üf regionundan – Siyazan, 28 may va Neft Da?larindan xam neft gotürül-mü? va onlarin [6] metodikasi ila laborator ?araitda bioloji man?ali sorbentlarla absorbsiyasi tadqiq edilmi?dir. Eyni zamanda daniz suyunun keyfiyyat analizi da aparilmi?dir. Bu maqsadla “12 L Niskin” nümuna gotürücüsü ila daniz kanari üf sahildan daniz saviyyasindan 1-3 m darinlikda analiz üfün su nümunalari gotürülmü?dür. Xam neftlarin keyfiyyat analizi ZB-1 (Phenomenex, AB§) kolonkasi ila tachiz olunmu? alov-ionla?dirici GC-FID 6890 (Agilent, AB§) detektorlu qaz xromatoqrafi vasitasi ila hayata kefirilmi?dir. Analizda qaz-da?iyici kimi heliumdan istifada edilmi?dir.

9TRAF MÜHITIN QORUNMASI M9QS9DI ILÖ APARILAN EKOLOJi

Azarbaycanin Ü9 regionundan (Siyazan, Neft Da§lari va 28 may) neft götürülarak xromato-qrafik analizi aparilmi§dir. Bu neftlarin kimyavi analiz tayini daniz sulannin keyfiyyat tarkibi va qaz xromatoqrafiya analizi Xazar Ekologiya Laboratoriyasinin dastayi ila hayata ke9irilmi§dir. Cadval 1-da Azarbaycanin neft yataqlanndan götürülmüs xam neftlarin kimyavi göstaricilari verilmi§dir.

Cadval 1. Azarbaycan regionlarindan götürülmüs neftlarin bazi kimyavi xassalari

Neftin növü Xlorlu duzlar, mq/l Kükürd, % Qatran, % Kül, % Parafinlar, %

Neft Da§lan 39.2 0.21 13.40 0.0126 1.65

Siyazan 37.0 0.23 10.44 – 0.86

28 may 31.7 0.27 12.80 0.0207 1.27

Cadval 1-dan göründüyü kimi, Neft Da§larindan götürülan xam neftin tarkibinda kü-kürdün miqdari nisbatan azdir. Xam neftin kimyavi analiz tarkibi onu demaya asas verir ki, yerli neftimizin tarkibinda kükürdün miqdari 0.2-0.3% arasinda dayi§ir. Bu ela da böyük göstarici deyildir va mahz bu xassa neftimizin üstün xüsusiyyatlarindandir. Lakin neftin tarkibinda kükürdün az bela olmasi ekoloji baximdan problemlar töradir. Bela neft fraksiyalari ila i§layan avtomobil müharriklari atraf mühita kükürd qazlari hasil edarak atmosferin 9irklanmasina, do-layisi yolla isa istixana effektinin artmasina sabab olur. Ona göra da hatta an az kükürdün miqdari bela qanaatbax§ deyildir. Neftin tarkibinda kükürdün miqdarini azaltmaq maqsadila müxtalif üsullar mövcuddur. Onlardan biri demerkaptanizasiya metodudur. Bu üsul metalosen tipli qatqilarin nefta alava edilmasi ila ondan kükürdlü birla§malarin 9ökdürülmasina asaslanir. Lakin bu zaman da neftin tarkibinda tam demerkaptanla§ma ba§ vermir [7]. ötraf mühitin qorun-masi maqsadila daha effektiv yollarin ara§dirilaraq tapilmasi davam edir. Azarbaycanin 3 regionundan götürülmü§ xam neftlarin qaz xromatoqrafik analizlari a§agida göstarilmi§dir.

Neft Da§lari nefti (nümuna alinmi§dir 01.03.13)

28 may nefti (numuna alrnmi§dir 06.04.13)

5 7 5 10 12 5 15 17 5 20 22 5

Ekologiya və ətraf mühitin mühafizəsi

Son on il ərzində “ekologiya” sözü qəribə və hətta mənfi bir məna qazandı. Onun sevgilisi, sunami, quraqlıq, epidemiya, zəif toxunulmazlıq və sabah qalxmaq istəməməsi üçün məsuliyyət daşıyır. Ekologiya və ətraf mühitin qorunması bir çox amillərdən asılıdır. Onlardan bəzilərini nəzərdən keçirək.

Digər tərəfdən siyasətçilər günahlandırırlar. “Amma insanlıq xəbərdar etdi”, qeyri-səmavi təbiət idarəçiliyinin nəticələrinə dair filmlərin yaradıcıları barmaqlarını sanki salladılar. Ancaq Nyu-Yorkun buzunda dondurulmuş apocalyptic şəkilləri və ya Los-Anceles okeanına sürüşmək, bir dəfə istifadə edilə bilən bir popcorn ya da plastik bir şüşə soda imtina etmək üçün kinoya gələn tamaşaçıları zorlamaz. Bir siqaret paketində yüngül bir siqaret çəkən şəxsin şəkli kimi, heç kim buraxmağın əməlindən ilhamlanmadı. Həzm ruhi pozuldu. Amma əslində “ekologiya” sözü canlı orqanizmlərin öz aralarında və onların yaşayış yerləri ilə əlaqələrinin elmi idi. Şəxsi bədəninizi şəxsi mühitinizlə birlikdə. Ekoloji məsuliyyətsiz sənayeçilərin və siyasətçilərin barikadalarına atmaq lazım deyil. Döşünüz daha konstruktiv hərəkətlər üçün faydalıdır. Məsələn, bir neçə körpə gətirə bilər. Güclü səylər tələb etməyən bir çox fikir var, ancaq yuxarıda göstərilən körpələrin və sizin həyatınızın həyatını eyni zamanda daha rahat edə bilir. Oxuyun, seç, hərəkət edin.

Qlobal düşünün, yerli fəaliyyət göstərin

“Hər şey daha yaxşı ola bilər, amma hər şey daha pis ola bilər.” Belə ki, hər şey yaxşıdır. ” Parkinsonun bu qanunu bizim ətrafımızdakı ekoloji nailiyyətlər ilə necə olduğunu təsvir edir. Bu nailiyyətlərin reytinqini Yale və Kolumbiya universitetləri təşkil edirdi. Bu siyahıda 150 ölkə var. Biz yetmiş beşdir. İsveçrə, İsveç, Norveç, Finlandiya, Kosta Rika, Avstriya, Yeni Zelandiya, Latviya, Kolumbiya və Fransa daxildir. Stokholmda, məsələn, 500 ədəd avtobus egzoz istehsal etməyən bioyanacaq üzərində işləyir. Ölkə istilik sistemləri geotermal enerji üzərində işləyir. Və Böyük Britaniyada, Belu Mineral Su biotar şişelenmiş olunur. Bir şüşə içirdim – təhlükəsiz çayda atın, çünki yüz gün ərzində komposta çevriləcək və bu, ətraf mühitə və ətraf mühitə pis təsir göstərəcəkdir. “Bütün bunlar yaxşıdır” deyirsiniz, “amma ölkəmizdə nə qədər şəxsən mənim siyahımda yetmiş beşinci yeri edə bilərəm?” Ən sadə bir şəkildə başlayın: supermarketlərdə plastik torbaları buraxın. Mağazaya bir iş gəzintisi üçün bir kətan bag-paketini daşıyın. Və şık bir dizayner yazısı varsa, ümumiyyətlə onu bir trend aksesuarı olaraq istifadə edə bilərsiniz.

Ütopiyə xoş gəlmisiniz

Hər il yay aylarında “Ekotopiya” beynəlxalq ekoloji düşərgəsi Avropanın birində yerləşir, burada yaşıl fikirlərə biganə yanaşmaq mümkündür. İştirakçıların yaşı məhdud deyil. Buna görə də, ekotop çadırlarında körpələr və qürurlu ağsaqqallar tapmaq mümkündür. Ekotopiyada həyat tamamilə təbiətlə birləşməyə davam edir. Bütün gün açıq havada. Gıda yalnız vegetariandır. Hər gün çoxsaylı seminarlar və master-klasslar var. Mövzular məhdud deyil. Dünyaya danışmaq üçün bir şeyləri olan hər kəs, master-klassını keçirə bilər – bir tamaşaçı var. Ekotopiya sakinləri arasında bir çox sənətkar var və hər axşam konsertlər var. Ekotopiyada sosial bərabərlik prinsipinə riayət edir, beləliklə, onun pul vahidində – “eko”. Ekoloji kurs sakinlərin hər birinin milli valyutasının məzənnəsinə əsaslanır.

Yaşıl qolları

2009-cu ilin dekabr ayında Nordic Fashion Association tərəfindən təşkil edilən Moda Zirvəsi, Kopenhagendə edildi. Bununla yanaşı, aparıcı dünya markalarının nümayəndələri moda eko-idarəetmə növbəti onillikdə ən aktual meyl olacaqdır. Əsasən, bu, paltar tikişində istifadə olunan parçalardan ibarət olan kompozisiyaya aid deyil. Məsələn, dünyanın yüngül sənayesinin istehlak etdiyi bütün kimyəvi maddələrin 11% -i cins və digər pambıq məhsullarının rənglənməsi üçün istifadə olunur. Anilin boyaları, xlor birləşmələri və digər “kimya” müəssisələrində işləyənləri və ətrafında yaşayanları zəhərləmirlər, hələ də daşıyıcısının dərisini nüfuz etmələri və bədənin düzəldilməsində xoşagəlməz bir xüsusiyyətə malikdirlər. Buna görə Levi və dünyanın ən məşhur pantolonunun məşhur istehsalçıları yalnız təbii boyalar istehsal edən eko-jeans xətti istehsal edir. Amma düymələr, etiketlər və digər baubles hindistan cevizi taxta və təkrar kartondan hazırlanır.

Beşinci element

Diluting ətraf mühitə çox zərərlidir. Miçiqan Universitetindən gələn alimlər, boşanmış cütlərin ümumi enerji istehlakının 61% artdığını təsbit etdi. Çünki bir ailə ilə yaşamaq daha qənaətlidir. Birlikdə hamam və ya duş ala bilərsiniz. Bir ikiqat yemək yeyin. Və axşam saatlarında şamlar ilə cinsi əlaqəyə girmək. Hər hansı stress, təəssüf ki, istehlakı stimullaşdırır. Boşanmış qadınlar, depressiyanı kompensasiya etməyə çalışır, tamamilə lazımsız şeyləri satın alırlar. Kişilər televiziya və video oyunlar tərəfindən yaradılan paralel reallığa daxil olurlar. Yeri gəlmişkən, cinsiyyətin köməyi ilə yalnız elektrik enerjisi qazanmaqla yanaşı ekoloji problemləri daha radikal şəkildə həll edə bilərsiniz. Norveçlilər Tommy Hol Ellingsen və Leon Johansson onların erotik oyunlar video çəkdi və ödənişli veb saytına yerləşdirdi. Alındığı pul müxtəlif ekoloji təşkilatlara köçürülür. Seks haqqında daha çox məlumat. Yataq satın alındıqda bir FSC işarəsi olub olmadığına baxın. Beləliklə ekologiya tərəfindən əldə edilən ağacları qeyd edin. Bu da davamlı inkişafın səbəbinə olan töhfənizi (insanın təbiətlə düzgün qarşılıqlı təsirini ifadə edən müddət) düşünün.

Flexitarians

Bu terim yeməyin istifadəsini tamamilə tərk etmir, lakin onu minimuma endirir. Flexitaristlərin siyahısında, vegetarians kateqoriyasına daxil olmayan demək olar ki, bütün Hollivud aktrisaları. Pittsburgh Universitetindəki Klinik Psixiatriya Professoru David Cervan Schreiber, “Antirak” ın müəllifi, planet üçün və sağlamlığımız üçün edə biləcəyimiz ən sadə və ən faydalı şey ət istehlakını azaltmaqdır. Planetdə əkin sahələrinin 30% -i inək üçün yem bitkiləri ilə əkilir – qarğıdalı və soya. Bunun üçün meşələr məhv edilir. İnəkin həzm nəticəsində meydana gələn metan, dünyanın bütün nəqliyyat sektorundan daha çox iqlim istiliyinə təsir edir. “Bütün Amerikalılar”, “The New York Times” yazır: “Et yalnız 20% az yeməyə başladı, bu qitədə hibrid modelləri olan bütün avtomobilləri əvəz etməyə bərabər olardı”. Dərhal sousunu komposta atın!

Gənc ot rəngli ofis

Ofis mülkiyyətini və resurslarını az bir şəkildə bərabər hesab edirik. Kağız qənaət edə bilmir, kompüterlər sönməz, çünki ətraf mühit və ətraf mühitin qorunması üçün daha yaxşı olacaq. Beləliklə, istinad üçün: bir gün üçün kompüterinizi iş rejimində tərk edirsiniz? İl ərzində atmosferə 600 kq CO2 çıxardı. Bütün ofis edin – düşünün, bir aysberq yandırdınız. Və əksinə: bütün il, kağızın hər iki tərəfində və hətta enerjiyə qənaət edən printerdə sənədləri çap etdi? Bəli! 50 ağac yaşamaq üçün qaldı. “Yaşıl ofis” ideyası Böyük Britaniyada başlamış və çox tez bir zamanda bütün dünyada məşhur olmuşdur. Bu, hətta ətraf mühitin yaxşı bilik məsələsi deyildir, amma “yaşıl ofis” in prinsipləri çox, çox miqdarda pul saxlamağa imkan verir (60 faiz). Və heç bir şey etmək lazım deyil. Elektrikli cihazları stand-by rejimində tərk etməyin. Kabloyu yuvadan çıxarın. Sənədi çap etməzdən əvvəl diqqətlə düşünün. Bəlkə onu ekrandan oxumaq daha yaxşıdır?

Təbiətdəki şeylər dövrü

London və Berlində gözəl Visa Swap layihəsi mütəmadi olaraq işləyir. Daha əvvəl elan edilmiş vaxt və yerdə (proqram www.visaswap.com saytında) siz lazımsız paltar gətirirsiniz. Tədbirin könüllüləri gətirdiyi işləri qiymətləndirir və hər birinə bu və ya digər bal verir. Alınan xallar daxili valyuta kimi bir şeydir. Onlara istədiyiniz hər hansı bir obyekti “satın ala” bilərsiniz. Eyni şəkildə, kimsə sizin gətirdiyi paltarları alır. Ticarət həftəsi bitdikdən sonra qalanların hamısı xüsusi xeyriyyə dükanlarına göndərilir və qalıqların satışından əldə edilən mənfəət xeyriyyə fondlarına göndərilir. Visa Swap layihəsinin üzü Lindsay Lohandır. Avropada iki əzəmətli qız problemi belə gözəl şəkildə həll olunur: “geyinmək üçün heç bir şey yoxdur” və “hər şeyi saklamaq üçün harada”. Bu cür tədbirlər bizə çatmadıqda, sadəcə xeyrlərə ehtiyacınız olmayan paltarlara müraciət edin. Yüzüncü T-shirt almaqdan əvvəl, unutmayın ki, onun istehsalı planetinizin bir günün şəraitinə layiqdir. Edə bilməzsiniz?

Üzvi həyat

Orta və Şərqi Avropa ölkələri arasında üzvi əkinçilik üçün nəzərdə tutulan ərazilərdə Ukrayna ikinci yeri tutur. 260 min hektardan çox torpaq sahəsi var. Üzvi kimyəvi maddələrdən istifadə etməyən bitki yetişdirən üsuldur və torpaq şiddətli emallara məruz qalmır. Bizim kimi bir orqanik əkinçilik miqyası ilə mağazalardakı rəflər nəzəri olaraq bio və üzvi məhsullarla etiketlenmeli. Lakin bu baş verənədək, müvafiq markalı paketləri olan supermarketlərdə ən azı rəflər axtarın. “Üzvi” termini istehsalda heç bir süni rəng, tatlar, konservantlar, antioksidanlar və qalınlaşdırıcılar istifadə edilməmişdir. İstehsal emissiyaları tamamilə təsirsiz hala gətirildi. Üzvi heyvandarlıqda böyümə stimulyatorlarının istifadəsi qadağandır və antibiotiklərin istifadəsi məhduddur. Bir sözlə, belə yemək yem çuğunduru ilə hibrid əqrəb bir tədricən mutasiya qorxusuz yeyə bilər. Üzvi qidalar şərti kimyəvi məhsullardan daha bahalıdır. Lakin uzunmüddətli perspektivdə yenidən hesablanmaqla, bütün bunlar əlverişlidir. Çünki xəstəlik ucuz bir zövq deyil. Satışda üzvi kosmetika var.

Meşə Qardaşları

Həyatı yorğun olan “daha çox işləmək üçün daha çox işləmək” prinsipi ilə, bir qayda olaraq, təkcə iş deyil, həm də yaşayış yeri dəyişir. Gəlin Goa’ya gedək dedilər. Ən çox müəyyən edilmiş “eko-kommunizm” və ya “eko-yaşayış məntəqələri” adlanan öz kiçik dövlətləri yaranır. Ekoloji məskunlaşmalarda həyatın əsas prinsipi çox “mənəviyyatlıdır” – insanın özü üçün çalışması lazım olan vaxtın 95% -i. Və yalnız 5% – sistemdə. Sizin məlumatınız üçün: korporasiyalarda işəgötürənlərin təqribən 85% -i “əmisi” üçün çalışır. Antropologlar və sosioloqlar kommuna da sabit və harmonik bir yerdə yaşamaq üçün 100-150 nəfər kifayətdir. Eko-köçkünlər tez-tez öz paltarlarını, ayaqqabılarını və ev əşyalarını istehsal edir. Hər şey təmiz xammaldan hazırlanır və xidmət ömrünün sonundan dərhal məhv edilir. Şotlandiyada yaşayan ən qədim ekoloji məskunlaşma tapı 43 ildir. Avropada ən kiçik, ehtimal ki, biz. Ətrafçılar bir neçə ailəsi Romaşki kəndində Kiyev yaxınlığında yaşayır. Karpatlarda və Transcarpathiyada üç ekoloji məskunlaşma yerləri təşkil olunur. Vinnitsa bölgəsində daha bir şey var.

Bindən sonra həyat var

Mövzusunda təqdim olunan tezis Damian Hirst’e aiddir. İlk “süpürgəçilər” əsərlərini yaratdıqlarından sənətkarın və ev tullantılarının əlaqəsi çox şey dəyişdi. Onlar meyvə üçün taxta qutular kimi obyektlərdən yalnız kolajlar yaratmırlar. Bunlar funksional və həqiqətən gözəl şeylərdir, hansı ki mənbə materialını heç vaxt tapa bilməyəcəksiniz. Bundan əlavə, onlar həmişə şık və bir milyon dollar kimi baxmaq. Cameron Diaz köhnə plakatlardan və fənər kilidlərindən çantalar istehsal edir. Designer Stuart Heigart plastik şüşədən avtomobillər yaradır. Amma Thai rahibləri boş pivə şüşələrindən bir məbəd kompleksi qurdular. Bütün zümrüd şəhəri çıxdı. Nə zibilə atırsınız?

Ev qurmaq, bir övlad yetişdirmək

Bu populyar proqramın üçüncü məqamı ağac tikməkdir. Müxtəlif əhəmiyyətli hadisələrin şərəfinə ağacların əkilməsi üçün çox qədimdir. Druidlər ümumiyyətlə ağaclarını ən yaxın qohumları hesab edirlər. Və səbəbsiz. Könüllü olaraq ağacları əkmək və əkmək üçün “arborists” deyilir. Arbor latınca tərcümə olunur – “ağac”. Apreldə ağacların əkilməsi üçün ən məntiqi olduğundan, bu yaşıl ayda çayçılığın dünya günü qeyd olunur. Düğün günündə Kiyevdəki yeni evlənənlər öz ağaclarını yeni nəsillərin xüsusi bir xiyabanına əkə bilərlər. Kiyev Zoo ərazisində yerləşir. Ümumiyyətlə, isti yay ayı və ən soyuq qış istisna olmaqla, bütün il boyu bizim genişliklərimizdə ağacları əkmək mümkündür. Fidan ilə narahat olmaq istəmirsinizmi? Kəsmə qabağını götürün, suya qoyun və kökləri buraxdıqda yerə əkin. Şəhər ağacları unpretentious – onlar alışmış olacaq.

2009-cu ildə Torontodakı Amerika Psixoloji Assosiasiyasının konqresində psixoloqlar niyə nəyi etməli olduğumuzu niyə başa düşdüyümüzü izah ediblər və hələ də yoxdur. Birincisi, ekspertlər tez-tez vəziyyətin müntəzəm qiymətləndirmələrini verirlər. Deyirlər ki, bütün Arctic buzları dörd il ərzində əriyir, çünki biz hər şeyi istehlak edirik. Sonra qəfildən qlobal istiləşmə təbii bir prosesi bəyan edirik ki, bu da biz çox günahlandırmırıq.

İkincisi, biz riskləri az qiymətləndiririk. Təbiət böyük və sərhədsizdir. Hələ bir az pozulma oyunumuz olsa belə, əsrimizdə hava, ağac və çiçək ləçəkləri kifayət qədər olacaqdır. Ancaq “tənqidi nöqtə” nəzəriyyəsi mövcuddur, bundan sonra ətrafda irəliləməz dəyişikliklər çığ və sürətlə inkişaf etməyə başlayacaqdır. Belə ki, permafrost təbəqəsində donmuş olan mamont, bambukun dəstəsini çeynəmək üçün vaxt almadan, gələcək dəyişikliklərin simvolu ola bilər.

Üçüncü səbəb, fərdi səylərinizin möhtəşəm fəlakətlər fonunda çox əhəmiyyətsiz olduğuna inandığından, “öyrənilən acizliyin” hərəkətsizliyi deməkdir. Bizə göründüyü kimi, bütün səylərimiz qarın çiyindəki çamurlu bir çamurla gücləndirmək üçün qarışqa cəhdləri ilə eynidır.

Və nəhayət, davranış stereotipləri. Bu, qurtulmanın ən çətin yoludur, çünki biz özümüzü daha yaxşı bir şəkildə dəyişdirmək üçün gündəlik və məqsədyönlü olaraq çalışmalıyıq. Amma biz edə bilərikmi?