Elektron qurğuların sasları paşayev element bazası

D))Verilənləri analiz etmək; E)Verilənləri seçmək.
92.VBİS-in əsas komponentlərinə nə aid deyil?

1. Müxtəlif nəsillərə məxsus kompüterlər hansı element bazası əsasında təşkil edilmişdir?

A)Strukturu; B))Saxlanma mühiti; C)Tipi; D)Adı; E)Qiyməti.

58. Biliyə xas olan əsas cəhət hansıdır?

A)Sintaktika; B))Semantika; C)Struktura; D)Tip; E)Yaranma mənbəyi.

59. İnformasiya texnologiyasının məhsulu nədir?

A)verilənlər; B)informasiya; C)proqram; D)verilənlər bazası; E)informasiya sistemi.

60. Bunlardan hansısı yeni informasiya texnologiyasının əsas prinsipi deyil?

A)Kompüterlə interaktiv rejimdə işləmək;

B)Proqram vasitəsinin inteqrasiyası;

C)Verilənlərin və məsələlərin dəyişdirilməsi prosesinin çevikliyi;

D)Yeni modelli fərdi kompüterlərdən və meynfreymlərdən istifadə edilməsi

E))Sənədlərin yalnız elektron formasından istifadə edilməsi.

61.İnformasiya texnologiyasının iyerarxik strukturundan hansı səviyyə yoxdur?

A))Zaman; B)Texnoloji proses; C)Əməliyyat; D)Əməl; E)Elementar əməliyyat.

62.Cəmiyyətin İnformasiyalaşdırılması istiqamətində duran problemlərə görə informasiya texnologiyasının hansı inkişaf mərhələsi yoxdur (İllərə görə)?

A))Başlanğıc mərhələ (1960-ci ilə qədər); B)1-ci mərhələ (1960-1970-ci illər); C)2-ci mərhələ (1970- 1980-ci illər); D)3-cü mərhələ (1980-1990); E)4-cü mərhələ (1990-dan sonra).

63.İnformasiya texnologiyasının instrumentari növünə görə hansı texnologiya yoxdur?

A)”Mexaniki” texnologiya; B))”Fiziki” texnologiya; C)”Elektrik” texnologiya; D)”Elektron” texnologiyası; E)”Yeni” informasiya texnologiya.

64.İnformasiya texnologiyasının iki əsas növü hansıdır?

A))1-verilənlərin emalı, 2-idarəetmənin informasiya təminatı; B)1-verilənlərin emalı, 2-qərarların qəbulu; C)1-verilənlərin saxlanması, 2-idarəetmənin informasiya təmnatı; D)1-verilənlərin axtarışı, 2-idarəetmənin avtomatlaşdırılması; E)verilənlərin emalı, 2-qərarların formalaşdırılması.

65.Verilənlərin emalı texnologiyasında hansı proses (komponent) yoxdur?

A)Verilənlərin toplanması; B))Verilənlərin hasil edilməsi; C)Verilənlərin emalı;

D)Verilənlərin saxlanması; E)Hesabatların hazırlanması.

66.İdarəetmənin informasiya təminatı texnologiyasında hansı məsələyə baxılmır?

A)Obyektin vəziyyəti haqqında informasiyanın təhlili;

B)Planlaşdırılmış vəziyyətdən kənara çıxmaların təyini;

C)Kənaraçıxmaların səbəblərinin aşkarlanması;

D)Mümkün qərarların qiymətləndirilməsi;

67.İnformasiya sistemində hansı proses yerinə yetirilmir?

A)İnformasiyanın saxlanması; B)İnformasiyanın axtarışı; C)İnformasiyanın emalı;

D))İnformasiyanın sürətinin çıxarılması; E)İnfomasiyanın əks etdirilməsi

68.Miqyasına görə informasiya sistemlərinin (İS) hansı tipi yoxdur?

69.İnformasiya sistemlərinin hansı sinfi yoxdur?

B)İnformasiya- axtarış sistemləri;

E)İnformasiya məsləhət sistemləri.

70.Bunlardan hansısı informasiya sisteminin təminedici altsistemi deyil?

71.Bunlardan hansısı verilənlərin təsvir modeli deyil?

A)Xarici model; B))Daxili model; C)Məntiqi model; D)Konseptual model; E)Fiziki model.

72.Bunlardan hansısı şəbəkə İS-in arxitektur növü deyil?

A))Fon-Neyman arxitekturası; B)Fayl-server arxitekturası; C)Kliyent-server arxitekturası;

D)Çoxsəviyyəli arxitektura; E)İnternet/İntranet texnologiyası.
73.Kliyentin həddən artıq yüklənməsi hansı arxitekturada baş verir?

A)İnternet/İntranet texnologiyası ilə qurulan arxitekturada; B)Üçsəviyyəli arxitekturada;

C)Kliyent-server arxitekturasında; D))Fayl-server arxitekturasında; E)Heç birində.
74.İntranet nədir?

A)İnternet-in qovşağı; B)İnternet-in daxili strukturu; C)İnternet-in informasiya fazası;

D))İnternet-ə qoşulmuş kompyuter şəbəkəsi; E)İnternetin aşağı səviyyəsi.
75.İS-in hansı tətbiq sahəsi yoxdur?

A)Mühasibat uçotu; B)Bank sistemi; C)Maliyyə axınlarının idarə olunması;

D)Mal dövriyyəsinin idarə olunması; E))Suyun təmizlənməsi və su axınlarının idarə olunması.

76.İS-in qurulmasında hansı mərhələ yoxdur?

A)Texniki tapşırığın tərtib edilməsi; B)Layihələndirmə;

C)Hazırlama; D)Sazlama və testləmə; E))Satış.
77.Verilənlər bazası konsepsiyasının əsas prinsiplərinə aid deyil?

B)Verilənlərdə ziddiyyətlərin aradan qaldırılması;

C))Verilənlərdə dəqiqliyin qorunması;

D)Verilənlədə tamlığın qorunması;

E)Verilənlərin mərkəzləşdirilmiş idarə olunması.

78.Verilənlərin hansı modeli yoxdur?

A)İyerarxik; B)Çoxölçülü; C)Relyasiya; D)Obyekt-yönlü; E))Problem-yönlü.

79.OLAP texnologiyasında verilənlərin hansı modelindən istifadə edilir?

A)İyerarxik; B)Şəbəkə; C)Relyasiya; D))Çoxölçülü; E)Obyekt-yönlü.

80.Relyasiya modeli sonlu riyaziyyatın hansı bölməsi əsasında yaradılıb?

A)Çoxluqlar nəzəriyyəsi; B))Nisbətlər nəzəriyyəsi; C)Riyazi məntiq;

D)Alqoritmlər nəzəriyyəsi; E)Sonlu avtomatlar nəzəriyyəsi.
81. Verilənlərin bazasının idaəetmə sistemində (VBİS) hansı tip verilənlər dəstəklənmir?

A)Tam ədədllər; B)Həqiqi ədədlər; C))Kompleks ədədlər; D)Simvol tipli verilənlər; E)Məntiqi verilənlər.

82.Verilənlərin modeli nəyi təyin edir?

A)Verilənləri hansı tip qiymətlər ala biləcəyini;

B)Verilənlər üzərində hansı əməliyyatların aparıla biləcəyini;

C))Verilənlərin necə və hansı qaydalarla strukturlaşdırılmasını;

E)Verilənlərin dinamik xassələrini.

83.Relasiya modelində verilənlər arasında hansı tip əlaqələr qurmaq mümkündür?

D)(1:1), (1:M), (M:N); E))(1:1), (1:M), (M:1), (M:N).
84.Bunlardan hansısı obyekt-yönlü modelə xas deyil?

A)Siniflərin (obyektlərin) iyerarxiyası;

85.Bunlardan hansısı relasiya modelinə aid deyil?

86.SQL dilinin hansı variantı yoxdur?

A)Statik SQL; B)Dinamik SQL; C)İÇ SQL; D)Transact SQL; E))Non SQL.

87. VB-nin struktur layihələndirilməsinin “obyektlərin təsviri” üsulunda hansı mərhələ yoxdur?

A)Mövzu sahəsinin və sorğuların təhlili;

C)Obyektlərin tiplərə ayrılması;

D)Obyektlərin iyerarxik sxeminin qurulması;

E))İyerarxik sxemin reallaşdırılması.

88..Normal formalar metodu ilə VB-nin layihələndirilməsi nəyə əsaslanır?

A)Nisbətlərin 2NF formasına qədər normallaşdırılmasına;

B))Nisbətlərin 3NF və ya BKNF formalarına qədər normallaşdırılmasına;

C)Nisbətlərin 4NF-ə qədər normallaşdırılmasına;

D)Nisbətlərin 5NF-ə qədər normallaşdırılmasına;

E) Nisbətlərin bütün normal formalara görə normallaşdırılmasına;

89. Açar nədir (verilənlər bazasında)?

A)Faylın yazılar qrupunu təyin edən atribut;

B)Faylı bütövlükdə təyin edən atribut;

C))Faylın yazısını təyin edən atribut;

D)Faylı açmaq üçün rapol;

E)Faylın 1-ci yazısını təyin edən atribut.

90.VB-nin layihələndirilməsinin avtomatlaşdırılması üçün hansı vasitələrdən istifafə edilir?

A)MS Excel; B)MS Word; C)Delphi; D))CASE; E)Visual Basic.

91.Verilənlər bazasının idarəetmə sisteminin (VBİS) əsas funksiyalarına nə aid deyil?

A)VB-ni təşkil etmək; B)Verilənləri əlavə etmək və ya silmək; C)Verilənləri dəyişdirmək;

D))Verilənləri analiz etmək; E)Verilənləri seçmək.
92.VBİS-in əsas komponentlərinə nə aid deyil?

A) Verilənlər bazası; B))Biliklər bazası; C)VB-nin administratoru; D)Proqram təminatı;

E)Linqvistik təminat.
93.Tranzaksiya nədir?

A)VB-yə verilən sorğu; B)VB-yə daxil edilən veirlənlər; C)VB-dən seçilən verilənlər;

D)VB-də saxlanan verilənlər; E))VB ilə aparılan iş vahidi.
94.VBİS-in linqvistik vasitələrində hansı növ dil yoxdur?

A))Nişanlama dili; B)Sorğu dili; C)Daxili təsvir dili; D)Konseptual təsvir dili;

E)Baza (proqramlaşdırma) dili.
95.Hansı funksiya VB administratoruna aid deyil?

A))Sifarişin təhlili və tələblərin formalaşdırılması;

B)Tələblərin reallığının qiymətləndirilməsi;

C)VB-nin layihələndirilməsinin qiymətləndirilməsi;

D)VB-nin ehtiyat surətinin çıxarılması;

E)Verilənlərin təhlükəsizliyi və tamlığı.

96.Reallaşdırılan proqramın növünə görə VBİS-lərin hansı sinfi yoxdur?

A)Tamfunksional VBİS-lər; B))Yarımfunksional VBİS; C)VB serverlər;

D)VB kliyentləri; E)VB ilə işləmək üçün tətbiqi proqram hazırlayan sistemlər.

97.Verilənlərin modelinə görə hansı tip VBİS-lər yoxdur?

A)İyerarxik modelli sistemlər; B)Şəbəkə modelli sisnemlər; C)Relyasiya modelli sistemlər;

D)Obyekt-yönlü sistemlər; E))Problem-yönlü sistemlər.
98.ACCESS sistemi hansı versiyadan başlayaraq şəbəkə mühitində reallaşdırılıb?

A)ACCESS 97; B)ACCESS 98; C)ACCESS 2000; D))ACCESS 2002; E)ACCESS 2003.

99.ODBC texnologiyasının funksiyası nədən ibarətdir?

A)VB-də verilənlərin tamlığının qorunması;

B)VB-də verilənlərin təhlükəsizliyinin qorunması;

D))Müxtəlif VB-lər arasında qarşılıqlı əlaqələrin təşkili;

E)VBİS-in məhsuldarlığının artırılması.

100.Bunlardan hansısı təhlükəsizliyin pozulmasının mümkün nəticəsi deyil?

A)Məxvi informasiyanın ələ keçirilməsi;

B)Sistemin dayanması və ya məhsuldarlığının azalması;

C)Əməliyyat sisteminin yüklənə bilməməsi;

E))Sorğuya müsbət cavab verilməməsi.

101.İnformasiya mühafizəsinin hansı metodları yoxdur?

A)Fiziki mühafizə metodları;

B))Məntiqi mühafizə metodları;

C)Aparat mühafizə metodları;

D)Proqram mühafizə metodları;

E)Təşkilati mühafizə metodları.

102.İnformasiyanın icazəsiz istifadədən mühafizəsi üçün ən yaxşı vasitə nədir?

A)Parol; B)Açar; C)Kart; D))Şifrlənmə; E)Biometrik vasitə.

103.Verilənlər bazasının mühafizə vasitələrinə nə aid deyil?

D)Müraciət hüquqlarının təyin edilməsi;

E)Yazıların və sahələrin mühafizəsi.

104.Rabitə kanalının sürəti hansı kəmiyyətlə ölçülür?

105. Fiziki səviyyənin funksiyası nədir?

A) Paketlərin şəbəkənin govşagları arasında ötürülməsini təmin etmək;

B) Rabitə kanalında giriş-çıxış informasiyasini idarə etmək;

C)) Şəbəkə kompüteri ilə ötürülən mühit arasında diskret signalların interfeysini təşkil etmək;

D) Şəbəkə resurslarını idarə etmək;

E) Daha yüksək səviyyədə olan obyektlər arasında əlagə seansını yaratmaq.

A) Şəbəkə segmentlərini birləşdirən qurğu;

B) İşçi stansiyasının yoğun koaksil kabelinə qoşulan qurğu;

C)) Telefon xətti vasitəsilə LKŞ-ə qoşulan qurğu;

D) Kompüterlərin şəbəkə adapterlərini nazik kabellə birləşdirən qurğu;

E) Fasiləsiz qida mənbəyi.

107. LKŞ-nın geniş yayılmış 3 növü hansıdır?

A)) “Ulduz”, “Ümumi şin”, “Halqavari”;

B) “Ümumi şin”, “Ağaca bənzər”, “Passiv mərkəzli ulduz”;

C) “Həlqəvari”, “İyerarxik”, “Ümumi şin”;

D) “Zəncirvari”, “İntellektual mərkəzli ulduz”, “Qar dənələri şəklində”;

E) “Kompüterlərin ixtiyari birləşdirilməsi”, “Ulduz”, “Ümumi şin”.

108. Şəbəkə məlumatlarının mübadiləsi üçün hansı protokoldan istifadə olunur?

A) IPX, SPX, NETBIOS;

109. Rəqəm siqnalının analoq formasına çevrilmə prosesi necə adlanir?

110. Verilmiş “AAAAAVVVVSSSSSS” informasiyanı sıxlaşdıran cavablardan hansı düzgündür?

A) Rabitə kanalı;

B)) İnternetə qoşulmaq istəyən təşkilatın kompüteri;

D) Modemin bir növü;

E) Qlobal şəbəkə.

112. Şəbəkə ünvanı – İP-ünvanın uzunluğu nəyə bərabərdir?

113. HTML – nədir?

A) Alqoritmik dil;

C)) Hiper mətnin nişanlanlama dili;

D) Şəbəkə proqram təminatı;

114. Teq – nədir?

A) Alqoritmik dilin operatoru;

B)) HTML dilinin operatoru;

C) Beyzik dilinin operatoru;

D) İnformasiyanin ötürülmə vahidi;

E) Modemin buraxma qabiliyyəti.

115. Nəqliyyat səviyyəsinin əsas funksiyası nədir?

A) Tətbiqi səviyyədə olan obyektlərə ötürülən informasiyanın çevrilmə üsullarini göstərir;

B) Daha yuksək səviyyədə duran obyektlər arasında əlaqə seansını yaradır;

C)) Şəbəkə paketlərindən ibarət olan məlumatların lazımi yerə çatdırılmasıdır;

D) Şəbəkə paketlərini şəbəkənin qovşaqları arasında ötürməkdir;

E) Qonşu səviyyələrin qarşılıqlı əlaqə prosedurunu təsvir edir.

116. “Ethernet” lokal şəbəkəsində hansı topologiyadan istifadə edilir?

A) “Ulduz” topologiyasindan;

B) ”Ümumşin” topologiyasından;

C)) ”Halqavari” topologiyadan;

D) “İyerarxik” topologiyadan;

E) “Zəncirvari “ topologiyadan.

117. Analoq siqnalinin rəqəm formasına çevrilmə prosesi necə adlanir?

E) bit.
118. Xost nə deməkdir?

A) Şəbəkə ünvani;

B)) Şəbəkəyə qoşulmuş kompüter

C) İnternet ünvan;

D) Şəbəkə protokolu;

E) İP ünvanın sinfi.

119. ABŞ-da yuxarı səviyyənin altdomeni olan “NET” nəyi göstərir?

C)) Şəbəkə qovşağı;

D) Hərbi təşkilatlar;

E) Kommersiya təşkilatları.

120. ABŞ-da yuxarı səviyyənin altdomeni olan “ORG” nəyi göstərir?

C) Şəbəkə administratoru;

D) Hərbi təşkilatlar;

E)) Digər təşkilatlar.

121. ………………vasitəsilə Web səhifəni bilavasitə informasiyanı əks etdirmə şəklində tərtib etmək və onu avtomatik olaraq yeniləşdirmək mümkündür.

B) Outlook express;

C) MS Net meeting

E) Front Page Express.

122. Applett nə deməkdir?

A)) Ayrıca fayl şəklində kliyentin FK-na verilən proqramdır;

B) imkanları genişləndirmək üçün Web-səhifənin tərkibinə daxil edilən proqramdır;

D) mətnin fraqmentidir;

E) elementin start markeridir.

123. . teqləri – nömrələnməmiş siyahıların əvvəlini və sonunu göstərən teqlərdir.

124. Mətn və ya təsvirə malik olan hər bir xana. teqləri ilə əhatə olunmalıdır.

125.Web- texnologiyada ən geniş yayılmış qrafiki format hansıdır?

126. Aşağıdakılardan hansı sistem proqram təminatına aid deyil?

A) əməliyyat sistemləri

B) texniki xidmət proqramları

C) servis proqramları

E) proqramlaşdırma sistemləri

127. Kompyuterin düzgün işləməsinə nəzarət edən “texniki xidmət proqramları”na hansı proqramlar daxildir?

A) Utilitlər və Antivirus proqramları

B) Antivirus proqramları və servis proqramları

C)) Test proqramları və xüsusi nəzarət proqramları

D) Antivirus proqramlar və örtüklər

E) Utilitlər və örtüklər

128.Aşağıdakılardan hansılar servis proqramlarına aiddir?

A)) Utilitlər, Örtüklər, Antivirus proqramları

B) Test proqramları, Utilitlər, Assembler

C) Örtüklər, Xüsusi nəzarət proqramları, Kompilyatorlar

D) Antivirus proqramları, Test proqramlar, Şəbəkə ƏS

E) Əməliyyat sistemləri, Utilitlər, Test sistemləri

129.İşçi proqram nədir?

A)) Maşın dilində olan proqram

B) Hər hansı proqramlaşdırma dilində olan proqram

D) Sınaq yoxlamada keçmiş hazır proqram

E) Hamının istifadə etdiyi proqram

130.İnterpretatorlar, kompilyatorlar və assembler birlikdə necə adlanırlar?

A) Servis proqramları

B) Xidməti proqramlar

C) İdarəedici proqramlar

D)) Translyatorlar (və ya proqramlaşdırma sistemləri)

E) Tətbiqi proqramlar

131. Aşağıdakılardan hansı antivirus proqramlarına aid deyil?

E) Filtr və ya keşikçi

132.Aşağıdakı əməliyyat sistemlərinin hansı birməsələli (bir istifadəçili) hesab olunur?

E) Linux
133.Aşağıdakılardan hansı ümumi təyinatlı tətbiqi proqram paketlərinə aid deyil?

A) Mətn və qrafiki redaktorlar

B) Elektron cədvəllər

C)) Riyazi paketlər

D) İnteqrallaşdırılmış paketlər

E) Verilənlər bazasının idarəetmə sistemləri
134.Hansı tətbiqi proqram paketləri redaktor adlanır?

A) İnformasiya sistemi yaratmağa imkan verən

B) Riyazi məsələlərin həllinə imkan verən

C) Hesablama proseslərinin təşkilini təmin edən

D)) Mətn, sənəd, qrafik verilənlərin və rəsmlərin yaradılmasına və dəyişdirilməsinə imkan verən

E) Qlobal şəbəkədə mətn, qrafik və digər sənədləri axtarıb tapan və yadda saxlamağa imkan verən

135.İnformasiya sisteminin yaradılması və informasiya təminatının maşındaxili təşkili və idarə edilməsi üçün hansı tətbiqi proqram paketindən istifadə olunur?

A)) Verilənlər bazasının idarəetmə sistemlərindən

B) İnteqrallaşdırılmış paketlərdən

C) Nəşriyyat sistemlərindən

D) Riyazi proqramlaşdırma sistemlərindən

E) Problemyönlü paketlərdən

136.Müasir inteqrallaşdırılmış tətbiqi proqram paketlərinə nələr daxil deyil?

A) Mətn redaktorlar

B) Elektron cədvəllər

C) Qrafiki redaktor

D) VBİS və kommnikasiyalı modullar

E)) Qlobal kompyuter şəbəkələri

137.Aşağıdakılardan hansı MS WORD-ün baş menyusuna aid deyil?

A) Fayl (File – Fayl)

B) Redaktor (Edit – Pravka)

C)) Yadda saxlamaq (Save – Soxranit)

D) Format (Format – Format)

E) Cədvəl (Table – Tabliüa)

138.Aşağıdakılardan hansı mətn redaktoru MS WORD-ün funksiyasına aid deyil (cədvəl ilə işləmək üçün)?

A) Cədvəl yaratmaq

B) Cədvələ yeni sətir və ya sütun əlavə etmək

C)) Cədvəli avtomatik doldurmaq

D) Cədvəlin sətir və ya sütununu silmək

E) Cədvəlin şriftini dəyişdirmək

139.Aşağıdakılardan hansı MS WORD-ün hansı redaktəetmə imkanına aid deyil?

A)) Bir neçə faylı birbaşa birləşdirmək

C) Faylın qeyd olunmuş hissəsinin nüsxəsini almaq

D) Bir faylı başqa bir faylın lazım olan yerinə əlavə etmək

E) Fayla şəkilləri, cədvəlləri, qrafikləri və s. əlavə etmək

140.Excel-də işçi vərəq neçə sətir və neçə sütundan ibarətdir?

A) 128 sətir və 32768 sütun

B) 256 sətir və 65536 sütun

C)) 256 sütun və 65536 sətir

D) 128 sütun və 32768 sətir

E) 128 sütun və 65536 sətir

141. Excel sənədi nə adlanır?

A) İşçi vərəq; B) İşçi səhifə; C) İşçi cədvəl; D)) İşçi kitab; E) İşçi sahə

142.Excel-də vərəqin sətirləri və sütunları necə nömrələnir?

A) ixtiyari ardıcıllıqla

B) sətir və sütunlar 1-dən başlayan ardıcıl nömrələrlə

C)) sətirlər ardıcıl olaraq 1-dən 65536-ya qədər, sütunlar isə A-dan İV-yə qədər

D) sətirlər * ardıcıl olaraq 1-dən 65536-ya qədər, sütunlar isə ardıcıl olaraq 1-dən 256-ya qədər

E) sətirlər ardıcıl olaraq 1-dən 256-ya qədər, sqütunlar isə ardıcıl olaraq 1-dən 65536-ya qədər

143.Excel-də xanaların ünvanlarını göstərmək üçün aşağıdakı yazılışların hansı düzgün deyil?

144. A1 xanası ilə D4 xanaları arasındakı qiymətləri cəmləmək üçün SUMM funksiyasının yazılış sintaksisi necədir? (Nəzərə alaq ki, nəticə D5 xanasına yazılacaq)

B) D5=SUMM(A1: A4+B1: B4+C1: C4+D1: D4)

D) =SUMM (A1: A4+B1: B4+C1: C4+D1: D4)

E) D5 = SUMM(A1; A2; A3; A4; B1; B2; B3; B4; C1;C2; C3; C4; D1; D2; D3; D4)

145.Excel cədvəli əsasında qrafik qurarkən cədvəl ilə qrafik arasındakı asılılıq necədir?

A) Qrafiki qurarkən cədvəllərin sətir və sütunlarının sayı məhdud olmalıdır

B)) Cədvəldə dəyişiklik apardıqda avtomatik olaraq qrafik dəyişir

C) Qrafikdə dəyişiklik apardıqda avtomatik olaraq cədvəl dəyişir

D) Qrafikin formasını dəyişdikdə cədvəli təzələmək lazım gəlir

E) Cədvəldə dəyişiklik apardıqda sistem cədvəlin dəyişdirilməsinin təsdiqini tələb edir

146.Excel-də hər hansı bir xanaya daxil edilən verilən və yazılan hesabi ifadə həm də harada əks olunur?

A) vəziyyətlər sətri zolağında

B) həmin sütunun başlığında

C)) düstur sətrində

D) vərəqlər yarığında

147.Aşağıdakılardan hansı alqoritmin xassələrinə aid deyil?

148.Alqoritmin ən əyani təsvir üsulu hansıdır?

B) alqoritmik dill təsvir üsulu

D) psevdokod üsulu

149.Aşağıdakılardan hansılar tipik alqoritmik strukturlara aiddir?

1. qarışıq 2. xətt 3. budaqlanan

4. dövri 5. qapalı 6. halqavari

150.Kompyuterdə istənilən məsələni həll etmək üçün nədən başlamaq lazımdır?

A) Həll alqoritminin yaradılmasından

B) Hər hansı proqramlaşdırma dilində ilkin proqramın tərtibindən

C) İlkin proqramın maşın dilinə çevrilməsindən

D) Kompyuterdə proqramın icrasından

E)) Məsələnin qoyuluşundan

Dostları ilə paylaş:

Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2023
rəhbərliyinə müraciət

Elektron hesablama maşınları

Hesablama texnikasının inkişaf tarixinə uyğun olaraq elektron hesablama maşınlarını (EHM) beş nəslə bölürlər. Bu nəsillər element bazasına, proqram təminatlarına, texniki və istismar göstəricilərinə görə bir-birindən köklü surətdə fərqlənirlər.
Birinci nəsil EHM-lər elektron lampalar üzərində yaradılmışdır və 1945-1950-ci illəri əhatə edirlər. Bu tip maşınlar böyük ölçüyə, kiçik əməli yaddaşa, aşağı hesablama məhsuldarlığına (saniyədə min əməliyyat yerinə yetirirdi) malik olub, etibarlı işləmirdi və tez-tez sıradan çıxırdı. Bu nəsil EHM-lərə misal olaraq: “Ural”, “Strela”, “Minsk -1” maşınlarını göstərə bilərik.
İkinci nəsil EHM-də elektron lampalar yarımkeçirici elementlərlə-tranzistorlarla və diodlarla əvəz olundu. 1948-ci ildə tranzistorun ixtira edilməsi, bir neçə il sonra, təxminən 1955-ci ildə tranzistorlar üzərində qurulmuş ikinci nəsil elektron hesablama maşınlarının yaranmasına gətirib çıxarmışdır.
Bu nəsil EHM-lər daha yüksək hesablama məhsuldarlığına (saniyədə milyon əməliyyat yerinə yetirirdi), əməli yaddaşa malik oldular və onların ölçüləri hiss ediləcək dərəcədə kiçildi. Bu cür EHM-də alqoritmik dillərin tətbiqi geniş vüsət aldı və məsələlərin maşında həlli qaydaları sadələşdi. Bu nəsil EHM-lərə misal olaraq “BESM”, “Minsk -22” və s. misal göstərə bilərik.
Üçüncü nəsil hesablama maşınları 1960-68-ci illəri əhatə edir. 1964-cü ildən başlayaraq inteqral sxemlərin əsasında qurulmuş hesablama maşınlarını üçüncü nəslə aid etmək olar (IBM – 370, ЕS EHМ, SМ EHМ və s.). İnteqral sxemlərin hesablama texnikasında istifadəsi hesablama maşınlarının ölçülərinin kiçilməsinə, etibarlığının artmasına, tələb etdiyi enerjinin azalmasına və s. texniki göstəricilərinin yaxşılaşdırılmasına səbəb oldu. Üçüncü nəsil EHM-in əsasında tele-emal sistemlərinin yaradılmasını həyata keçirdilər. Bu isə uzaqda yerləşən istifadəçilərin terminallar vasitəsi ilə EHM-lərə daxil olub, onlardan lazım olan məlumatların oxunmasına imkan yaratdı.
1971-ci ildə ABŞ-da və digər inkişaf etmiş kapitalist ölkələrində yeni inteqral sxemlərdən istifadə etməklə EHM-lər ixtira olunur. Belə inteqral sxemlərin daxilində onlarla, yüzlərlə, hətta minlərlə tranzistor elementi yerləşdirmək mümkün olur. Onlara texnikada böyük inteqral sxemlər (BİS) deyirlər. BİS-in yaranması yeni nəsil — dördüncü nəsil hesablama maşınlarının, mikroEHM- (mikrokompüterlərin) yaranmasına səbəb oldu.
Keçən əsrin sonuncu onilliyində inkişaf etmiş kapitalist ölkələrində beşinci nəslə aid hesablama maşınları barəsində müxtəlif layihələr irəli sürülmüş və işlənib hazırlanmışdır. Ümumiyyətlə bu nəsil hesablama maşınlarının yaradılması layihəsi 1979-cu ildə Yaponiya mütəxəssisləri tərəfindən irəli sürülmüşdür. Sonrakı illərdə belə layihələr ABŞ və Qərbi Avropa ölkələrində də işlənib hazırlanmışdır. Beşinci nəsil hesablama maşınlarının istifadəçi ilə öz aralarında yeni münasibət yaradacaqları nəzərdə tutulmuşdur.
Bu nəsil elektron hesablama maşınları keçən əsrin 90-cı illərində yaradılmışdır və təkmilləşdirilməkdə davam etdirilir. Beşinci nəsil hesablama maşınlarında biliklərin səmərəli işlənməsi sisteminin yaradılmasına imkan verən onlarla paralel işləyən mikroprosessorlardan, həmçinin eyni zamanda onlarla əmr proqramlarını həyata keçirə bilən paralel (vektor) quruluşlu daha mürəkkəb mikroprosessorlardan geniş istifadə edilmişdir.
Gələcəkdə altıncı nəslə aid hesablama maşınlarının hazırlanması və tətbiqi nəzərdə tutulmuşdur. Belə hesablama maşınlarda müasir, kompüterlərin imkanlarından kənarda olan, həll edilməsi çətinlik törədən bütün məsələlərin həll olunması nəzərdə tutulur.
Altıncı nəsil hesablama maşınları öptık-elektron elementləri bazası üzərində qurulacaq və onların işləmə sürəti çox böyük olacaqdır. Onların işləməsi üçün lazım olan enerjini elektronlardan daha sürətli olan fotonlar həyata keçirəcəkdir.
Altıncı nəsil kompüterlər təbii dili başa düşməlidir. Bunun üçün onların “çox şeyi bilmələri və bacarmaları” lazımdır. Biliklərə malik olaraq onları işləyib təhlil etmək, istifadəçinin istənilən sorğusuna ləngimədən və ətraflı cavab vermək və s. üçün kompüterlərin işləmə sürətlərinin yüksək olması vacibdir. Mütəxəssislər tərəfindən təxmini hesablanmışdır ki, yerinə yetirəcək bütün işləri dəqiq həyata keçirməkdən ötrü onlar bir saniyədə trilyonlarla əməliyyatı (müasir dövrdə istifadə edilən fərdi kompüterlərdən milyonlarla dəfə çox) aparmalıdırlar. İntellektual, yəni şüurlu kompüterlərin yaradılması üçün də ciddi elmi tədqiqatlar aparılır. Kompüterlərin şüurunu insanın şüurundan fərqləndirməkdən ötrü onu süni intellekt adlandırmaq qəbul olunmuşdur. Altıncı nəsil kompüterlərdə informasiyanın işlənməsinin insan beynində olduğu kimi həyata keçirilməsi məsələsi tədqiqatçılar arasında böyük marağa səbəb olmuşdur. Nəticədə çox mikroprosessorun («neyron»un) birgə işləyəcəyi kompüterlərin yaradılması nəzərdə tutulur. Qeyd etmək lazımdır ki, mikroprosessorların informasiyam təhlil etmə sürətləri neyronunkuna nisbətən aşağı olmasına baxmayaraq onların birgə işləməsi nəticəsində hazırlanacaq kompüterlərin məhsuldarlığını xeyli artırmaq mümkün olacaqdır. Bu nəslə aid olan optik elementlər əsasında yaradılan kompüterlərə də böyük ümidlər bəslənilir. Elmi tədqiqatlar əsasında nəzəri hesablamalar göstərir ki, optik kompüterlər bir saniyə ərzində yüzlərlə trilyon əməliyyat yerinə yetirə biləcəklər. Belə kompüterlərdə ən mürəkkəb məsələləri həll etmək mümkün olacaqdır. Bu nəslə aid hazırlanan kompüterlərdə digər istiqamət molekulyar biologiyanın tətbiqi ilə bağlıdır. Belə kompüterlərin tərkibində molekulyar və molekul qruplarından istifadə etmək nəzərdə tutulmuşdur.
Müasir hesablama sistemlərini əsasən üç böyük sinfə bölmək olar:
►Superkompüterlər
►Meynfreymlər
►Mini – EHM-lər
Superkompüterlər – çox prosessorlu elektron-hesablama sistemidir. Ilk superkompüter amerikalı mühəndis-elektronçu Seymur Krey tərəfindən 1975-ci ildə yaradılmışdır. Superkompüterlərdə çoxsaylı mikroprosessorların paralel işlənməsi nəticəsində yüksək məhsuldarlığı əldə etmək olur. Superkompüterlərin qiyməti 100 milyonlarla dollarla ölçülür. Bu kompüterlərdən böyük həcmli problem məsələlərin həllində istifadə edilir. Belə məsələlərə qalaktikanın öyrənilməsi kosmik və nüvə tədqiqatlarını və s. aid etmək olar.
Meynfreymlər – ümumi məqsədli universal elektroh-hesablama maşınıdır. 70-ci illərdə dünya kompüter parkının böyük hissəsini meynfreym kompüterləri təşkil edirdi. Fərdi kompüterin inkişafı ilə əlaqədar olaraq meynfreymlərin tətbiq sahələri azalmağa başladı. Buna baxmayaraq bu kompüterlərdən müdafiə, maliyyə və sənaye sahələrində geniş istifadə olunur. Meynfreym kompüterləri böyük, mürəkkəb hesabkamalar aparmaqla yanaşı özünə çoxlu sayda terminal birləşdirir. Təyyarə və qatarlara sərnişin biletlərinin satışını mərkəzləşdirilmiş qaydada əla həyata keçirən hesablama sistemlərində meynfreymlərdən istifadə olunur.
EHM-larının təsnifatında da qeyd olunduğu kimi hal-hazırda ən geniş istifadə olunan EHM-ları fərdi EHM-lardır. Başqa sözlə kompüterlər müasir həyatın müxtəlif sahələrində geniş tətbiq imkanlarına malikdir.

• Teqlər:
• elektron hesablama maşınları