Gimnastikaning 9 turi va ularning xususiyatlari

3. Етарли бўлмаган ғужанак ҳолати.

Жисмоний тарбия ва спорт тизимида гимнастика

Бир кетма-кет қатордан уч қаторга қирра бўлиб сафланиш!

Орани очиш ва яқинлаштириш

Жуфтлама қадамлар билан орани очиш

Юриб кетаётганда бир кетма-кет қатордан уч ва хоказокетма-кет қаторга бурилиб қайта сафланиш

Топшириқ бўйича орани очиш

Оёқларнинг туриш ҳолатлари

Сафланиш ва қайта сафланиш

Орани очиш ва яқинлаштириш

Бир қатордан бир, икки ва хоказо қаторларга сафлантириш

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4

АКРОБАТИКА МАШҚЛАРИ

Олдинга ўмбалоқ ошиш

Ўргатиш кетма-кетлиги.

1. Турли Д.Ҳ. дан ғужанак ҳолати.

2. Таяниб ўтиришдан, орқага думалаш ва олдинга думалаб ғужанак ҳолатида ўтириш.

3. Таяниб ўтиришдан, олдинга ўмбалоқ ошиб ғужанак ҳолатида ўтириш.

4. Таяниб ўтиришдан, олдинга ўмбалоқ ошиб таяниб ўтириш.

1. Қўллар билан, оёқ панжаларига яқин таяниш (бел зарб олиш мумкин).

2. Оёқлар билан итарилиш йўқлиги.

3. Етарли бўлмаган ғужанак ҳолати.

4. Қўлларни нотўғри ҳолати.

5. Таяниб ўтириш ҳолатига ўтиш пайтида қўллар билан орқадан таяниш.

Ғужанак ҳолатида орқага ўмбалоқ ошиш

Ўргатиш кетма-кетлиги.

1. Олдинга ўмбалоқ ошиш.

2. Таяниб ўтиришдан, ғужанак ҳолатида орқага думалаш, қўллар бош орқасига таянган.

3. Таяниб ўтиришдан, ғужанак ҳолатида орқага думалаб таяниб ўтириш.

1. Қўллар аниқ жойлашмаганлиги (муштда, кафтнинг орқа томонида, тирсак ва кафтларни параллель қўйилмаганда).

2. Қўлларни қўйиш вақтида оёқларни ёзиш ва бошдан айланиш.

3. Зич бўлмаган ғужанак ҳолати.

4. Бошдан айланиш вақтида таянч йўқлиги ва қўлларни букиб-ёзиш.

5. Секин айланиш.

Ён томонга тўнтарилиш

Ўргатиш кетма-кетлиги.

1. Бир оёқда силтаниб, иккинчисида итарилиб қўлларда туриш, ёрдам билан қўлларда тик тургандан кейин бажарувчи оёқларни очади, страховкачи эса орқа томондан тиззалар ёнидан ушлаб туради.

2. Оёқларни очиб қўлларда туришдан, оёқларга қайтиш. Бошида ўтган машқ каби ёрдам берилади, кейин қўлларни тез навбатма-навбат ҳаракатлантириб: бир қўлни белга (тушиш томонга) бошқасини елка остига қўйиб, оёққа тушишга ёрдам бериш – қўллар ёнга оёқларни очиб туриш (бу машқ тўнтарилишнинг иккинчи ярмини ўрганишда ёрдам беради).

3. Бир оёқда силтаниб, иккинчисида итарилиб оёқларни очиб бурилиб қўлларда туриш (бу машқ тўнтарилишнинг биринчи ярмини ўзлаштириш билан боғлиқ). Тургандан сўнг 1-машқдаги каби ёрдам кўрсатилади.

4. Бир оёқда силтаниб, иккинчисида итарилиб ён томонга тўнтарилиш.

Таяниб сакрашни фазалари

Қўллар билан итарилиш

АМАЛИЙ МАШҚЛАР

Тирмашиб чикиш машклари

Шерикни кутариш ва кутариб юриш .

Эмаклаб утиш машклари

Бир кишини бир киши кутариб юришни

Буюмларни кутариш ва кутариб юриш

СНАРЯДЛАРДА БАЖАРИЛАДИГАН МАШҚЛАР

Ўргатиш кетма-кетлиги.

1. Орқадан осилиб туришдан, букилиб осилишни такрорлаш.

2. Гимнастика деворига орқада букилиб осилиб туришдан, оёқларда итарилиб, керилиб осилиш.

3. Орқадан осилиб туришдан, икки оёқда итарилиб турникда букилиб осилиш ва керилиб осилиш, оёқларни орқага тушириб, орқадан осилиб туриш ва олдинга қадам қўйиб А.Т.

1. Ҳаддан зиёд танани керилиши.

2. Керилиб осилишни бажариш вақтида қўлларни букилиши.

3. Бош олдинга эгилиш.

Гавдани силтаб кўтарилиш

(тебранишдан кейин )

Ўргатиш (ўрта турникда):

а) бурчак ясаб осилишдан оёқлар билан тўшакларга тиралиб, оёқларни тиззадан букканча бошни орқага ташламай керишиш. Тўғри қўлларни бош орқасига охиригача узатилишига эътибор бериш зарур. Кейин дастлабки ҳолатга қайтиш. Бир йўла бир неча марта такрорланади. Керишиш тез бажарилиши керак, токи унинг охирида товонлар тўшакдан узилсин;

б) керишишдан кейин имконият борича тезрок; тўғри оёқларни (болдир ўртасини) турникка олиб келиш;

в) чап томонда турган тренер ёки шерикнинг ёрдамида гавдани ёзиб кўтарилиш. Бунда ёрдамлашувчи чап қўли билан оёқларни турникка тез олиб келиш учун ёрдам беради ва ўнг қўли билан эса ўқувчини белидан таяниш ҳолатигача кўтаради.

Қўлларга таяниб тебранишлар

Ўргатиш кетма-кетлиги.

1. Қўлларда таяниш ҳолатини такрорлаш.

2. Тирсақларда таяниб тебранишлар

3. Қўлларда таяниб тебраниш ва аста-секин амплитудани ошириш.

1. Елкаларни “тушиб кетиши”.

2. Тирсак бўғимларида ўткир бурчак, қўл панжалари елкаларга яқин жойлашса.

3. Таянчда қўлларнинг ярим букилган ҳолати акс эттириш йўқлиги.

4. Тебраниш елка бўғимлари бўйлаб бутун тана билан бажарилмасдан, аксинча фақат тос-сон бўғимларини букилиб, ёзилиши ҳисобига амалга оширилса.

Таяниб тебраниш

Ўргатиш кетма-кетлиги.

1. Орқадан таяниб ётиб ва таяниб ётиб, қўллар полда, оёқлар гимнастика ўриндиғида.

2. Тирсакларга таяниб тебраниш ва орқага силтаниб қўшпоя ичига сакраб тушиш.

3. Таянишни такрорлаб эътиборни елка бўғимидан “тушиб кетмасликка” қаратиш.

4. Кичик амплитудада таяниб тебраниш ва қўшпоя ичига сакраб тушиш.

5. Шунинг ўзи амплитудани кўпайтириб. Силтаниш амплитудасини аста-секин ошириш. Ўрганишда, айланиш асоси тос-сон бўғими эмас, елка бўғими бўлимига ва тебраниш нафақат оёқларда, балки бутун тана билан бажарилишига эътиборни қаратиш. Тебраниш орқага силтаниб сакраб тушиш билан якунланади.

Оёқларни очиб ўтиришдан олдинга ўмбалоқ ошиб оёқларни очиб ўтириш

Ўргатиш кетма-кетлиги.

1. Полда оёқларни очиб ўтиришдан олдинга ўмбалоқ ошиб оёқларни очиб ўтириш.

2. Қўшпояда олдинга силтаниб букилиб таяниш.

3. Қўшпояда оёқларни очиб ўтиришдан олдинга ўмбалоқ ошиб оёқларни очиб ўтириш.

1. Елкаларни пояга нотўғри қўйилиши, тирсаклар ёзилмаган, балки танага ёпишган, бу эса ўз навбатида поялар орсаига тушиб кетишига олиб келади.

2. Ўмбалоқ ошишнинг биринчи ярмида, оёқлар қўлларга қараб тортилиши ва тос-сон бўғимидан букилиш ўрнига ўқувчи аксинча ҳаракат қилса: пояларда елка билан олдинга сирғанса, тос-сон бўғимидан ёзилса.

3. Ўмбалоқ ошишнинг иккинчи ярмида, оёқлар етарлича кенгликда очилмаса, бу оёқларни очиб ўтиришни бажариш вақтида тушиб кетишга олиб келади.

Gimnastikaning 9 turi va ularning xususiyatlari

Asosiy orasidagimnastika turlari Badiiy, ritmik, trampolin, akrobatika va aerobika ajralib turadi. Ushbu sport jismoniy kuch, moslashuvchanlik, epchillik, muvofiqlashtirish, nafislik, muvozanat va boshqaruvni o’z ichiga olgan murakkab kombinatsiyadir.

Gimnastika musobaqalarining birinchi navbatda uchta turi mavjud: badiiy, badiiy va akrobatik; har biri alohida sport turi. Odatda, badiiy gimnastika oddiygina gimnastika deb ataladi.

Gimnastika tadbirlari erkaklar va ayollar uchun turlicha bo’ladi. Badiiy gimnastikada har kim o’ziga xos apparatga ega; boshqa tomondan, badiiy gimnastika faqat ayollar tomonidan amalga oshiriladi.

Gimnastikaning rasmiy ta’rifida ular jismoniy chaqqonlik va muvofiqlashtirishni rivojlantiradigan yoki namoyish etadigan mashqlar ekanligi ta’kidlangan.Ushbu sport turi, odatda, parallel barlarda, polda, notekis barlarda, tarozida va pommel otda va boshqalarda mashqlarni o’z ichiga oladi.

Gimnastikaning asosiy turlari

1- Ayollar badiiy gimnastikasi

Ayollarning badiiy gimnastikasi ko’pincha oddiygina ayollar gimnastikasi deb nomlanadi. Odatda u eng ko’p ishtirokchilarni jalb qiladi va eng taniqli gimnastika hisoblanadi. Bu turli xil gimnastika jihozlarini yoki turli xil mashqlar uchun polni ishlatishdan iborat.

Ushbu turdagi gimnastika – bu boshqarish va qo’rqmaslikning ijodiy aralashmasi; u kuchli va nafis, ammo ayni paytda nafis va kuchli. Muvofiqlashtirish, muvozanat va chaqqonlikni yaxshilaydi, bu esa tanani yaxshiroq tushunishga olib keladi. Shuningdek, u egiluvchanlik va tana kuchini yaxshilaydi.

Ayollar badiiy gimnastikasida sportchilar to’rtta apparatda: otdan sakrash, muvozanat nurlari, polga mashq qilish va notekis panjara bo’yicha bellashadi. Qurilmada muvaffaqiyat qozonish uchun sizga muvozanat, tebranish, aravakashlik va tezlikni oshirish qobiliyatlari kerak.

– Otga sakrash

Ushbu uslubda gimnastikachi podium bo’ylab yugurib, batutga sakraydi va erdan 4 metr narida joylashgan sakrash stoli tomon harakatlanadi.

– Balans nurlari

Gimnastikachi xoreografiya tartibini 4 dyuymli keng nurda sakrash, aravakashlar va burilishlar bilan yakunlaydi.

– Qavat mashqlari

Gimnastikachi xoreografiya tartibida sakrab yurish, burilish va raqs harakatlarini to’ldirilgan gilamchada musiqa urishi ostida bajaradi.

– notekis panjaralar

Gimnastikachi har xil balandlikdagi ikkita gorizontal chiziqda belanchak, piruet va uchish harakatlarini bajaradi.

2- Erkaklar badiiy gimnastikasi

Bu ayollarning badiiy gimnastikasi bilan bir xil ko’nikmalarni o’z ichiga oladi: u mushaklarning kuchi va boshqaruviga katta e’tibor beradi. Erkaklar gimnastikasi – gimnastikaning eng qadimgi turi.

Ayollardan farqli o’laroq, erkaklar oltita apparatda raqobatlashadilar: polda mashq bajarish, eshakka sakrash, parallel chiziqlar, gorizontal chiziq, pommel ot va halqalar

Eng mashhur bo’lgan so’nggi ikkita rejimning xususiyatlari quyida keltirilgan:

– Pommel oti

Ushbu jihozning kengligi taxminan 13,8 dyuym; Unda erkaklar qo’llari bilan ushlab turiladigan ikkita kamon bor. Gimnastikachilar muntazam ravishda to’xtab turolmaydilar, shuning uchun ular ko’tarilgandan keyin harakatni davom ettirishlari kerak.

Kestirib doimiy harakatda bo’lishi kerak va u eng qiyin apparatlardan biri hisoblanadi, chunki barcha og’irlik qo’l va qo’llarga tushadi.

– uzuklar

Ushbu apparat gimnastikachi qo’llari bilan muvozanatlashishi kerak bo’lgan havodagi ikkita halqadan iborat. Ushbu g’oya shundan iboratki, uzuklar muntazam ravishda iloji boricha harakatsiz turadi.

Uzuklar erdan 5,75 metr balandlikda osib qo’yilishi va bir-biridan 50 santimetr masofada joylashgan bo’lishi kerak.

3- Badiiy gimnastika

Ushbu turdagi gimnastikada sakrash, uloqtirish, qadam tashlash va boshqa harakatlar turli xil asboblar yordamida amalga oshiriladi. Olimpiadada ushbu sport turi faqat ayollardir.

Badiiy gimnastika to’shakda ijro etiladigan oqimli kompozitsiyalarda balet, raqs va gimnastikani birlashtiradi.

Ushbu gimnastikachilar juda moslashuvchan, kelishilgan va aniqlikka ega bo’lishi kerak. Ushbu sport turida go’zallik, o’ziga xoslik, nafislik va shaxsiy uslub juda muhimdir.

Ular asosan arqon, halqa, to’p va molga bilan raqobatlashadi.

– Arqon

Arqon sintetik materialdan tayyorlangan va gimnastikachining o’lchamiga mutanosib. Gimnastikachi sakkizinchi figurali harakatlarni bajaradi, arqonni uloqtiradi va ushlaydi va egilgan arqon bo’ylab sakraydi.

– qo’ng’iroq

Gimnastikachi 31 dyuymli halqani aylantiradi, uloqtiradi va ushlaydi.

– To’p

Sportchilar pirouetlarni ijro etadilar, uloqtiradilar va ushlaydilar va tanasida 8 dyuymli diametrli rezina to’pni muvozanatlashtiradilar.

– molga

Ular taxminan 16 dyuym uzunlikdagi ikkita pastki. Gimnastikachi tomonidan amalga oshiriladigan harakatlarga bolg’a bilan aylana yasash, ularni u yoqdan bu tomonga silkitish, uloqtirish va tanasining turli qismlari bilan ushlash va boshqalar kiradi.

4- Batut gimnastikasi

Ushbu intizomda gimnastikachilar batutdan sakrab akrobatika mashqlarini bajaradilar. Harakat doirasi oddiy sakrashdan tortib to saltoga o’tishi mumkin. Ushbu g’oya gimnastikachilar havoda sakrab chiqqandan keyin yuqori burilishlarni amalga oshirishlari kerak.

Olimpiya o’yinlari bir xil batutda bajariladigan 10 ta mahoratdan iborat. Olimpiada ayollar o’rtasida individual, erkaklar uchun boshqa musobaqani o’z ichiga oladi.

5- Akrobatika gimnastikasi

Bu gimnastikachilar juftlikda (erkaklar va ayollar), trioslar (ayollar) va kvartetlarda (erkaklar) juftlik bilan qatnashadigan guruh usulidir. Unda badiiy gimnastikada ko’rilgan salto va akrobatik sakrash elementlari mavjud bo’lib, musiqa ritmida polda ijro etiladi.

Guruh balansi pozitsiyalari ta’kidlangan; “inson me’morchiligi” ushbu sport turiga xosdir. Ularni ko’pincha tengdoshlari tutib olish uchun gimnastikachilarga tashlashadi. Ushbu fanda go’zallik va xoreografiya katta ahamiyatga ega.

6- Aerobik gimnastika

Bu to’xtamaydigan yuqori intensiv harakatlar bilan tavsiflanadi; bu raqs, gimnastika va akrobatika aralashmasi. U deyarli har doim baquvvat bo’lgan musiqa ritmida ijro etiladi.

Ushbu intizom ko’plab tadbirlarda amalga oshiriladi: erkaklar va ayollar singllari, aralash juftliklar, trioslar, guruhlar va sakkizta gimnastikachilarning aerobik raqslari.

Guruhlar xoreografiyaning murakkabligiga emas, balki aniqlik va vaqtga ahamiyat berishadi. Odatda xoreografiya badiiy gimnastikada mavjud bo’lganlarga qaraganda ancha robotik va ta’qib qilish ancha oson.

7- Gipopressiv gimnastika

Gipopressiv qorin gimnastikasi deb ham ataladigan bu sport 1980 yilda Marsel Kofriez tomonidan ishlab chiqilgan. Tos suyagi bo’yicha mutaxassis bo’lgan ushbu belgiyalik shifokor ayollarning tug’ruqdan keyingi reabilitatsiyasiga yordam berish uchun qorin va tos gimnastikasi bilan shug’ullanishning yangi usulini qayta ishlab chiqdi.

Ushbu turdagi gimnastikaning mashqlari nafasingizni ushlab turganda bir qator harakatlarni bajarishga asoslangan. Bu bilan qorinni va tos suyagini an’anaviy mashqlarga xos bo’lgan muammolar (shtammlar, bo’yin va bel og’rig’i yoki bachadon bo’yni bilan bog’liq muammolar) tug’dirmasdan yordam beradi.

8- Estetika

Estetik gimnastika – bu ritm va raqsning aralashmasi. Bu badiiy gimnastikaga juda o’xshash (o’xshash kostyumlar, raqs harakatlari), lekin ular harakatlarni bajarish uchun apparatlardan foydalanmasliklari bilan ajralib turadi.

9- umumiy

Olti va undan ortiq kishining xoreografiyasiga asoslangan gimnastika turi. Ular odatda tematik fonga ega bo’lib, unda gimnastikachilar bo’yanish va liboslar bilan ajralib turadi.

Bu ishtirokchilarning qobiliyatlari va mahoratlariga ko’ra uch darajaga bo’lingan raqobatbardosh gimnastika bo’lishi mumkin.

Adabiyotlar

1. Gimnastika uzuklari. Atletics.wikia.com saytidan tiklandi
2. Badiiy gimnastikada qanday apparatdan foydalaniladi? (2017). Thoughtco.com saytidan tiklandi
3. Gimnastika tadbirlari ro’yxati (2017). Livetrong.com saytidan tiklandi
4. Ayollarning badiiy gimnastikasi nima? Gymnastics.org.au saytidan tiklandi
5. Pommel oti (2017). Thoughtco.com saytidan tiklandi
6. Gimnastikaga kirish: gimnastikaning turlari. Myactivesg.com saytidan tiklandi
7. Gimnastikaning ettita turi haqida bilib oling (2017). Thoughtco.com saytidan tiklandi
8. Gimnastikaning qanday turlari bor? (2017). Quora.com saytidan tiklandi
9. Olimpiya gimnastikasi: ayollar badiiy gimnastikasi asoslari (2017). Thoughtco.com saytidan tiklandi

Mavzu: Gimnastika mashqlarini o‘rgatish metodikasi

Birinchi shart. Gimnastika mashqlari o‘rgatishni muvaffaqiyatli tashkil etishning birinchi sharti — o‘quvchining tayyorlik darajasini aniq baholashdir.

• harakat tayyorgarligi (o‘zlashtirgan harakatlarining hajmi va xarakteri, harakatlarni o‘rganishdagi tipik qiyinchiliklar, o‘quvchida yangi harakatlardagiga o‘xshash harakat tajribasining mavjudligi;

• psixik xislatlarining (o‘quvchilarning dadilligi, qat’iyligi, uzoq vaqt davom etadigan asabiy zo‘r berishlarga reaktsiyasi va boshqa shaxsiy xislatlarining) qay daraja rivoj topgani.

1. O‘rgatishning tamoyillari

1. O‘rgatish metodlari

1. og‘zaki metod universal metodlardan biri bo‘lib, o‘quvchilar bilan munosabatda bo‘lish jarayonida o‘rgatishni idora qilish imkonini beradi. Bunda gimnastika terminologiya,sidan foydalanish alohida ahamiyatga ega bo‘ladi, chunki shu terminologiya yordamida o‘qituvchining o‘quvchilarga nutq orqali ta’sir etishi aniq va qisqa bo‘lishiga erishish mumkin;
2. harakat texnikasi to‘g‘risidagi ma’lumotni bildirish metodi namoyish qiluvchi tomonidan mashqlarni ijro etish yo‘li bilan ko‘rgazmali qurollar ko‘rsatish, tovushli va nurli orientirlar, taktil signallar berish, harakatning ayrim parametrlari haqida mikdoriy axborot berish va o‘quvchi tomonidan harakat texnikasi elementlarini bajarish yo‘li bilan namoyon qilinadn.

1. yordamchi mashqlar metodi (yaxlit mashq metodining variantlaridan biri), u struktura jihatidan asosiy mashqqa o‘xshash, lekin ayni vaqtda mustaqil mashq bo‘lgan ilgari o‘rganilgan harakatni yaxlit bajarishni nazarda tutadi (masalan, turnikda gavdani yozib ko‘tarilish uchun bir oyoqda ko‘tarilib tayanish yordamchi mashq bo‘lib xizmat qiladi);

1. xususiy harakat vazifalarini hal qilish metodi bo‘lingan mashq metodining varianti bo‘lib, harakat texnikasining muayyan elementlari bo‘lgan o‘quv vazifalari seriyasini tanlash bilan xarakterlanadi (masalan, endi boshlovchi sportchilar oyoqni kerib tayanib sakrashni o‘rganib olish uchun yerga tushishni, yugurib kelishni, depsinish va undan ko‘prik tushishni birin-ketin o‘rganadilar).

Xulosa
Osonlik tamoyili shug‘ullanuvchilarga ular kuchiga mos ksladigan vazifalar berilishini talab qiladi. Aks holda o‘quvchilar mashg‘ulotlarga qiziqmay qo‘yadilar. Birok, osonlik tamoyili sportchilarni qiyinchiliklarni yengishga o‘rgatish zaruratini mutlaqo iikor etmaydi.
O‘qituvchi o‘quvchilarning nimaga qodirligini, ularning konkret mashqlarni o‘zlashtirish imkoniyatlarini uzluksiz chuqur o‘rganib borishi kerak. U, masalan, turnikda katta aylanishni bajarish uchun o‘quvchida bir qancha boshqa mashqlarni bajara olish, ko‘lida yetarlicha kuch bo‘lishi, dadillik va qat’iyatlilik singari ko‘p xislatlar hosil qilingan bo‘lishi zarurligini bilishi kerak. SHunday xislatlarning mavjudligi ana shu mashq o‘quvchi uchun osonligini ko‘rsatadigan o‘lchov bo‘ladi.
Harakat texnikasi to‘g‘risidagi ma’lumotni bildirish metodi namoyish qiluvchi tomonidan mashqlarni ijro etish yo‘li bilan ko‘rgazmali qurollar ko‘rsatish, tovushli va nurli orientirlar, taktil signallar berish, harakatning ayrim parametrlari haqida mikdoriy axborot berish va o‘quvchi tomonidan harakat texnikasi elementlarini bajarish yo‘li bilan namoyon qilinadn.
Mazkur o‘rgatish metodlari asosan mashq texnikasi asoslari to‘g‘risidagi tasavvurni hosil qilish va aniqlashga qaratilgan bo‘lib, butun o‘rgatish davri mobaynida qo‘llanilishi mumkin. Ikkinchi gurux o‘rgatish metodlariga quyidagilar kiradi: yaxlit mashq metodi, u o‘rganilayotgan harakatni bir butun tarzda bajarishni nazarda tutadi.