Kiçik məhkəmə mübahisələrinə baxılması sadələşdirildi

VÖEN haqqında məlumatlar itirildikdə və ya unudulduqda (istifadəçi kodu, parol, şifrə) yenisini almaq üçün “Elektron sənəd mübadiləsi haqqında ərizəni” müvafiq qaydada hazırlayıb poçt vasitəsilə qeydiyyatda olduğunuz vergi orqanına təqdim etməlisiniz.

İddia müddəti

Mülki hüquqda müddətlərin xüsusi qrupunu mülki hüquqların müdafiəsi müddətləri təşkil edir. Mülki hüquqların müdafiəsi müddəti dedikdə elə müddət başa düşülür ki, həmin müddət ərzində hüququ pozulmuş şəxs öz hüquqlarının müdafiəsini və yaxud məcburi qaydada həyata keçirilməsini tələb edə bilər. Pozulmuş mülki hüquqların müdafiəsinin əsas vasitəsini iddialar təşkil etdiyinə görə, göstərilən müddətləri də iddia müddətləri adlandırırlar.
Hüququ pozulmuş şəxsin iddiası üzrə onun hüquqlarını müdafiə etmək üçün müəyyən olunmuş müddətə iddia müddəti deyilir. İddia müddəti qanunla elə hallar üçün müəyyən edilmişdir ki, həmin hallarda konkret şəxsə məxsus olan maddi hüquq pozulur və bu hüququn müdafiəsi üçün hüququ pozmuş şəxsə məcburedici tədbirlərin tətbiq edilməsi lazımdır. Məcburetmə tədbirləri qanunla mülki hüquqların müdafiəsi üçün səlahiyyəti olan orqanlar (məhkəmə və s.) tərəfindən tətbiq edilir. Maraqlı tərəfin tələbi üzrə məcburetmə tədbirlərinin tətbiqinə həmişə deyil, yalnız iddia müddəti hüdudları daxilində yol verilir.
Pozulmuş subyektiv mülki hüquqların məcburi həyata keçirilməsi imkanı maddi mənada iddia hüququ, bu hüquqların müdafiəsi üçün məhkəməyə müraciət etmək hüququ isə prosessual mənada iddia hüququ adlanır. İddia müddətinin ötürülməsi məhkəməyə iddia ilə müraciət etmək hüququnu aradan qaldırmır. Subyektiv mülki hüququn pozulmasından nə qədər vaxt keçərsə keçsin, maraqlı şəxs istənilən vaxt iddia qaldıra bilər. İddia müddətinin keçməsindən asılı olmayaraq, pozulmuş hüququn müdafiə edilməsinə dair tələb baxılmaq üçün məhkəmə tərəfindən qəbul edilir. Beləliklə, hətta maddi mənada iddia hüququ aradan qalxsa belə, prosessual mənada iddia hüququ saxlanılır.

Mülki Məcəllənin 373-cü maddəsinə əsasən, ümumi iddia müddəti on il təşkil edir. Müqavilə tələbləri üzrə iddia müddəti üç il, daşınmaz əşyalarla bağlı müqavilə tələbləri üzrə iddia müddəti isə altı ildir. Vaxtaşırı icra edilməli öhdəliklərdən irəli gələn tələblər üzrə iddia müddəti üç ildir.
Tələblərin ayrı-ayrı növləri üçün ümumi müddətə nisbətən qısaldılmış və ya uzadılmış xüsusi iddia müddətləri təyin edilə bilər.
İddia müddətinin axımı iddia hüququ əmələ gələn gündən başlanır. İddia hüququ isə şəxsin öz hüququnun pozulmasını bildiyi və bilməli olduğu gündən əmələ gəlir. Bəzən elə hallar olur ki, iddiaçı özündən asılı olmayaraq qanunla müəyyən edilmiş müddətdə iddia verə bilmir. Belə hallarda iddia müddətinin dayandırılması müəyyən edilmişdir.
İddia müddətinin dayandırılmasının mahiyyəti ondan ibarətdir ki, şəxs qanunda göstərilən səbəblərə görə iddia qaldıra bilmək və ya öz hüquqlarını müdafiə etmək imkanından məhrum olduğuna görə iddia qaldıra bilmədiyi vaxt kəsiyi iddia müddətinə daxil edilmir. İddia müddətinin dayandırılması üçün əsas olan halların mövcud olduğu vaxt kəsiyi iddia müddətinə hesablanmır. Göstərilən hallar aradan çıxdıqdan sonra iddia müddəti öz axımını davam etdirir.

Mülki Məcəllənin 379.1-ci maddəsinə əsasən, iddia müddətinin axımı aşağıdakı hallarda dayandırılır:
1) iddianın irəli sürülməsinə fövqəladə və həmin şəraitdə qarşısı alına bilməyən hal (qarşısıalınmaz qüvvə) mane olduqda;
2) iddiaçı və ya cavabdeh hərbi vəziyyətə keçirilmiş silahlı qüvvələrin tərkibində olduqda;
3) müvafiq icra hakimiyyəti orqanı öhdəliklərin icrası üçün möhlət (moratorium) müəyyənləşdirdikdə;
4) fəaliyyət qabiliyyəti olmayan şəxsin qanuni təmsilçisi olmadıqda;
5) müvafiq münasibəti tənzimləyən qanunun və ya digər normativ-hüquqi aktın qüvvəsi dayandırıldıqda.

İddia müddətinin axımı bir şərtlə dayandırılır ki, bu maddədə göstərilmiş hallar iddia müddətinin son altı ayında, həmin müddət altı aya bərabər və ya altı aydan az olduqda isə iddia müddəti ərzində əmələ gəlsin və ya mövcud olmaqda davam etsin. Müddətin dayandırılması üçün əsas olan maneələr aradan götürüldüyü gündən müddətin axımı davam edir və müddətin qalan hissəsi altı aya qədər uzadılır. Iddia müddəti altı aydan az olduqda isə iddia müddəti həmin müddətə çatdırılır.
Müəyyənləşdirilmiş qaydada iddia irəli sürüldükdə, habelə borclu şəxs borcu etiraf etməsini göstərən hərəkətlər etdikdə iddia müddətinin axımı kəsilir. Fasilədən sonra iddia müddəti yenidən başlanır. Fasiləyə qədər keçmiş vaxt yeni müddətə daxil edilmir.
Borclu öz öhdəliyini iddia müddəti keçdikdən sonra icra edibsə, icraedici etdiyi zaman iddia müddətinin keçməsini bilməmiş olsa da icra etdiyini geri tələb etməyə haqlı deyildir.

İddia qaldırılana qədər iddia müddətinin keçməsi iddianı rədd etmək üçün əsasdır. Məhkəmə iddia müddətinin keçməsi səbəbini üzrlü hesab etdikdə pozulmuş hüquq müdafiə edilməlidir. Üzrlü səbəblərə ağır xəstəlik, köməksiz vəziyyət, savadsızlıq və i.a. aiddir. Əgər vəziyyət obyektiv xarakter daşıyırsa və o, iddianın vaxtında qaldırılmasına mane olmuşsa, onda onlar üzrlü səbəb hesab edilə bilər. Əgər iddia müddətinin buraxılmasında öz təsərrüfatsızlığına, səhlənkarlığına, diqqətsizliyinə görə vaxtında iddia qaldırmayan maraqlı şəxs özü təqsirkardırsa, onda iddia müddəti bərpa edilmir və iddia rədd edilməlidir.
Şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının və digər qeyri-maddi nemətlərin müdafiəsi, əmanətçilərin banka qoyulmuş əmanətlərinin verilməsi, fiziki şəxsin həyat və sağlamlığına vurulmuş zərərin əvəzinin ödənilməsi, mülkiyyətçinin və ya digər sahibin onun hüququnun hər cür pozuntularının aradan qaldırılması və s. bu kimi tələblər istisna olmaqla iddia müddəti bütün əmlak tələblərinə aid edilir.

Kiçik məhkəmə mübahisələrinə baxılması sadələşdirildi

28 dekabr 2018-ci il tarixində Azərbaycan Respublikasının Mülki Prosessual Məcəlləsində dəyişiklik edilmişdir. Dəyişikliklərə əsasən Məcəlləyə kiçik iddialara dair işlər üzrə sadələşdirilmiş icraat adlı yeni bir fəsil əlavə olunmuşdur. Bundan sonra mülki işlər üzrə iddianın qiyməti 2000 (iki min) manatdan, iqtisadi mübahisələrə dair işlər üzrə iddianın qiyməti 10000 (on min) manatdan az olan iddialar kiçik iddialar sayılacaqdır və bu iddialara sadələşdirilmiş icraat qaydasında baxılmasına yol veriləcəkdir.

Kiçik iddialara dair işlər üzrə sadələşdirilmiş icraatın iddia icraatından daha səmərəliliyi məhkəmə baxışı keçirilməsinin və tərəflərin izahatlarının dinlənilməsinin tələb olunmamasındadır. Belə ki, kiçik iddialara dair işlər üzrə sadələşdirilmiş icraatda ərizə məhkəməyə daxil olduğu gündən 30 (otuz) iş günü ərzində işə tərəflərin təqdim etdiyi sənədlər əsasında, məhkəmə baxışı keçirilmədən və tərəflər izahatları dinlənilmək üçün çağırılmadan baxılmalı və həmin işin həllinə dair qətnamə çıxarılmalıdır.

Əgər tərəflərin təqdim etdiyi sənədlər iş üzrə yekun qərarın çıxarılması üçün kifayət etmirsə, habelə iş üzrə əlavə araşdırmanın, o cümlədən tərəfləri çağıraraq izahatların alınması, yaxud şahidlərdən ifadələrin və ya ekspertlərdən rəyin alınması zərurəti yaranırsa məhkəmə işə iddia icraatı qaydasında baxılması haqqında əsaslandırılmış qərardad çıxarır. Bu qərardaddan şikayət verilə bilməz.

Kiçik iddialara dair işlər üzrə sadələşdirilmiş icraat qaydasında baxılmış işlər üzrə çıxarılmış məhkəmə qətnaməsindən apellyasiya şikayəti verilə bilər. Əgər, qətnamədən şikayət verilməmişdirsə, qətnamə qəbul edildiyi gündən 1 (bir) ay keçdikdən sonra qanuni qüvvəyə minir.

Əlavə məlumat və suallar üçün bizimlə əlaqə saxlaya bilərsiniz.
Əlaqə nömrəsi: +994 12 480 14 86
Elektron poçt ünvanı: [email protected]

VÖEN nədir? VÖEN açmaq, yoxlamaq, bağlamaq haqqında ✅

Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 2000 ci il 21 dekabr tarixli 222 nömrəli qərarına əsasən mülkiyyət formasından asılı olmayaraq bütün hüquqi şəxslərin, onların filiallarının, nümayəndəliklərinin, həmçinin vergi ödəyicisi olan fiziki şəxslərin-fərdi sahibkarların uçotu onlara Azərbaycan Respublikasının dövlət vergi orqanları tərəfindən VÖEN verilməklə aparılır.

2001 ci il 1 Yanvar tarixindən uçota alınmış vergi ödəyicilərinin eyniləşdirmə nömrələrini onlara əvvəllər verilmiş identifkasiya nömrələri (VÖEN) təşkil edir və təqdim olunan bildirişlər vergi uçotuna alınmasını təsdiq edən şəhadətnamələrə bərabər tutulur. Vətəndaşın VÖEN alması onun sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olması deməkdir. O, bununla gəlir əldə etməklə tutulan müəyyən əməliyyatı yerinə yetirir. Bir sözlə VÖEN vətəndaşın vergi uçotuna alındığını göstərən bir sənəddir.

VÖEN açmaq necə olur?

VÖEN açmaq – Sahibkarlıq fəaliyyətini hüquqi şəxs yaratmadan həyata keçirən fiziki şəxs-fərdi sahibkar sahibkarlıq fəaliyyətinə başlayan günədək yaşayış yeri üzrə vergi orqanına müraciət edərək vergi uçotuna alınmalıdır. Fiziki şəxslərin vergi orqanları tərəfindən uçota alınması elektron və ya kağız formatda aparılır.

Vergi ödəyicisi vergi orqanlarında uçota alınmaq üçün fiziki şəxs özü və ya səlahiyyətli nümayəndəsi vasitəsilə ilə (notariat qaydada təsdiq olunmuş etibarnamə ilə) fiziki şəxsin vergi uçotu haqqında ərizə və fiziki şəxsin şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti ilə yaşadığı yer üzrə (şəxsiyyət vəsiqəsində qeyd olunan) vergi orqanına və ya onun əhatə dairəsinə aid olan vergi ödəyicilərinə xidmət mərkəzlərinə müraciət etməlidir. Vergi ödəyiciləri olan fiziki şəxslər uçota alındıqda, onların şəxsi məlumatlarına o cümlədən onların adı, doğulduğu tarix və yer, cinsi yaşadığı ünvan, şəxsiyyətini təsdiq edən sənədin məlumatları, vətəndaşlığı haqqında məlumat daxil edilir.
Müvafiq sənədlər vergi orqanında daxil olduğu gündən sonrakı bir gün ərzində fiziki şəxs ödənişsiz olaraq vergi uçotuna alınır. Fiziki şəxsin uçot məlumatları vergi ödəyicilərinin reystrinə daxil edilir, ona 10 rəqəmli VÖEN və Nəzarət kitabçası verilir. Fiziki şəxs vergi uçotuna alındıqdan sonra ona şəhadətnamə verilir.

Hər bir adam təkcə şəxsiyyət vəsiqəsi ilə yaşadığı ərazinin Vergi idarəsinə və ya Asan Xidmət mərkəzinə müraciət edərək VÖEN açdıra bilər.

Vergi məcəlləsinə görə fəaliyyət göstərən bütün hüquqi və fiziki şəxslər yalnız VÖEN aldıqdan sonra fəaliyyət göstərə bilərlər.
VÖEN hesabı yaradan bütün fiziki şəxsləri bir sual maraqlandırır. VÖEN hesabına görə hər ay ödəniş olunmalıdırmı?
Sadəkəşdirilmiş vergi ödəyiciləri il ərzində hər rübdən bir – rübdən sonrakı ayın 20-dən gec olmayaraq vergi orqanına bəyannamə təqdim etməklə həmin müddətdə hesablanmış vergini dövlət büdcəsinə ödəməlidir.

Əgər siz gəlir vergisi ödəyicisinizsə rüb qurtardıqdan sonra 15 gündən gec olmayaraq cari ödəmələri dövlət hesabına ödəməlisiniz. Hesabat ilindən sonrakı ilin mart ayının 31-dən gec olmayaraq vergi orqanına müvafiq bəyannamə təqdim edilməlidir.

VÖEN bağlamaq haqqında

VÖEN bağlamaq – Fəaliyyətini müvəqqəti dayandırmaq istəyən vergi ödəyicisi “vergi ödəyicisinin, onun filialının, nümayəndəliyinin və digər təsərrüfat subyektlərinin – obyektinin fəaliyyətinin və digər vergi tutulan əməliyyatlarının dayandırılması haqqında” arayış”ı təqdim etməlidir. Sahibkarlıq fəaliyyətinin və digər vergi tutulan əməliyyatların dayandırılmasının müddəti arayışda göstərilməli, qeyd olunan müddət bitdikdə fəaliyyətin dayandırılması barədə yenidən müraciət edilmədikdə isə fəaliyyətinin dayandırılması haqqında müraciətdə göstərilən son tarixdən sonrakı gündən etibarən vergi ödəyicisinin fəaliyyəti aktivləşir və müvafiq bəyannamələrin vergi orqanına təqdim olunması üzrə öhdəlik yaranır.

Gücləndirilmiş elektron imza (və yaxud Asan İmza) və istifadəçi kodu, parol və şifrə olduqda Vergilər Nazirliyinin İnternet Vergi İdarəsi portalı üzərindən fiziki şəxsin fəaliyyətini onlayn rejimdə dayandırılması mümkündür.

Əgər fəaliyyətinizin aktiv və ya passiv olması haqqında məlumat almaq istəyirsinizsə bu barədə kağız daşıyıcı da və ya elektron formada müraciət göndərə və ya vergi ödəyicilərinə xidmət mərkəzlərinə müraciət edə bilərsiniz.

Fəaliyyətə xitam vermək və vergi uçotundan çıxmaq üçün isə vergi ödəyicisi uçotda olduğu vergi orqanına ” Fiziki şəxsin vergi uçotundan çıxarılması haqqında ərizə” və vergi şəhadətnaməsi vergi orqanından təhvil götürüldüyü halda onun əsli təqdim edilməlidir. Əgər vergi şəhadətnaməsi itirilsə vergi ödəyicisi tərəfindən yazılı məlumat əlavə olaraq təqdim edilməlidir. Fiziki şəxs vergi orqanından çıxarıldıqda ona verilmiş VÖEN vergi ödəyicilərinin uçot məlumat bazasında ləğv edilmiş kimi arxivləşdirilir və ona “vergi ödəyicisinin uçotdan çıxarılması haqqında” bildiriş göndərilir.

VÖEN Yoxlamaq

VÖEN yoxlamaq üçün sizə qeyd etdiyimiz aşağıdakı linkdən daxil olaraq VÖEN-nin mövcud olub olmamasını, Aktiv olub, olmamasını yoxlaya bilərsiniz. Bu isə Vergilər Nazirliyinin öz rəsmi saytı və dəqiq məlumatlarıdır. Buradan baxın

VÖEN haqqında məlumatlar itirildikdə və ya unudulduqda (istifadəçi kodu, parol, şifrə) yenisini almaq üçün “Elektron sənəd mübadiləsi haqqında ərizəni” müvafiq qaydada hazırlayıb poçt vasitəsilə qeydiyyatda olduğunuz vergi orqanına təqdim etməlisiniz.

Vergi uçotuna alınma, yenidən uçota alınma,uçotdan çıxarılma ödənişsiz həyata keçirilir