Press "Enter" to skip to content

Fatali Khan Hoyski – Fatali Khan Khoyski

В настоящее время его родственники проживают в Гяндже, Стамбуле, США, Украине.

Feteli han hoyski hayat ve faaliyyeti

Fətəli Xan Xoyski. İlk dəfə olaraq o, Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin hökumətini formalaşdırıb. Ilk dəfə olaraq o, Azərbaycanda ali təhsil ocağının yaranmasının vacibliyini qeyd edib. Və Azərbaycan təhsilinin flaqmanı olan Bakı Dövlət Universitetinin təşəbbüskarıdır. Ən nəhayət, məhz o, Azərbaycanda baş nazir idarə formasının əsasını qoyub və Azərbaycanın ilk baş naziri kimi tarixə düşüb.

1875-ci il dekabrın 7-də Şəki şəhərində anadan olan Fətəlinin atası rus ordusunun general-leytenantı idi. Onların əsli Cənubi Azərbaycanın Xoy şəhərindəndir. Xoy xanı olan ulu babası Cəfərqulu İran şahı Fətəli ilə müharibədə məğlub olduğundan 20000 nəfərlik qoşunu ilə Üç kilsəyə – Eçmiədzinə sığınmışdı. 1803-1806-cı illər Rus-İran müharibələri dövründə rus qoşunlarına qoşulan Cəfərqulu Xan İmperator I Aleksandr tərəfindən təltif edilmişdi. O, 22 dekabr 1806-cı il tarixdə Şəki xanı təyin olunmuş və general-leytenant rütbəsinə layiq görülmüşdür. Cəfərqulu xan 3 sentyabr 1814-cü il tarixdə vəfat etdikdən sonra Şəki Xanlığını onun oğlu İsmayıl idarə edir. 1819-cu ildə İsmayılın vəfatından sonra Şəki Xanlığı ləğv edilir və Rusiyanın tərkibinə qatılır.

Bu nəsildən görkəmli sərkərdələr, dövlət xadimləri və ziyalılar çıxmışdır. Bunlardan biri də Fətəli Xan Xoyskidir. O, Gəncə Klassik Gimnaziyasını, 1901-ci ildə isə Moskva Universitetinin hüquq fakültəsini bitirmişdir. Fətəli Xan əvvəlcə Gəncədə, sonra Suxumi, Batumi və Kutaisi dairə məhkəmələrində müxtəlif vəzifələrdə işləmişdir. Yekaterinador dairə məhkəməsində prokuror müavini təyin edilməsi Xoyskinin ictimai-siyasi fəaliyyətində yeni mərhələ olmuşdur. O, Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasından II Dövlət dumasına deputat seçilmişdir. Fevralın 2-də Peterburqun məşhur Tavriya sarayında toplanan Rusiya parlamentinin iclaslarında çıxış edən Fətəli Xan çar hökumətinin Zaqafqaziyada və Azərbaycanda yeritdiyi müstəmləkəçilik siyasətini tənqid atəşinə tuturdu. O, kadet partiyasına üzv olmasına baxmayaraq, dumanın müsəlman deputat fraksiyasına daxil idi. F. Xoyski Rusiyanın müstəmləkəsindəki xalqlara məhəlli muxtariyyət verilməsini hökumətdən tələb edirdi. O, sonralar müxtəlif illərdə Bakı və Gəncə dairə məhkəmələrində iş kəsmək üzrə andçı – müvəkkil vəzifəsini icra etmişdir.

1917-ci ildə Rusiyada Fevral burjua inqilabı baş verdi. Fətəli Xan Xoyski martın 27-də Bakıda yaranmış Milli Müsəlman Şurasının Müvəqqəti İcraiyyə Komitəsinin üzvü seçilmişdir. O, həmin ilin aprelində Bakıda çağırılan Qafqaz müsəlmanlarının qurultayında iştirak etmişdir.

F. Xoyski burjua inqilabından sonra heç bir partiyaya mənsub olmasa da, 1917-ci il oktyabrın 26-dan 31-dək Bakıda keçirilən Türk Ədəmi – mərkəziyyət partiyası Müsavatın birinci qurultayında çıxış və iştirak edərək həmin qurultayda irəli sürülən “Azərbaycana muxtariyyət” şüarını müdafiə etmişdir. O, 1917-ci ilin dekabrında yaranan Zaqafqaziya seyminin üzvü və müstəqil Zaqafqaziya Federativ Respublikası hökumətinin ədliyyə naziri olmuşdur.
1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Demokratik Respublikası elan olundu. Təkcə türkdilli xalqlar arasında deyil, bütün islam aləmində ilk dəfə olaraq respublika üsul-idarəsinə qədəm qoyan Azərbaycan xalqının ilk müstəqil hökumətini təşkil etmək- bitərəf Fətəli Xan Xoyskiyə tapşırıldı. O, hökumətdə həm nazirlər şurasının sədri, həm də daxili işlər naziri vəzifəsini tuturdu. 1918-ci il iyunun 17-də Azərbaycan Milli Şurasının göstərişinə əsasən Fətəli xan Xoyskinin başçılığı ilə ikinci hökumət kabinəsi təşkil olundu.

1918-ci il sentyabrın 15-də Bakının oyuncaq Sentrokaspi qüvvələrindən təmizlənməsi münasibətilə Fətəli xan Xoyski çıxış edərək demişdir: “Bizim də azad yaşamağa hüququmuz var. Heç bir zirehli maşın, hidroplan, aeroplan, kanonerka, məftilli çəpər, mina və sairə texniki qurğu, heç bir qüvvə və onların havadarları tarixin təbii axarına mane ola bilmədilər. Bakının 50 minlik qoşun və texnika ilə birlikdə kiçik bir qüvvənin həmləsi qarşısında süqutu başqasının fəlakəti üzərində öz xoşbəxtliyini qurmaq istəyənlərə ibrət dərsi olmalıdır.” (Azərbaycan qəzeti, 19. IX. 1918. № 2)
Professor V. İ. Razumoskinin 1922-ci ildə çap etdirdiyi “Bakı şəhərində universitetin əsasının qoyulması” adlı məqaləsində məlum olur ki, Azərbaycan Dövlət Universitetinin yaranması təşəbbüsü Fətəli Xan Xoyskiyə məxsusdur.

F. Xoyski 1918-ci il dekabrın 26-da təşkil etdiyi III hökumət kabinəsində də Nazirlər Şurasının sədri və Xarici İşlər naziri vəzifəsini tuturdu. Məhz onun dövründə Azərbaycan dövlət orqanlarının özülü qoyulmuşdu. Müstəmləkə siyasətinin rəmzi olan Yelizavetpol şəhəri və quberniyasının yenidən Gəncə və Gəncə quberniyası adlandırılması, Qaryagin qəzasının Cəbrail qəzası adı ilə əvəz edilməsi, çoxpartiyalı parlament sisteminin yaradılması, Azərbaycan Respublikasının pul və poçt markalarının buraxılması, ana dilində məktəb və seminariyaların açılması və digər mütərəqqi tədbirlər Xoyskinin rəhbərlik etdiyi hökumət kabinələri dövründə həyata keçirilməyə başlanmışdı.

1919-cu ilin mart ayında Fətəli Xan Xoyskinin başçılıq etdiyi hökumət istefaya çıxdı. Fətəli Xan Xoyski Nazirlər Şurasının sədri Nəsib bəy Yusifbəylinin təşkil etdiyi ikinci hökumət kabinəsində Xarici İşlər naziri vəzifəsini icra etmişdir. Azərbaycan Demokratik Respublikasının beynəlxalq aləmdə və xarici dövlətlər tərəfindən tanınmasında onun müəyyən xidmətləri olmuşdur.

1920-ci il yanvarın 2-də RSFSR-in Xarici İşlər üzrə Xalq Komissarı G. V. Çiçerin ağqvardiyaçı general Denikinə qarşı vahid cəbhə yaratmaq üçün Xoyskiyə nota ilə müraciət etdi. Ayın 19-da Xoyskinin verdiyi cavabda göstərilirdi ki, Azərbaycan Respublikası Sovet Rusiyasının daxili işlərinə qarışmır və bu məsələdə bitərəfdir. G.V. Çiçerin 23 yanvar tarixli ikinci notasında yenə həmin məsələyə qayıdaraq, Azərbaycanı RSFSR ilə əməkdaşlığa dəvət edir və yazırdı ki, biz həmişə bir səma altında, bir yerdə yaşamışıq və yenə də bir yerdə yaşamalıyıq. Xoyski fevralın 1-də Çiçerinə öz hökumətinin rəsmi fikrini bildirmiş və onun təklifini rədd etmişdir.

1920-ci il fevralın 20-də Çiçerinin üçüncü notası və martın 7-də Xoyskinin cavabı eyni məsələyə həsr olunmuşdur. Martın axırında Çiçerin sonuncu notasını göndərmiş, aprelin 27-də Xoyski Azərbaycan parlamentində cavab notasını oxuyarkən XI Qızıl Ordunun Bakıya yaxınlaşdığı xəbəri alınmışdır. Bu hadisələrdən sonra Fətəli Xan öz ailəsi ilə birlikdə Tiflisə getmişdir. 1920-ci ilin iyunun 19-da erməni milliyətçisi, qatil Aram Yerganian (Ermənistan Milli Qəhrəmanı) tərəfindən arxadan güllə ilə vurulmuş və M. F. Axundovun yanında dəfn edilmişdir.

Fatali Khan Hoyski – Fatali Khan Khoyski

Feteli Han Isgender oglu Khoyski ( Azerice : Fətəli xan İsgəndər oğlu Xoyski ; 7 Aralık [ OS 25 Kasım] 1875-1819 1920 Haziran) bir Azerbaycanlı avukat, İkinci üyesi olduğu Rus İmparatorluğu’nun Devlet Duması , İçişleri Bakanı , Bakan Savunma Bakanı ve daha sonra bağımsız Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin ilk Başbakanı .

İçindekiler

  • 1 Erken yaşam
  • 2 Siyasi kariyeri
    • 2.1 Rus İmparatorluğu
    • 2.2 Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti

    Erken dönem

    Khoyski 7 Aralık [doğdu OS içinde 25 Kasım] 1875 Şeki Isgender Khoyski, bir asil aileye albay Rus Ordusunda. Büyük dedesi Hoy Hanı Cafer Kuli, İranlı Feth-Ali Şah’a yenildi ve 20.000 ordusuyla Eçmiadzin’e çekildi . In 1804-1813 Rus-İran savaşı , Jafar Qoli Karaca yanında yer Rus İmparatorluğu ve dolayısıyla çar tarafından ödüllendirildi Alexander I Khan atanmadan tarafından Şeki Hanlığı ve onun rütbe yükseltildi yarbay .

    Fatali Han, okul eğitimini Gence spor salonunda aldıktan sonra, 1901 yılında mezun olduğu Moskova Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde okudu . Mezun olduktan sonra Hoyski, Gence, Sohum , Batum , Kutaisi’de mahkeme avukatı olarak çalıştı . Yekaterinodar ilçe mahkemesine Savcı Yardımcısı olarak atandıktan sonra sosyo-politik faaliyetlerde bulunmaya başladı.

    siyasi kariyer

    Rus imparatorluğu

    Fatali Khan Hoyski (solda oturan) ile II. Devlet Duması Müslümanlarının bir grup milletvekili. 1907

    Khoyski için bir vekil seçildi Rus İmparatorluğu’nun İkinci Duma’ya gelen Elizavetpol Guberniyası . 2 Şubat 1907’de Duma önünde bir konuşma yaparken, Rusya’nın Azerbaycan ve Kafkasya’daki kolonizasyon politikalarını eleştirdi . Resmi olarak Anayasal Demokrat Parti’ye ( Kadetler olarak bilinir ) kayıtlı olmasına rağmen , Duma’daki Müslüman fraksiyona da katıldı. 27 Mart’ta, Rusya’daki 1917 Şubat devriminden kısa bir süre sonra , Khoyski Müslüman Ulusal Konseylerin (ÇUŞ’ler) Geçici Yürütme Komitesi’nin bir üyesi oldu. 26-31 Ekim 1917’deki ilk Müsavat zirvesi sırasında , Hoyski Azerbaycan için özerklik lehinde konuştu. Aralık 1917’de, yeni oluşturulan Transkafkasya Sejm’inin bir üyesi seçildi ve ardından bağımsız bir Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti Adalet Bakanı olarak atandı .

    Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti

    28 Mayıs 1918’de cumhuriyet feshedildi ve bağımsız bir Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti ilan edildi. İslam dünyasında işleyen ve cumhuriyet yönetimi ilkelerine dayanan ilk devletti . Fatali Han, cumhuriyetin ilk kabinesini kurmakla görevlendirildi .

    Khoyski’nin girişimiyle yayınlanan ADR pullarından biri

    Başbakan Hoyski, 30 Mayıs 1918’de bağımsız bir Azerbaycan cumhuriyetinin ilanıyla ilgili olarak dünyanın belli başlı siyasi merkezlerine radyogram göndermekten ayrı bir onur duymuştur. Hükümet, Gence kentindeki geçici ikametgahına taşındığında, hükümet ciddi zorluklarla karşılaştı. Azerbaycan devleti ateş altına alındı. 17 Haziran’da Fatali Han, Ulusal Konsey’in kapalı oturumunda hükümetin istifasını açıkladı ancak hükümeti yeniden kurmakla görevlendirildi. Başbakanlık görevine ek olarak, ikinci hükümette adalet bakanlığı görevinde bulundu.

    Hoyski , Bakanlar Kurulu Başkanı ve İçişleri Bakanı olarak görev yaptı . 17 Haziran 1918’de Nasib Yusifbeyli liderliğindeki Hoyski tarafından ikinci hükümet kuruldu . Türk hükümetiyle ittifak yapılmasında, Orta- Hazar Diktatörlüğü’nün Bakü’de yenilip iktidardan indirilmesinde ve diğer ülkelerle diplomatik ilişkiler kurulmasında önemli rol oynadı . 22 Aralık’ta yeni kurulan hükümetin dışişleri bakanı olarak seçildi. Hoyski bu yazıda Azerbaycan’ın devletliğini korumuştur. Ayrıca Paris Barış Konferansı’nda Azerbaycan’ın bağımsızlığının tanınmasını sağlayarak Azerbaycan’ın bağımsızlığını savundu . Aynı zamanda Azerbaycan Devlet Üniversitesi’ni kurmakla da tanınır . Hoyski’nin kurduğu üçüncü hükümet döneminde Azerbaycan Milli Konseyi Başkanı ve Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı . Görev süresi boyunca, Elisabethpol şehir adları kaldırılması ve tarihi adı geri yükleme başarılı Gence ve Karyagino ilçe yeniden adlandırma Cebrayıl ili, bir kuran çok partili sistemi , baskı Azerbaycanlı posta pulları ve Azeri para birimi Manat , kurucu okulları ve Azerice eğitim veren kolejler . Mart 1919’da üçüncü hükümet feshedildi.

    Müttefik Kuvvetler Ocak 1920 yılında fiilen Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’ni tanıdı, Allied Powers, Konseyi Georgy Çiçerin , Sovyet Dışişleri Komiseri defalarca yüzleşmek için yeni bir cephe açmak için onu soran Khoyski gönderilecek Anton Denikin ve onun Beyaz hareketi için Feteli Khan, ADR’nin Rusya’nın iç işlerine karışmayacağını söyleyerek olumsuz yanıtlar verdi. Dördüncü son yazışmasında Chicherin, Khoyski’ye yaklaşmakta olan 11. Kızıl Ordu Azerbaycan işgali hakkında bilgi verdi . Khoyski , Bolşevik Kızıl Ordu 28 Nisan 1920’de Bakü’yü işgal etmeden önce ailesini Tiflis’e taşıdı .

    suikast

    Fatali Khan Hoyski, Ermeni Devrimci Federasyonu (ARF) tarafından düzenlenen Nemesis Operasyonu kapsamında 19 Haziran 1920’de Tiflis’te merkezi Erivansky Meydanı yakınında Aram Yerganyan tarafından öldürüldü . ARF, Hoyski’yi Eylül 1918’de Bakü’deki Ermeni katliamında önemli bir rol oynamakla suçladı . Cenaze töreni Tiflis’teki Pers konsolosluğu tarafından düzenlendi.

    Aile

    Müslüman olduktan sonra Ceyran Hanım adını alan etnik bir Rus kadın olan Eugenia Vasilevna ile evliydi . Birlikte üç sorunları vardı:

    1. Tamara Khoyskaya (1902-1990) — Mirza Davud Hüseynov ile evli
    2. Murad Hoyski (1910-1973)
    3. Anvar Hoyski (1914-1935)

    Ağabeyi Hüseyngulu Han, 1918-1920 yılları arasında Gence Valiliği vali yardımcılığı yaptı . Küçük kardeşi Rüstem Han Hoyski , Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Sosyal Güvenlik Bakanı olarak görev yaptı .

    Ayrıca bakınız

    • Azerbaycan Ulusal Konseyi
    • Azerbaycan İçişleri Bakanları Listesi

    Referanslar

    Dış bağlantılar

    Хойский, Фатали Хан Искендер оглы

    Хойский, Фатали Хан Искендер оглы (в некоторых источниках Хан-Хойский; 1875—1920, азерб. Xoyski Fətəlixan İsgəndər oğlu ) — юрист, депутат Государственной думы Российской империи II созыва, позже азербайджанский политический деятель и первый премьер-министр Азербайджанской Демократической Республики. [1] [2]

    Биография

    Фатали-хан родился 7 декабря 1875 года в городе Шеки в семье Искендер Хана Хойского, полковника Лейб-гвардии Казачьего полка. [3] «Потомок Хойских и Шекинских владетельных ханов». [4] По окончании Елизаветпольской (Гянджинской) гимназии, Фатали-хан поступил на Юридический факультет МГУ, который окончил с «дипломом 1-й степени в 1897 г.» После нескольких лет юридической практики в Сухуми, Кутаиси, Зугдиди, Фатали-хан был избран независимым депутатом от Елизаветпольской губернии Государственной думы Российской империи II созыва. [5] Был избран в ряд комиссий: финансовую, о неприкосновенности личности, для рассмотрения представления министерства юстиции о привлечении 55 членов Государственной думы к уголовной ответственности (секретарь) и для рассмотрения вопроса о приемлемости к обсуждению Государственной думой законопроекта об амнистии [6] .

    Почтовая марка Азербайджана, 1997 год

    Фатали-хан был убит армянскими террористами, членами партии «Дашнакцутюн» [7] Арамом Ерканяном и Мисаком Григоряном на Эриванской площади в Тифлисе 19 июня 1920 года.

    Убийство было осуществлено в рамках террористической акции «Немезис» партией «Дашнакцутюн», по утверждению убийц, в качестве мести за резню армян в Баку в сентябре 1918 года [8] [9] [10] .

    Похоронен на мусульманском кладбище в Тифлисе рядом с могилой азербайджанского драматурга М. Ф. Ахундова [11] . Его похороны были осуществлены консульством Ирана в Тифлисе.

    В настоящее время его родственники проживают в Гяндже, Стамбуле, США, Украине.

    Память

    • В 1997 году была выпущена почтовая марка Азербайджана, посвященная Хойскому.

    Примечания

    1. Fuad Akhundov Fatali Khoyski — Prime Minister (1875—1920)Azerbaijan International, vol. 6.1, Spring 1998 (англ.)
    2. Азербайджанская Народная Республика (Азербайджан Халг Джумхуриййети) — первая парламентская республика на Востоке (май 1918 г. — апрель 1920 г.)
    3. Информация на сайте «Хронос»
    4. Фатали Хан Хойский. Жизнь и деятельность. (Документы и материалы). — Баку, 1998, с.21
    5. Д. Б. Сеидзаде. Азербайджанские депутаты в Государственной Думе России. — Баку, 1991, с.53
    6. Фатали Хан Хойский. Жизнь и деятельность. (Документы и материалы). — Баку, 1998, с.145
    7. Терроризм / Организации / Террористические /
    8. Институт религии и политики. Истоки терроризма в регионе и факторы, определяющие его активизацию
    9. Операция Немезис
    10. Убийство в Стамбуле
    11. Ercan Karakaş. Geçmişten günümüze Ermeni komiteleri ve terörü. — IQ Kültür Sanat Yayayıncılık, 2009. — С. 130. — ISBN 9789752552449

    Оригинальный текст (тур.)

    19 Haziran 1920 tarihinde öldürülen Hoyski’nin hemen akabinde bir ay sonra Parlamento Başkanı Hasan Bey Ağayev de Ermeniler tarafından Tiflis’te katledilmiştir. Her ikisi de buradaki Müslüman Mezarlığı’nda Azerbaycan Türklerinin ilk ve ünlü dramaturgu Mirza Fetih Ali Ahundov”un mezarının yanına defnedildiler (Musa Qasımlı, Azerbaycan Türklerinin Milli Mücadele Tarihi 1920-1945, Türkçesi Ekber N. Necef, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2006, s. 181).

    Ссылки

    Предшественник:
    Должность учреждена
    Министр юстиции Закавказской Федеративной Демократической Республики

    22 апреля 1918 — 26 мая 1918
    Преемник:
    Должность упразднена
    Предшественник:
    Должность учреждена
    Министр внутренних дел Азербайджанской Демократической Республики

    28 мая 1918 — 17 июня 1918
    Преемник:
    Джаваншир Бехбудхан
    Предшественник:
    Должность учреждена
    Председатель Совета Министров Азербайджанской Демократической Республики

    28 мая 1918 — 14 апреля 1918
    Преемник:
    Насиб-бек Усуббеков
    Предшественник:
    Должность восстановлена
    Военный министр Азербайджанской Демократической Республики

    7 ноября 1918 — 25 декабря 1918
    Преемник:
    Самедбек Мехмандаров
    Предшественник:
    Алимардан Топчибашев
    Министр иностранных дел Азербайджанской Демократической Республики

    26 декабря 1918 — 4 марта 1919
    Преемник:
    Маммед Юсиф Джафаров
    Предшественник:
    Маммед Юсиф Джафаров
    Министр иностранных дел Азербайджанской Демократической Республики

    24 декабря 1919 — 30 марта 1920
    Преемник:
    Должность упразднена
    Главы правительства Азербайджана
    Азербайджанская Демократическая Республика Хойский (1918-1919) • Усуббеков (1919-1920) • Гаджинский (и.о.)
    Азербайджанская ССР Нариманов (1920-1922) • Мусабеков (1922-1930) • Буниатзаде (1930-1932) • Багиров (1932-1933) • Рахманов (1933-1937) • Кулиев (1937-1953) • Багиров (1953) • Кулиев (1953-1954) • Рагимов (1954-1958) • Ахундов (1958-1959) • Искендеров (1959-1961) • Алиханов (1961-1970) • Ибрагимов (1970-1981) • Сеидов (1981-1989) • Муталибов (1989-1990) • Гасанов (1990-1991)
    Азербайджанская Республика Гасанов (1991-1992) • Мустафаев (и.о.) • Р. Гусейнов (1992-1993) • Масимов (и.о.) • П. Гусейнов (1993) • С. Гусейнов (1993-1994) • Гулиев (1995-1996) • Расизаде (1996-2003) • Алиев (2003) • Расизаде (с 2003)
    Депутаты Государственной думы Российской империи от Бакинской, Елизаветпольской и Эриванской губерний
    I созыв Бакинская: Топчибашев • Алиев • Мурдаханов
    Елизаветпольская: Ахвердиев • Багатуров • Зиатханов
    Эриванская: Тер-Петросян • Туманян • Хан-Эриванский
    Бакинская

    Елизаветпольская

    Эриванская

    II созыв Бакинская: Зейналов • Махмудов
    Елизаветпольская: Тер-Аветикянц • Хас-Мамедов • Хойский
    Эриванская: Сагателян • Тигранян • Шахтахтинский
    III созыв Сагателян • Хас-Мамедов
    IV созыв Джафаров • Пападжанов
    Курсивом выделены депутаты, избранные непосредственно от города Баку
    • Персоналии по алфавиту
    • Родившиеся 7 декабря
    • Родившиеся в 1875 году
    • Родившиеся в Шеки
    • Умершие 19 июня
    • Умершие в 1920 году
    • Умершие в Тбилиси
    • Азербайджанская аристократия
    • Выпускники юридического факультета МГУ
    • Министры внутренних дел Азербайджана
    • Министры иностранных дел Азербайджана
    • Депутаты Государственной думы Российской империи
    • Убитые политики
    • Похороненные в Тбилиси

    Wikimedia Foundation . 2010 .

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.